Wijkplatforms en het Christendemocratisch gedachtegoed. Wijkplatforms Afstudeeropdracht CDA Talentacademie 2015-2016 Auteur: Peter Henssen Mentor: Astrid Verblakt, CDA Wethouder Gemeente Sittard-Geleen Datum: Mei 2016 1
Inhoudsopgave. pagina 1. Inleiding 3 2. Wijkplatforms 4 2.1 Wat is een wijkplatform 4 2.2. Wat is het doel van een wijkplatform 4 2.3. Het ontstaan van een wijkplatform in de gemeente 5 2.4. De opbouw van een wijkplatform 5 2.5. Opvattingen, verschillen en ontwikkelingen in wijkplatforms 6 Opvattingen wijkplatforms 6 Wat zijn de verschillen 6 Ontwikkelingen 6/7 3. Rol van de Overheid binnen wijkplatforms 8 3.1 Burgerparticipatie, bestuursstijl en de ambtelijke organisatie 8 4. Interviews met voor- en tegenstanders 9 4.1. Wethouder Wijkgericht werken, Leefomgeving en Welzijn. 9 4.2. Oud-Voorzitter van het 1 e Wijkplatform van de Gemeente Geleen. 9 4.3. Voorzitter Wijkplatform Lindenheuvel, Gemeente Sittard-Geleen. 9/10 4.4. Maatschappelijk opbouwwerker, Partners In Welzijn. 10 5. Het CDA gedachtegoed in relatie met wijkplatforms 11 5.1. Publieke gerechtigheid 11 5.2. Gespreide verantwoordelijkheid en Solidariteit 11 5.3. Rentmeesterschap 11 6. Conclusie 11 Literatuurlijst 2
1. Inleiding Voor mijn afstudeeropdracht van de CDA Talentacademie heb ik gekozen voor iets wat dicht bij me staat. Opgegroeid in een authentiek Limburgs mijnwerkersgezin in een voormalige mijnwerkerswijk waar eenvoud, saamhorigheid, gezelligheid maar ook hard werken en de schouders eronder zetten, kenmerkend zijn. Als volksvertegenwoordiger - CDA raadslid in de Gemeente Sittard-Geleen - ben ik dagelijks aan de slag om met burgers naar oplossingen te zoeken in een veranderende maatschappij. Het binden en verbinden van mensen doe ik dagelijks en eenvoudig, door te luisteren naar de problemen welke onder hen leven. De mens ziet vaak problemen als bedreigingen terwijl het beter zou zijn deze bedreigingen om te buigen naar kansen. Hierin zie ik volop uitdagingen samen met de burgers en uiteindelijk ben ik tevreden wanneer zij ook weer tevreden zijn. In mijn werk als teamleider, maar ook daarbuiten, eerst als gedreven sportman en later als vrijwilliger, kartrekker en bestuurder binnen verenigingen, heb ik rijke ervaringen opgedaan. Altijd samenwerken en een gedeelde verantwoordelijkheid nemen. Mijn afstudeeropdracht gaat over wijkplatforms. In deze afstudeeropdracht zal de kracht van de burger en de samenleving centraal staan. Ook wordt onder de aandacht gebracht welke rol de overheid hierin speelt of kan spelen. Evenals wat de meningen van voor- en tegenstanders van wijkplatforms zijn en hoe deze zich verhouden tot het CDA gedachtegoed. Met deze afstudeeropdracht van de CDA Talentacademie wil ik - als lokaal betrokken inwoner maar ook als bestuurder en volksvertegenwoordiger - u meenemen in het onderwerp Wijkplatforms en het nut ervan. 3
2. Wijkplatforms 2.1. Wat is een wijkplatform Een wijkplatform is een organisatie waarin samenwerking en overleg tussen verschillende groeperingen en burgers tot stand komt. Waarin praktijk situaties, ontwikkelingen en huidige & toekomstige knelpunten op het gebied van bewustwording, kennis, beleid/uitvoering en wet- en regelgeving gesignaleerd worden. Waar afspraken gemaakt worden door buurtbewoners en hoe deze worden opgepakt en je samen met participerende partijen en gemeente communiceert. Je mag dit het subsidiariteitsbeginsel noemen waar burgers zelfstandig zaken afhandelen en gefaciliteerd en gecoördineerd kunnen worden. 2.2. Wat is het doel van een wijkplatform Het doel van een wijkplatform is om kennis te bundelen. Ook is het bestemd om discussies te kunnen voeren en inspraakmogelijkheid te bieden aan de burgers/inwoners van een wijk binnen de gemeente. Het delen van informatie en gebruik maken van ieders specifieke kennis of specialiteit laat de kracht van burgers groeien in de wijk. Met desgevraagde en/of aangeboden steun van de overheid maar met soevereiniteit in eigen kring voorop. We leven in een verantwoordelijke samenleving en er ontstaat steeds meer burgerparticipatie. Burgers nemen steeds meer initiatieven in hun omgeving. Uiteindelijk gaat het om mensen die samen vorm geven aan de samenleving. Mensen zijn van nature met elkaar verbonden en kunnen niet zonder de ander. 4
