Pagina 2 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Over Pharos 9 3. Gezondheid migrantenjeugd Meerjarenprogramma 2010-2013 13 4. Effectiviteit somatische zorg en preventie/chronische ziekten Meerjarenprogramma 2010-2013 31 5. Migrant als klant: versterken rol en regie migranten in de gezondheidszorg Meerjarenprogramma 2010-2013 47 6. Asielzoekers en vluchtelingen Meerjarenprogramma 2010-2013 57 7. Vrouwelijke Genitale Verminking Meerjarenprogramma 2010-2013 69 8. Overige projecten en activiteiten 83 8.1 Centrum Gezond Leven 83 8.2 Kwaliteitsontwikkeling en borging 87 8.3 Academische werkplaats Migranten en Gezondheidszorg 88 8.4 Bijzonder Hoogleraar Vluchtelingen en Gezondheid 90 8.5 Internationale kennisuitwisseling 91 8.6 Beleidsadvisering ongedocumenteerden 94 8.7 Gezondheidsbevordering oudere vluchtelingen en migranten 96 8.8 Facilitering Landelijk Informatie en Adviespunt Lampion 98 8.9 Project Migratie en gezondheid op een rij 99 8.10 Informatiecentrum/Kennisbank 102 8.11 Informatie en Adviespunt 103 8.12 Nieuwe kennisvragen, netwerken en acquisitie 105 9. Informatie en Communicatie 109 9.1 Websites: digitale informatievoorziening en Kennisoverdracht 109 9.2 Uitgeverij/publicaties 111 9.3 Public Relations en Marketing 114 9.4 Training en Advies 119 10. Sociaal jaarverslag 127 11. Jaarrekening 2010 131 12. Bestuurs- en adviesorganen Pharos 149 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 3
Pagina 4 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag over 2010 van Pharos, landelijk Kennis- en adviescentrum migranten, vluchtelingen en gezondheid. Goede zorg voor alle burgers, dicht in de buurt 2010 was het jaar van de wisseling van de wacht: er trad een nieuw kabinet aan en een nieuwe minister van Volksgezondheid, E. Schippers. In haar begin 2011 uitgebrachte notitie Zorg die werkt, heeft zij haar beleidsdoelstellingen aangegeven. Een van de beleidsdoelstellingen is: goede zorg voor iedereen dicht in de buurt. Iedere Nederlander moet kunnen rekenen op zorg van hoge kwaliteit: snel, goed, veilig en respectvol. Om de zorg betaalbaar te houden is het belangrijk dat alle partijen (zorgverzekeraars, zorgaanbieders en patiënten) hun verantwoordelijkheid hierin nemen. Pharos heeft ook in 2010 haar kennis ingezet voor verbetering van de kwaliteit en effectiviteit van zorg en preventie voor migranten. Waar mogelijk en in toenemende mate zetten we onze kennis ook in voor lage ses- groepen die kampen met sociaal economische gezondheidsverschillen. In 2010 publiceerde Pharos haar studie Migranten, preventie en gezondheidszorg. Uit die studie blijkt dat er nog aanzienlijke winst is te boeken met het verbeteren van de kwaliteit en effectiviteit van zorg en preventie voor dit deel van de bevolking in de termen van gezondheidswinst en reductie van zorgkosten. Een conclusie die bevestigd is door een aantal businesscases die Pharos in 2010 ontwikkeld heeft. Berekend is wat verbetering van zorg en preventie voor deze groep kan opleveren (o.a. verbetering van huisartsenzorg en van de verhoging van de deelname van migrantenvrouwen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker). Pharos hanteert het uitgangspunt, dat het reguliere stelsel voor de gezondheidszorg ook voor deze groepen goed moet en kan werken. Het gaat hierbij niet om cultuurspecifieke maar om cultuursensitieve zorg. De zorg voor migranten is geen politieke of ideologische kwestie, maar een vraagstuk van kwaliteit en effectiviteit van de gezondheidszorg voor alle burgers. De partijen in het stelsel (en de driehoek daarbinnen van verzekeraars, zorgaanbieders en cliënten) hebben hier allen een eigen verantwoordelijkheid in. Zorgaanbieders en verzekeraars hebben de verantwoordelijkheid om ook aan deze groep goede zorg te bieden. Omgekeerd geldt voor migranten dat zij een eigen verantwoordelijkheid hebben voor hun gezondheid, het vinden van passende zorg en een effectief gebruik van het stelsel. Er is dus sprake van een balans in verantwoordelijkheden, voor de match zijn alle partijen in het stelsel verantwoordelijk. In de hierboven genoemde studie is geconcludeerd dat er al veel ontwikkeld is op dit gebied. Daarbij is echter weinig bekend over de effectiviteit van de initiatieven en weinig is in de mainstream terecht gekomen. Daar is ook onvoldoende op gestuurd door zorgaanbieders en andere relevante actoren. Partijen kunnen voor het verbeteren van de kwaliteit en effectiviteit van zorg en preventie voor migranten de gewone sturingsinstrumenten benutten en inzetten (zorgstandaarden, richtlijnen, Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 5
kwaliteitscriteria e.d.). Voor de komende jaren is het van belang veelbelovende aanpakken door te ontwikkelen, te onderbouwen en te vertalen naar zorg- en preventieprogramma s, zorgstandaarden, richtlijnen en opleidingen. De tijd is hier rijp voor, blijkt uit gesprekken die Pharos heeft gehad met lokale en landelijke partijen. In 2010 heeft Pharos de conclusies en aanbevelingen van haar studie met veel partijen in het stelsel besproken. De uitgangspunten Kwaliteit van zorg voor alle burgers, geen cultuurspecifieke maar cultuursensitieve zorg en gedeelde verantwoordelijkheid van de zorg én migranten zelf, worden breed gedragen en blijken een herkenbare en werkbare invalshoek voor aanbieders, professionals, zorgverzekeraars, cliëntenorganisaties en beleidsmakers. Er groeit consensus over hoe hier de komende jaren aan te werken. Pharos heeft de conclusies uit haar studie in 2010 vertaald naar haar werkprogramma, onder andere via de volgende initiatieven: Voorbereiding van een meerjarige proeftuin in Den Haag rondom de problematiek somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Aanleiding vormt het hoge gebruik van eerstelijnszorg door allochtonen met somatisch onvoldoende verklaarde klachten. Doel is het aanvullen/aanpassen van bestaande (keten)aanpakken voor behandeling en preventie van dit soort klachten, opdat die beter aansluiten bij en effectief worden voor allochtone zorgvragers. Project Kanker en screening bij migranten. Aanleiding vormt de lagere deelname aan borstkankerscreening door Turkse en Marokkaanse vrouwen. Pharos heeft in een business- case berekend wat het oplevert aan gezondheidswinst en kostenreductie als de deelname van deze