Begeleiden van leerlingen en leerkrachten.
TYPE 8 : leermoeilijkheden TYPE 3 : ASS autisme spectrum stoornissen TYPE 3 : GES gedrag/ emotionele stoornis TYPE 1 : lichte verstandelijke ontwikkelings - vertraging
Klassen: totaal 134 leerlingen Type 1/3: 4 klassen: 22 lln T1 + 15 lln T3 Type 8/3: 8 klassen: 35 lln T8 + 34 lln T3 Type 3 ASS: 4 klassen: 28 lln Internen: 45 lln Semi-internen: 10 lln Externen: 79 lln Jongens: 108 lln Meisjes: 26 lln
FEEDBACK GEVEN en ONTVANGEN samen in de spiegel kijken JA tegen de persoon! NEE tegen het gedrag!
Lichaamstaal
Luisteren naar jongeren = kijken met een dubbele bril! Wat toont het kind? signaalgedrag emotioneel vat Wat is de echte boodschap? oorzaak van gedrag zichtbaar/onzichtbaar verlies Kinderen maken problemen omdat ze problemen hebben.
Soorten GEDRAG FRUSTRATIEGEDRAG reactie op situatie als frustrerend ervaren druppel die emmer doet overlopen = ophoping echte emotie, niet gespeeld, kern = onmacht spontaan gedrag, onmiddellijke reactie (gedeeltelijk) controleverlies kan iedereen overkomen verwijten + sterke fysieke lading
INSTRUMENTEEL GEDRAG Leerling wil een bepaald doel bereiken gecontroleerd gedrag = slachtofferhouding aangeleerd gedrag = gedrag dat werkt, bewust over nagedacht = herkenbaar patroon = manipuleerbaarheid = testgedrag psychologische spelletjes en dreigementen mensen tegenover elkaar uitspelen uitvluchten bedenken, zich ergens uitpraten op je gemoed inwerken aandacht opeisen, plakkerig gedrag Soorten GEDRAG
STRESSHORMONEN (adrenaline) hart sneller kloppen bloed vlugger door lichaam spieren/hersenen werken sneller sneller ademen meer zuurstof opnemen toevoer glucose spierkracht vergroot pupillen groter huid minder doorbloed wit van woede... Fysiologische wet wat zich lichamelijk afspeelt
Fysiologische wet bij frustratiegedrag controleverlies prikkels kans op nieuwe uitbarsting prikkels 90 min!!!!!! aanleiding besef gesprek STRESShormonen adrenaline actie vluchten of verdedigen SPANNING omzetten in BEWEGING!!
PREVENTIEBELEID MOGELIJKHEDEN & BEPERKINGEN
ROL van de SCHOOL/TEAM Schoolvisie Draagkracht draaglast team = vangnet Open sfeer voor communicatie Schoolreglement Duidelijke afspraken in het llnreglement/ speelplaatsreglement Organisatie time-out = rust herstellen schoolwerking CONSEQUENTIE
ROL van de BEGELEIDER PEDAGOGISCHE VAARDIGHEDEN Patterson LEERKRACHTENSTIJL leiding geven en grenzen stellen monitoring = overzicht houden positieve betrokkenheid = meedoen positieve bekrachtiging = bevestiging aandacht probleemoplossing
ROL van de BEGELEIDER Aandacht emotionele/sociale ontwikkeling Duidelijke klasafspraken Time-outhoekje/prikkelarm werkhoekje - Manieren aanleren om tot rust te komen (schildpadden, Body en Brain Gym) Ruimte & verantwoordelijkheid geven Let op eigen gedrag = voorbeeldfunctie Actief luisteren, wederkerigheid Beloningssystemen, goed-gedragkaart Humor... klaswerking CONSEQUENTIE
KRACHTIGE leef- en leeromgeving welbevinden & betrokkenheid motivatie van de lln uitdaging voor de lln interactie rol als mediator (sturen) differentiatie kwaliteitsvolle prikkels aanreiken initiatief & creativiteit llg stimuleren variatie werkvormen Wie negatief denkt, boekt negatieve resultaten Wie positief denkt, boekt positieve resultaten.
