Virusziekten in de potchrysantenteelt
|
|
- Petrus Michiels
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Virusziekten in de potchrysantenteelt Kris DE JONGHE Destelbergen, 30 november 2011 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant Beleidsdomein Landbouw en Visserij
2 OPBOUW VAN DE PRESENTATIE 1. Virologie & virusziekten bij planten 2. Virusproblemen in de chrysantenteelt Algemeen Specifieke actuele problemen in Vlaanderen en opvolging van de problematiek Bestrijding van de belangrijkste virusaantastingen in chrysant 3. Quarantaine vs. niet quarantaine 2
3 1 VIROLOGIE & VIRUSZIEKTEN BIJ PLANTEN WAT HOUDT DIT IN? VIROLOGIE IS DE STUDIE VAN VIRUSSEN EN VIRUSACHTIGE ORGANISMEN DEFINITIE VAN EEN VIRUS: INFECTIEUZE DEELTJES WAARVAN HET GENETISCHE MATERIAAL (RNA OF DNA) GEWOONLIJK OMSLOTEN IS DOOR EEN OMHULSEL VAN EIWIT EN EVENTUEEL EEN LIPIDENMEMBRAAN. 3
4 1 VIROLOGIE & VIRUSZIEKTEN BIJ PLANTEN WAT HOUDT DIT IN? Virussen verschillen van andere levensvormen (?) doordat ze geen eigen stofwisseling hebben. Een virus kan wel bestaan buiten een gastheercel maar kan zich dan niet vermenigvuldigen. Vermenigvuldiging vindt plaats in gastheercellen door gebruik te maken van de aanwezige cellulaire mechanismen. 4
5 1 VIROLOGIE & VIRUSZIEKTEN BIJ PLANTEN levensvorm (?) Een virus: een levend organisme Ja, want... Virussen vermenigvuldigen zich Komen voor als populaties Hebben een specifieke variatie die overerfbaar is Een virus: geen (levend) organisme Neen, want... Ontbreken een volledig eiwitsynthesesysteem Ontbreken een volledig energiegeneratiesysteem
6 Hoe ziet een virus er uit? Flexibele staafvorm Bacil -vormig tweeling -sfeer sfeervormig ± 300 x 15 nm Rigide staafvorm ± 30 nm 100 nm ~ mm
7 GENETISCH MATERIAAL Virus 2 basisvormen Virusachtige organismen viroïde Enk elst rengig circulair RN A ( hier PSTVd) EIWITTEN fyt oplasma Kleine ( < 1µm; < 1.5k B) celwandloze ééncelligen plant envirus
8 1 VIROLOGIE & VIRUSZIEKTEN BIJ PLANTEN Virale ziekteverwekkers - algemeen Obligaat parasieten (gastheer nodig) Vermenigvuldigen zich op kosten van een gastheer Verstoren cellulaire processen Meer dan 2000 soorten Infecteren mens, dier (of beide), micro-organismen, plant (± 25 % van alle gekende virussen) een voorbeeld van een virus gelijkaardig aan TSWV 2008 by National Academy of Sciences een griepvirus tabaksmozaïekvirus 8
9 1 VIROLOGIE & VIRUSZIEKTEN BIJ PLANTEN Virale plantenziekteverwekkers verspreiding en symptomen Binnendringing en cel-tot-cel verspreiding Eerst lokale indringing, vermenigvuldiging en verspreiding lokale symptomen zoals vlekken en necroses Lange vaatbundel Snelle verspreiding over de gehele plant eens de vaatbundels bereikt dwerggroei, mozaïek, chlorose, kringvlekken, necrose, misvormingen, tumoren, wratachtige wildgroei, bloembreking, enz. 9
10 lokale lesies Virussymptomen op planten dwerggroei gerstevergelingsvirus vergeling ringspot Zwakke-vergelingsvirus van biet Aardappelvirus Y Mozaïek Necrose Tomato spotted wilt virus misvromingen watermeloenmozaïekvirus luzernemozaïekvirus watermeloenmozaïekvirus
11 1 VIROLOGIE & VIRUSZIEKTEN BIJ PLANTEN Virale plantenziekteverwekkers - naamgeving Gebaseerd op het meest duidelijke symptoom in de eerste waardplant waarin het virus werd bestudeerd Engels voorbeeld 1 Tomato spotted wilt virus waardplant Vaak afkortingen gebruikt: TSWV symptoom + virus Nederlandse vertaling: tomatenbronsvlekkenvirus voorbeeld 2 Chrysanthemum stunt viroïd (chrysantendwergziekteviroïde) 11
12 1 VIROLOGIE & VIRUSZIEKTEN BIJ PLANTEN Virale plantenziekteverwekkers - overdracht Via vegetatieve vermeerdering door enten, stekken, rhizomen, bollen, knollen, enz. Mechanische overdracht via sap, wind, werktuigen, kleren, dieren, enz. Overdracht via zaad (± 100 virussen) Overdracht via pollen Overdracht via insecten Economisch belangrijkste manier, meest voorkomend Stekende/zuigende insecten kauwende insecten Overdracht via mijten, nematoden, protozoa, schimmels, parasitaire planten (vb. warkruid) 12
13 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Vijf wereldwijd economisch belangrijke virusziekten Chrysantenvirus B (CVB) Tomatenaspermievirus (TAV) Tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) Impatiens-vlekkenvirus (INSV) Komkommermozaïekvirus (CMV) 2 viroïden Chrysantendwergziekteviroïde (CSVd) Chrysantenbontviroïde (CCMVd) WERELDWIJD Toekomst: Chrysantenstengelnevrosevirus (CSNVd)? CVB BELGIE CCMVd 13