2.3. Het ontstaan van het wijkplatform in de gemeente Begin jaren negentig zijn in de voormalige Gemeente Geleen de eerste stappen gezet in het kader van Sociale Vernieuwing. Het gemeentebestuur streefde naar een grotere betrokkenheid van de burgers bij het politieke besluitvormingsproces. Samen met bewoners, de deskundigen van hun buurt, is in een vroeg stadium overleg gevoerd over het verbeteren van hun woon- en leefomgeving. Zowel voor de gemeente als voor de bewoners was dit een behoorlijk gewenningsproces. Uiteindelijk heeft dit geleid tot de oprichting van bewonersverenigingen die als gesprekpartners voor de gemeente fungeerden. De mening van de burger vond het gemeentebestuur belangrijk. Via onder andere de op de koffiegesprekken, de wijkavonden, het veiligheidsonderzoek en de omnibusonderzoeken probeerde het gemeentebestuur opvattingen over de gemeente in kaart te krijgen en hier op in te spelen. Een volgende stap in deze ontwikkeling was begin 1999 met de start van wijkbeheer via de oprichting van het 1 e wijkplatform, in de grootste wijk, Lindenheuvel. (Geleen werd in 2001 met Sittard heringedeeld tot de Gemeente Sittard-Geleen) In dit wijkplatform waren de belangrijkste partners betrokken bij de woon en- en leefomgeving: de bewoners, de woningcorporaties, de welzijnsstichting, de politie, stichting Toezicht en de Gemeente Geleen. Zij maakten zich samen sterk voor de wijk. De gemeente gaf aan meer samen te gaan werken met de inwoners. Dit kreeg invulling d.m.v. wijkgericht werken. Dagelijkse problemen werden op deze manier gemakkelijker opgemerkt en eerder opgelost. Om ervoor te zorgen dat de woonwijk prettiger en veiliger werd en bleef, zou iedereen die iets met de wijk te maken had, de handen meer uit de mouwen moeten gaan steken. Wijkbeheer betekende niet alleen het beheer van openbare gebouwen, groen, verlichting, straten en sportvoorzieningen. Wijkbeheer ging ook aan de slag met sociale aspecten in de wijk: werken, wonen, onderwijs, gezondheid en milieu. De rol van de bewoners werd hierin van onschatbare waarde. Zij waren en zijn natuurlijk de ervaringsdeskundigen als het gaat om wat er speelt binnen de wijk. Zij kennen de problemen en knelpunten en zijn ook het best in staat om deze kenbaar te maken en eventueel oplossingen aan te dragen. Na de oprichting van het 1 e wijkplatform en het functioneren hiervan werd ook in de overige wijken in de gemeente gestart met de oprichting van wijkplatforms. 2.4. De opbouw van een wijkplatform Vanaf 1999 tot op heden zijn gemeente breed 28 wijkplatforms actief. Bijna ieder wijkdeel heeft nu een eigen wijkplatform dat is afgestemd op het karakter van de wijk. Het wijkplatform is nadrukkelijk geen buurtvereniging. Het is veelal samengesteld uit wijkbewoners, verenigingen, organisaties, ondernemers, middenstanders en overige participanten zoals de wijkagent, welzijnsinstelling en woningcorporaties. Samen organiseren en opereren zij vanuit hun eigen visie en inzichten. Ze kunnen ondersteund worden door de gemeente en geven dit zelf aan. Ze komen met regelmaat bij elkaar. Elk wijkplatform kiest de organisatievorm en doelstelling die bij de betrokken vrijwilligers past. Er zijn wijkplatforms die vanuit een stichting werken. Daarnaast zijn er wijkplatforms die vanuit een vereniging werken en tot slot zijn er wijkplatforms die enkel een voorzitter hebben aangewezen maar die geen stichting of verenigingsvorm bezitten. 5
