Direct naar: Informatiegids over ontslag Zelf ontslag nemen 1 Ken uw rechten en plichten bij ontslag
Introductie & inhoud Direct naar: Het zal u maar overkomen: uw baas ontslaat u. Weet u wat u dan moet doen? En wat uw belangrijkste rechten en plichten zijn? Het Nederlandse ontslagsysteem is complex. Er zijn verschillende redenen en manieren om een arbeids overeenkomst te beëindigen. Zowel voor de werkgever als voor de werknemer. De belangrijkste redenen en mogelijke oplossingen zetten we voor u op een rij. En sinds 1 januari 2015 geldt een belangrijke nieuwe wet: de Wet werk en zekerheid (Wwz). In deze gids leest u wat deze wet voor u betekent. Zelf ontslag nemen 3 32 Ik heb een voorstel van mijn werkgever ontvangen (beëindigingsovereenkomst) 4 Mijn werkgever vraagt mij om in te stemmen met de opzegging 7 Ik word na een procedure bij het UWV 9 Ik word doordat de kantonrechter mijn arbeidsovereenkomst heeft ontbonden 13 Ik word op staande voet 16 Ik word in de proeftijd 20 Ik word na het faillissement van mijn werkgever 23 34 35 38 27 2 Ik wil zelf ontslag nemen 27 Ik heb zelf ontslag op staande voet genomen 29 Ik heb zelf ontslag genomen in de proeftijd 31
Situatiewijzer Welke situatie is op u van toepassing? Direct naar: Ik heb een voorstel van mijn werkgever ontvangen (beëindigingsovereenkomst) Zelf ontslag nemen Mijn werkgever vraagt mij om in te stemmen met de opzegging Ik word na een procedure bij het UWV Ik word doordat de kantonrechter mijn arbeidsovereenkomst heeft ontbonden Ik word op staande voet Ik word in de proeftijd Ik word na het faillissement van mijn werkgever 3
Ik heb een voorstel van mijn werkgever ontvangen (beëindigingsovereenkomst) Een arbeidsovereenkomst kan door een beëindigingsovereenkomst eindigen. Meestal ontvangt u van uw werkgever een beëindigingovereenkomst. Hierin staan vaak afspraken over het moment van eindigen van de arbeidsovereenkomst en de voorwaarden waaronder, zoals de hoogte van de ontslagvergoeding, het verstrekken van een getuigschrift, het opheffen van een concurrentiebeding, enzovoort. Als een arbeidsovereenkomst met een vast stellings overeenkomst eindigt, wordt dit een beëindiging met wederzijds goedvinden genoemd. Mag mijn werkgever dit doen? Uw werkgever mag u dus een beëindigingsovereenkomst voorleggen. Wat heel belangrijk is, is dat uw werkgever en u het samen eens zijn over de inhoud van de beëindigingsovereenkomst. Want hoewel het in theorie een beëindiging met wederzijds goedvinden wordt genoemd, hoeft u het in de praktijk natuurlijk lang niet altijd gelijk met de werkgever eens te zijn. Wat kan ik doen? Wordt u geconfronteerd met een beëindigingsovereenkomst? Zorg dan altijd dat u juridisch advies inwint. Het is raadzaam om een beëindigingsovereenkomst aan een jurist voor te leggen vóórdat u deze ondertekent. Terugkomen op een beëindigingsovereenkomst Sinds 1 juli 2015 kunt u binnen veertien dagen terugkomen op een schriftelijke beëindigingsovereenkomst. Dit heet het herroepingsrecht. U moet dit wel schriftelijk doen, maar u hoeft hierbij geen reden op te geven. 4
Als u gebruikmaakt van dit herroepingsrecht, dan wordt de beëindiging ongedaan gemaakt en blijft uw arbeidsovereenkomst bestaan. Houd er rekening mee dat u bij dezelfde werkgever maar één keer in de zes maanden van dit herroepingsrecht gebruik mag maken. Vergeet uw werkgever dit herroepingsrecht in de beëindigingsovereenkomst te vermelden? Dan hebt u na ondertekening van de overeenkomst 21 dagen de tijd om deze te herroepen. Beëindigingsovereenkomst en WW Om aanspraak te kunnen maken op een moet de beëindigingsovereenkomst namelijk aan de volgende punten voldoen: Het initiatief tot beëindiging is afkomstig van de werkgever. De arbeidsovereenkomst wordt beëindigd, rekening houdend met de juiste opzegtermijn. Er is geen sprake van een dringende reden. Denk bijvoorbeeld aan: diefstal, verduistering, bedrog, bedreiging, mishandeling of hardnekkige werkweigering. Zorg altijd dat u tijdig juridisch advies inwint. Als deze punten in de overeenkomst zijn opgenomen en u voldoet aan de overige voorwaarden die de Werkloosheidswet stelt (zie pagina 35), hebt u recht op een. U kunt vervolgens samen met uw werkgever afspraken maken over het moment van beëindigen van de arbeidsovereenkomst en de voorwaarden waaronder. Zoals de hoogte van de ontslagvergoeding, het verstrekken van een getuigschrift, het opheffen van een concurrentiebeding, en dergelijke. Die afspraken worden dan vastgelegd in een beëindigings overeenkomst. 5
Heb ik recht op een transitievergoeding? Het hangt ervan af wat er tussen u en uw werkgever is afgesproken. In een beëindigingsovereenkomst kunt u namelijk afspreken dat u een transitievergoeding van uw werkgever krijgt. Heb ik recht op een? Ja, mits de beëindigingsovereenkomst de juiste punten bevat (zie pagina 5) en u voldoet aan de overige voorwaarden die de Werkloosheidswet stelt (zie pagina 35). Algemene tips bij ontslag + Schakel tijdig juridisch advies in + Leg afspraken rondom ontslag altijd schriftelijk vast + Als er sprake is van een beëindigingsovereenkomst: zet nooit zomaar uw handtekening + Houd termijnen om bezwaar te maken in de gaten + Zorg voor bewijs 6
