Inhoud Uitgebreid Foreword 15 Voorwoord 17 deel 1 WAT IS HET? 19 1 Inleiding 21 De eerste onderzoekers 22 De opbouw van het boek 24 Aanleg of opvoeding 27 Diagnose of etiket 30 De kracht en de zwakte 32 Het doel van het boek 34 Aandachtspunten 35 Aandachtspunten attitude 35 2 Aanleg of omgeving 37 Ontwikkeling vanuit aanleg en omgeving 37 Zichtbaar versus niet-zichtbaar 42 Rijping 45 Rode draden: basissignalen van problematiek 52 Aandachtspunten 56 Aandachtspunten attitude 57 Samenvatting 57 3 Verschillen tussen mannen en vrouwen 59 Man of vrouw, xy of xx 60 Het zelf 63 Het zich verplaatsen in een ander 71 Morele ontwikkeling 79 Weerstand tegen verandering 80 Zelfreflectie 82 Daadkracht, angst en agressie 84 Sekseverschillen en opvoeding 86 Schematische weergave 86 Gevolgen voor autisme 87 Aandachtspunten 87 Aandachtspunten attitude 88 Samenvatting 88 9
4 De autistische stoornissen 91 De diversiteit van autistisch gedrag 92 Relatie tussen bron en gedrag 96 Puur autisme versus autistisch gedrag 97 Typering van kinderen met autisme 105 Prevalentie van autistische ontwikkelingen 106 (Vroegtijdige) onderkenning van autismespectrumstoornissen 111 Aandachtspunten 120 Aandachtspunten attitude 121 Samenvatting 121 5 De kern van het probleem 123 De sociale interactie 123 Gevoelloos of gevangen 125 Theorieën over autisme 126 De Theory-of-Mind (ToM) 128 Centrale coherentie (CC) 129 Planning en Executive Function (EF) 132 Het Empathische, Systematiserende, gebalanceerde brein (ESB) 134 Het Socioschema ten opzichte van de andere theorieën 135 Het Socioschema 138 De MAS1P, een breed leeftijdsspectrum 142 Het Socioschema en de ik-anderdifferentiatie 144 Het Socioschema en tijd en ruimte 147 Het geheugen 150 Het Socioschema en de eigen identiteit 152 Het Socioschema en de Theory-of-Mind 154 Oog voor detail 157 Zintuiglijke ervaringen en prikkelgevoeligheid 167 Taalontwikkeling 172 Opvallende belangstellingen 178 Obsessief gedrag en rituelen 180 Leerstoornissen en schoolgaan 181 Schematische weergave 184 Aandachtspunten 186 Aandachtspunten attitude 187 Samenvatting 187 DEEL 2 WAT doe je eraan? 189 6 Voor en na de diagnose 191 Wel de problematiek, maar niet de diagnose 191 Wel de diagnose, maar niet de problematiek 196 Aandachtspunten 199 Aandachtspunten attitude 199 Samenvatting 200 10
7 De basis van opvoeding en hulp, aansluiten bij de MAS1P 201 Het QAP 201 Innerlijke statistieken 202 De MAS1P 204 Een structurele sociale training 206 Een rommelige ontwikkeling 208 Een sleutelzin 209 Aandachtspunten 209 Aandachtspunten attitude 210 Samenvatting 211 8 Het stimuleren van de ik-ander differentiatie en empathie 213 Gebrekkige ik-anderdifferentiatie of symbiose 214 Een vertraagde ontwikkeling 216 Een vreemde wereld 221 Aanvoelen of uitdenken 223 Ontwikkelingstaken 225 1 & 2 Een kleuter met de ontwikkelingstaak van de baby 226 3 & 5 Gehechtheid 229 4 Vreemd en vertrouwd 233 6 Vreemden: goed én fout 236 7 Sociale omgang 238 Levensloop: vergelijking tussen typische ontwikkeling (TO), atypische ontwikkelingautisme (ATO en licht verstandelijke beperking (LVB) 239 Aandachtspunten 241 Aandachtspunten attitude 242 Samenvatting 242 9 Sociale vaardigheden 245 Sociale vaardigheid of trucje 245 Oogcontact 249 Gebrek aan gerichtheid op contact 255 Communicatie 260 De betekenis van taal 267 De betekenis van grapjes 271 De grenzen van de ander 273 Houvast van omgangsregels 275 Trainingen in sociale vaardigheden 277 Sociale kennis > sociaal inzicht > sociale vaardigheden 278 Aandachtspunten 279 Aandachtspunten attitude 280 Samenvatting 280 11