vrouwen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker verhoogd kan worden. Pharos heeft hier vervolgens, mede gefinancierd door het Koningin Wilhelmina Fonds (KWF), een interventie voor ontwikkeld, gericht op het verhogen van de deelname van Turkse en Marokkaanse vrouwen aan borstkankerscreening. Versterking van de rol en regie van migranten zelf binnen het programma Migrant als klant. De activiteiten binnen dit programma richten zich op het versterken van de positie van migranten als klant in het zorgstelsel en de eigen gezondheid. Een van de activiteiten in 2010 was het organiseren van een conferentie samen met de Raad voor Volksgezondheid en Zorg (RVZ) over dit thema. Overleg en samenwerking met partijen, gericht op het vertalen van reeds bestaande kennis naar richtlijnen (o.a. die van NHG), zorgprogramma s, zorgstandaarden, opleidingen én inkoop van zorg. Alle kansen voor alle kinderen De overheid investeert in jeugd en jeugdbeleid. De gedachte hierachter is dat alle kinderen, ongeacht achtergrond, de kans moeten krijgen gezond op te groeien, zich te ontwikkelen en voldoende weerbaar te zijn. Uit onderzoek blijkt dat lage SES, niet westerse afkomst en een geringe mate van acculturatie samenhangen met een grotere kans op gezondheidsachterstanden en ontwikkelingsproblemen. Pharos ondersteunt professionals en andere actoren bij het toepasbaar maken van bestaande interventies, opvoedingsondersteuning, behandeling en materiaal voor migrantenkinderen en hun ouders en waar mogelijk ook voor kinderen met een lage Pagina 6 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
ses-achtergrond. We zetten daarbij in op het beter bereikbaar maken van lichte vormen van hulp en ondersteuning. In 2010 is veel aandacht gegaan naar de ondersteuning van Centra voor Jeugd en Gezin bij de brug slaan naar de allochtone jeugd en ouders. De ouders zijn daar zelf actief bij betrokken. Pharos heeft een Handreiking interculturalisering CJG ontwikkeld. Deze is in 2010 gepubliceerd door de VNG en het voormalige Ministerie van Jeugd en Gezin. Deze handreiking is opgenomen in de Gereedschapskist CJG en beschikbaar voor alle CJG s. Ook hebben we trainingen ontwikkeld voor gemeenteambtenaren en CJG-medewerkers en diverse CJG s op maat geadviseerd. Sociaal economische gezondheidsverschillen Waar mogelijk zet Pharos haar kennis ook in voor de verbetering van de gezondheid van en bereik van voorzieningen voor lage ses-groepen breed, liefst in wijken dichtbij huis. Onder dat deel van de bevolking dat kampt met gezondheidsverschillen bevinden zich veel migranten met een lage ses en daarnaast uiteraard veel autochtone burgers met een lage opleiding en laag inkomen. De vraag hoe dit deel van de bevolking goed en tijdig te bereiken en de gezondheidsverschillen te reduceren, wordt door veel partijen gesteld. Pharos zet hier graag haar kennis en expertise voor in. Een van de onderwerpen waar Pharos in 2010 extra in geïnvesteerd heeft, is kennisontwikkeling rondom communicatie met laaggeletterden en mensen met lage health-literacy. De impact hiervan op de effectiviteit van gezondheidsbevordering en behandeling is lang onderschat. In een alliantie met andere partijen is dit onderwerp in 2010 stevig op de agenda gezet. Gezondheid asielzoekers en vluchtelingen In juli 2010 is de asielprocedure herzien. Onderdeel hiervan is een medisch advies aan het begin van de asielprocedure. Hierdoor wordt in het begin van de asielprocedure een inschatting gemaakt van de medische beperkingen waar de IND rekening mee zou moeten houden. Pharos heeft een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van dit medisch advies en haar kennis ingezet voor een zorgvuldige en kwalitatief goede uitvoering ervan. In 2010 heeft Pharos ook geparticipeerd in de Stichting Duurzame Terugkeer. Deze Stichting ondersteunt (ex)asielzoekers bij terugkeer naar het land van herkomst en het opbouwen van een toekomst daar. Pharos heeft haar deskundigheid ingezet voor het verbeteren van de kwaliteit van de psychosociale begeleiding van terugkeerders en voor een zorgvuldige omgang met gezondheidszaken bij terugkeer. Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) Het Ministerie van VWS voert actief beleid gericht op de bestrijding van VGV. Zij heeft hierbij aandacht voor wat wij kunnen leren uit landen van herkomst en van andere Europese landen. Daarnaast onderschrijft zij het belang van het ontwikkelen van medische zorg aan vrouwen die reeds besneden zijn en van de noodzaak van prevalentiecijfers rondom VGV in Nederland. In 2010 heeft Pharos haar kennis en deskundigheid onder andere ingezet ten behoeve van de uitrol en borging van de ervaring die is opgedaan in het tussen 2006 en 2009 uitgevoerde pilotproject voor preventie van VGV in 6 gemeenten. Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 7
Daarnaast heeft Pharos handvatten aangereikt om te komen tot een beter medisch en psychosociaal zorgaanbod aan vrouwen die reeds besneden zijn. Pharos en het Centrum voor Gezond Leven (CGL) Pharos werkt gezondheidszorg breed en participeert in het Centrum voor Gezond Leven. Ook in 2010 hebben we onze expertise ingezet om handleidingen, bestaande kennis en interventies ook voor migranten en vluchtelingen geschikt en effectief te maken. Daarnaast leverde Pharos in 2010 een bijdrage aan de versterking van de samenwerking en afstemming tussen kenniscentra onderling en tussen de kenniscentra en het veld. Met als doel het ondersteunen van lokale professionals en de ontwikkeling van samenhangende interventieprogramma s. In hoofdstuk 8 worden de werkzaamheden en activiteiten die Pharos in 2010 heeft uitgevoerd ten behoeve van het CGL beschreven. VWS en andere financiering Bij de programma s treft u de verantwoording aan van projecten met verschillende soorten financiering: Projecten die volledig met VWS - subsidie zijn gefinancierd. Projecten die met VWS - subsidie zijn gefinancierd, gecombineerd met aanvullende financiering. Projecten die volledig anders gefinancierd zijn. Opbouw jaarverslag Na hoofdstuk 2 Over Pharos waarin we u een beeld geven van missie, visie en profiel van Pharos vindt u in hoofdstuk 3 tot en met 9 de verantwoording van de meerjarenprogramma s en de overige activiteiten in 2010: Hoofdstuk 3 Gezondheid migrantenjeugd Hoofdstuk 4 Effectiviteit somatische zorg en preventie/chronische ziekten. Hoofdstuk 5 Migrant als klant: versterken rol en regie migranten in de gezondheidszorg Hoofdstuk 6 Gezondheid asielzoekers en vluchtelingen Hoofdstuk 7 Preventie Vrouwelijke Genitale Verminking Hoofdstuk 8 Overige projecten en activiteiten Hoofdstuk 9 Informatie en communicatie In hoofdstuk 10 vindt u het sociaal jaarverslag. Hoofdstuk 11 bevat de jaarrekening over 2010. Het jaarverslag sluit af met hoofdstuk 12 waarin de bestuurs- en adviesorganen van Pharos beschreven zijn. Drs. M.T.M. van Berkum Directeur Pharos Pagina 8 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