PEDAGOGISCHE STIJL LEERKRACHTENSTIJL CONFLICTHANTERINGSSTIJL & REFLECTIE in de spiegel PROFESSIONEEL ZELFPORTRET mogelijkheden en beperkingen
S T E U N E N z o r g PEDAGOGISCHE STIJLEN ZORGENDE STIJL veel zorg & weinig sturing BEZORGD KIND CENTRAAL eenzijdige verbondenheid VERWAARLOZENDE STIJL weinig zorg & weinig sturing ONMACHT ONVERSCHILLIGHEID geen verbondenheid GEZAGHEBBENDE STIJL veel zorg & veel sturing GEZAG INTERACTIE CENTRAAL VERBONDENHEID AUTORITAIRE STIJL weinig zorg & veel sturing MACHT BEGELEIDER CENTRAAL eenzijdige verbondenheid STUREN controle - macht
S T E U N E N z o r g PEDAGOGISCHE AANPAK ZORGENDE STIJL ik cijfer me weg voor jou REDDER VERWAARLOZENDE STIJL ik voel me hulpeloos SLACHTOFFER GEZAGHEBBENDE STIJL ik heb vertrouwen in jou ASSERTIEF ZORGZAAM AUTORITAIRE STIJL ik ben hier de baas AANKLAGER STUREN controle - macht
Conflicthanteringsstijl snel ingrijpen autoritaire stijl conflict proberen vermijden zorgende stijl sommige stijlen probeer je best te vermijden de vaardigheid van elke stijl eigen maken om flexibel te kunnen wisselen naargelang de situatie Een begeleider slaagt erin om in 10 min stijlen te combineren!
Conflictcyclus 1. Stresserende gebeurtenis 4. Reacties volwassenen, andere lln. 2. Gevoelens jongere 3. Waarneembaar gedrag jongere
Persoonlijke grens om gepast te kunnen reageren AANVOELEN GRENS lichamelijke = trillen spieren, rood worden, gevoelens = kwaadheid, irritatie, angst, onmacht, gedachten = ik zou hem aan klap willen geven gedragingen = nerveus bewegen, afwenden, praten,
Grens van een team om gepast te reageren individuele grenzen schoolafspraken CONSEQUENTIE KLASafspraken = (zekere) vrijheid in eigen groep SCHOOLafspraken = speeltijd, uitstappen, schoolreglement OPEN COMMUNICATIE INSPRAAK bij het maken van REGELS DUIDELIJKE REGELS, geen interpretatie LOYALITEIT & CONSEQUENTIE
1. Situatie inschatten negeren of reageren NEGEREN = TOESTEMMEN = STIMULEREN
Negeren VOORDELEN makkelijkste oplossing, hopen op uitdoven voorkomen uitputtende machtsstrijd!!!!! NADELEN voor llg niet duidelijk dat grens overtreden is llg verlegt jouw grens gevoel van onmacht makkelijk slachtoffer nieuwe (instrumentele) agressie (de ander denkt dat je bang bent)
2. Grenzen stellen Zeg concreet welk gedrag/welke grens Geef effect van gedrag voor jezelf/anderen Spreek enkel over gedrag, niet over persoon Geef de boodschap zo sec mogelijk Vergeet de kracht van LICHAAMSTAAL niet!
2. Grenzen stellen VOORDELEN positief effect! duidelijk waar je grens ligt appèl doen op llg om gedrag te veranderen je komt krachtig over ander kent je = iemand die je serieus neemt vergroot zelfvertrouwen NADELEN machtsstrijd! vraagt energie om situatie goed te volgen vraagt zelfvertrouwen en overtuiging GEEN OVERBEGRENZING ruimte laten voor ontwikkeling
3. Grens HARD MAKEN Als een vriendelijke boodschap niet helpt via eis/bevel = krachtige boodschap ( kwaadheid) Je kan één keer (één keer en niet meer) waarschuwen en dan voer je uit waar je voor gewaarschuwd hebt consequent opvolgen Stappenplan in je hoofd (grens aangeven, verwittiging, time-out, straf,.)