14 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Tomatenbronsvlekkenvirus in beeld TSWV tomato spotted wilt virus > 550 plantensoorten zijn waardplant 14
15 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Tomatenbronsvlekkenvirus in beeld Belangrijke pathogeen op chrysant 15
16 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Tomatenbronsvlekkenvirus Obligaat parasiet: overleeft enkel in de waardplant Symptomen op chrysant: Geelachtige chlorotische bladvlekken, bronsverkleuring van het blad, kring- en lijnpatronen, bladnecrose, bladkrul + misvorming Achterblijven in groei (ook éénzijdig) Afsterven van groeipunten tot afsterven van de hele plant Stengelkankers, interne stengel en bladsteelnecroses Symptoomloze en latente infecties ook niet ongewoon 16
17 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Tomatenbronsvlekkenvirus - overdracht Overdracht door trips 10-tal soorten vnl. Californische trips (Frankliniella occidentalis) Schade: zilverachtige vlekjes en littekens, kleine zwarte puntjes op bloemen en bladeren. Misvormde bloemen en bladeren. Grote uitbreiding van TSWV in België pas sedert midden jaren 80 (introductie van de Cal. trips) 2 de belangrijkste manier: via stekken Overdracht ook mechanisch, maar niet zeer efficiënt en afhankelijk van groeistadium, condities, enz. (Zaadoverdraagbaar). 17
18 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT TSWV en trips: levenscyclus Gevleugelde adulten voeden op gezonde planten 6-15 cycli/seizoen bij 10 C: ± 45 d bij 32 C: ± 14 d OVERDRACHT TSWV GEEN TSWV van adult naar ei /adult (leven) Opname TSWV GEEN overdracht 18
19 3 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Tomatenbronsvlekkenvirus bestrijdingsstrategie 1. Tripsbestrijding : chemisch biologisch (zie volgende presentaties) 2. Inspectie: virusvrij uitgangsmateriaal; inspecteer alle inkomende planten op symptomen en aanwezigheid van trips. 3. Isolatie: indien mogelijk, organiseer voor al het inkomende plantenmateriaal een korte periode van isolement (± 1 week) en controleer op virussymptomen. 4. Sanitatie: verwijder en vernietig snel alle geïnfecteerde planten. Geen genezing mogelijk; onkruidbeheer; let op bij vegetatief vermeerderen; breek de cyclus (vermijd continue teelt) 5. Monitoring: trips lijmplaten; gebruik van indicatorplanten (bijv. Petunia soorten) al dan in combinatie met gerichte lijmplaten 6. Gebruik van minder gevoelige cultivars (resistente?) 7. (Gebruik van trips-resistente chrysantencultivars - GMO) 19
20 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Chrysantendwergziekteviroïde CSVd Chrysanthemum stunt viroid beperkt waarplantenbereik (vnl. chrysant) 20
21 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Chrysantendwergziekteviroïde Kleinst gekende obligaat parasiet Symptomen op chrysant: Geelachtige chlorotische bladvlekken, bladnecrose Achterblijven in groei (ook eenzijdig) verkorte internodiën Vervroegde en ongelijke bloei Ongelijke grootte van de verschillende bloemdelen (binnen 1 bloem), verkleinde bloemgrootte variabele lengte van symptoomloze latente infecties 21
22 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Chrysantendwergziekteviroïde Overdracht voornamelijk mechanisch (teelthandelingen) vingers, materialen, plantencontact! Uiteraard ook belangrijke verspreidingswijze via enten Geen vectoren gekend. Voorkomen: regelmatig meldingen in diverse landen in Europa (Slovenië, Oostenrijk, Nederland, Frankrijk, België, enz.); aanwezig in alle chrysanten teeltgebieden 22
23 2 VIRUSPROBLEMATIEK IN DE CHRYSANTENTEELT Chrysantendwergziekteviroïde - bestrijdingsstrategie 1. Viroïdenvrij uitgangsmateriaal!! 2. Zorg bij teelthandelingen (ontsmetting, handschoenen, kledij) en waak voor bladcontact! 3. Verwijdering en vernietiging (branden) van aangetaste planten + veiligheidszone 4. Opvolging op nieuwe symptoomontwikkeling sneller en zekerder (soms lange latente periodes): staalnames + PCR 23