2. Over Pharos Pharos is het landelijk kennis- en adviescentrum dat gespecialiseerd is op het gebied van: De kwaliteit, effectiviteit en toegankelijkheid van gezondheidszorg voor migranten en vluchtelingen. De gezondheid van migranten en vluchtelingen. Pharos zet haar kennis waar mogelijk en in toenemende mate in voor lage sesgroepen. Missie Pharos Pharos zet, in het kader van goede zorg voor iedereen, kennis en advies in om de kwaliteit, effectiviteit en toegankelijkheid van de gezondheidszorg te stimuleren en om de gezondheid van migranten en vluchtelingen te bevorderen. Uit het veld komt steeds vaker de vraag of Pharos haar kennis en expertise ook wil inzetten voor lage SES groepen; we doen dit in toenemende mate. Pharos hanteert de definitie van gezondheid van de WHO: een staat van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet slechts het ontbreken van een ziekte of gebrek. Pharos heeft van daaruit een brede opvatting over gezondheid en gezondheidszorg, inclusief de rol van de cure en care en andere sectoren dan de zorg daarin. Visie Dit doet Pharos vanuit de visie: Er is aanzienlijke gezondheidswinst en kostenreductie te boeken als de gezondheidszorg effectiever is voor migranten, vluchtelingen en lage sesgroepen. Het bevorderen van de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg voor iedereen draagt bij aan de kwaliteit van het samenleven en stimuleert inclusie. Het vraagstuk van gezondheidszorg voor migranten is geen exotisch vraagstuk, maar een gewoon vraagstuk van kwaliteit, effectiviteit en uitkomsten van zorg voor 20% van de bevolking. De gebruikelijke sturingsinstrumenten voor kwaliteit kunnen ook hiervoor ingezet worden. Uitgangspunt in ons stelsel is het principe: de cliënt staat centraal en iedere cliënt heeft recht op kwalitatief goede zorg. Dat geldt ook voor migranten; zij zijn individuele zorgvragers met een aantal specifieke kenmerken. Goede zorg aan migranten betekent geen cultuurspecifieke zorg, maar cultuursensitieve zorg. Het is zaak ervoor te zorgen dat het reguliere stelsel voor de gezondheidszorg (de driehoek van zorgaanbieders, financiers en cliënten) ook voor deze burgers goed werkt. De zorgsector en professionals hebben een verantwoordelijkheid om ook aan migranten goede zorg te bieden. Omgekeerd geldt voor migranten hetzelfde, zij hebben een eigen verantwoordelijkheid voor een effectief gebruik van het Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 9
stelsel. Er is dus sprake van een balans in verantwoordelijkheden. Voor de match zijn alle partijen in ons stelsel verantwoordelijk. Er zijn binnen autochtone en binnen allochtone bevolkingsgroepen grote verschillen. Oog voor diversiteit en specifieke achtergrond bevordert zorg op maat in den brede. Profiel Pharos is een onafhankelijk kennis- en adviescentrum en is zowel kennisproducent als kennismakelaar. Pharos werkt op geleide van de vraag van landelijke en lokale partijen, professionals en migranten- en cliënten/patiëntenorganisaties en ontwikkelt kennis samen met hen. Pharos: Biedt state of the art kennis over: o gezondheid van migranten, vluchtelingen en lage ses-groepen en de toegankelijkheid, kwaliteit en effectiviteit van de gezondheidszorg voor deze groepen. o beschikbare methodieken en interventies op dit terrein. o welke methodieken en interventies werken bij de doelgroepen en welke niet. o criteria voor migrantenproof werken. Stimuleert en organiseert kennisuitwisseling en kennisnetwerken. Voert praktijkgericht onderzoek en quick scans uit. Voert wetenschappelijk onderzoek uit in samenwerking met onderzoeksinstituten. Ontwikkelt interventies, implementeert deze en ontwikkelt deze door. Toetst interventies van anderen op geschiktheid voor migranten, vluchtelingen en lage ses groepen en vult ze aan. Biedt training, advies en lokale ondersteuning op maat. Werkt samen met cliënten- en patiëntenorganisaties, experts uit de doelgroepen en met lokale, landelijke en internationale organisaties en partijen in zorg en preventie. Ondersteunt op het terrein van samenwerking met de doelgroepen. Signaleert en adviseert op beleidsgebied. De kennis van Pharos steunt op drie bronnen: Wetenschappelijke kennis. Kennis van experts uit de doelgroepen, zorg- en hulpverleners en andere actoren. Ervaringskennis van de doelgroepen. We betrekken ook hen bij ontwikkeling van interventies. Diensten en producten van Pharos Informatie en advies. Onderzoeken en quick scans. Interventies en good practices op het gebied van: o gezondheid van migranten, vluchtelingen en lage ses-groepen. o het bevorderen van de toegankelijkheid en aansluiting van de gezondheidszorg en voorzieningen voor deze doelgroepen. o preventie van meisjesbesnijdenis. Pagina 10 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
Richtlijnen en kwaliteitscriteria voor zorg aan migranten, vluchtelingen en lage ses-groepen. Bijdragen aan curricula van opleidingen. Ondersteuning bij implementatie van methodieken en interventies. Deelname aan kennisnetwerken. Deskundigheidsbevordering, trainingen en (bij)scholing. Publicaties. Debatten, congressen, expertmeetings, werkconferenties en dergelijke. Beleidssignalering en advisering. Kenmerken van Pharos Pharos is met haar in 30 jaar opgebouwde expertise en brede netwerken bij uitstek dé organisatie waar je terecht kunt als je wilt weten hoe je ervoor kunt zorgen dat de kwaliteit en effectiviteit van gezondheidszorg ook gegarandeerd zijn voor migranten en vluchtelingen. Pharos is dé organisatie waar je terecht kunt als je wilt weten wat de state of the art is rondom gezondheid en zorg voor deze groepen. Pharos werkt samen met experts uit de doelgroepen en professionals en zet producten en diensten samen met hen in de markt; dat