67 5. Scenario s 5.1. Inleiding Er zijn drie verschillende scenario s opgesteld. Met behulp van de scenario s is in beeld gebracht op welke verschillende wijze de gesignaleerde knelpunten en kansen, als aangegeven in hoofdstuk 4, kunnen worden opgeheven c.q. benut. Een scenario is derhalve meer een beschrijving van het te volgen beleid, een houding en een stellingname dan een ruimtelijk model. Het ruimtelijk model is eerder middel dan doel op zich. In de scenario s zijn niet alle beleidsterreinen besproken, maar alleen die terreinen die op basis van de hiervoor besproken vraagstukken van belang zijn voor het maken van keuzes, te weten verstedelijking (bebouwing), water en natuur en landschap. benadering: teneinde de (ambitieuze) groei van de bevolking te kunnen opvangen is een toename van de woningvoorraad nodig. In dit scenario past het bevolkingsscenario dat is gebaseerd op migratiesaldo 0 (zie paragraaf 3.3). De gewenste toename van de woningvoorraad bedraagt dan 1.064 woningen tot 2015 (1.679 woningen tot 2024). Deze toename wordt grotendeels gerealiseerd in nieuwe uitbreidingen. In het kader van de lagenbenadering worden ook in dit scenario inbreidingsmogelijkheden benut, zij het dat het dan alleen om de meer voor de hand liggende locaties gaat. Uitgangspunt ten aanzien van de behoefte aan bedrijventerrein is dat tenminste de bestaande verhouding tussen de omvang van de beroepsbevolking en de omvang van de werkgelegenheid ook in de toekomst blijft bestaan. Deze verhouding is te beschouwen als een van de kenmerken van het imago van de gemeente. De volgende 3 scenario s zijn onderscheiden en op kaart (zie blz. 69) weergegeven: Scenario 1: Traditioneel beleid; vooral gericht op uitbreiding en kwantiteit. Scenario 2: Restrictief beleid; gericht op inbreiding, vernieuwing en meer op kwaliteit. Scenario 3: Progressief beleid; gericht op optimalisatie, functiemenging en vernieuwing in bestaand gebied en op kwaliteit. 5.2. Drie scenario s Scenario 1: Traditioneel beleid Bebouwing De woningbouwopgave wordt grotendeels gerealiseerd in nieuwe uitbreidingen. Giessendam West III en een gebied aan de westzijde van Boven-Hardinxveld worden ontwikkeld. Voorts wordt hiertoe het gebied tussen de spoorlijn Dordrecht-Geldermalsen en de Betuweroute (gedeeltelijk) aangewend. Vanwege geluidsoverlast wordt een dichte wand langs het spoor gemaakt. Door de gemeente worden geen initiatieven genomen voor een herstructurering van het bestaande stedelijk gebied. Dit betekent niet dat aan initiatieven van derden in dit verband pertinent geen medewerking wordt verleend. Het gemeentelijk beleid is voorts gericht op toename van de bedrijvigheid. Hiervoor wordt tussen beide spoorlijnen ruimte geboden. Attitude/uitgangspunten Dit scenario gaat uit van een min of meer gangbare manier van denken. Het beleid is vooral gericht op het zoeken naar locatiemogelijkheden om de gewenste toename van de woningvoorraad te kunnen realiseren. Het uitgangspunt is daarom vooral ook te beschouwen als een kwantitatieve
69 Water Door aan de noordrand tussen de bestaande kern en de Betuweroute te bouwen, hoeft niet gebouwd te worden in gebieden waar de wateroverlast het grootst is; problemen met water worden veelal met technische maatregelen opgelost in de vorm van pompen; dit heeft verdere veeninklinking en verzakking tot gevolg. Wateroverlast die ontstaat door verstedelijking in het nieuwe gebied, wordt binnen dat gebied opgelost en in principe niet afgewenteld op aangrenzende gebieden. In de ruimte tussen de kernen wordt voorzien in de behoefte aan oppervlakteberging. Het nieuwe stedelijke gebied vervult geen opvangfunctie voor de wateroverlast van het bestaande stedelijk gebied. Die overlastproblematiek wordt in beginsel echter in het bestaande stedelijk gebied zelf opgelost. Landschap/natuur De Betuweroute vormt een harde scheiding tussen het stedelijk en het landelijk gebied. Door beperking van bebouwingshoogtes aan de noordrand van de toekomstige bebouwing wordt vermeden dat de landschappelijke waarde van het tot het Groene Hart behorende gebied aan de noordzijde van de Betuweroute negatief wordt beïnvloed door de nieuwe bebouwing. In het nieuwe stedelijk gebied verdwijnen natuurwaarden. Het onbebouwde gebied dat tussen en naast de nieuwbouw overblijft, wordt kleiner en