24 3 Quarantaine problematiek Tomatenbronsvlekkenvirus en chrysantendwergziekteviroïde Beide economisch belangrijk op chrysant Beide gereglementeerd (Q) Koninklijk besluit betreffende de bestrijding van voor planten en plantaardige producten schadelijke organismen - 10 AUGUSTUS 2005 TSWV: Bijlage I: uitvoer naar beschermde gebieden (S; FI) Bijlage II: beperking verspreiding in de EU. CSVd: Bijlage II: beperking verspreiding in de EU. 24
25 3 Quarantaine problematiek European and Mediterranean Plant Protection Organization (EPPO): publiceert advieslijsten, databases, diagnostische protocollen, informatiebrochures 25
26 3 Quarantaine problematiek EPPO: European plant protection organisation publiceert advieslijsten rond Q-organismen + Resultaten PRA, onderzoek (nationaal, internationaal) advies Nationale overheden: beslissen over de (eigen) reglementering (KB) Wetgeving, beleid FAVV: voeren de controles uit (import/export; in de productiegebieden) uitvoering Stelt jaarlijks een controleplan op Hebben eigen inspecteurs Hebben eigen labo s Wijzen een deel van de analyses toe aan externe labo s (NRL, accreditatie, erkenningen) Volgen haarden op (maatregelen, extra controles, enz) Teler, adviesverlener, labo s, enz.: meldingsplicht 26
27 Bedankt voor uw aandacht! Kris De Jonghe Destelbergen, 30 november 2011 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Diagnostiek aardappelvirussen in pootgoed
Diagnostiek aardappelvirussen in pootgoed Kris De Jonghe 01/02/201 Algemeen - virusbeheersing in aardappelpootgoed Focus ligt op de beheersing van belangrijke, door bladluis overgedragen virussen Vermeerdering
Nadere informatieStudieavond Courgette
Ecologie van courgettevirus in Vlaanderen de weg naar een duurzame geïntegreerde beheersing Studieavond Courgette 28 februari 2014 IWT landbouw: 100893 Mathias De Backer Kris De Jonghe Thijs De Langhe
Nadere informatieMicro-organismen. organismen
Micro-organismen organismen Agenda Wat zijn micro-organismen? Verschil tussen bacteriën en virussen Wat zijn micro-organismen? Een micro-organisme is niet zichtbaar met het blote oog: Bacteriën (gram positief/negatief)
Nadere informatieStudiemiddag Kleinfruit Steenfruit Vlamings BV 1
11 februari 2015 Studiemiddag Klein en Steenfruit Vlamings B.V. Hans Konings Virusziekten in Blauwe Bes, ander houtig kleinfruit en Steenfruit. Inhoud Virussen algemeen Ziektenbeelden in blauwe bessen
Nadere informatiePSTVd (aardappelspindelknolviroïde) in Dahlia
PSTVd (aardappelspindelknolviroïde) in Dahlia Deskstudie P.J. van Leeuwen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, boomkwekerij en fruit PPO nr. 32 341021
Nadere informatieVirusbeelden Vaste planten
Virusbeelden Vaste planten Virus Nederlandse naam Manier van virusverspreiding ArMV Arabis-mozaïekvirus Aaltjes (Xiphinema diversicaudatum), vegetatieve vermeerdering, onkruidzaad, mechanisch niet uitgesloten
Nadere informatieMariene virussen. Corina Brussaard NIOZ - Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee & Universiteit van Amsterdam (UvA)
Mariene virussen Corina Brussaard NIOZ - Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee & Universiteit van Amsterdam (UvA) Wat is een biologisch virus? 20-200 nm (miljoenste mm) diameter Bundeltje genetisch
Nadere informatieRelatie bodemstructuurbodemschimmels
Relatie bodemstructuurbodemschimmels? PCS Destelbergen 30 november 2011 Fons Vanachter Schimmels : wat? Wat zijn schimmels of zwammen? Microscopische organismen : micro-organismen Vruchtlichamen soms zichtbaar
Nadere informatieNieuwe plantenvirussen en hun vectoren. 21 maart 2019, Ineke Stijger, Martin Verbeek, Rene van der Vlugt
Nieuwe plantenvirussen en hun vectoren 21 maart 2019, Ineke Stijger, Martin Verbeek, Rene van der Vlugt Programma workshop Wat is een plantenvirus? Nieuwe virussen en hun vector Verspreiding van virus
Nadere informatieNieuwe virusproblematiek in Phalaenopsis versie 1.0 Pagina 1 van 23 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...1 Inleiding...2 Virussen in Phalaenopsis...3 Capsicu
Nieuwe virusproblematiek B in Phalaenopsis April 2008 E.T.M. Meekes J.P.P. Kerkvliet M. Polane M. Hooftman J. Westerhof Nieuwe virusproblematiek in Phalaenopsis versie 1.0 Pagina 1 van 23 Inhoudsopgave
Nadere informatieWat is voor de leliebroeierij belangrijk te weten over virussen?