Mijn werkgever vraagt mij om in te stemmen met de opzegging De Wet werk en zekerheid zorgt voor een nieuwe ontslagmogelijkheid. Sinds 1 juli 2015 is het voor een werkgever mogelijk om uw arbeidsovereenkomst op te zeggen met uw instemming. Stemt u schriftelijk in met een ontslagvoorstel van uw werkgever? Dan mag hij de arbeidsovereenkomst rechtsgeldig opzeggen, zonder toestemming van het UWV of de kantonrechter. Ik heb spijt dat ik heb ingestemd. Wat kan ik doen? Als werknemer hebt u een herroepingsrecht. Dat betekent dat u nog veertien dagen de tijd hebt om uw instemming ongedaan te maken. Heeft uw werkgever u niet op dit herroepingsrecht gewezen? Dan hebt u hiervoor drie weken de tijd. Heb ik recht op een transitievergoeding? Ja, als uw arbeidsovereenkomst minimaal 24 maanden heeft geduurd en het ontslag u niet verweten kan worden. Heb ik recht op een? Ja, als u instemt met de opzegging door uw werkgever verliest u in principe uw aanspraak op een niet. 7
Wat is het verschil met een beëindigingsovereenkomst? De nieuwe ontslagmogelijkheid lijkt op ontslag met wederzijds goedvinden (met een beëindigingsovereenkomst), maar er zijn verschillen. Zo heeft uw werkgever voor de opzegging met uw instemming een redelijke ontslaggrond nodig en hebt u recht op transitievergoeding. Algemene tips bij ontslag + Schakel tijdig juridisch advies in + Leg afspraken rondom ontslag altijd schriftelijk vast + Als er sprake is van een beëindigingsovereenkomst: zet nooit zomaar uw handtekening + Houd termijnen om bezwaar te maken in de gaten + Zorg voor bewijs 8
Ik word na een ontslagprocedure bij het UWV Een van de manieren waarop een werkgever de arbeidsovereenkomst met u kan beëindigen is na toestemming van het UWV. De werkgever moet dan als het ware het UWV om toestemming vragen om u te mogen ontslaan. Uw werkgever kan in twee situaties naar het UWV: als u langdurig arbeidsongeschikt bent of als er sprake is van bedrijfseconomische omstandigheden. Een slechte financiële positie, vermindering van het werk of een bedrijfsverhuizing: dit zijn slechts een paar voorbeelden van bedrijfseconomische redenen. Welke werknemers komen voor ontslag in aanmerking? Als de werkgever heeft aangetoond dat het noodzakelijk is om werknemers te ontslaan, moet er worden bepaald welke werknemers er zullen worden. Dat proces heet afspiegelen. Dit houdt in dat de leeftijdsopbouw van de werknemers die worden voorgedragen voor ontslag, een afspiegeling moet vormen van het totale personeelsbestand. Als stelregel geldt dat de werknemer met het kortste dienstverband binnen een bepaalde leeftijds- en functiecategorie het eerst voor ontslag in aanmerking komt. 9 Let op: ontslagreden bepaalt de ontslagroute Tot 1 juli 2015 kon een werkgever zelf de ontslagroute kiezen: via het UWV of via de kantonrechter. De Wet werk en zekerheid heeft dit veranderd. Sinds 1 juli 2015 ligt die route vast en bepaalt de ontslagreden of een werkgever naar het UWV of de kantonrechter moet gaan. Ontslag om bedrijfseconomische reden en ontslag in verband met langdurige arbeidsongeschiktheid gaan via het UWV en een ontslag om persoonlijke redenen beoordeelt de kantonrechter.
Hoe verloopt de procedure? De procedure bij het UWV verloopt schriftelijk. Uw werkgever dient een ontslagaanvraag in. De ontslagconsulent beoordeelt of de aanvraag compleet is. Als dat zo is, wordt de aanvraag naar u doorgestuurd om schrifte lijk op de aanvraag te reageren. U kunt zo laten weten waarom u het niet eens bent met uw werkgever. Vaak krijgt u hier maar veertien dagen de tijd voor. Houd dus in de gaten dat u uw verweer op tijd indient. Soms vraagt het UWV uw werkgever om op uw verweer te reageren. Vervolgens mag u daar weer op reageren. Na ongeveer zes weken beslist het UWV of uw werkgever toestemming krijgt om uw arbeidsovereenkomst te mogen opzeggen. Dat betekent niet auto matisch dat u wordt. Het betekent alleen dat uw werkgever toestemming krijgt om uw arbeidsovereenkomst op te mogen zeggen. Uw werkgever kan u nu ontslaan, maar hij moet hierbij wel de opzegtermijn in acht nemen. Op de geldende opzegtermijn mag hij één maand in mindering brengen. Maar er moet altijd minimaal één maand over blijven. U kunt tijdens de procedure zelf uw verweer bij het UWV indienen. Wat kan ik doen? U kunt tijdens de procedure zelf uw verweer bij het UWV indienen. Als u het niet eens bent met de beslissing van het UWV, kunt u sinds 1 juli 2015 tegen deze beslissing in beroep gaan bij de kantonrechter. Dat kan alleen als de ontslagprocedure is gestart ná 1 juli 2015. U kunt dan herstel van uw arbeidsovereenkomst vragen of in uitzonderlijke gevallen een redelijke vergoeding. De kennelijk-onredelijk-ontslagprocedure is per 1 juli 2015 vervallen. Er is een uitzondering: is uw arbeidsovereenkomst vóór 1 juli 2015 opgezegd of is de opzegging gebaseerd op een ontslagverzoek dat uw werkgever vóór 1 juli 2015 bij het UWV heeft ingediend? Dan kunt u nog wel een kennelijkonredelijk-ontslagprocedure starten. 10