vergroot de implementatiekansen. Samenwerkingspartners en klanten van Pharos Pharos werkt gezondheidszorgbreed en heeft een breed en gevarieerd netwerk met klanten, veldpartijen, professionals, patiënten- en cliëntenorganisaties, migrantenen vluchtelingenorganisaties en zelforganisaties maar ook met andere kenniscentra. Als specialistisch kenniscentrum maakt Pharos graag gebruik van de expertise van andere kenniscentra en universiteiten en werkt regelmatig samen met hen in programma s en projecten. Partners en klanten zijn o.a.: RIVM, ZonMw, Movisie, NIGZ, RNG, Soa-Aids Nederland, NJI, COGIS, Trimbos, Mikado, Stivoro, NISB, Forum, Vilans, Schorer, Voedingscentrum, Stichting Consument en Veiligheid, kenniscentrum Overgewicht, Nivel, TNO, SCP, Verwey-Jonker Instituut GGD-Nederland, lokale GGD-en VNG en gemeenten Beroeps- en koepelorganisaties als KNMG, LHV, NHG, KNOV, Orde van medisch Specialisten, Johannes Wier Stichting, NIP, GGZ Nl, ActiZ, VNG, LVG, Aedes, KNOV, Nederlands Genootschap Fysiotherapie, Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen Patiënten en cliëntenorganisaties, LOC, NOOM, NPCF, CSO, CG raad, Zorgbelang Nederland en lokale belangenbehartiging, Cliëntenbelang en Centrum Klantervaring Zorg Zorgverleners en aanbieders in de GGZ, ouderenzorg, huisartsen- en specialistische zorg, jeugdzorg en -hulpverlening, verloskundige zorg, maatschappelijk werk en maatschappelijke opvang, fysiotherapie, MEE organisaties, Centra voor Jeugd en Gezin en AMK s Zorgverzekeraars: Zorgverzekeraars Nederland, Agis Achmea, Menzis, CZ, College voor Zorgverzekeringen Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 11
Diabetesfederatie, Diabetesvereniging Nederland, Diabetesfonds, Reumapatiëntenbond, stichting allochtonen en kanker, KWF kankerbestrijding, Nederlandse Hartstichting Universiteiten, (academische) ziekenhuizen Opleidingsinstituten Stichting Koppeling, Picum, Dokters van de wereld FSAN en andere zelforganisaties van migranten/vluchtelingen VON, Nidos, Samah, Defence for children, LOWAC. Wereldpand BMA/IND Ministerie van VWS, Justitie en SWZ, voormalig Ministerie van VROM, voormalig Ministerie van Jeugd en gezin VluchtelingenWerk Nederland, Amnesty, COA, Cordaid, IOM, Stichting Hit, Nidos, Healthnet TPO, SAMAH, SMS, UAF, MAPP, ZAPP, Stichting Vluchtelingen Organisaties Rijnmond Raad voor Volksgezondheid en Zorg, Raad Gezondheidsonderzoek, Inspectie Gezondheidszorg, Raad voor de Kinderbescherming Pharos en het Centrum voor Gezond leven (CGL) Pharos werkt gezondheidszorg breed en participeert ook in het Centrum voor Gezond leven. Pharos levert in het Centrum voor Gezond Leven een bijdrage aan de samenwerking en afstemming tussen kenniscentra onderling en tussen kenniscentra en het veld. Pharos brengt haar expertise op het gebied van migranten en vluchtelingen en gezondheid in in het CGL om kennis, interventies en andere instrumenten ook voor deze doelgroepen geschikt en toegankelijk te maken. Pagina 12 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
3. Gezondheid migrantenjeugd Meerjarenprogramma 2010-2013 Inleiding Alle kansen voor alle kinderen was in 2010 het uitgangspunt van het jeugdbeleid van het kabinet. Alle kinderen en jongeren, ongeacht hun achtergrond, moeten gezond, veilig en met plezier kunnen opgroeien en hun talenten kunnen ontwikkelen. Dit uitgangspunt sluit aan op de ambitie van Pharos. We willen een gezonde ontwikkeling van kinderen stimuleren en de kwaliteit van de ondersteuning die wordt geboden optimaliseren. Pharos richt zich daarbij met name op kinderen uit allochtone en autochtone gezinnen met een lage sociaaleconomische status (SES). Hoewel het met de meeste migrantenjongeren goed gaat, is een goede gezondheid en gezonde ontwikkeling niet voor al deze kinderen en jongeren even vanzelfsprekend. Er zijn groepen die extra aandacht verdienen omdat ze meer risico lopen op een minder goede gezondheid. Uit onderzoek blijkt dat een lage sociaaleconomische status (SES), niet-westerse afkomst en een geringe mate van acculturatie samenhangen met een grotere kans op gezondheidsachterstanden en ontwikkelings-problemen. Veel niet-westerse migrantengezinnen behoren tot de lage sociaaleconomische groepen. Ook de gezondheid en de gezonde ontwikkeling van veel vluchtelingenjongeren blijft achter bij die van de autochtone jeugd. Onze partners in het lokale domein herkennen deze achterstand maar geven aan niet goed te weten hoe ze deze groepen kunnen bereiken met hun preventie- en zorg aanbod. Pharos reageert hierop met een tweesporen aanpak; we ondersteunen enerzijds professionals met kennis, training en praktische tips en stimuleren anderzijds (migranten en lage SES) gezinnen hun behoeften kenbaar te maken en zelf verantwoordelijkheid te nemen om passende ondersteuning te vinden. Veel migrantenouders geven aan behoefte te hebben aan hulp bij de opvoeding van hun kinderen, maar maken toch geen of weinig gebruik van het bestaande aanbod. Er is sprake van een sterke ondervertegenwoordiging van allochtone jeugd in de lichtere vormen van zorg en ondersteuning en oververtegenwoordiging in de zwaardere zorg. Pharos zet haar kennis in voor verbetering van het bereik van lichte vormen van zorg en ondersteuning voor deze gezinnen. De Centra voor Jeugd en Gezin die in iedere gemeente worden opgericht kunnen hierbij een belangrijke rol spelen wanneer zij rekening houden met de diversiteit van de populatie. Pharos begeleidt hen daarbij. Pharos is blij dat zij in 2010 een substantiële bijdrage heeft kunnen leveren aan het programma Diversiteit in het jeugdbeleid dat in gang is gezet door het programmaministerie van Jeugd en Gezin tijdens het vorige kabinet. Zo heeft Pharos in het door ZonMw gefinancierde project Interculturalisatie van de Centra voor Jeugd en Gezin tientallen CJG-coördinatoren en beleidsambtenaren ondersteund en geadviseerd om samen met hen te zorgen dat de Centra voor Jeugd en Gezin migrantenjongeren en hun ouders net zo goed bereiken als autochtone cliënten. Interventies zijn vaak minder effectief bij migrantenjeugd dan bij de autochtone jeugd. Pharos spant zich in om deze interventies zodanig aan te passen dat ze ook Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 13