Wat is voor de leliebroeierij belangrijk te weten over virussen? Casper Slootweg, Maarten de Kock LTO bijeenkomst 23 sept 2014 Opzet Welke virussen in lelie? En hoe kom je er aan en hoe kom je er af? Welke
Nadere informatieActualiteiten in gewasbescherming: Bladluizen en BYDV
Actualiteiten in gewasbescherming: Bladluizen en BYDV Prof. Dr. ir. Geert Haesaert Department of applied biosciences Faculty of Bioscience Engineering GhentUniversity Geert.haesaert@ugent.be Dwerg vergelingsvirus
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu;
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 24789 28 augustus 2014 Besluit van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 27 augustus 2014, nr. 14139668, houdende
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 28292 4 september 2015 Besluit van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 31 augustus 2015, nr. 15099298, houdende
Nadere informatieHygiëneprotocol Dahlia PSTVd. P.J. van Leeuwen
Hygiëneprotocol Dahlia PSTVd P.J. van Leeuwen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, boomkwekerij en fruit PPO nr. 32 361815 00/PT nr. 14760.02 oktober
Nadere informatieHerkennen van ziekten en plagen in tomaat. Productschap Tuinbouw
Herkennen van ziekten en plagen in tomaat Wageningen UR Glastuinbouw Wageningen UR Glastuinbouw Productschap Tuinbouw Virussen Pepinomozaïekvirus (PepMV) Tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) Tomatengeelkrulbladvirus
Nadere informatieVERSLAG. Inventarisatie virusproblematiek Alstroemeria. Uitgevoerd door: DLV Facet DLV Gewasbescherming DLV Snijbloemen
VERSLAG Inventarisatie virusproblematiek Alstroemeria Uitgevoerd door: DLV Facet DLV Gewasbescherming DLV Snijbloemen Irma Lukassen Martine Beemster Math Crins Jeroen Zwinkels Gefinancierd door: Productschap
Nadere informatieConsultancy: Ontwikkeling van een PCR voor de detectie van CChMVd in chrysant Opdrachtgever: Productschap Tuinbouw Looptijd project: Augustus - novemb
Consultancy Ontwikkeling van een PCR voor de detectie van CChMVd in chrysant November 2010 Ellis Meekes, Rien Hooftman Naktuinbouw Consultancy: Ontwikkeling van een PCR voor de detectie van CChMVd in chrysant
Nadere informatieXylella fastidiosa in Europa: EU noodmaatregelen
Xylella fastidiosa in Europa: EU noodmaatregelen Studiedag boomkwekerij 04/02/2016 Liesbeth Swillens Overzicht Algemeenheden Xylella fastidiosa Situatie in EU Europese noodmaatregelen Hele EU Afgebakende
Nadere informatieTOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV)
TOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV) ToBRFV: nieuw virus in tomaat ToBRFV (Tomato Brown Rugose Fruit Virus) is een relatief nieuw virus en behoort tot het Tobamovirus genus. ToBRFV is nauw verwant
Nadere informatieSchadelijke nematoden in de boomkwekerij
Schadelijke nematoden in de boomkwekerij Wim M. L. Wesemael Inleiding Nematoden Meestal draadvormige worm (aaltje; nema is Grieks voor draad) Meestal < 1mm (microscopisch klein) Veel soorten (>500000)
Nadere informatieKomkommerbontvirus in komkommmer
Komkommerbontvirus in komkommmer Informatieavond Horticoop, 25 oktober 2010 Daniël Ludeking/Ineke Stijger, Wageningen UR Glastuinbouw Plantenvirussen algemeen Speciale en nauwe relatie tussen virus en
Nadere informatieWorkshop trips. PlantGezondheidEvent 23 maart 2017 Renata van Holstein-Saj, Ada Leman, Marjolein Kruidhof
Workshop trips PlantGezondheidEvent 23 maart 2017 Renata van Holstein-Saj, Ada Leman, Marjolein Kruidhof Workshop trips PlantGezondheidEvent 23 maart 2017 1. Herkenning schadelijke tripssoorten Renata
Nadere informatieFactsheet Schadebeeld bladnecrose in Lelie
Factsheet Schadebeeld bladnecrose in Lelie De afgelopen jaren wordt er een nieuw schadebeeld geconstateerd bij de broei van Lelie. Het schadebeeld bestaat uit kleine necrotische vlekjes, soms op maar één
Nadere informatieTOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV)
TOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV) Hoe herken je ToBRFV? Algemene symptomen: Mozaïekvorming op de jongste bladeren (in de kop en in de scheuten), deze kunnen ook gebobbeld en misvormd zijn Gele vlekken
Nadere informatiePresentatie. Afsterven steenfruitbomen. Klantendag Stonefruitconsult. Echteld Donderdag 7 maart. Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO
oetermeer Presentatie Afsterven steenfruitbomen Klantendag Stonefruitconsult Echteld Donderdag 7 maart Met medewerking van Marcel Wenneker van PPO Boomuitval Grotere verliezen aan bomen binnen steenfruit
Nadere informatie4. Definities en afkortingen
Algemene informatie Afgifte van fytosanitaire uitvoercertificaten 1. Doel Dit document geeft algemene informatie over de afgifte van fytosanitaire certificaten (FC) en de voorwaarden waaraan de operator
Nadere informatieINFECTIEZIEKTEN. H.H. TAN, arts 2015
INFECTIEZIEKTEN H.H. TAN, arts 2015 INFECTIEZIEKTEN 2 - PANDEMIE * Als een epidemie zich naar andere landen verspreidt * Spaanse griep 1918 (20-40miljoen slachtoffers, vnl. jonge, gezonde mensen van
Nadere informatiePreventieve maatregelen (bv. soortkeuze)
Bestrijding van ziekten en plagen Bestrijding van ziekten en plagen Preventieve maatregelen (bv. soortkeuze) Gericht werken, enkel als primaire oorzaak van de problemen geen symptoombehandeling of systematische
Nadere informatieSamenvatting door F woorden 3 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou
Samenvatting door F. 1187 woorden 3 juni 2012 7 18 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Basisstof 1: Ordening in vier rijken Rijken(indelingscriteria): - Bacteriën - Schimmels - Planten
Nadere informatieTeeltwisseling in de tomatenteelt
Teeltwisseling in de tomatenteelt Hygiënemaatregelen voor meerdere pathogenen 30 oktober 2013, Ineke Stijger Ken je vijanden Herkenning en verspreidingswijze Problemen in de tomatenteelt door: Pepinomozaiëkvirus
Nadere informatieTeeltwisseling en komkommerbontvirus
Teeltwisseling en komkommerbontvirus Hygiënemaatregelen ook voor andere pathogenen 30 oktober 2013, Ineke Stijger Ken je vijanden Herkenning en verspreidingswijze Problemen in de komkommerteelt door: Komkommerbontvirus
Nadere informatie1 Bent u bekend met het artikel problemen met buxus en mogelijke vervangers?