4. Straffen & belonen Straf best zoveel mogelijk vermijden Straf blijft noodzakelijk Straf moet in verhouding staan met het gebeuren en niet met je boosheid Straf = geven (ernst) & straf dreigen Lichte en korte straf = beste! Vraagt creativiteit herstel gevolg gedrag Beloningssysteem kan probleemgedrag helpen aanpakken
5. ONTMIJNEN als ontsnappingsroute Probeer de machtstrijd te stoppen: reageer op onverwachte manier (aandacht afleiden) metacommunicatie (reactie op hoe er gepraat wordt) Afleiding door over iets anders beginnen paradoxale reactie door te vragen omgekeerde te doen Herinterpretatie:gedrag anders interpreteren humor sarcasme compleet gekke/betekenisloze reactie
6. Kalmeren Zorg dat llg eigen emoties onder controle krijgt Geef de llg tijd om tot rust te komen Aandacht voor eigen lichaamstaal: blijf rustig, toon begrip, erken de emoties van de llg... Geef gevoel van veiligheid Leid aandacht af van frustratieprikkel(s) Ruimte om af te koelen: time-out of TAVA Geen toeschouwers Zorg voor vluchtweg (nooit tussen deur en leerling staan)
7. Probleemoplossend gesprek Vertrek vanuit beleving llg = erkenning Stel open vragen om boosheid te achterhalen Vat samen om na te gaan of je juist bent In het begin zelf niet teveel praten Aandachtspunten : corrigeer foutieve informatie van de llg geef uitleg hoe een beslissing tot stand is gekomen licht reglementen toe als je zelf een fout hebt gemaakt, geef dit toe geef oplossingen aan die je zelf ziet terughoudend zijn met beloftes Beperken tot afspraken die je zeker kan waarmaken
VRAGEN STELLEN = ZICH VERPLAATSEN IN DE FILTER stel open vragen geen gesloten vragen informatieve vragen meningsvragen actievragen gevoelsvragen hypothese vragen doorvragen... Waarom stellen kinderen open vragen? Omdat ze alles willen weten! Waarom stellen volwassenen gesloten vragen? Omdat ze alles menen te weten!
8. HULP halen 1.Leerkracht = eerste verantwoordelijke 2.Lkr + team = ondersteunend netwerk Leerlingenbegeleider = opvang/time out, TAVA- ruimte (Totale Afzondering Van Aandacht) 3. Lkr + team + CLB 4. Lkr + team + CLB + externe hulp Gezag niet te vlug uit handen geven! Probeer de valkuil van kwaadheid te vermijden bij een incident
Lkr bepaalt zelf of er hulp nodig is Hulp is gericht op relatie lkr/llg en NIET op inhoud van het conflict = hulp agressieve leerling ondeskundige begeleider Maak afspraken met het team: Wie komt tussen? Op welke manier?... Solidariteit van alle personeelsleden Respectvol omgaan met elkaar Bij acute agressie tussenkomen!
