Goeminne, A. (2011). Begin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende Leuven: Conota (176 pp.) Birgit Albrechts Begin er maar aan, een uitnodigende titel voor een boek, geschreven vanuit een positief gestemde kijk op leiderschap, dat leidinggevenden wil ondersteunen in het bevlogen oppakken van hun taak. De auteur wil ons wegwijs maken in de complexiteit van leiderschap, ons doen nadenken over wat leidinggeven betekent, ons inspireren en aanzetten om in actie te komen (flaptekst). Goeminne slaagt er volgens mij in een beginnende leidinggevende nieuwsgierig te maken naar de eigenheid van een organisatie en uit te nodigen tot het aangaan van een dialoog met de medewerkers. Zij neemt de lezer mee in het benaderen van medewerkers met oprechte belangstelling. Daarnaast stimuleert de auteur het naar buiten richten van de blik. Zo raadt zij aan samenwerkingsmoeilijkheden niet enkel intrapersoonlijk te kaderen, doch ook te zien als een mogelijk gevolg van onduidelijkheden in de organisatiestructuur of als een mogelijk gevolg van onduidelijke bevoegdheden. Het boek zoomt in op de wisselwerking tussen de leidinggevende en de organisatie waarin hij opereert, de wisselwerking tussen de leidinggevende * personalia boeken / JG30 / 2012 / SB1 99
en zijn medewerkers en de leidinggevende in ontmoeting met zichzelf. Binnen deze verschillende niveaus van wisselwerking worden thema s belicht zoals het zich verhouden tot de missie en visie van een organisatie, het omgaan met sturing en ruimte bieden, het omgaan met weerstand en de zorg voor jezelf. An Goeminne genoot een brede opleiding van maatschappelijk werk, systeemdenken, neurolingistisch programmeren, creatieve agogiek tot psychogenese en voice dialogue. Ook haar boek bevat een veelheid aan invalshoeken, gaande van ideeën rond strategisch management (Van Der Loo, Geelhoed, & Samhoud, 2007) tot communicatietheorie (Steens, 1999) en verwijzingen naar theorieën over het vergroten van persoonlijke effectiviteit (Covey, 2006). Wellicht dat voor sommige lezers de veelheid aan invalshoeken die in dit boek samenkomt voor rijkdom zorgt en voor een brede waaier aan inspiratie. Maar ik raakte in verwarring als ik in één zin iets systeemtheoretisch hoorde klinken, om dan in de tweede helft van dezelfde zin in een heel ander denkkader terecht te komen. Zo las ik bijvoorbeeld: Je probeert zodanig met de veelheid van perspectieven om te gaan dat deze tot een groter begrip van de werkelijkheid leiden en nieuwe mogelijkheden zichtbaar worden (p.96). Hierbij heeft de auteur het naar mijn interpretatie niet over iemands werkelijkheid, maar over dé werkelijkheid. Daar waar het concept perspectieven een systeemtheoretische kijk doet vermoeden, gaat het op zoek gaan naar een groter begrip van de werkelijkheid voorbij aan de door tweede-orde cybernetica omarmde ideeën in de systeemtheorie, die het bestaan van een objectieve realiteit of werkelijkheid in vraag stelt. Naar mijn idee is dit een boek van gemiste kansen. Het is geschreven door een coach, opleider, supervisor met jarenlange ervaring die echter voor het publiceren van dit boek moest samenwerken met een redacteur die over onvoldoende mogelijkheden leek te beschikken om haar te ondersteunen en haar blindheden (die eigen zijn aan ieder schrijven) op te heffen. Mogelijk speelt ook de onervarenheid van deze jonge uitgeverij een rol. Het schrijven van een boek doet uiteraard ook beroep op andere vaardigheden dan deze van coach of opleider. JG30 / 2012 / SB1 / boeken