is meer onderhevig aan verstoring dan nu het geval is. Dit zal een negatief effect hebben op weidevogels. Scenario 2: Restrictief beleid Attitude/uitgangspunten De inzet van dit scenario is een algehele kwalitatieve verbetering van het bestaande stedelijk gebied. De kwaliteit is meer sturend. De kwantiteit is het gevolg van de mogelijkheden die herstructurering biedt. De opgestelde bevolkingsscenario s zijn daarbij slechts een referentiekader. Gelijkblijvend inwonertal is te beschouwen als een minimumscenario. Sleutelwoorden in dit scenario zijn intensivering en vernieuwing van het bestaande (stedelijke) gebied. Het restrictieve karakter betekent met name dat zeer terughoudend zal worden opgetreden ten aanzien van uitbreiding van het bestaande stedelijke gebied. Bebouwing De gemeente voert een actief beleid tot herstructurering van het bestaande stedelijk gebied. Bedrijven die hinder opleveren of visueel storend zijn worden verplaatst naar het bedrijventerrein van West III. Op de vrijgekomen plekken worden woningen gebouwd. Technisch slechte woningbouw wordt vervangen door nieuwe woningbouw. Hierdoor is een grote slag te maken in typologische vernieuwing van woningen. De uitbreidingsruimte voor bedrijven is beperkt. De bestaande bedrijventerreinen worden geïntensiveerd, vernieuwd en efficiënter gebruikt. West III wordt deels ontwikkeld ten behoeve van de toename van de woningvoorraad en deels ten behoeve van uitbreiding van bedrijventerrein. Aan de westzijde van Boven-Hardinxveld zal als een stedenbouwkundige afronding een rand met 20 woningen tegen de bestaande bebouwing worden aangelegd, waarbij aandacht zal zijn voor de aansluiting op het landschap aan de westzijde. Water Problemen met wateroverlast in het stedelijk gebied worden zoveel mogelijk ook daar opgelost. Eventueel vindt inbreiding plaats in de vorm van woningen op palen (werken met twee maaivelden). Verbetering van het watersysteem van het bestaand stedelijk gebied wordt gefaseerd uitgevoerd, als integraal onderdeel van de herstructurering. Het gebied ten oosten van Neder-Hardinxveld kan ingezet worden voor de berging van water en draagt zo bij aan de oplossing van de waterproblematiek.
71 Wateroverlast die ontstaat door verstedelijking wordt opgelost binnen het nieuwe stedelijke gebied. Het omringende landelijk gebied houdt primair de functie landbouw en als nevenfunctie water (de landbouw zal derhalve nadrukkelijk rekening moeten houden met water). In het peilgebied het Broek wordt de waterproblematiek binnen het landbouwgebied opgelost (wanneer uit onderzoek blijkt dat dit mogelijk is, door flexibel peilbeheer). Landschap/natuur De polder Binnentiendwegs blijft veenweidegebied omdat dat inmiddels is heringericht in verband met de komst van de Betuweroute. De landbouw gaat over op een meer natuurlijk beheer. Het gebied tussen de spoorlijnen wordt een landschapspark met beperkte publieke toegankelijkheid. Aangezien de Betuweroute het open landelijke gebied doorsnijdt, zal de ecologische waarde van het gebied minder worden. Scenario 3: Progressief Attitude/uitgangspunten Uitgangspunten met het oog op de toekomstige ontwikkeling zijn een kwalitatieve benadering en het meervoudig gebruik van de ruimte (verschillende functies maken gebruik van dezelfde ruimte). De gewenste indicatieve bevolkingsontwikkeling is een uitkomst van de kwalitatieve benadering. Dit geldt evenzeer voor de behoefte aan bedrijfsterrein. Bebouwing West III wordt ontwikkeld. Er is gekozen om vooral ruimte te bieden aan woningbouw, met een dunne schil van visueel aantrekkelijke bedrijven aan de westzijde. Op deze wijze wordt een entree gemaakt waarbij geen grootschalig bedrijventerrein met een negatieve uitstraling hoeft te worden gepasseerd. In het bestaand stedelijk gebied wordt een herstructureringsoperatie ingezet. Bedrijven die hinder opleveren zijn worden verplaatst naar een bedrijventerrein ten oosten van bedrijventerrein Nieuweweg. Eventueel kan ten oosten van bedrijventerrein Lange Veer een gebied worden aangelegd voor bedrijven. Op de vrijgekomen plekken worden woningen gebouwd. Technisch slechte woningbouw wordt vervangen door nieuwe woningbouw. Hierdoor is een grote slag te maken in typologische vernieuwing van woningen. De inzet is een algehele kwalitatieve verbetering van het bestaande