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 2595 AJ DEN HAAG Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG www.rijksoverheid.nl/eleni
Nadere informatieKomkommerbontvirus en overdracht via insecten
Komkommerbontvirus en overdracht via insecten Ineke Stijger, Roel Hamelink Rapport GTB-1275 2012 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) onderzoeksinstituut Wageningen UR Glastuinbouw.
Nadere informatieZiekten, plagen en afwijkingen 6
Inhoud Voorwoord 5 Ziekten, plagen en afwijkingen 6 1 Schimmels 11 1.1 Wat zijn schimmels? 11 1.2 Bouw, verspreiding en levenswijze 12 1.3 Ziektebeelden en schade 14 1.4 Enkele plantenparasitaire schimmels
Nadere informatieBeheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer IWT-project nr
Beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer IWT-project nr. 140982 Proefveldbezoek PCG 25/8/2017 Stefaan Fabri Proefstation voor de Groenteteelt 1 Over het project Partners
Nadere informatieWRATZIEKTE & FYTOPLASMEN. Kürt Demeulemeester
WRATZIEKTE & FYTOPLASMEN Kürt Demeulemeester WRATZIEKTE FOD project POWADIS (RT-13/06) Symptomen 3 4 Wat is wratziekte? Schimmel Synchitrium endobioticum Quarantaine-organisme (A2-lijst EPPO) Overleven
Nadere informatieZiekten en plagen ERWINIA. Veroorzaakt door: Bacterie.
Ziekten en plagen ERWINIA Veroorzaakt door: Bacterie. Erwinia Carotovora: bovengrondse delen of knollen verslijmen en vertonen rotte plekken (stinkend zachtrot). De knollen rotten geheel weg en verspreiden
Nadere informatieCherry rasp leaf virus (CRLV) & vectorsoorten van Xiphinema americanum s.l. (IAI)
Cherry rasp leaf virus (CRLV) & vectorsoorten van Xiphinema americanum s.l. (IAI) Categorie: Viruses & viroids (vector: Nematoda) Naam waaronder gereguleerd: - Virussen en virusachtige organismen van Cydonia
Nadere informatiePratylenchus penetrans
Pratylenchus penetrans Biologie en aanpak binnen NemaDecide2 NemaDecide 5 september 2007 Leendert Molendijk, Corrie Schomaker, Thomas Been Aaltjesgroepen in Nederland Cysteaaltjes Wortelknobbelaaltjes
Nadere informatie!Xylella vondst in 2018! Wat kunnen we hier uit leren? Pieter Van Oost Secretaris AVBS
!Xylella vondst in 2018! Wat kunnen we hier uit leren? Pieter Van Oost Secretaris AVBS Wat is Xylella? Video European Commission 2 Wat is Xylella? Een bacterie Vastgesteld in meer dan 300 plantensoorten
Nadere informatieFEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VOEDSELVEILIGHEID
PB 07 - CL 07 - REV 1-2012 FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE VOEDSELVEILIGHEID CHECKLIST voor de VALIDATIE van de aanwezige autocontrole (hygiënevoorschriften en registers) in het kader van KB 14-11-03 betreffende
Nadere informatieAFRIKAANSE VARKENSPEST
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen AFRIKAANSE VARKENSPEST Directie Dierengezondheid DG Controlebeleid 1. Etiologie Afrikaanse varkenspestvirus = DNA-virus, Familie Asfarviridae
Nadere informatieCo-existentie in de aardappelteelt Een evaluatie van de specifieke teeltvoorwaarden
Co-existentie in de aardappelteelt Een evaluatie van de specifieke teeltvoorwaarden Bart Van Droogenbroeck, Alex De Vliegher, Marc De Loose Persconferentie 25 april 2013 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek
Nadere informatiePraktijkaanpak Phytophthora ramorum op basis van onderzoek
Praktijkaanpak Phytophthora ramorum op basis van onderzoek Kurt Heungens Studienamiddag Azalea en Rhododendron Departement Landbouw en Visserij & PCS 23 februari 2017 Inhoud Inleiding: Phytophthora ramorum
Nadere informatieVirusziekten bij het gewas Eucomis
Virusziekten bij het gewas Eucomis Voortgezet diagnostisch onderzoek 2011 Peter Vink, Paul van Leeuwen en Khanh Pham Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Bloembollen, Boomkwekerij en Fruit Januari 2013
Nadere informatieZiekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:
IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.