Wist u dat? Ook als uw werkgever geen rekening heeft gehouden met de geldende opzegtermijn, kunt u een schadevergoeding vorderen bij de rechter. U kunt dan het loon vorderen dat u met inachtneming van de juiste opzegtermijn verdiend zou hebben. Deze vordering is gelijk aan het brutoloon vermeerderd met de vakantietoeslag over die periode. Heb ik recht op een transitievergoeding? Vanaf 1 juli 2015 hebt u ook bij ontslag via het UWV recht op een ontslagvergoeding: de transitievergoeding. Hiervoor moet u wel aan twee voorwaarden voldoen. Uw dienstverband moet minimaal 24 maanden hebben geduurd. Het ontslag mag niet ernstig verwijtbaar zijn. Verwijtbaar betekent dat het ontslag u verweten kan worden, bijvoorbeeld omdat u zich ernstig hebt misdragen. Lees meer over de transitievergoeding op pagina 34. Heb ik recht op een? Ja, mits u voldoet aan de voorwaarden die de Werkloosheidswet stelt (zie pagina 35). 11
Algemene tips bij ontslag + Schakel tijdig juridisch advies in + Leg afspraken rondom ontslag altijd schriftelijk vast + Als er sprake is van een beëindigingsovereenkomst: zet nooit zomaar uw handtekening + Houd termijnen om bezwaar te maken in de gaten + Zorg voor bewijs Schakel tijdig juridisch advies in. Verzekerd bij DAS? Bel 020 65 1 88 1 5 Niet verzekerd? Bel 088 327 98 1 0 12
Ik word doordat de kantonrechter mijn arbeidsovereenkomst heeft ontbonden Als uw werkgever u wil ontslaan om persoonlijke redenen, moet hij de kantonrechter vragen uw arbeidsovereenkomst te ontbinden. Sinds 1 juli 2015 is uw werkgever verplicht om deze route te kiezen als hij u wil ontslaan om persoonlijke redenen. Denk bijvoorbeeld aan disfunctioneren, een verstoorde arbeidsverhouding of verschil van inzicht. Ook als er sprake is van bepaalde opzegverboden kan uw werkgever naar de kantonrechter. Dit is bijvoorbeeld het geval als u zwanger bent. Ook als er sprake is van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd zonder tussentijdse opzegmogelijkheid kan een werkgever naar de kantonrechter. In deze gevallen mag een werkgever de arbeidsovereenkomst niet zomaar opzeggen. Hoe verloopt de procedure? In deze procedure verzoekt uw werkgever de kantonrechter (in een ontbindingsverzoekschrift) de arbeidsovereenkomst te ontbinden. U kunt als reactie hierop een verweerschrift indienen. Het verzoekschrift en het verweerschrift worden op een zitting door de kantonrechter mondeling behandeld. Tussen twee tot vier weken daarna beslist de kantonrechter over het ontbindingsverzoek. Als de ontbinding wordt toegewezen, bepaalt de kantonrechter op welk moment de arbeidsovereenkomst eindigt. Wijst de kantonrechter het ontbindingsverzoek af? Dan blijft de arbeids overeenkomst bestaan. Let op: ontslagreden bepaalt de ontslagroute Tot 1 juli 2015 kon een werkgever zelf de ontslagroute kiezen: via het UWV of via de kantonrechter. De Wet werk en zekerheid heeft dit veranderd. Sinds 1 juli 2015 ligt die route vast en bepaalt de ontslagreden of een werkgever naar het UWV of de kantonrechter moet gaan. 13
Wat kan ik doen? Zoals genoemd kunt u tijdens de procedure bij de rechter in een verweerschrift aangeven waarom u het niet eens bent met uw werkgever. Heeft de kantonrechter besloten dat uw arbeidsovereenkomst eindigt en bent u het daar niet mee eens? Dan kunt u sinds 1 juli 2015 tegen de uitspraak in beroep gaan. U moet dan binnen drie maanden na de uitspraak beroep instellen. Dat is alleen mogelijk als de ontslagprocedure is gestart ná 1 juli 2015. Ook in dit geval geldt: zorg dat u altijd juridisch advies inwint. Let op: ontbinding met opzegtermijn Tot 1 juli 2015 hoefde de kantonrechter geen rekening te houden met de opzegtermijn bij het ontbinden van een arbeidsovereenkomst. De Wet werk en zekerheid heeft dit veranderd. De kantonrechter moet sinds 1 juli 2015 wel rekening houden met de opzegtermijn bij het ontbinden van een arbeidsovereenkomst. Eventueel mag hij de periode dat het ontslagproces heeft geduurd van deze opzegtermijn aftrekken. De opzegtermijn geldt niet als u zich ernstig verwijtbaar hebt gedragen. De kantonrechter kan uw arbeidsovereenkomst dan per direct ontbinden. 14
Heb ik recht op een transitievergoeding? Ja, als de kantonrechter uw arbeidsovereenkomst ontbindt, hebt u recht op een transitievergoeding. Om voor de transitievergoeding in aanmerking te komen, moet u wel aan twee voorwaarden voldoen: Uw dienstverband moet minimaal 24 maanden hebben geduurd. Het ontslag mag niet ernstig verwijtbaar zijn. Verwijtbaar betekent dat het ontslag u verweten kan worden, bijvoorbeeld omdat u zich ernstig hebt misdragen. Lees meer over de transitievergoeding op pagina 34. Heb ik recht op een? Mogelijk, als u voldoet aan de voorwaarden van de Werkloosheidswet (zie pagina 35). Algemene tips bij ontslag + Schakel tijdig juridisch advies in + Leg afspraken rondom ontslag altijd schriftelijk vast + Als er sprake is van een beëindigingsovereenkomst: zet nooit zomaar uw handtekening + Houd termijnen om bezwaar te maken in de gaten + Zorg voor bewijs 15