10 Het vormen van vriendschappen en relaties 283 Van egocentrisch gedrag naar partnerschapsgedrag 284 De basisschool 285 Pesten 290 Het zelfbeeld 293 De ontwikkeling van vriendschappen 294 De verdieping van vriendschap tot relaties 300 Op de drempel van seksualiteit 302 Het isolement en de depressie 302 De combinatie: empathisch met autistisch 303 Een relatie: leren van het leven zelf 305 Aandachtspunten 307 Aandachtspunten attitude 308 Samenvatting 308 11 Weerstand tegen verandering 311 Verandering en onvoorspelbaarheid 311 De macht der gewoonte 314 Weerstand tegen ander voedsel 316 Verzet vanuit overgevoeligheid 318 Terroriseren of paniek 319 Geritualiseerde programma s 321 Het associatief en magisch denken 323 Allergisch voor moeten 324 Planning en afspraken 328 Straf en beloning 331 Het opgebrande gezin 334 Omgaan met weerstand tegen verandering 336 Aandachtspunten 337 Aandachtspunten attitude 339 Samenvatting 339 12 Omgaan met angst en obsessies 341 Angst als basale drijfveer 341 De detectie van gevaar 342 De reactie op gevaar 343 De daadkracht van testosteron 349 Een slechte balans 352 Testosteron en agressie 352 De missing link 353 Een gebrek aan testosteron en depressie 355 Vrouwelijke agressie 356 Agressie versus depressie 357 Hyperactiviteit als een gezonde uitlaatklep 358 Verschillen tussen jongens en meisjes 359 12
Fight-or-flight versus nice-or-victim 360 Signalen van angst 362 Het voorkómen van angst 362 Weerstand tegen verandering 363 Extreme gehechtheid aan moeder 363 Afweer tegen vreemden 364 Vermijden van sociale situaties 366 Zelfhypnotiserend gedrag 368 Aanpassen 369 Vormen van gedrag om angst te verminderen 370 Hyperactiviteit 370 Obsessies en compulsies 372 Rituelen 373 Stereotiepe gedragingen 374 Rationeel reageren, intellectueel begrijpen en argumenteren 375 Ordenen 376 Minderwaardigheidsgevoelens, jaloezie en depressie 376 Aandachtspunten 378 Aandachtspunten attitude 379 Samenvatting 380 13 Omgaan met agressie 381 Agressie en seksualiteit 382 Autistische bronnen voor agressie 383 Agressie bij weerstand tegen verandering 384 Misverstaan van sociale interactie 388 Normale agressie 390 Alleen op de wereld 392 Vragen om hulp 393 De combinatie van autisme met ADHD 394 Aandachtspunten 395 Aandachtspunten attitude 396 Samenvatting 396 14 Opgelopen sociale angst 399 Cognities om de angst te benoemen 399 Medicatie of therapie 403 Gedragstherapie 405 Depressie 408 De kracht van de opvoeder 409 Aandachtspunten 409 Aandachtspunten attitude 410 Samenvatting 410 13
15 Epiloog 413 Referenties 415 Lijst van overzichten en tabel 441 Lijst van afbeeldingen 443 Lijst van voorbeeldnamen 445 NamenREgister 447 ZakenREgister 453 Over de auteur 459 14