Nadere informatieActiviteiten waarbij ongekarakteriseerde donorsequenties worden gebruikt: Activiteiten waarbij gekarakteriseerde donorsequenties worden gebruikt:
BIJLAGE 5: INSCHALING VAN ACTIVITEITEN MET GENETISCH GEMODIFICEERDE ORGANISMEN (behorend bij artikel 7 van de Regeling genetisch gemodificeerde organismen) 5.1 Activiteiten met een genetisch gemodificeerd
Nadere informatieEffect van watergiftmethode en cultivar op biologische tripsbestrijding in alstroemeria
Effect van watergiftmethode en cultivar op biologische tripsbestrijding in alstroemeria Marieke van der Staaij en Amir Grosman Rapport GTB-1256 Referaat Het effect van watergift en cultivar op het verpoppingsgedrag
Nadere informatieInsecticiden bieten 1François
2018-2019 Insecticiden bieten 1François Bouche INSECTENBESTRIJDING BIETEN Nieuwe erkenning 2 Een 120-dagen toelating voor neonics (15/02/2019 t.e.m 14/06/2019) Toegelaten voor volgende actieve stoffen
Nadere informatieEis 6.3.2 Schadelijke organismen en ziekten niveau 1
Eis 6.3.2 Schadelijke organismen en ziekten niveau 1 Indien tijdens de teelt schadelijke quarantaine organismen en ziekten met betrekking tot de gezondheid van mens, dier en plant werden vastgesteld dienen
Nadere informatieTripsen. Tripsen TRIPSEN GEÏNTEGREERDE TRIPSBEHEERSING MET MICRO- EN MACRO-ORGANISMEN. Inagro 4/03/2016. Thysanoptera (franjevleugeligen)
Inagro 4/3/216 GEÏNTEGREERDE TRIPSBEHEERSING MET MICRO- EN MACRO-ORGANISMEN Jochen Hanssens Inagro 4/3/216 Studienamiddag gewasbescherming in glasgroenten en aardbei TRIPSEN Tripsen Thysanoptera (franjevleugeligen)
Nadere informatieVera Huyshauwer
Federaal Agentschap voor de veiligheid van de Voedselketen Stand van zaken van enkele belangrijke schadelijke organismen voor de BKW 24-02-2017 Vera Huyshauwer 1 Overzicht Opkomende schadelijke organismen
Nadere informatiePepino mozaïekvirus; een blijvend probleem?? PPO Glastuinbouw, Postbus 8, 2670 AA Naaldwijk, 2
Pepino mozaïekvirus; een blijvend probleem?? Ineke Stijger 1 en René van der Vlugt 2 1 PPO Glastuinbouw, Postbus 8, 2670 AA Naaldwijk, ineke.stijger@wur.nl 2 Plant Research International B.V., Postbus
Nadere informatie1 Ziekten, plagen en onkruiden 9 1.1 Afwijkingen en oorzaken 9 1.2 Ziekten en plagen 12 1.3 Onkruiden 34 1.4 Afsluiting 38
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Ziekten, plagen en onkruiden 9 1.1 Afwijkingen en oorzaken 9 1.2 Ziekten en plagen 12 1.3 Onkruiden 34 1.4 Afsluiting 38 2 Geïntegreerde gewasbescherming 40 2.1 Convenant
Nadere informatieConsultancy: inventarisatie Diaphania perspectalis
Consultancy: inventarisatie Diaphania perspectalis Aanwezigheid en schade door Diaphania perspectalis in de Nederlandse boomkwekerij Jerre de Blok Praktijkonderzoek Plant en Omgeving Sector bloembollen,
Nadere informatieOmzendbrief met betrekking tot de aangifte door buitenlandse operatoren van in België gelegen percelen waarop paspoortplichtige planten worden geteeld
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Omzendbrief met betrekking tot de aangifte door buitenlandse operatoren van in België gelegen percelen waarop paspoortplichtige planten worden
Nadere informatiePRI 2139 Laboratorium schadelijke organismen wetenschappelijke doeleinden [2139] v2
Provinciale dienst van:... Datum:... Verantwoordelijke Controleur:... Nr:... Operator :... N uniek... Adres :...... PRI 219 Laboratorium schadelijke organismen wetenschappelijke doeleinden [219] v2 C :
Nadere informatieONKRUIDEN. Barbara Manderyck KBIVB-IRBAB. Onkruiden. Cuscuta Knolcyperus Fluweelblad Uitstaande melde 27/01/2017
ONKRUIDEN 2017 Barbara Manderyck KBIVB-IRBAB 2 Onkruiden Cuscuta Knolcyperus Fluweelblad Uitstaande melde 1 Cuscuta of Warkruid: een gemelde vaststelling in België 3 Cuscuta campestris een gekend probleem
Nadere informatieKomkommerbontvirus in komkommmer
Komkommerbontvirus in komkommmer Gewasbeschermingsdag voor adviseurs, 31 maart 2011 Ineke Stijger, Roel Hamelink, Daniel Ludeking, Wageningen UR Glastuinbouw Plantenvirussen algemeen Speciale en nauwe
Nadere informatieAfwijkingen in de teelt. Verkleuringen
Afwijkingen in de teelt In paragraaf heb je geleerd welke onderdelen aan de planten moeten zitten. Je hebt ook geleerd welke stadia een plant kent. Je moet nu nog nagaan hoe de plant heet om zo zijn kenmerken
Nadere informatieTripsbestrijding en -resistentie. Hilde Eelen Dow AgroSciences PCS, 30 november 2011
Tripsbestrijding en -resistentie Hilde Eelen Dow AgroSciences PCS, 30 november 2011 Inhoud Trips Bestrijding Resistentie - Soorten - Schade - Erkende middelen - Tracer - Suiker - Mechanismen - Tripsresistentie
Nadere informatieImpatiens-vlekkenvirus in Phalaenopsis