Ik word op staande voet Een ontslag op staande voet houdt in dat uw werkgever u per direct ontslaat. Dit mag een werkgever alleen doen als er een dringende reden is voor het ontslag. Er moet dus wel iets heel serieus aan de hand zijn. Voorbeelden van dringende redenen zijn: diefstal, verduistering, bedrog, bedreiging, mishandeling en hardnekkige werkweigering. De werkgever moet de dringende reden aan u laten weten op het moment dat hij u ontslaat. Geen recht op een Aan een ontslag op staande voet worden hoge eisen gesteld. Dit is ook niet voor niets. Want bij een terecht ontslag op staande voet, eindigt de arbeidsovereenkomst (en daarmee de loonbetaling) per direct en hebt u geen recht op een. Wat kan ik doen bij een ontslag op staande voet? Blijf rustig en doe geen gekke dingen. Stuur onmiddellijk een aangetekende brief aan de werkgever waaruit blijkt dat u het niet eens bent met dit ontslag. Geef in deze brief tevens aan dat u bereid en beschikbaar bent om uw werkzaamheden te verrichten en dat u aanspraak maakt op uw salaris. Stuur ook een exemplaar per gewone post. Bewaar een kopie voor uzelf. Raadpleeg een jurist die u kan adviseren over de verder te nemen stappen. Hebt u hulp nodig bij het opstellen van zo n brief? Kijk dan op www.das.nl/ juridische-informatie voor juridische informatie en voorbeelddocumenten. Aan een ontslag op staande voet worden hoge eisen gesteld. 16
Let op: sinds 1 juli 2015 procedure starten Wordt u op staande voet? Dan moet u binnen twee maanden na het ontslag op staande voet een procedure starten om uw arbeidsovereenkomst te herstellen. Een brief schrijven naar uw werkgever is dan niet meer voldoende om uw ontslag ongedaan te maken. bij een ontslag op staande voet Hebt u uw werkgever een dringende reden gegeven om u op staande voet te ontslaan? Met andere woorden: heeft uw werkgever u terecht op staande voet? Dan kan een transitievergoeding per definitie niet meer aan de orde zijn. U loopt zelfs het risico dat u aan de werkgever een vergoeding moet betalen. Als u vindt dat u ten onrechte op staande voet bent, dan staat u vaak niet met lege handen. Hebt u binnen twee maanden een wedertewerkstellingsprocedure bij de kantonrechter gestart? En geeft de rechter u gelijk? Dan moet de werkgever u weer laten werken en hebt u weer recht op loon. In de meeste gevallen echter zal uw werkgever tegelijkertijd met úw procedure een ontbindingsprocedure starten. In die procedure krijgt u de mogelijkheid om verweer te voeren en kunt u ook een transitievergoeding vragen aan de rechter. 17
Heb ik recht op een transitievergoeding? Als het ontslag op staande voet achteraf terecht blijkt, niet. Als achteraf blijkt dat uw werkgever u onterecht op staande voet heeft, dan kunt u om een transitievergoeding verzoeken in de ontbindingsprocedure die uw werkgever waarschijnlijk zal aanspannen. Als u zelf een wedertewerkstellingsprocedure start, kunt u aan de rechter vragen om weer aan de slag te mogen gaan. Daarnaast kunt u de rechter vragen de opzegging te vernietigen. Kent de rechter dit toe, dan hebt u weer recht op loon. Heb ik recht op een? Nee, niet als u terecht ontslag op staande voet hebt gekregen. U hebt wel recht op een als de rechter het ontslag onterecht vindt, maar de arbeidsovereenkomst toch ontbindt. Laat de rechter de arbeidsovereenkomst bestaan, dan hebt u weer recht op loon en kunt u geen aanspraak maken op een. Verzekerd bij DAS? Bel 020 651 8815 Niet verzekerd? Bel 088 327 9810 18
Algemene tips bij ontslag + Schakel tijdig juridisch advies in + Leg afspraken rondom ontslag altijd schriftelijk vast + Als er sprake is van een beëindigingsovereenkomst: zet nooit zomaar uw handtekening + Houd termijnen om bezwaar te maken in de gaten + Zorg voor bewijs 19
Ik word in de proeftijd Nog maar net begonnen en dan al worden. U zult niet de eerste zijn die het overkomt. Tijdens de proeftijd mag uw arbeidsovereenkomst direct opgezegd worden. Zowel door u als door uw werkgever. En de regels die gelden bij ontslag hoeven bij een ontslag in de proeftijd niet nageleefd te worden. Zo is er geen opzegtermijn, is een ontslagvergunning niet nodig en hoeft er niet schriftelijk te worden opgezegd. U hebt wel het recht om te weten waarom de werkgever uw arbeidsovereenkomst in de proeftijd opzegt. Uw werkgever moet op uw verzoek de reden van het ontslag schriftelijk aan u laten weten. Als de reden die uw werkgever opgeeft een vorm van discriminatie oplevert, dan is een ontslag in de proeftijd verboden. Denk aan de situatie dat u in de proeftijd ziek bent en uw werkgever u laat weten dat u vanwege uw ziekte wordt. Juristen spreken dan van een discriminatoir ontslag, oftewel een ontslag waarbij gediscrimineerd wordt en dit is dus verboden. De praktijk leert dat de werkelijke reden meestal niet wordt gegeven, maar vaak een sociaal wenselijk antwoord. Wat kan ik doen? Er is helaas niet zoveel dat u kunt doen als u wordt in de proeftijd. Bent u terwijl er volgens u sprake is van een vorm van discriminatie, dan kunt u het beste juridisch advies inwinnen. 20 Ontslag vóórdat de proeftijd begonnen is. Is dat mogelijk? In de wet is over een proeftijd het volgende bepaald: Indien een proeftijd is bedongen, is ieder der partijen, zolang die tijd niet is verstreken, bevoegd de arbeidsovereenkomst met onmiddellijke ingang op te zeggen. Dit betekent dat er zelfs een beroep op een proeftijdbeding kan worden gedaan als de arbeids overeenkomst en dus ook de proeftijd nog niet eens is begonnen. Maar dan mag er geen sprake zijn van misbruik van bevoegdheid. Denk aan de situatie dat een werkgever een werknemer vraagt om bij hem in dienst te komen. Nog voordat de werknemer aan zijn de proeftijd begonnen is,