werkzaam zijn voor migrantenjeugd en hun ouders. Zo zorgen we er voor dat interventies in de Databank Effectieve Jeugdinterventies ook geschikt zijn voor migrantenjongeren. Uiteraard richten we ons hier ook op de lokale praktijk; zo zijn we in Almere nagegaan hoe migrantenouders betrokken kunnen worden bij het in beweging krijgen van hun kinderen. Pharos participeert daarnaast in het Centrum Gezond Leven (CGL) waar zij in 2010 onder meer een bijdrage heeft geleverd aan de Gezonde schoolmethode voor het MBO. In onze contacten met lokale professionals merken we steeds dat er een grote behoefte bestaat aan kennis en praktische tips over (het bereiken van) migrantenjeugd. Pharos heeft in 2010 dan ook kansen aangegrepen om op drukbezochte congressen expertise over migrantenjeugd te verspreiden. Doel 2010-2013 De kennis en deskundigheid van Pharos inzetten ten behoeve van het voorkomen en terugdringen van gezondheids- en ontwikkelingsachterstanden bij migranten- en vluchtelingenjeugd. Activiteiten meerjarenprogramma Gezondheid Migrantenjeugd 2010 I. Interventies en good practices A. Cluster opvoedingsondersteuning Inleiding Een groot deel van de migrantenouders geeft aan behoefte te hebben aan opvoedondersteuning, maar bij het reguliere aanbod zijn zij minder vaak vertegenwoordigd. Op verzoek van en samen met gemeenten en zorg- en migrantenorganisaties ontwikkelt Pharos bruikbare opvoedondersteuning voor migrantenouders. Zo signaleerde de gemeente Almere een duidelijke gezondheidsachterstand onder de diverse etnische groepen in haar gemeente, met name bij Surinamers, Turken en vluchtelingen. Bewegingsarmoede en overgewicht bleken daarbij belangrijke risicofactoren bij de migrantenjeugd. De gemeente Almere wilde meer inzicht in de behoeften van migrantenouders aan opvoedondersteuning op het gebied van sport en beweeggedrag van hun kinderen. Pharos onderzoekt samen met migrantenouders hoe een sport- en beweegaanbod zo gecreëerd kan worden dat migrantenjongeren meer gaan bewegen. Het COA heeft aangegeven behoefte te hebben aan een aanbod opvoedingsondersteuning ten behoeve van Somalische ouders in asielzoekerscentra. Somalische kinderen blijken een relatief slechte maatschappelijke positie te hebben en ook het risico op kindermishandeling is, tijdens verblijf in asielzoekerscentra, groot. Samen met Somalische zelforganisaties en andere betrokkenen heeft Pharos een methode opvoedingsondersteuning specifiek voor de Somalische populatie ontwikkeld en verspreid. Pagina 14 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
1. Bruikbaar aanbod opvoedingsondersteuning migrantengezinnen Doel Faciliteren van het werken aan een gemeenschappelijk en effectief aanbod voor opvoedingsondersteuning door reguliere zorg- en migrantenorganisaties. In 2010 is dit doel, in overleg met de gemeente Almere, toegespitst op opvoedondersteuning met betrekking tot beweeggedrag van migrantenkinderen. De vertraging van de start van het project, door de late goedkeuring van de Gemeente Almere, is schriftelijk afgestemd met VWS in onze brief van 28-10-2010, Wijzigingen jaarplan Pharos (kenmerk 349110MvB). In 2011 zullen samenwerkingsmogelijkheden met andere gemeenten worden verkend, zodat de inzichten rondom deze opvoedondersteuning ook breder gebruikt gaan worden. Activiteiten en resultaten Er is inzicht verkregen in de behoefte aan opvoedondersteuning, zowel door een literatuurstudie als door focusgroepgesprekken met Turks-Nederlandse en met Marokkaans-Nederlandse ouders. De gesprekken waren specifiek gericht op de behoefte aan ondersteuning bij het beweeggedrag van hun kinderen. In 2011 wordt een focusgroepgesprek met Antilliaanse ouders gehouden. Het digitale Kennisdossier Opvoedondersteuning is verrijkt met bovengenoemde resultaten. Het aanbod opvoedingsondersteuning is in kaart gebracht en verwerkt in het digitale Kennisdossier Opvoedondersteuning. In 2010 is een pilot gericht op beweeggedrag van migrantenkinderen voorbereid in Almere op de volgende wijze: Er is een expertmeeting georganiseerd rond deelname van allochtone inwoners uit Almere aan beweeggroepen met onder meer de projectleider Big!Move, de beleidsadviseur DMO jeugd en OKé-punt (CJG), de beleidsmedewerker GG&D en de adviseur Sport & Leisure. Resultaat was een opdrachtverstrekking voor een behoefte-onderzoek onder allochtone ouders en kinderen, waaraan Pharos heeft bijgedragen (zie hierboven). Een verkenning van de samenwerkingsmogelijkheden heeft geleid tot het mede vorm geven van de methode Superkids (beweegprogramma voor kinderen) opdat dit aanbod ook migrantenkinderen effectief bereikt. In 2011 zal een pilot starten voor de werving van allochtone ouders en kinderen voor deelname aan een beweegmethodiek, verspreid over verschillende locaties in Almere Betreffende bruikbaarheid van het vroegsignaleringsprotocol voor migranten: Een eindrapport over de bruikbaarheid van het vroegsignaleringsprotocol (DMO-protocol) voor consultatiebureaus is verschenen. Naar aanleiding hiervan zal in 2011 een addendum bij het DMO-gespreksprotocol geschreven worden. Er is een artikel over de bruikbaarheid van het DMO-protocol geschreven dat begin 2011 wordt gepubliceerd. Looptijd 2010-2011 Samenwerkingspartners Gemeente Almere, Basisscholen Al Iman en Polderhof, Stichting Avanti. Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 15
2. Handboek opvoedingsondersteuning 2e generatie migrantenouders Doel Beschikbaar stellen van toepasbare informatie over opvoeden binnen twee culturen voor tweede generatie migrantenouders. Activiteiten en resultaten Uit door Pharos georganiseerde focusgroepgesprekken met groepen 2e generatie migrantenouders blijkt dat veel allochtone ouders informatie willen hebben over het opvoeden van hun kinderen. Informatie hierover zoeken ze doorgaans bij verschillende bronnen: consultatiebureaus, internet of bij andere ouders. (Hand)boeken worden daarbij niet vaak genoemd. Daarom is afgezien van een uitgeefplan voor een dergelijk boek. Pharos is in gesprek gegaan met Opvoeden.nl over een bijdrage aan de content voor de digitale CJG s. Mogelijkheden om (een deel van de informatie van) het Handboek opvoedingsondersteuning via de Centra voor jeugd en gezin te verspreiden en de content online via Opvoeden.nl beschikbaar te stellen zijn verkend. Dit traject wordt in 2011 voortgezet. Looptijd 2010-2013 Samenwerkingspartners Opvoeden.nl, uitgeverij, migrantenzelforganisaties 