Begin er maar aan moest in deze situatie dan ook erg letterlijk genomen worden. Ik had als lezer ook het gevoel er maar aan te moeten beginnen. Het werk mist bij aanvang een goed onderbouwde kadering van het doel waartoe het geschreven is en het doelpubliek. In de korte inhoud, noch in de inleiding staat vermeld dat dit boek geschreven is voor leidinggevenden in de non-profit. Gaandeweg wordt echter duidelijk dat de voorbeelden en de inhoud alleen van toepassing zijn op dit werkveld. Misschien dat anderen het over het hoofd zien van deze vanzelfsprekendheid van de auteur niet storend vinden, maar ik heb vier maal de korte inhoud en de inleiding gelezen in de veronderstelling dat ik iets over het hoofd gezien had. Ook mist het boek een slotbeschouwing, wat op mij als lezer het effect had dat ik me onbestemd achtergelaten voelde in een veelheid aan ingangen. Het boek belooft een houvast voor beginners en een herbronning voor gevorderden (flaptekst). Maar je voelt je als gevorderde mogelijk in de steek gelaten als de auteur alleen de beginners aanspreekt: Probeer als beginnende leidinggevende zicht te krijgen op het volgende (p. 59), Als beginnende leidinggevende dien je informatie te krijgen over jouw specifieke positie (p. 63) of Als beginnende leidinggevende werk je samen met allerlei medewerkers. Wie zijn deze mensen? (p. 82). Het boek leest aangenamer vanuit het kader: dit is een boek voor beginnende leidinggevenden in de non- profit, maar het is jammer dat je dit als lezer zelf moet uitzoeken. En, in deel 1 van dit boek staan, naar mijn inschatting, heel wat vrije interpretaties van de grammaticale regels van de Nederlandse taal. Dit staat het begrip van sommige passages in de weg en kan storend werken als je je op de inhoud tracht te richten. Nogmaals, het leest alsof de redactie deze auteur onvoldoende heeft kunnen bijstaan. Naast de kritische noten mag aangehaald worden dat Begin er maar aan een zeer prettig gestructureerd boek is. Ieder hoofdstuk heeft een herkenbare opbouw en sluit af met een korte samenvatting. De vele voorbeelden waarmee de adviezen of handvatten geïllustreerd worden, maken het boek levendig en kunnen voor herkenbaarheid, steun en verbinding zorgen voor de lezers. boeken / JG30 / 2012 / SB1
Literatuur Covey, S. R. (2006). De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Amsterdam: Business Contact. Steens, R. (1999). Menselijke communicatie. Een zoektocht naar haar complexiteit. Werkboek. Antwerpen: Interactie-Academie. Van Der Loo, H., Geelhoed, J., & Samhoud, S. (2007). Kus de visie wakker. Organisaties energieker en effectief maken. Den Haag: Academic Service. JG30 / 2012 / SB1 / boeken
personalia albrechts birgit Unitmanager; GZ-Psycholoog; systeemtherapeut bij Mondriaan, Divisie Kinderen & Jeugd te Heerlen. Geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. E-mail: b_albrechts@hotmail.com bongaerts birgit klinisch psycholoog, systeemtheoretisch psychotherapeut bij PC Sint- Amedeus te Mortsel. Senior geassocieerde trainer van de Interactie-Academie. E-mail: birgit_bongaerts@hotmail.com faes mieke Klinisch psycholoog-psychotherapeut en opleider; staflid van de Interactie-Academie. E-mail: mieke.faes@iaac.eu korber daniëlle Vaktherapeut beeldend vormen. Werkzaam bij Emergis, Centrum voor geestelijke gezondheidszorg Zeeland. Als vaktherapeut verbonden aan de afdeling klinische kinder- en jeugd psychiatrie en de deeltijdbehandeling voor gezinnen. E-mail: korber@zeelandnet.nl poels veerle Klinisch psycholoog-psychotherapeut, Department of Corrections Psychological Service, Rotorua, Nieuw-Zeeland. E-mail: veewee@paradise.net.nz begin artikel personalia / JG30 / 2012 / SB1
rombouts katrien Klinisch psycholoog-systeemtherapeut in de dagkliniek van het OPZ- Geel. E-mail: katrien.rombouts@opzgeel.be van bockel janneke Janneke van Bockel is moeder van twee dochters, ouderschapscoach en schrijver van het boek IJskastmoeder over het samenleven met een kind met asperger vanuit ouderperspectief. Meer informatie en andere colums over het ouderschap op www.metamama.nl. E-mail: kl@weille.net van daele mieke Orthopedagoog, systeemtheoretisch psychotherapeut en opleider; staflid van de Interactie-Academie. E-mail: mieke.van.daele@iaac.eu vander cruys bieke Hulpverleningscoach bij Tonuso - Atomix, een residentieel centrum in Laken voor multimodale gezins- en jongerenbegeleiding. E-mail: bieke.vandercruys@tonuso.be vermeire sabine Psychotherapeut, orthopedagoog en opleider; staflid van de Interactie- Academie. E-mail: sabine.vermeire@iaac.eu 4 JG30 / 2012 / SB1 / personalia begin artikel