ontslaat de werkgever de werknemer met het argument dat het bedrijf in economisch zwaar weer verkeert. In die situatie is de kans groot dat er sprake is van misbruik van bevoegdheid. Waarschijnlijk verkeerde het bedrijf op het moment dat de werkgever de werknemer benaderde namelijk ook al in zwaar weer. Soms is een proeftijd niet toegestaan De nieuwe Wet werk en zekerheid zorgt ervoor dat er sinds 1 januari 2015 in bepaalde arbeidsovereenkomsten geen proeftijd mag worden opgenomen. Dit geldt voor alle nieuwe tijdelijke arbeidsovereenkomsten van zes maanden of korter, met een ingangsdatum van 1 januari 2015 of later. Wordt er in uw tijdelijke arbeidsovereenkomst wel een proeftijd opgenomen, dan geldt deze niet. Dat betekent dat u helemaal geen proeftijd hebt. Uw werkgever mag u dan ook niet zomaar per direct en zonder formaliteiten ontslaan. In sommige collectieve arbeidsovereenkomsten (cao s) staan afwijkende afspraken. Zijn die afwijkingen overeengekomen vóór 1 januari 2015? Dan blijven ze geldig tot de cao afloopt, met een uiterste datum van 1 juli 2016. 21
Heb ik recht op een transitievergoeding? Het hangt ervan af wat er tussen u en uw werkgever is afgesproken. In een beëindigingsovereenkomst kunt u namelijk afspreken dat u een transitievergoeding van uw werkgever krijgt. Heb ik recht op een? Mogelijk, als u voldoet aan de voorwaarden van de Werkloosheidswet (zie pagina 35). Is er sprake van een beëindigingsovereenkomst? Dan moet deze ook de juiste punten bevatten (zie pagina 5). Algemene tips bij ontslag + Schakel tijdig juridisch advies in + Leg afspraken rondom ontslag altijd schriftelijk vast + Als er sprake is van een beëindigingsovereenkomst: zet nooit zomaar uw handtekening + Houd termijnen om bezwaar te maken in de gaten + Zorg voor bewijs 22
Ik word na het faillissement van mijn werkgever Als uw werkgever failliet wordt verklaard, maakt de wet het voor de werkgever makkelijk om het dienstverband met u te beëindigen. Daarbij maakt het niet uit of uw werkgever een natuurlijk persoon (eenmanszaak) is of een rechtspersoon (bijvoorbeeld een bv, nv of maatschap). Bij een faillissement neemt een curator de bevoegdheden over. De ondernemer zelf heeft dan niets meer in te brengen. Alle beslissingen worden door de curator genomen. De curator is dan ook degene die de arbeidsovereenkomst met u opzegt. En zoals gezegd kan hij dit heel makkelijk doen, een curator heeft hiervoor namelijk geen ontslagvergunning van het UWV nodig. De opzegtermijn is minimaal de opzegtermijn die voor de werkgever zou gelden. De curator kan echter beslissen dat deze opzegtermijn mag worden ingekort tot zes weken. Doorwerken bij een faillissement? Het zal u niet redelijk in de oren klinken, maar bij een faillissement van uw werkgever kunt u verplicht worden om door te werken in de periode nadat uw arbeidsovereenkomst is opgezegd. De curator beslist namelijk van welke werknemers hij nog gebruik wil maken in die periode en voor welke werkzaamheden. Het hoeft dus niet voor alle werknemers te gelden. Wat kan ik doen? Een faillissement van uw werkgever kan allerlei vragen oproepen. Een niet onbelangrijke vraag is bijvoorbeeld: hoe zit het met mijn salaris? Als u geen salaris meer ontvangt en u vermoedt dat dit komt doordat de werkgever geen geld meer heeft (betalingsonmacht), is het van belang om direct het UWV in te lichten. Het is raadzaam om een jurist in te schakelen die u hierbij kan helpen. 23
Het UWV betaalt loon Als vaststaat dat het loon niet is betaald ten gevolge van de betalingsonmacht van uw werkgever, dan keert het UWV uit wat u nog tegoed hebt van uw (ex-)werkgever. Het UWV probeert dat te verhalen op de failliete boedel. Wat keert het UWV uit? Het loon over maximaal 13 weken voor de opzegdatum. Bijvoorbeeld achterstallig loon, overuren, onkostenvergoeding, spaarloon, 13e maand, atv- of adv-dagen. Het loon over de opzegtermijn tot maximaal 6 weken na de opzegdatum. Als de werknemer op 1 januari 1999 al in dienst was bij de werkgever en de werknemer toen 45 jaar of ouder was, kan een langere opzegtermijn met een maximum van 19 weken gelden. Vakantiegeld, vakantiedagen, vakantierechtwaarden, pensioenpremie, bijdragen aan het tijdspaarfonds over maximaal één jaar voor het einde van het dienstverband. Nog niet uw gehele loon ontvangen? Als er nog vorderingen overblijven die niet door het UWV worden vergoed, moeten deze worden gemeld bij de curator. Een loonvordering is een preferente vordering. Dit houdt in dat deze voorrang heeft op een groot aantal andere vorderingen. Een vordering tot schadevergoeding is een concurrente vordering. Dit betekent dat deze vorderingen achter de preferente vorderingen aankomen en gelijk verdeeld moeten worden. De praktijk leert helaas dat meestal in beide gevallen geen uitkering uit de failliete boedel plaatsvindt. Als er nog vorderingen overblijven die niet door het UWV worden vergoed, moeten deze worden gemeld bij de curator. 24