stedelijk gebied. Het gebied tussen de spoorlijnen wordt, zij het minder vergaand dan in het eerste scenario, bebouwd met specifieke typologieën, vanwege geluidsoverlast en het natte gebied. Naast de wijk Over t Spoor kan een toevoeging van stedelijke recreatieve functies (sportvelden) plaatsvinden. Aan de westzijde van Boven-Hardinxveld zal de open ruimte worden benut door een woongebied tegen de bestaande bebouwing aan te leggen, waarbij aandacht zal zijn voor de aansluiting op het landschap aan de west- en noordzijden. In scenario 3 wordt tevens de A15 overkluisd omdat dit uitstekende mogelijkheden biedt binnenstedelijk woningbouw te realiseren en de weg als barrière te slechten. Water Het gebied tussen de bestaande bebouwing en de Betuweroute wordt een overgangsgebied met gemengde landelijke en stedelijke functies dat tegelijk een wateropvangfunctie kan hebben. Dit geldt ook voor het gebied ten oosten van Neder-Hardinxveld. Stedelijke uitbreiding kan worden gebruikt in een rood voor groen of een rood voor blauw benadering. Het gebied tussen Giessendam en de Betuweroute kan bovendien als voorzuivering van stedelijk water worden gebruikt. Landschap/natuur Het gebied tussen de spoorlijnen wordt een overgangsgebied tussen stedelijk en landelijk gebied: een groen gebied met stedelijke elementen en een belangrijke functie voor de zuivering van (stedelijk) water. De ontwikkeling is een transformatieproces met mogelijkheden voor toekomstige transformatie. Het gebied wordt vooralsnog primair een landschapspark dat extensief is ontsloten. In de overgangsgebieden verandert de natuur, als gevolg van vernatting.
72 5.3. Nadere overwegingen en keuze Nadere overwegingen Hieronder is schematisch een resumé van de scenario s weergegeven waarin de overeenkomsten dan wel verschillen per beleidsterrein tussen de drie scenario s naar voren komen. Van belang is op te merken dat het hier niet de uitgangspunten voor ontwikkeling betreft, maar het resultaat van (verschillende manieren van) de invulling van het ruimtelijk raamwerk. Traditioneel Restrictief Progressief Attitude Uitbreiden / transformeren Inbreiden / herstructuren Combineren / herstructureren / transformeren Bevolking Migratisaldo 0 Gelijkblijvend Gelijkblijvend - Migratiesaldo 0 Woningen Intensief tussen de sporen + Boven- Hardinxveld Binnenstedelijk + West + Boven- Hardinxveld Bedrijven Tussen de sporen West Oost Binnenstedelijk + West + Boven- Hardinxveld + Extensief tussen de sporen + Overkluizing Water Oost + Technisch Oost +Technisch Tussen de sporen + Oost Groen Sportvoorzieningen Infrastructuur Stedelijk groen tussen de sporen en oostzijde Beperkt in stedelijk gebied + uitbreiding tussen sporen en westzijde Boven-H. Ten westen van Over het spoor Geen verplaatsing Geen verplaatsing Verplaatsen naar tussen de sporen Bestaande Overbrugging A15 Overkluizing A15 infrastructuur + Bestaande infra Bestaande infra Op basis van voorgaande dient ten aanzien van een aantal zaken in het kader van de visie een uitspraak gedaan te worden. Duidelijk is wel dat primair gezocht dient te worden naar inbreidingsmogelijkheden (echter zonder daarbij aard en schaal van de gemeente uit het oog te verliezen), dat West III kan worden aangewend voor stedelijke occupatie en dat de genoemde zoeklocaties niet zomaar kunnen worden aangewend voor stedelijke doeleinden. Keuze Het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Hardinxveld-Giessendam heeft bij besluit van 18 december 2001 gekozen voor het progressieve scenario als basis voor de structuurvisie. Dit scenario is zo aangepast dat in de westelijke hoek tussen de sporen een bedrijventerrein zal worden gerealiseerd in plaats van aan de oostzijde van de Sluisweg. De oostzijde van de Sluisweg is alleen ten noorden van het Kanaal van Steenenhoek nog slechts een reservelocatie voor een toekomstig (regionaal) bedrijventerrein. Voorts is aan de westzijde van Boven-Hardinxveld de stedenbouwkundige toevoeging van woningbouw uit scenario 2 ingepast en is er geen sprake van het verplaatsen van de sportvoorzieningen. De raad heeft in november 2002 hiermee ingestemd. Een en ander is niet strijdig met het in hoofdstuk 2 omschreven ruimtelijk raamwerk. In het volgende hoofdstuk zal de omschreven keuze nader worden uitgewerkt en als visie worden gepresenteerd.