Wie schrijft, die blijft Tips voor leesbare teksten Denk en schrijf in alinea s Een goede tekst bestaat uit meerdere alinea s. Een goede alinea heeft slechts een onderwerp. Dit onderwerp staat in de zogenoemde topische zin. In de rest van de alinea wordt deze topische zin vervolgens uitgewerkt. De topische zin moet dus uitnodigen tot verder lezen, de nieuwsgierigheid opwekken of een vraag oproepen. Het intro Het intro heeft twee functies: voorinformatie geven aan de lezer over het artikel de belangstelling van de lezer prikkelen Beantwoord vragen als: wat is de aanleiding voor het artikel? wat is het centrale thema? welke kernvragen komen aan de orde? Schrijf het intro bij voorkeur pas ná het artikel. www.dasmo.nl 1
De woordkeuze Eenvoudige formuleringen maken je tekst prettiger leesbaar en dus aantrekkelijker: gebruik geen vreemde woorden voor gangbare Nederlandse termen of begrippen vermijd vaktermen in een artikel voor niet-specialisten pas op voor ouderwetse, quasi deftige of gewichtige woorden overdrijf niet. Wees zuinig met vergrotende bijwoorden en bijvoeglijke naamwoorden (enorm, zeer, uniek ) gebruik synoniemen. Wissel onderneming eens af met bedrijf en medezeggenschapsorgaan met MZO of raad. Vul je lege woorden Lege woorden zijn woorden waarin geen emotie zit. Een van de manieren om je tekst levendig en beeldend te maken, is het gebruik van lege woorden vermijden. Vul ze met emotie en raak je lezer. Voorbeeld: Simon loopt naar huis. Vervangen door: Simon sloft naar huis. Of: Simon huppelt naar huis. Voorbeeld 2: Riet kijkt naar hem. Vervangen door: Riet staart naar hem. Of: Riet fronst naar hem. Opdracht: Verzin zoveel mogelijk gevulde woorden voor praten www.dasmo.nl 2
De zinsvorming (1) Een artikel wordt leesbaarder als de zinnen verschillende lengtes hebben: beperk de informatiedichtheid per zin hak lange zinnen (30 woorden of meer) in twee of drie zinnen alleen lange zinnen die eenvoudig zijn, zijn acceptabel schrap elk overtollig woord vermijd tangconstructies gebruik geen dubbele ontkenningen De zinsvorming (2) zet bij elkaar wat bij elkaar hoort ( Daarover informeren wij u graag in plaats van Daar informeren wij u graag over ) plaats interessante en prikkelende tussenkopjes gebruik liever de actieve dan de lijdende vorm vermijd het gebruik van werkwoorden als zelfstandige naamwoorden wees niet vaag waar je concreet kunt zijn maak geen gedachtesprongen De interpunctie gebruik leestekens alleen daar waar ze de structuur van een zin verduidelijken vermijd het gebruik van uitroeptekens (en zeker van meerdere uitroeptekens) let op het verschil tussen beperkende bijzinnen en uitbreidende bijzinnen. Vergelijk: MZO-leden die lastig zijn, worden geweerd met: MZOleden, die lastig zijn, worden geweerd. www.dasmo.nl 3
SNEL BETER SCHRIJVEN MET AIWA Maak bij je teksten gebruik van AIWA. Aandacht, interesse, wens, actie. Aandacht: - afbeelding - kleur, lettertype - wervende kop Interesse: - probleem benoemen - verhaal vertellen - belofte doen (die je kunt waarmaken) SNEL BETER SCHRIJVEN MET AIWA Wens (Verlangen opwekken): - persoonlijk maken ( je in plaats van men ) - voordelen benoemen; behoefte creëren - kenmerken - bewijs Actie! Een oefening Schrijf in vijf zinnen een stukje over een van de plenaire presentaties van deze ochtend. Bespreek dit tekstje met een buurvrouw of buurman. Wat kan beter? Etc. www.dasmo.nl 4
Veel gemaakte taalfouten zich-zucht : zich beseffen (juist is: zich realiseren), zich irriteren (juist is: zich ergeren), zich bedenken (juist is: bedenken) vervrouwelijken: het managementteam neemt haar taak serieus. Juist is: zijn taak. Maar: de directie neemt haar taak serieus teveel (in plaats van te veel. Denk aan: te weinig) bureau s, cadeau s (correct is: bureaus en cadeaus of buro s en kado s) tenslotte (= op de keper beschouwd) of ten slotte (= tot besluit) tenminste (= althans) en ten minste (= minstens) Schrijf muziek met je zinnen Schrijf een combinatie van korte, middellange en lange zinnen. Bouw een stuk dat de oor van de lezer kietelt Schrijf niet alleen woorden. Schrijf muziek! Liesbeth van Bakel trainer-adviseur E-mail: lvanbakel@dasmo.nl Telefoon: (06) 22 44 89 02 www.dasmo.nl 5