Heb ik recht op een transitievergoeding? Nee. Heb ik recht op een? Ja, na een faillissement hebt u recht op een. Algemene tips bij ontslag + Schakel tijdig juridisch advies in + Leg afspraken rondom ontslag altijd schriftelijk vast + Als er sprake is van een beëindigingsovereenkomst: zet nooit zomaar uw handtekening + Houd termijnen om bezwaar te maken in de gaten + Zorg voor bewijs Het is raadzaam om juridisch advies in te winnen als uw werkgever failliet gaat. Verzekerd bij DAS? Bel 020 65 1 88 1 5 Niet verzekerd? Bel 088 327 98 1 0 25
Situatiewijzer Welke situatie is op u van toepassing? Direct naar: Ik wil zelf ontslag nemen Zelf ontslag nemen Ik heb zelf ontslag op staande voet genomen Ik heb zelf ontslag genomen in de proeftijd 26
Ik wil zelf ontslag nemen Ontslag nemen Ontslag op staande voet Natuurlijk kunt u ook zelf ontslag nemen. Als u zelf uw arbeidsovereenkomst opzegt, betekent dit in veel gevallen dat u geen aanspraak kunt maken op een. Daarnaast is het van belang om na te gaan of u een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd hebt of een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. En ook of er in dat laatste geval een tussentijdse opzegmogelijkheid is opgenomen in de arbeidsovereenkomst. Het is belangrijk om dit te weten, omdat het bepaalt welke opzegtermijn voor u geldt. Die verschilt namelijk per soort arbeidsovereenkomst. Raadpleeg voor de juiste opzegtermijn de informatie op pagina 32. Let op: is uw werkgever het eens met uw opzegging? Als uw werkgever en u het eens zijn over het beëindigen van de arbeidsovereenkomst, is er sprake van een opzegging met wederzijds goedvinden. U kunt dan samen met uw werkgever afspreken wanneer uw arbeidsovereenkomst precies eindigt. Het maakt in zo n geval niet uit of u een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde of voor bepaalde tijd hebt. Kan ik mijn arbeidsovereenkomst op elk gewenst moment in de maand opzeggen? Nee, vaak kunt u dit slechts tegen het einde van de maand doen, tenzij er in uw arbeidsovereenkomst of een cao iets anders staat. In de cao kunnen overigens langere of kortere termijnen zijn opgenomen dan uit de wet volgt. 27
Ontslag nemen Ontslag op staande voet Waar moet ik verder nog op letten? Uw werkgever is verplicht om op uw verzoek een getuigschrift uit te reiken. Het getuigschrift moet een juiste opgave bevatten van de aard van de verrichte werkzaamheden en de duur van het dienstverband. Ook moet in het getuigschrift worden vermeld op welke wijze de arbeidsovereenkomst is beëindigd. Uw werkgever is verplicht om op uw verzoek een getuigschrift uit te reiken. Heb ik recht op een transitievergoeding? Nee, tenzij u dit in een beëindigingsovereenkomst met uw werkgever afspreekt. Heb ik recht op een? Nee. 28
Ik heb zelf ontslag op staande voet genomen Ontslag nemen Ontslag op staande voet Al maanden hebt u heibel met uw werkgever. Als hij u op een ochtend bijna in de haren vliegt is voor u de maat vol: u neemt op staande voet ontslag! Een last valt van uw schouders. Niet lang daarna slaat de twijfel toe. Was het wel zo verstandig wat u hebt gedaan? Hebt u eigenlijk wel recht op een? De wet geeft voorbeelden van situaties waarin u als werknemer op staande voet ontslag kunt nemen. Bijvoorbeeld als uw werkgever u heeft bedreigd of uw salaris lange tijd niet heeft uitbetaald. Er moet in ieder geval sprake zijn van een dringende reden. Er moet dus iets heel ernstigs aan de hand zijn. Wat kunnen de gevolgen zijn als ik zelf op staande voet ontslag neem? Bij een geldig ontslag op staande voet is degene die de ander een dringende reden heeft gegeven om ontslag op staande voet te nemen schadeplichtig. Dat betekent dat die partij een vergoeding aan de ander moet betalen. In het voorbeeld waarin uw werkgever u hebt bedreigd en u als gevolg daarvan ontslag op staande voet hebt genomen, is de kans groot dat de werkgever u een schadevergoeding moet betalen. In een andere situatie geldt: als u uw arbeidsovereenkomst met onmiddellijke ingang opzegt, maar achteraf blijkt dat er géén dringende reden was, kan uw werkgever u schadeplichtig houden. Hij kan dan een bedrag vorderen ter hoogte van het loon dat u met inachtneming van de juiste opzegtermijn verdiend zou hebben. Het gaat dan om het brutoloon, dat netto aan de werkgever betaald moet worden. Bovendien is de kans groot dat als u ontslag op staande voet neemt, u vervolgens ook geen krijgt. Er moet in ieder geval sprake zijn van een dringende reden. 29 Wat kan ik doen? Schakel altijd juridische hulp in als u van mening bent dat er een dringende situatie speelt waarin het volgens u terecht is dat u ontslag op staande voet hebt genomen.