2.5. Opvattingen, verschillen en ontwikkelingen in wijkplatforms Opvattingen wijkplatforms De huidige rollen zijn nogal divers tussen de wijkplatforms. Uit de grote variëteit laten zich wel enkele patronen onderkennen. De verschillen zijn vooral te herleiden tot de mate waarin de wijkplatforms zelf ook inhoudelijk en actief zich bezig houden met de leefbaarheid in de wijk. Sittard-Geleen is een stad waarin de wijken, kernen en dorpen hun eigen identiteit behouden en waarin inwoners en hun verenigingen, maar ook met in de wijk actieve professionele instellingen, zoals maatschappelijke- en zorginstanties evenals vrijwilligersorganisaties werken aan een vitaal gemeenschapsleven en een veilige en zorgzame samenleving. In mijn ogen vanuit de overtuiging dat sociale samenhang van groot belang is voor de nabije toekomst. In aanvulling op burgerparticipatie blijft de gemeente wijkteams inzetten voor het snel verhelpen van dagdagelijkse ergernissen van inwoners over de openbare ruimte in hun directe woon- en leefomgeving. Voor de Gemeente Sittard-Geleen kan worden vastgesteld dat al lang ervaring met het wijkgericht werken en actief burgerschap via wijkplatforms is opgedaan. Wat zijn de verschillen Het ene wijkplatform wenst uitsluitend een makelaarsrol te vervullen. Daar tegenover staan de wijkplatforms die een meer actieve en/of preventieve rol willen vervullen wat de leefbaarheid van hun wijk betreft. Deze opvatting leidt er dan toe dat ze zowel organisator, initiator, uitvoerder of soms zelfs projecteigenaar zijn. Deze laatste categorie heeft ook heel nadrukkelijk als ambitie om het actief burgerschap concreet te bevorderen. De wijkplatforms die zich tussen deze uiteinden laten positioneren hebben vooral de combinatie van een coördinerende rol met die van procesbegeleider of soms alleen maar de vinger aan de pols houden. Ontwikkelingen Op de keper beschouwd zijn er natuurlijk gemeente breed diverse ontwikkelingen in wijkplatforms maar voor deze opdracht heb ik wijkplatform Lindenheuvel eruit gelicht. 6
Onderstaande schema s laten ontwikkelingen in het wijkplatform van Lindenheuvel zien. Wijkplatform - Gemeente voorzitter wijkbewoners verenigingen ondernemers middenstanders - politie-welzijnsinstelling-woningcorporaties Het 1 e wijkplatform De Gemeente vraagt iemand als voorzitter. Er was geen bestuur. Sturing van boven af. Twee maandelijks overleg met allen. Wijkplatform Nieuwe WijkplatformsEr was een bestuu voorzitter secretaris penningmeester - wijkbewoners - verenigingen ondernemers - middenstanders organisaties - politie-welzijnsinstelling-woningcorporaties - Gemeente Sturing van boven af door het bestuur. Met voorzitter aan het hoofd en overig bestuur. Twee maandelijks overleg met allen. Wijkplatform - voorzitter secretaris - penningmeester - wijkbewoners - verenigingen ondernemers - middenstanders organisaties - politie-welzijnsinstelling-woningcorporaties - - Gemeente Breder overleg met gezamenlijk bestuur Meer zelfstandigheid wijkplatform. Grotere afstand van Gemeente Wijkplatform - voorzitter secretaris - penningmeester - werkgroep - werkgroep - verenigingen ondernemers - middenstanders organisaties - politie-welzijnsinstelling-woningcorporaties - - Gemeente Breder overleg. Met werkgroepen waarin wijkbewoners samen met verenigingen, ondernemers en organisaties werken. Gemeente is hoe langer hoe meer faciliterend Wijkplatform buurtbewoners werkgroep werkgroep werkgroep werkgroep - verenigingen ondernemers - middenstanders organisaties Bestuur voorzitter secretaris penningmeester (Coördinerend en faciliterend) - politie-welzijnsinstelling-woningcorporaties Gemeente (Alleen faciliterend) Meer subsidiariteit in het wijkplatform. Werkgroepen hun ideeën ook zelf uit. Zij hebben het specialisme. Bestuur coördineert en faciliteert Gemeente faciliteert. 7