NIET Wat is hier aan de hand? situatie partij kiezen vermijden! Zorg voor veiligheid herstellen Neem de situatie van de lkr niet over, respecteer reeds genomen beslissingen Laat je niet in de val lokken dat llg jouw mening rond een beslissing vraagt Lkr versie van de feiten laten geven, breng rust, pauze voor overleg/onderzoek Situatie met lkr bespreken = evalueren
Inventariseer storend/hinderlijk gedrag door observatie ( situaties) en kies werkpunten Ga na welke acties reeds gedaan werden en welk effect ze hebben Brainstorm rond alternatieve reactiestrategieën werkplan opstellen Bespreek mogelijkheden om llg positief te bevestigen Kies strategie waar iedereen achter staat
9. Situatie AFRONDEN Gesprek conflicteigenaars Ondersteuning erkenning - veiligheid Herstelgericht werken (relatie herstellen) Opvang materiële basisbehoeften Opvang emotionele ondersteuning vraag naar feiten + bijhorende emotie luister zonder te veroordelen twijfel niet aan professionaliteit vraag hele tijd later nog eens naar de gevolgen
CONTROLEER EIGEN EMOTIES GRENS VOELEN en NIET VERSCHUIVEN SCHAT DE SITUATIE IN B T NEEM CONTROLE en KIES de JUISTE STRATEGIE E E A ONTMIJNEN geen machtstrijd aangaan GRENZEN STELLEN woorden lichaamstaal KALMEREN ingaan op achterliggende emotie L E M HULP HALEN op het moment zelf/achteraf I AFRONDEN naar llg VERWERKING/EVALUATIE door jezelf D
Functie opvang/time-out Wanneer Proberen vermijden escalatie eigen negatieve gevoelens /gedrag Llg weigert in de klas te werken en moet onder toezicht bij de llnbegeleider een opdracht afmaken Lkr moet zelf tot rust komen Llg is fysiek of ernstig verbaal agressief en moet onder toezicht tot rust komen
Functie opvang/time-out Aanmelding Llg kan zelfstandig naar de opvang/time-out komen (klaslkr checkt of de llg effectief naar de opvang gaat) Llg wordt naar de opvang/time-out gebracht De lkr laat begeleider roepen en llg wordt door begeleider opgehaald in de klas
Functie opvang/time-out Procedure Lkr kan zelf kiezen hoe hij/zij tot rust komt Llg komt tot rust bij de begeleider: Llg wordt evt afgezonderd van prikkels Llg wordt eventueel ondersteund bij het maken van een opdracht Gesprek: verbale ontlading + inzichtgevend in sociale situaties
Functie TAVA TAVA = Totale Afzondering Van Aandacht (in gesloten, beveiligde afzonderingskamer) Wanneer De llg tegen zichzelf beveiligen Andere lln en personeel tegen gedrag van de llg beveiligen Materiaal, meubilair en infrastructuur kan ernstig beschadigd worden Wegloopgedrag beletten indien een gevaarsituatie voor de llg wordt ingeschat Sanctie bij ernstige fysieke agressie ten opzichte van leerkrachten
Functie TAVA Aanmelding Teamtechnieken zijn verplicht wanneer de llg de veiligheid van zichzelf en/of anderen bedreigt Llg wordt door begeleider opgehaald in de klas Llg wordt naar de TAVA- ruimte gebracht Opvang TAVA is niet de eerste en nooit de enige interventie Begeleider biedt tijdsperspectief Herstelgesprek nadien is noodzakelijk
Functie TAVA Procedure Rustig / geweldloos mogelijk blijven Alle voorwerpen die schade kunnen aanrichten afnemen Inlichten directie + llgbeg + klaslkr + evt MPI begeleider informeert ouders
Pedagogische aanpak Rustmoment als leermoment Duidelijke beknopte registratie: wie?, wanneer?, door wie aangemeld?, aanleiding?... Koppeling IHP Melding aan CLB (tijdens wekelijks overleg) Procedure om inzicht in eigen gedrag te vergroten: invulblad Ik denk na over mijn gedrag
INVULBLAD Ik denk na over mijn gedrag.
Stap 1 Onderbouw Gebeurtenis (Wat is er gebeurd? Wat is het probleem?) Waar? O eetzaal O klas O leefgroep O speelplaats O bus O rij / in de gang O andere plaats:. Wanneer? O tijdens de speeltijd O over de middag O net na de speeltijd O tijdens therapie O in de voormiddag O ander tijdstip: O in de namiddag.