Ontslag nemen Ontslag op staande voet Ik heb spijt dat ik op staande voet ontslag heb genomen. Kan ik nog iets doen? U mag als werknemer altijd terugkomen op uw beslissing. Zeker als u in een vlaag van verstandsverbijstering ontslag hebt genomen. Een werkgever heeft namelijk een onderzoeksplicht. Dat betekent dat hij u op het moment dat u ontslag op staande voet neemt, moet vragen of u dit wilt en of u weet wat de consequenties zijn. Hij moet u uitleggen dat als u ontslag neemt u bijvoorbeeld geen recht hebt op een. Uw werkgever moet u er goed van door dringen dat u daarvoor kiest. Als u uw ontslag op staande voet aanvecht, dan moet uw werkgever aantonen dat hij aan deze onderzoeksplicht heeft voldaan. U mag als werknemer altijd terugkomen op uw beslissing. Heb ik recht op een transitievergoeding? Nee, maar als u een procedure bij de rechter start en de rechter vindt dat uw werkgever schadeplichtig is, hebt u recht op het loon dat u bij een reguliere opzegging door de werkgever (met inacht neming van de juiste opzegtermijn) nog zou ontvangen. Heb ik recht op een? Nee. 30
Ik heb zelf ontslag genomen in de proeftijd Ontslag nemen Ontslag op staande voet Die nieuwe baan, waarover u in eerste instantie laaiend enthousiast was, blijkt in het echt enorm tegen te vallen. Het liefst trekt u al na een week de stekker eruit. Boft u even dat u nog in de proeftijd zit. Tijdens de proeftijd mag u de arbeidsovereenkomst namelijk direct opzeggen. De regels die gelden bij ontslag hoeven bij een ontslag in de proeftijd niet nageleefd te worden. Zo is er geen opzegtermijn, is een ontslagvergunning niet nodig en hoeft er niet schriftelijk te worden opgezegd. Ontslag vóórdat de proeftijd begonnen is. Is dat mogelijk? In de wet is over een proeftijd het volgende bepaald: Indien een proeftijd is bedongen, is ieder der partijen, zolang die tijd niet is verstreken, bevoegd de arbeidsovereenkomst met onmiddellijke ingang op te zeggen. Dit betekent dat u zelfs een beroep op een proeftijdbeding kan doen en dus ontslag kan nemen vóór de proeftijd als de arbeidsovereenkomst en dus ook de proeftijd nog niet eens is begonnen. Maar dan mag er geen sprake zijn van misbruik van bevoegdheid. Tijdens de proeftijd mag u de arbeidsovereenkomst direct opzeggen. Heb ik recht op een transitievergoeding? Nee. Heb ik recht op een? Nee. 31
Direct naar: Zelf ontslag nemen De opzegtermijn Voor de werknemer Bij een contract voor onbepaalde tijd is de opzegtermijn voor u een maand. Samen met de werkgever kunt in de arbeidsovereenkomst een kortere of een langere opzegtermijn afspreken. De opzegtermijn mag voor u nooit langer zijn dan zes maanden. De opzegtermijn voor de werkgever moet in dat geval minimaal het dubbele zijn. Voor de werkgever De wet geeft aan dat de opzegtermijn voor de werkgever afhankelijk is van de duur van de arbeidsovereenkomst. Duur arbeidsovereenkomst Tot 5 jaar 1 maand Tussen de 5 en 10 jaar 2 maanden Tussen de 10 en de 15 jaar 3 maanden 15 jaar of langer 4 maanden Om de duur van de arbeidsovereenkomst te berekenen, wordt gekeken naar de totale periode dat u bij uw werkgever in dienst bent geweest. Dit houdt in dat arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd die vooraf zijn gegaan aan een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd ook meetellen. Voorwaarde hiervoor is wel dat er niet meer dan drie maanden tussen de opeenvolgende arbeidsovereenkomsten heeft gezeten. 32
Direct naar: Zelf ontslag nemen bij een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd Als in de arbeidsovereenkomst een tussentijdse opzegmogelijkheid staat, mag u de arbeidsovereenkomst voor het einde van de arbeidsovereenkomst opzeggen. In dat geval gelden in principe zowel voor u als voor uw werkgever dezelfde opzegtermijnen als bij een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Wat is een fictieve opzegtermijn? Als u een vergoeding bij het beëindigen van uw dienstverband ontvangt, geldt voor u een fictieve opzegtermijn. De fictieve opzegtermijn is een wachttijd vóór het ontvangen van een en wordt door het UWV berekend. Deze is gelijk aan de werkelijke opzegtermijn van de werkgever, maar hierop mag één maand in mindering worden gebracht, net als bij opzegging met een ontslagvergunning. Eindigt uw arbeidsovereenkomst door het tekenen van een beëindigingsovereenkomst? Dan geldt de zogenoemde kortingsmaand niet. De termijn gaat tellen vanaf het moment dat de rechter de beslissing tot ontbinding in de procedure heeft gegeven. Het is dus mogelijk dat de termijn reeds geheel of gedeeltelijk is verlopen op het moment dat de arbeidsovereenkomst daadwerkelijk eindigt. 33
Direct naar: Zelf ontslag nemen Sinds 1 juli 2015 vervangt de transitievergoeding de oude ontslagvergoeding (kantonrechtersformule). Deze vergoeding is afhankelijk van de duur van het dienstverband. Om voor de transitievergoeding in aanmerking te komen, moet u wel aan twee voorwaarden voldoen: Uw dienstverband moet minimaal 24 maanden hebben geduurd. Het ontslag mag niet verwijtbaar zijn. Verwijtbaar betekent dat het ontslag u verweten kan worden, bijvoorbeeld omdat u zich ernstig hebt misdragen. De transitievergoeding wordt op een andere manier berekend dan de oude ontslagvergoeding. De regel is: 1/3 maandsalaris per dienstjaar en 1/2 maandsalaris per dienstjaar dat u langer dan tien jaar in dienst bent geweest. De vergoeding is maximaal 75.000 en maximaal een jaarsalaris wanneer u meer dan 75.000 per jaar verdient. U kunt de transitievergoeding vrij besteden. 34 Verder gelden nog de volgende uitzonderingen: Bij ernstig verwijt aan de kant van de werkgever kan de rechter een extra vergoeding toekennen. Eindigt de arbeidsovereenkomst omdat u de AOW-gerechtigde leeftijd hebt bereikt, dan hoeft een werkgever u geen transitievergoeding te betalen. Voor oudere werknemers geldt een aanvullende overgangsregeling. Zodra u vijftig jaar of ouder bent en langer dan tien jaar werkzaam bent geweest in een bedrijf dat 25 werknemers of meer in dienst heeft, geldt er een hogere transitievergoeding. De transitievergoeding bedraagt dan vanaf de dag dat u vijftig jaar wordt één maandloon per dienstjaar. Deze regeling geldt tot 1 januari 2020. Voor kleinere bedrijven met minder dan 25 werknemers geldt tot 1 januari 2020 een overgangsregeling: werkgevers die kunnen aantonen dat de financiële situatie van het bedrijf de oorzaak is van het ontslag van werknemers, hebben de mogelijkheid om onder bepaalde voorwaarden een lagere transitievergoeding toe te kennen. Die voorwaarden zijn echter zo streng, dat veel werkgevers waarschijnlijk niet aan deze voorwaarden zullen voldoen.