3. Rol van de overheid De gemeente faciliteert en de regierol ligt bij de buurtbewoner. De wijken bepalen zelf wie er plaatsnemen in het wijkplatform. Burgers kunnen op vrijwillige basis hierin toetreden. De Gemeente Sittard-Geleen luistert naar de vragen en opmerkingen uit de wijken en faciliteert door het aanbieden van diensten & middelen ter ondersteuning. De gemeente stelt een (breed) beleid vast maar is uiteindelijk op zoek naar het zelfsturend vermogen door buurtbewoners via de wijkplatforms. De overheid erkent en bevordert de verantwoordelijkheid van burgers. De Gemeente ondersteunt ook financieel vooraf en gaat er geld naar bijvoorbeeld wonen of zorg dan moeten de investeringen zo duurzaam mogelijk zijn. Er werden in beginsel middelen ter beschikking gesteld terwijl men nu meer kijkt naar wat er echt nodig is. Dit om gemeenschappelijke doelen als gespreide verantwoordelijkheid te kunnen realiseren. Maar ook een rentmeesterschap dat zegt dat we op een verantwoorde manier moeten omgaan met ons leven zodat we de generaties na ons niet opzadelen met problemen die wij veroorzaakt hebben. De veranderende overheid is op zoek naar de kracht van de samenleving. Meer organisaties die kort bij de burgers staan moeten hierin een rol krijgen. Burgerparticipatie zal dus meer samenwerking en verantwoordelijkheid vragen. Door de decentralisatie zijn gemeenten sinds 2015 verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Een deel van deze taken hebben de gemeenten overgenomen van de Rijksoverheid. Ook de gemeenten moeten meer loslaten waar dit kan en alleen ingrijpen waar dat moet. Als overheid willen we niet meer regelen en uitvoeren wat inwoners zelf beter kunnen. De overheid is daarbij de dienstverlener en regisseur die zorgt voor goede voorwaarden. Daardoor zijn inwoners beter in staat om eigen initiatieven en verantwoording op te pakken. Uit het wijkplatform ontstaat een democratische werkwijze die men kan toepassen op dat wat er binnen de wijk(en) gebeurt maar vooral wat er nodig is. Het stimuleren van de wijkplatforms is dus voorwaardelijk. Gelet op de gewijzigde zorg en WMO vraagt de overheid een grotere bijdrage van onze samenleving. Juist de wijkplatforms weten beter wat er sociaal onder de burger speelt. Bij goed functioneren van een wijkplatform worden door de dialoog die plaatsvindt zaken in beweging gebracht. Ook ontstaat een sociaal mensbeeld waarin je ziet dat mensen elkaar nodig hebben en samen sterk kunnen staan. De onderlinge verbondenheid wordt zo versterkt. 3.1 Burgerparticipatie, bestuursstijl en de ambtelijke organisatie Burgerparticipatie en daarop afgestemde bestuursstijl betekent niet alleen een andere rol voor het gemeentebestuur maar stelt ook hoge eisen aan ambtenaren. De gemeentelijke organisatie moet namelijk meer samenhangend en ook meer zichtbaar gaan opereren, aanhakend op de kracht van de samenleving en niet gehinderd door functionele grenzen, en zal hierop nadrukkelijk aanspreekbaar zijn. 8
4. Interviews met voor- en tegenstanders 4.1 Wethouder Wijkgericht werken, Leefomgeving en Welzijn 1) Wat vindt u van Wijkplatforms in het algemeen? Ik vind het een goede zaak dat inwoners betrokkenheid tonen bij hun directe leefomgeving. Verenigd als wijkplatform kunnen zij een belangrijke gesprekspartner voor de gemeente zijn. Ik zie ze dus vooral als oren en ogen van een wijk. 2) Wat moet/mag een wijkplatform doen en wat vooral niet? Meepraten over de belangen van de wijk en aandragen welke thema's in de wijk leven. Vooral niet zich opwerpen als officiële vertegenwoordiger van de inwoners of een positie aannemen dat alles in de wijk via hen MOET lopen. 3) Hoe zelfstandig moet volgens u een wijkplatform kunnen opereren? In principe volledig zelfstandig met (financiële) ondersteuning van de gemeente. 