3. Opvoedingsondersteuning aan Somalische ouders in asielzoekerscentra Doel Faciliteren van de ontwikkeling en verspreiding van een methode opvoedingsondersteuning geschikt voor Somalische ouders in asielzoekerscentra (AZC s). Activiteiten en resultaten In samenwerking met twee Nijmeegse welzijnsinstellingen en Somalische ouders is een algemene methodiek opvoedingsondersteuning zodanig aangepast dat deze ook bruikbaar is voor Somalische ouders. Pharos heeft de methodiek gedetailleerd beschreven en aangevuld met achtergrondinformatie over de maatschappelijke positie van Somaliërs, hun opvattingen over opvoeding en hun behoeften op dit terrein. Naar verwachting is deze methodiek tevens geschikt voor andere asielzoekersgroepen. Deze methodiek is beschreven in een toegankelijke publicatie met de titel Je wilt je kind niet kwijtraken. De methode is aangeboden aan het COA. Er is in overleg met de COA een implementatieplan gemaakt. De publicatie is ook digitaal beschikbaar gesteld op de Pharos website en op Vluchtweb, de website van Vluchtelingenwerk Nederland. Het rapport is digitaal naar alle Somalische zelforganisaties verspreid. De publicatie is in de eerste 5 weken na verschijnen 403 keer gedownload. De methode is ook bruikbaar gemaakt voor buiten asielzoekerscentra en vormt mede input voor een door het ministerie van Binnenlandse zaken en Pagina 16 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
Koninkrijksrelaties (directie Inburgering en Integratie) georganiseerde bijeenkomst voor gemeenten met veel Somalische inwoners op 24 maart 2011. Looptijd 2010-2011 Samenwerkingspartners COA, asielzoekersouders, GGD, lokale CJG s (Nijmegen), FSAN. Dit project is uitgevoerd met cofinanciering van Stichting Kinderpostzegels. B. Cluster School en Gezondheid Inleiding De school kan een goede ingang zijn om migrantenjongeren te bereiken met voorlichting over gezond gedrag en om bepaalde gezondheidsproblemen in een vroeg stadium te signaleren en zo mogelijk te verhelpen. Pharos werkt binnen het Centrum Gezond Leven (CGL) samen met andere partijen aan de gezonde school methode. 4. Participatie Gezonde school (CGL) Doel De deskundigheid van Pharos inzetten om te stimuleren dat de methode 'Gezonde School' ook bruikbaar is voor migrantenjeugd Activiteiten en resultaten Pharos heeft bijgedragen aan de startbijeenkomst en het vervolgtraject voor de totstandkoming van de handleiding Gezonde School voor het voortgezet onderwijs. In 2010 heeft Pharos tevens bijgedragen aan het tot stand komen van de digitale aanvraagprocedure vignet Gezonde School. Enerzijds door in het totale traject te bewaken dat het vignet ook aantrekkelijk en bruikbaar is voor scholen met veel lage SES en migrantenleerlingen. Anderzijds door inhoudelijk te adviseren bij de deelcertificaten Relaties en Seksualiteit en Sociaal Emotionele Ontwikkeling. Het CGL heeft geen regionale bijeenkomsten georganiseerd Voor de nieuwsbrief Gezonde school is twee keer een artikel aangeleverd: één over Thuis in Burgerschap en een artikel over het digitale Kennisdossier Preventieve opvoedingsondersteuning voor migrantenouders. Een artikel over de Gezonde School is aangeboden voor publicatie in het nieuws van LOWAN, de koepelorganisatie van scholen waar nieuwkomers onderwijs krijgen, begin 2011 volgt publicatie. De interventie Laat maar zien wie je bent is in 2010 beoordeeld door de Erkenningscommissie maar niet erkend. Looptijd 2010-2012 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 17
Samenwerkingspartners CGL, GBI s 5. Psychosociale gezondheid asielzoekersjeugd en 6. Seksuele gezondheid asielzoekersjeugd In onze brief d.d. 28-10-2010, Wijzigingen jaarplan Pharos (kenmerk 349110MvB) is aangegeven dat de in het Jaarplan 2010 voorgenomen projecten op het gebied van Psychosociale gezondheid Asielzoekersjeugd (nr. 5) en Seksuele gezondheid asielzoekersjeugd (nr. 6) zijn komen te vervallen. De hiervoor gereserveerde uren zijn ingezet voor een project rondom het gebruik van tolken en rondom de vraag hoe de zorgsector en rol kan spelen in de toeleiding van migranten naar taal- en inburgeringslessen. Over deze activiteiten wordt verslag gedaan in hoofdstuk 5 Migrant als klant: versterken rol en regie migranten in de gezondheidszorg, bij project 5. Toeleiding naar taal/inburgering. 7. Gezonde voeding voor kinderen in asielzoekerscentra Inleiding Het percentage asielzoekerkinderen met overgewicht neemt tijdens hun verblijf in een AZC met circa 20% toe. Deze kinderen eten te vet en krijgen te weinig mineralen en vitamines binnen. Veronderstelde oorzaken zijn het beperkte budget, slechte kookfaciliteiten en een moeilijke gewenning aan het Nederlandse eten. Het risico van diabetes begint al in de AZC s. Het COA heeft aangegeven behoefte te hebben aan een voorlichtingsaanbod voor deze jeugd. Doel Onderzoeken van de mogelijkheden van een effectieve voorlichting aan asielzoekerjeugd over voeding en overgewicht. Activiteiten en resultaten Er heeft een brede oriëntatie plaatsgevonden bij diverse partijen zoals het Lowan en COA, om na te gaan wat er voor asielzoekerskinderen nodig is aan effectief aanbod ter preventie van overgewicht en stimuleren van gezonde voeding. Daarbij is gesproken met aanbieders van effectieve interventies op dit terrein, waaronder de Universiteit van Wageningen en de organisatie Smaaklessen. Bij de organisatie Smaaklessen is draagvlak gecreëerd voor het aanpassen van hun methode (die effectief is in veel (ook achterstands-)wijken in Nederland) door Pharos, zodat deze ook succesvol kan worden ingezet voor azc-kinderen. Er is overleg gevoerd met organisaties zoals het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB), Nederlands Paramedisch Instituut en TNO, over wat er al gedaan wordt ter preventie van overgewicht bij de migrantenjeugd en waar samenwerking mogelijk is. Naar aanleiding hiervan is met het NISB afgesproken om in de aanpak van overgewicht bij migrantenjeugd gezamenlijke activiteiten te gaan ondernemen. Na overleg met genoemde partijen en Stichting Kinderpostzegels is een plan van aanpak geschreven voor aanpassing en implementatie van de methode Pagina 18 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