Onderbouw Met wie? O llg uit eigen klas O opvoeder O llg uit andere klas O llg uit BuSO O eigen lkr O iemand anders O andere lkr. Wat is er gebeurd? Hoe is het begonnen?...............
Stap 2 Gedachte en Gevoel Onderbouw Ik (Wat dacht ik? Hoe voelde ik me?) BANG BLIJ BOOS VERDRIETIG Ik (Wat dacht de ander volgens jou? Hoe voelde de ander zich volgens jou?) de ander zich volgens jou?) BANG BLIJ BOOS VERDRIETIG
Stap 3 Denken over wat er gebeurd is, Denken over oplossingen Onderbouw (Hieronder beschrijft de lkr de belangrijkste zaken uit het gesprek)............
Stap 4 Oplossingen kiezen Onderbouw Wat zal ik proberen zodat het de volgende keer anders loopt?... Is het nodig dat ik iets doe om het goed te maken? JA/NEE (omkring) Wat zal ik nu doen om het goed te maken?...
Stap 5 Onderbouw Evaluatie (Wat is er gebeurd? Hoe is het gegaan?) het gegaan?) Hoe is de rest van de dag verlopen?... Heel moeilijk moeilijk goed zeer goed k goed zeer goed
Stap 1 Midden- & bovenbouw Gebeurtenis (Wat is er gebeurd? Wat is het probleem?) Waar? O eetzaal O klas O leefgroep O speelplaats Wanneer? O tijdens speeltijd O net na speeltijd O in voormiddag O in namiddag O bus O rij / in de gang O andere plaats:. O over de middag O tijdens therapie O ander tijdstip:.
Met wie? O llg uit eigen klas O opvoeder O llg uit andere klas O llg uit BuSO O eigen lkr O iemand anders O andere lkr. Midden- & bovenbouw Wat is er gebeurd? Hoe is het begonnen?...............
Stap 2 Gedachte en Gevoel Midden -& bovenbouw De ander (Wat dacht de ander volgens jou? Hoe voelde de ander zich volgens jou?) O bang O zenuwachtig O verlegen O... owacht O Verlegen O... O blij O zenuwachtig O trots O verliefd O gelukkig O... O O... O Boos O boos O jaloers O woedend O geïrriteerd O... O... O verdrietig O teleurgesteld O eenzaam O uitgesloten O ongelukkig O gekwetst O moe O... i
Stap 2 Midden- & bovenbouw Gedachte en Gevoel Ik (Wat dacht ik? Hoe voelde ik me?) O bang O zenuwachtig O verlegen O... O blij O zenuwachtig O trots O verliefd O gelukkig O... O boos O jaloers O woedend O geïrriteerd O... O verdrietig O teleurgesteld O eenzaam O uitgesloten O ongelukkig O gekwetst O moe O...
Stap 3 Midden- & bovenbouw Denken over wat er gebeurd is, Denken over oplossingen.............
Stap 4 Midden- & bovenbouw Oplossingen kiezen Wat zal ik proberen zodat het de volgende keer anders loopt?... Is het nodig dat ik iets doe om het goed te maken? JA/NEE Wat zal ik nu doen om het goed te maken?...
Stap 5 Midden- & bovenbouw Evaluatie (Wat is er gebeurd? Hoe is het gegaan?)( wat Hoe is er is de gebeurd, rest van hoe de is dag het gegaan?) verlopen? Heel moeilijk moeilijk goed zeer goed heel moeilijk moeilijk goed zeer goed
Pedagogische aanpak Ik denk na over mijn gedrag Doel: Beter inzicht in huidig conflict verkrijgen, alternatieven zoeken voor de toekomst, afspraken maken om huidig conflict te herstellen
Pedagogische aanpak Ik denk na over mijn gedrag Procedure: Llg vult formulier (gedeeltelijk) samen met de begeleider in Klaslkr evalueert op einde van de dag verdere verloop van de dag Begeleider houdt de formulieren per leerling bij (nuttig bij volgende crisissen/ IHP s)