Direct naar: Zelf ontslag nemen Verliest u uw baan? Dan komt u in principe in aanmerking voor een WW uitkering. Voorwaarde is wel dat u jonger bent dan 65 jaar en het verlies van uw baan u niet valt te verwijten. Als u zelf uw arbeidsovereenkomst opzegt, omdat u bijvoorbeeld het werk niet meer zo leuk vindt, krijgt u geen. Om recht te hebben op een moet u voldoen aan de volgende criteria. U moet werkloos zijn. U bent werkloos als: - u minimaal vijf arbeidsuren per week verliest (of minimaal de helft van uw totale arbeidsuren, als u minder dan tien uur per week werkte); - er geen recht meer bestaat op loon over die verloren arbeidsuren; - u beschikbaar bent om passende arbeid te accepteren (u moet dus solliciteren). Er mag geen uitsluiting zijn van het recht op WW, dus het mag bijvoorbeeld niet zo zijn dat het ontslag u is aan te rekenen. U hebt een arbeidsverleden van minimaal zes maanden. Hiervan is sprake als u gedurende de 36 weken voor uw eerste werkloosheidsdag minimaal 26 weken in loondienst hebt gewerkt. Dit wordt ook wel de 26-uit-36 weken-eis genoemd. 35
Direct naar: Zelf ontslag nemen Belangrijk Het is hierbij niet nodig dat u fulltime hebt gewerkt. Als u in een week één dag hebt gewerkt, telt die week al mee als gewerkte week. Ook vakantieweken waarin het loon is betaald tellen mee. Weken waarin u als zelfstandige hebt gewerkt, tellen weer niet mee. Verder is wel van groot belang dat u zich tijdig als werkzoekende inschrijft bij het UWV en u ook op tijd (dat wil zeggen uiterlijk op de eerste werkloosheidsdag, maar liever eerder) uw aanvraagt. Recht op een aanvullende toeslag? Als u een ontvangt, hebt u misschien recht op een aanvullende toeslag. Een toeslag is een aanvulling op de en zorgt ervoor dat uw inkomsten niet onder het sociaal minimumniveau komen. Het sociaal minimum is voor iedereen anders. Het is namelijk afhankelijk van uw leeftijd en uw leefsituatie. Is de (samen met eventuele andere inkomsten) lager dan het sociaal minimum dat voor uw situatie geldt én u bent achttien jaar of ouder? Dan komt u mogelijk in aanmerking voor een toeslag. Een toeslag vraagt u tegelijk met het aanvragen van de aan bij het UWV. Op de website van het UWV wordt uitgelegd hoe u dit kunt doen. Een uitkering aanvragen, hoe gaat dit in zijn werk? Meld u zich uiterlijk op de eerste werkloosheidsdag bij het UWV. Te laat melden kan tot een boete leiden. Neem in ieder geval uw paspoort, een kopie van de arbeidsovereenkomst, uw laatste loonstrook en een bewijs van ontslag mee. Dat kan zijn de opzeggingsbrief of de beschikking van de kantonrechter en het daaraan ten grondslag liggende verzoek- en verweerschrift. Zorg dat u beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt en schrijf u in bij het UWV. Zodra u weet dat de arbeidsovereenkomst eindigt moet u wekelijks solliciteren. 36
Direct naar: Zelf ontslag nemen Passend werk voor WW ers Ontvangt u langer dan een half jaar een? Sinds 1 juli 2015 wordt al het beschikbare werk als passend gezien en kan van u worden verwacht dat u al het beschikbare werk aanvaardt. Dat kan betekenen dat u een baan onder uw niveau of met een lager salaris moet accepteren. Deze nieuwe regel geldt niet als u vóór 1 juli 2015 al een ontving. WW korter en aangevuld in cao s De Wet werk en zekerheid zorgt ervoor dat de maximale duur van de WWuitkering van 1 januari 2016 tot 2019 stapsgewijs wordt verlaagd van 38 maanden naar 24 maanden. De opbouw van de duur van de blijft na 1 januari 2016 afhankelijk van het arbeidsverleden. Vanaf 1 januari 2016 geldt: Eén maand opbouw WW-rechten voor de eerste tien jaar van het arbeidsverleden. Een halve maand opbouw WW-rechten voor elk jaar arbeidsverleden langer dan tien jaar. Werkgevers kunnen in een cao wel afspraken maken om de WW-periode te verlengen, met ten hoogste veertien maanden. Hierover is nu echter nog geen duidelijkheid, omdat dit nog besproken moet worden in cao-onderhandelingen. 37
Direct naar: Zelf ontslag nemen Bent u verzekerd? Bel dan naar onze Juridische Adviesdesk: 020 651 8815 Onze specialisten zijn bereikbaar van maandag t/m donderdag van 8.00 tot 20.00 uur en op vrijdag van 8.00 tot 17.30 uur. Of meld uw zaak hier. 38 Bent u niet verzekerd? Maar wel direct juridische hulp nodig? Bel dan Prepaid Rechtshulp van DAS voor een gratis intake gesprek: 088 327 9810 Onze specialisten zijn bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 8:30 tot 21:00 uur. Of ga naar www.das.nl/ontslaghulp. Met deze informatiegids hebben wij in algemene zin rechten, regels en valkuilen benoemd rond ontslag. De weergave beperkt zich tot hoofdzaken en per geval kunnen specifieke regels gelden. Bij twijfel doet u er verstandig aan een jurist te raadplegen. Disclaimer Niets uit deze uitgave mag zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever worden vermenigvuldigd en/of verspreid. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. 07.2015