Smaaklessen, en daarmee voor hoe voorlichting over gezonde voeding vorm te geven op asielzoekerscentra. Stichting Kinderpostzegels is cofinancier voor de uitvoering van dit project dat start in 2011. Looptijd 2010-2012 Samenwerkingspartners Universiteit Wageningen, Smaaklessen, Lowan, COA, Stichting Kinderpostzegels Nederland, Nederlands Paramedisch Instituut, TNO, NISB C. Cluster Interculturele Centra voor Jeugd en Gezin Inleiding Iedere gemeente moet in 2011 een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) hebben. In de afgelopen jaren zijn gemeenten gestart om deze CJG s vorm te geven. Met ondersteuning van de voormalige ministeries voor Jeugd en Gezin en van VROM heeft Pharos in de jaren 2008-2009 zes pilotprojecten gefaciliteerd om het CJG van begin af aan de brug te laten slaan naar migrantenjeugd en hun ouders. Daarbij is structureel samengewerkt met migrantengroepen en verschillende gemeenten. Pharos bevond zich hiermee in een ideale positie om ook landelijk meer stimulans te geven aan de interculturalisatie van CJG s. In 2010 heeft Pharos met subsidie van ZonMw gewerkt aan het vergroten van het draagvlak voor een intercultureel CJG zowel bij gemeentelijke beleidsmakers als bij medewerkers van CJGs. Voor beide genoemde groepen zijn trainingen ontwikkeld en uitgevoerd en CJG s zijn op maat geadviseerd. Om alle betrokkenen goed te ondersteunen bij de implementatie is de Handreiking Interculturalisatie van het Centrum voor Jeugd en Gezin als onderdeel toegevoegd aan de algemene Gereedschapskist CJG van het ministerie. 8. Ondersteuning gemeenten bij het opzetten van interculturele Centra Jeugd en Gezin (CJG s) Doel Kennis ter beschikking stellen aan gemeenten door de uitrol van ervaringen en good practices uit de eerdere pilots zodat zij beter in staat zijn de interculturalisatie van hun CJG vorm te geven. Activiteiten en resultaten In gesprekken met ambtenaren van een twintigtal gemeenten en CJGmanagers is draagvlak gecreëerd voor interculturalisatie van het CJG en zijn daartoe praktische adviezen gegeven. Bij alle vormen van ondersteuning is aandacht besteed aan de taak van de CJG s een laagdrempelig inlooppunt te zijn voor alle informatie en advies over opvoeden en opgroeien. In de gesprekken krijgen ook de organisatorische aspecten van een intercultureel CJG aandacht: hoe ziet zo n CJG eruit, hoe werkt het en met wie werkt het samen? Daarbij is steeds toegewerkt naar inbedding van cultuursensitieve elementen in bestaand beleid en bestaande structuren. Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 19
Er is een wervende brochure Bereik alle doelgroepen optimaal gepubliceerd op www.pharos.nl en www.zonmw.nl en verspreid onder alle gemeenten en CJG s. Er is een training ontwikkeld voor gemeentemedewerkers en managers. Tevens is een training voor uitvoerend medewerkers Centra voor Jeugd en Gezin ontwikkeld. Deze trainingen worden in 2011 uitgevoerd en geëvalueerd. In oktober 2010 is een conferentie voor CJG s, beleidsmakers en migrantenorganisaties georganiseerd waar 115 mensen aan deelnamen (er is een wachtlijst voor opvolgconferenties die in 2011 komen). De conferentie werd door de deelnemers gewaardeerd met het cijfer 8: de overgedragen kennis werd als waardevol gezien omdat die ook aansluit bij de praktijk. Op de conferentie werden de resultaten gepresenteerd van een onderzoek naar de stand van zaken op het gebied van interculturalisatie van CJG s. De nieuwe directeur Jeugdbeleid van het Ministerie van VWS hield een inleiding waarin hij de urgentie onderstreepte van het vroegtijdig bereiken van migrantengezinnen door CJG s. Tevens is er stevig gediscussieerd over de succesfactoren en randvoorwaarden voor een geslaagde interculturalisatie en het belang van de betrokkenheid hierbij van management en bestuur. De Monitor Interculturalisering is ontwikkeld met als doel zicht te krijgen op draagvlak voor en mate van interculturalisering van de CJG s. Bij de start van dit ZonMw project is een voormeting uitgevoerd, in 2011 zal met behulp van een nameting zicht verkregen worden op veranderingen en effecten bij de CJG s. Looptijd 2010-2013 Samenwerkingspartners Centra voor Jeugd en Gezin, gemeenten, ZonMw, VWS, VNG, VROM/Binnenlandse Zaken, NJi/CJG Academy, de Academische Werkplaatsen Diversiteit in het Jeugdbeleid, het landelijke professionaliseringstraject voor de CJG s, Diaconie Amsterdam, migranten en hun organisaties. Dit project wordt samen met Forum en Mexit uitgevoerd. Er is cofinanciering voor dit project van ZonMw. 9. Toolkit ontwikkelen voor gemeenten t.b.v. de opzet van interculturele Centra voor Jeugd en Gezin (CJG s) Doel Ontwikkelen toolkit en implementatieplan voor gemeenten. Activiteiten en resultaten In 2009 heeft Pharos de Handreiking Interculturalisatie van het Centrum voor Jeugd en Gezin geschreven als onderdeel van de Gereedschapskist CJG van het ministerie voor Jeugd en Gezin en de VNG. Deze is in 2010 door het ministerie voor Jeugd en Gezin beschikbaar gesteld aan alle gemeenten in gedrukte en digitale vorm. Ten behoeve van de productie van de Gereedschapskist voor de CJG s in 2011 zijn in 2010 medewerkers van CJG s en gemeentewerkers geïnterviewd over Pagina 20 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
hun ervaringen met de Handreiking Interculturalisatie, met het oog op evaluatie en doorontwikkeling. In 2010 is gestart met de doorontwikkeling van het hoofdstuk Interculturalisering voor de Gereedschapskist CJG, op basis van de ervaringen van CJGmedewerkers met de Handreiking. Looptijd 2010-2011 Samenwerkingspartners Ministerie voor Jeugd en Gezin/VWS, VNG, Berenschot, gemeenten en CJG s in Den Haag, Almere, Utrecht, Nieuwegein, Zaanstad en Rotterdam, VROM/WWI, ZonMw. Er is cofinanciering voor dit project gevonden bij ZonMw. 