4) Wat denkt u van soevereiniteit in eigen kring? Net als college en raad hebben wijkplatforms hun eigen beslissingsbevoegdheid. 5) Vindt u dat politiek verweven moet zijn in het wijkplatform waardoor de functie van bestuurslid van een wijkplatform verenigbaar is met een politieke functie als wethouder of raadslid? De raad van Sittard-Geleen heeft zich daar duidelijk over uitgesproken. Politieke ambtsdragers moeten geen zitting hebben in het bestuur van een wijkplatform. 4.2. Voorzitter van het 1 e wijkplatform van de toenmalige Gemeente Geleen 1) Hoe verliep in uw periode de communicatie? De communicatie vond plaats d.m.v. een wijkkrant die 4 maal per jaar verscheen. 2) Werd in uw tijd gewerkt volgens het principe soevereiniteit in eigen kring? Ja. De werkgroep wijkkrant werkte geheel zelfstandig en dat zou je inderdaad soevereiniteit in eigen kring kunnen noemen. 3) Wat is de grootste kracht van een wijkplatform? Het geven en ontvangen van informatie aan bewoners in een vroeg stadium, als de zaken nog niet zijn beslist. 4) Vindt u dat werkgroepen zelfstandig maar gecoördineerd en gefaciliteerd door het bestuur in het wijkplatform moeten kunnen opereren? Ja, maar alleen met instemming van het bestuur indien acties naar buiten gaan. 5) Wat wilt u nog kwijt over het wijkplatform? Een wijkplatform is wenselijk. 4.3. Voorzitter Wijkplatform Lindenheuvel, Gemeente Sittard-Geleen 1) U heeft met een initiatiefgroep gewerkt aan de hervorming van een nieuw wijkplatform. Hoe is de (her)inrichting verlopen? Het zittend bestuur van het wijkplatform wilde stoppen maar zij konden geen opvolgers vinden. Met een aantal wijkbewoners hebben we het initiatief genomen om zelf op zoek te gaan naar geschikte kandidaten. Het feit dat er zo weinig animo was voor een bestuursfunctie bracht ons op het idee om nieuwe vormen en rollen te zoeken die wel motiverend waren en konden rekenen op voldoende draagkracht in de wijk. De focus van de stuurgroep lag daarmee niet langer op het vinden van bestuursleden maar op het inventariseren van wensen en behoeftes van de bewoners zelf om vandaar uit een geschikt model te ontwikkelen. 9
2) Welke veranderingen wilt u in de hervorming intrigeren met uw bestuur en de werkgroepen? Met de wet maatschappelijke ondersteuning en de participatiewet wil de overheid de zelfredzaamheid van de burgers vergroten en de burgers een actievere rol laten spelen in de gemeentelijke besluitvorming. Dat heeft voor ons als burger het voordeel dat we meer vanuit onze eigen kracht een bijdrage kunnen leveren aan de leefbaarheid in onze wijk. Dat vereist echter een omslagpunt in ons denken. 3) Hoe ziet u het functioneren van werkgroepen? De werkgroepen hebben een vrij grote autonomie in het ontplooien van initiatieven die inspelen op de behoeftes van de wijkbewoners vanuit de gedachte: hoe groter het draagvlak bij de bewoners hoe meer je kunt bereiken. 4) Waarom is een coördinerend en faciliterend bestuur van belang? De kracht van een goed functionerend wijkplatform komt mijn inziens voort uit de kracht en motivatie van alle betrokkenen. Ervaringen uit het verleden hebben geleerd dat een puur leidend bestuur leidt tot minder motivatie bij en zelfs af haken van werkgroepen 4.4. Maatschappelijk opbouwwerker, welzijnsinstelling (Partners in Welzijn) 1) Hoe ziet u de rol van de verschillende wijkplatforms in onze samenleving? Het wijkplatform neemt een centrale positie in binnen het wijk gericht werken. De verbindingsrol van het wijkplatform is van grote betekenis. De afspraken die in samenwerking met diverse werkgroepen worden gemaakt, dienen voor zover ze althans de gemeente betreffen - door de stadsdeelmanager naar de uitvoerende gemeentelijke diensten te worden gecommuniceerd. 