10. Matching Centra Jeugd en Gezin (CJG) en migrantenouders Inleiding In samenwerking met Zorggroep Almere is een pilot opgezet met als doel te onderzoeken of de methodiek Kleurrijke Spiegelbijeenkomsten ertoe bijdraagt dat de werelden van zorgverleners en migranten dichter bij elkaar komen en professionals effectiever kunnen werken in de dagelijkse omgang met allochtone klanten. Een spiegelbijeenkomst is een methode om te evalueren, feedback te krijgen en tips te ontvangen, waarbij de cliënten (in dit geval allochtone ouders) vrij met elkaar praten in een kringgesprek over de zorgverlening en de zorgverleners (in dit geval medewerkers van CJG s en andere zorg- en hulpverleners) toehoren. Doel Stimuleren dat de match tussen migrantenouders en CJG s verbeterd wordt. Activiteiten en resultaten Samen met Zorggroep Almere en lokale migrantenorganisaties zijn spiegelbijeenkomsten georganiseerd. Hierbij deelden migrantenouders met kleine kinderen hun ervaringen met de zorg en hoorden zorgverleners toe. Het resultaat hiervan was tweeledig: migrantenouders gaven aan dat hun eigen regie en sturing werd versterkt, zorgverleners werden hierdoor cultuursensitiever. De methodiek spiegelbijeenkomsten is aangepast zodat deze bruikbaar is in een CJG-setting voor allochtone ouders. De gehouden spiegelbijeenkomsten zijn beschreven om deze overdraagbaar te maken. De methode is uitgebreid geëvalueerd bij de ouders zowel als de toehorende zorgverleners door middel van voor- en nametingen onder de deelnemers en de toehorende zorgverleners. De resultaten van de pilot zijn gepubliceerd in een onderzoeksverslag. Daarnaast is een publieksversie gemaakt, de brochure Kleurrijk Spiegelen. Deze brochure zal begin 2011 verschijnen en op grote schaal verspreid worden, onder alle CJG s en migrantenorganisaties. Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 21
Looptijd 2010-2013 Samenwerkingspartners Almere, migrantenorganisatie Stichting AVANTI. Dit project is uitgevoerd met cofinanciering van het SKAN fonds. II Kennismakeling, -overdracht, voorlichting, informatie, advies en beleidsadvisering. 11. Landelijke kennispunt Migrantenjeugd Inleiding Eén van de taken van Pharos is om betrouwbare en actuele kennis over de gezondheid van migrantenjeugd, over opvoeden en opgroeien van deze jongeren en ondersteuning van hun ouders te verspreiden. Conform het landelijk beleid en conform de wens van lokale partners heeft Pharos in 2010 een extra accent gelegd op kennisoverdracht. Pharos heeft dit gedaan via het landelijk kennispunt migrantenjeugd en op vele andere manieren, zoals blijkt uit onderstaande lijst. Doel Verzamelen, verrijken en overdragen van kennis over gezondheid, ontwikkeling en opvoeding van migrantenjeugd via het Landelijk Kennispunt Migranten jeugd om zo een bijdrage te leveren aan de bevordering van doelmatige zorg en hulpverlening. Activiteiten en resultaten Het landelijk kennispunt jeugd op de website van Pharos is met tientallen relevante publicaties en onderzoeksresultaten op het gebied van de gezondheid van migrantenjeugd uitgebreid. Nieuwe kennis over de gezondheid van migrantenjeugd is toegevoegd aan de Pharos website en geattendeerd/verspreid via Pharos- en andere nieuwsbrieven. De informatie- en advieslijn van Pharos heeft in 2010 141 vragen van professionals over gezondheid en opvoeding migrantenjeugd beantwoord. Op verschillende jeugdcongressen heeft Pharos kennis en informatiematerialen verspreid over de gezondheid van migrantenjeugd. Daarnaast heeft Pharos actuele kennis overgedragen via vele presentaties op congressen, trainingen, gastlessen en workshops: o Workshop Migrantenouders en vertrouwen. Op het 3e Nationale Congres opvoedingsondersteuning, NJI 4 juni 2010. Samen met stichting Avicenna (bureau voor Transcultureel advies en toeleiding). o Workshop: Migrantenouders en zorgverleners, hoe bereiken we elkaar? Op het 3e nationale congres Opvoedingsondersteuning NJI, 4 juni 2010. o Workshop: Interculturele pedagogiek, een verdieping. Op het 3e nationale congres Opvoedingsondersteuning NJI, 4 juni 2010. o Workshop Spiegelbijeenkomsten: een goede vorm van zorgaanbodevaluatie en cliëntenparticipatie. Op het congres Pagina 22 Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010
Interculturalisatie Centra voor Jeugd en Gezin oktober 2010. Samen met Zorggroep Almere. o Workshop: Psycholoog of leerkracht: lesgeven aan nieuwkomers in het eerste opvangonderwijs. 3 x geleid op de Landelijke studiedag Sociaal-emotionele ontwikkeling van nieuwkomers: sociaal competent in Nederland (LOWAN-primair onderwijs). o Workshop Ik weet nog niet hoe, maar het moet wel, seksuele voorlichting aan jonge kinderen: De veranderende rol van migrantenouders. Op landelijke werkconferentie over Seksuele opvoeding van jonge kinderen, gewoon doen (RNG). o Workshop: Intercultureel werken. Interne studiedag voor AMK medewerkers Noord-Holland. o Workshop: De belangrijke rol van migrantenouders bij de seksuele ontwikkeling van hun kinderen. 5e Nationale Etnische Minderheden Congres, Den Haag oktober 2010. o Posterpresentatie: Vroegsignalering bij migrantenkinderen, onderzoek naar het DMO gespreksprotocol van de methode Samen Starten. Congres Jeugd in Onderzoek 2010. o Lezing: Interculturalisering zorg voor jeugdigen. Lezing plus intervisie voor alle jeugdzorginstellingen in de provincie Utrecht over interculturalisering van de zorg voor jeugdigen. Utrecht, 19 maart 2010. o Lezing: Seksuele gezondheid. Uitdagingen voor migranten organisaties. Op studiedag van Sense Noord: De seksuele gezondheid van allochtone jongeren. Voor zelforganisaties. o Lezing: Leven tussen twee culturen. Problemen en uitdagingen van Suryoye jongeren. Themamiddag onder leiding van moderator Dr. Ciano Aydin. Mor Ephrem Klooster, Glane, 13 juni 2010. o Lezing op de studiedag Interculturalisatie CJG s, oktober 2010. o Gastles: Cultuur, gezondheid en ziekte. Voor de opleiding van jeugdartsen, TNO-NSPOH. o Gastles: De interculturele paradox. Voor de opleiding van jeugdartsen, TNO-NSPOH. o Gastles: Kwaliteit van JGZ preventie en zorg voor kinderen met migratieachtergrond. o Bijscholingsavond voor jeugdartsen in Limburg. PAOG Maastricht, november 2010. o Training: Docent of psycholoog? Sociaal emotionele begeleiding van nieuwkomers op school. Voor docenten en begeleidingsteam van ISK t Venster. o Training: Opvoeden in andere culturen: het perspectief van migrantenouders (2 x). Open inschrijving; georganiseerd door Pharos. o Actieve bijdrage een expertmeeting STEPS; Kortdurende therapie na eenmalig seksueel geweld. Toegankelijkheid van deze methode voor allochtone meiden en vrouwen. UMC Utrecht. o Actieve bijdrage aan expertmeeting over de wenselijkheid van orthopedagogische rapportages van asielzoekerskinderen in de centra met als doel om vanuit kinderrechtenperspectief ook het belang van het kind meer in de asielprocedure mee te nemen. Geïnitieerd door rijksuniversiteit Groningen. Pharos Jaarverslag en jaarrekening 2010 Pagina 23