2) Wat zijn de bevoegdheden van het wijkplatform? - Binnen de opgestelde kadernota uit 1999 tussen gemeente en wijkbewoners besluiten nemen ten behoeve van wijkontwikkeling. - Participeren in de beleidsontwikkeling. - Prioriteiten stellen en vastleggen in jaarplannen en de voortgang controleren waarbij procesevaluaties vast te stellen. 3) Waarom is samenwerking binnen een wijk belangrijk? Binnen de driehoek buurtbewoners, gemeente en instellingen leidt samenwerking tot daadwerkelijke verbeteringen en veranderingen binnen de wijk waarbij de participerende/samenredzaamheid- methode van de buurtbewoners centraal staat. 4) Wat is het kader van wijkgericht werken? Een ambitieniveau op vooral procesmatig vlak met de onderdelen: - Samen de schouders eronder zetten. - Weten wat er speelt. - Praten met iedereen, vanaf het begin tot het einde - Een andere, gedeeltelijk nieuwe, manier van werken. - Het wijkplatform als spin in het web. - Nieuwe plannen en bestaande plannen aan elkaar knopen. - Wat goed is, mag niet verloren gaan. - De situatie in de wijk van alle kanten bekijken. - Gezamenlijk werken aan de sociale processen. - Anders te werk gaan, nieuwe manieren vinden. - De vinger aan de pols houden. - Geen woorden maar daden en zien is geloven. 10
5. Het CDA gedachtegoed in relatie met wijkplatforms 5.1. Publieke gerechtigheid De overheid faciliteert en volgens het CDA behoort iedereen die dat nodig heeft maatschappelijke ondersteuning en zorg te ontvangen. Met de decentralisaties in het sociale domein behoort iedereen die zorg te ontvangen die nodig is. Zwakkeren in onze maatschappij mogen hier niet de dupe van worden. Kijk je naar het subsidiariteitsbeginsel dan zie je dat burgers hierin zelfstandig zaken kunnen afhandelen. 5.2. Gespreide verantwoordelijkheid en Solidariteit Gespreide verantwoordelijkheid is een kernbegrip van het CDA dat is toe te passen op wijkplatforms. Samenwerken is een goede basis als het gaat om randvoorwaarden die nodig zijn om de ontwikkelingen binnen het wijkplatform te kunnen laten slagen. Een gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen voor je wijk, dorp of kern is de kans om te komen tot een breed gedragen solidaire uitwerking, waarbij alle betrokken instanties een belangrijke rol spelen. De kennis van iedereen afzonderlijk samenbundelen tot een geheel levert zo haar vruchten af tot een gewenst doel. 5.3. Rentmeesterschap Kijk je vanuit de doelstelling van een wijkplatform, dan is de opdracht voor onze huidige generatie om ervoor te zorgen dat we een samenleving achterlaten die ook onze achterkleinkinderen als een waardevolle beschouwen. Wij hebben het vruchtgebruik maar mogen en kunnen dit niet uitputten. De kracht binnen de wijk moet immers behouden blijven. Te nemen besluiten mogen niet gebaseerd worden op kortetermijnbelang. En. aanpassingen in de tijd gericht op een stabiele toekomst moeten hierbij de uitgangspositie zijn. 6. Conclusie Gelet op de doelstelling, de opbouw, de werkwijze, de rol van de Overheid, maar ook de afgenomen interviews met meer voor- dan nadelen, past de rol van wijkplatforms prima in het CDA gedachtegoed. Met de nieuwe participatiewet zal vanuit eigen kracht door werkgroepen in wijkplatforms een goede bijdrage geleverd kunnen worden aan de leefbaarheid in wijken. Dat dit een omslagpunt vraagt in ons denken moge voor mij wel duidelijk zijn. Maar hierop is een mooi gezegde van toepassing: Geduld is een schone zaak. 11
Literatuurlijst nl.wikipedia.org Wijkplatform Lindenheuvel, Gemeente Sittard-Geleen. Uit overtuiging van CDA Wetenschappelijk Instituut. Wijkkrant Lindenheuvel. Wijkplatform Ophoven/Beekdal/Craaveld/Tuin van Gulik, Gemeente Sittard- Geleen Het CDA gedachtegoed. Mens waar ben je. Leefbaarheidsagenda 2025, Gemeente Sittard-Geleen. Burgers en stad. Een combinatie van kracht. Coalitieakkoord Gemeente Sittard-Geleen. Totaalrapportage onderzoek, wijkgericht werken en de rol van de Wijkplatforms Gemeente Sittard- Geleen 12