Impatiens-vlekkenvirus in Phalaenopsis Ineke Stijger 1, Roel Hamelink 1, Khanh Pham 2, Maarten de Kock 2 1 Wageningen UR Glastuinbouw, Violierenweg 1, 2665 MV Bleiswijk 2 PPO Bloenbollen, Bomen & Fruit,
Nadere informatieIn dit document zijn de belangrijkste ziekten en plagen opgenomen, die een risico kunnen vormen voor de productie van bollen van goede kwaliteit
Risico s in de productie In dit document zijn de belangrijkste ziekten en plagen opgenomen, die een risico kunnen vormen voor de productie van bollen van goede kwaliteit Schimmels Bewaarrot (Penicillium)
Nadere informatiePRI 3334 Laboratorium schadelijke organismen - Wetenschappelijke doeleinden - INFRASTRUCTUUR, INRICHTING EN HYGIËNE [3334] v1
Provinciale dienst van : Datum : Veranwoordelijke controleur : Nr : Operator : N uniek : Adres : PRI 4 Laboratorium schadelijke organismen - Wetenschappelijke doeleinden - INFRASTRUCTUUR, INRICHTING EN
Nadere informatieFor information only content must not be duplicated. Grasziekten. Lebrun Benjamin
Grasziekten Lebrun Benjamin Grasziekten : introductie 1) Oorzaak grasziekten : Virussen Bacteriën Fungus 2) Ziekten veroorzaken een aantal problemen : Vermindering van de groei van de plant Vermindering
Nadere informatie1. Voorkomen 2. Signaleren 3. Ketenbescherming
Inwendige vruchtkwaliteit paprika Plan van aanpak Voorlopige resultaten fase 2 15 mei 2013, Frank van der Helm (WUR), Jantineke Hofland-Zijlstra (WUR), Jeroen Zwinkels (DLV-plant), Jaap Bijdevaate (DLV
Nadere informatieMinisterie van Landbouw, Veeteelt en Visserij
Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij Onderdirectoraat Landbouw Afdeling Algemene Agrarische Voorlichting 1 Samengesteld door: Ritesh Panchoe Inleiding Wat is een moestuin?? Een moestuin of een
Nadere informatieBELGISCH STAATSBLAD MONITEUR BELGE
BELGISCH STAATSBLAD 11.10.2016 MONITEUR BELGE 69245 VLAAMSE OVERHEID Landbouw en Visserij [C 2016/36445] 25 AUGUSTUS 2016. Ministerieel besluit betreffende de uitvoeringsbepalingen met betrekking tot de
Nadere informatieHygiëne Algemeen. Nemen van Hygiënische maatregelen
Hygiëne Algemeen Nemen van Hygiënische maatregelen Dieren in het wild houden nest, vacht enz schoon Dieren die gehouden worden op veehouderijbedrijven of voor gezelschap Door dieren in huizen en/of hokken
Nadere informatieWeekhuidmijten bij azalea:
Weekhuidmijten bij azalea: Beter begrijpen van de plaag Gil Luypaert 22e Studiedag Azalea 20/02/2014 Institute for Agricultural and Fisheries Research Plant Sciences Unit www.ilvo.vlaanderen.be Agriculture
Nadere informatieThuis bestuderen Aardappelen signalen blz. 52 t/m 85
Aardappelteelt Programma voor vandaag: De belangrijke aardappelziekten PowerPoint presentaties Thuis bestuderen Aardappelen signalen blz. 52 t/m 85 Planning Toets deel 2 Woe, 9. november (ziekten, plagen,
Nadere informatieInsectenkweek op afval - Vlaanderen
Insectenkweek op afval - Vlaanderen Veerle Van linden 25/11/2014 Mechelen, OVAM Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) www.ilvo.vlaanderen.be Inhoud Korte voorstelling van ILVO Insectenkweek
Nadere informatieLittle Cherry Virus Dinsdag 9 september 2014
Little Cherry Virus Dinsdag 9 september 2014 Samen sterk voor de Haspengouwse kersen Toon Vanrykel, pcfruit Diensten aan Telers Proefcentrum Fruitteelt vzw Fruittuinweg 1, B-3800 Sint-Truiden 0032 (0)11
Nadere informatieOnderzoek en diagnostiek van plantschadelijke organismen in ILVO
Onderzoek en diagnostiek van plantschadelijke organismen in ILVO Martine Maes Eenheid Plant www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij Plantenteelt! beheersing van ziekten en plagen! IPM
Nadere informatieBijlage II. Een genetisch gemodificeerd micro-organisme wordt ondergebracht in risicoklasse 1 als aan alle volgende criteria voldaan is :
Bijlage II " Bijlage 5.51.2 Criteria voor de indeling van genetisch gemodificeerde micro-organismen en organismen in risicoklasse 1 (artikel 5.51.2.1, 2, a) van titel II van het VLAREM) A. Micro-organismen
Nadere informatie150 years. Biologische tripsbestrijding in de sierteelt
Biologische tripsbestrijding in de sierteelt Piet van Boven, Technisch adviseur bio-insecticiden Artemis studiedag, 12 november 2015 Onderwerpen Praktijkervaringen 2015 Tripsbestrijding chrysant Tripsbestrijding
Nadere informatieJantineke Hofland Zijlstra, Wageningen UR Glastuinbouw
Toepassing van moleculaire technieken voor monitoring van bodemschimmels in de glastuinbouw: van droom naar werkelijkheid Jantineke Hofland Zijlstra, Wageningen UR Glastuinbouw Monitoring schimmels in
Nadere informatieKunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren?
Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren? Gewasbijeenkomst Chrysant 10 februari 2016 te Gambora Juliette Pijnakker, Gert-Jan de Vast Kurt Put, Yves Arijs, Apostolos Pekas & Felix
Nadere informatieOntwikkeling van een PCR-toets voor twee virussen in de cymbidiumteelt, CyMV en ORSV
Ontwikkeling van een PCR-toets voor twee virussen in de cymbidiumteelt, CyMV en ORSV Groen Agro Control A.M.W. Vermunt Ontwikkeling van een PCR-toets voor twee virussen in de cymbidiumteelt, CyMV en ORSV;
Nadere informatieQ-organismen in de boomkwekerij
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Q-organismen in de boomkwekerij Studiedag boomkwekerij 21-02-2014 INHOUD 1. Wat zijn quarantaine-organismen? 2. Doel quarantainemaatregelen 3.
Nadere informatieWorkshop Najaarsproblemen bieten en cichorei. Hoe stel ik de juiste diagnose?
Workshop Najaarsproblemen bieten en cichorei Hoe stel ik de juiste diagnose? Elma Raaijmakers, Bram Hanse, Peter Wilting, Ellen van Oorschot en Marco Bom Bergen op Zoom, 15 oktober 2015 Workshop Korte
Nadere informatieVlaanderen is landbouw & visserij CERTIFICERING VAN POOTAARDAPPELEN DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ
Vlaanderen is landbouw & visserij CERTIFICERING VAN POOTAARDAPPELEN DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ In Vlaanderen worden hoogwaardige pootaardappelen geteeld. Dit is de verdienste van een vijftigtal producenten
Nadere informatieOntsmettingstechnieken voor plaagvrije afzet. Innovatie biedt kans voor markttoegang. CATT: Controlled Atmosphere Temperature Treatment
Ontsmettingstechnieken voor plaagvrije afzet Innovatie biedt kans voor markttoegang Klaas van Rozen, Jan Verschoor From: Gaps in Border Controls Are Related to Quarantine Alien Insect Invasions in Europe,
Nadere informatieGESCHIEDENIS v/d VIROLOGIE. Adolf Eduard MAYER (1843-1942)
www.virologie.be GESCHIEDENIS v/d VIROLOGIE Adolf Eduard MAYER (1843-1942) GESCHIEDENIS v/d VIROLOGIE Ziek blad vermalen Sap op gezond blad: wordt ook ziek Overdraagbare ziekte! Adolf Eduard MAYER (1843-1942)
Nadere informatieBiosfeer havo 5 BIOSFEER HAVO 5 MH.indd :36
Biosfeer havo 5 De wereld waarin wij en andere organismen leven, heet de biosfeer. De mens leeft maar in een klein gedeelte ervan, maar overal in deze biosfeer leven microben. Zij zijn onmisbaar voor het
Nadere informatieSamenvatting De kleurverandering van bladeren is een van de opvallendste kenmerken van de herfst voordat ze afsterven en afvallen. Tijdens de herfst worden de bouwstoffen die aanwezig zijn in het blad
Nadere informatieDNA-ANALYSES ESSENTAKSTERFTE MONSTERS
DNA-ANALYSES ESSENTAKSTERFTE MONSTERS PROVINCIE GRONINGEN BTL Bomendienst Rapport Gezien : Arnold Meulenbelt : Ron Schraven Telefoonnummer : 055-5999 445 Faxnummer : 055-5338 844 E-mail : arnold.meulenbelt@btl.nl
Nadere informatieUitvoeringsrichtlijn Overige Bolgewassen
Het bestuur van de Stichting Bloembollenkeuringsdienst, gelet op richtlijn 98/56/EG, artikel 9 van het Landbouwkwaliteitsbesluit 2007 en de toelichting behorende bij de Landbouwkwaliteitsregeling 2007,
Nadere informatieBesluit van de Vlaamse Regering betreffende het in de handel brengen van teeltmateriaal van siergewassen
Besluit van de Vlaamse Regering betreffende het in de handel brengen van teeltmateriaal van siergewassen DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van 28 juni 2013 betreffende het landbouw- en visserijbeleid,
Nadere informatieGrip op ongrijpbare virussen
Grip op ongrijpbare virussen Annelien Roenhorst FES Virus consortium Vraag Wie heeft wel eens last gehad van een virus? Wie heeft wel eens een virus gezien? Virussen Tobamovirus Nepovirus Afmetingen Virus
Nadere informatieBacterie in akkerbouw en groenten in vollegrond 40 ste VOLSOG Fytodag Gent, 17 december Johan van Vaerenbergh, ILVO
Bacterie in akkerbouw en groenten in vollegrond 40 ste VOLSOG Fytodag Gent, 17 december 2015 Johan van Vaerenbergh, ILVO Instituut voor Landbouw en Visserij Onderzoek Eenheid Plant Gewasbescherming / Plantengezondheid
Nadere informatieHet begint met ons. www.kws.com
www.kws.com KWS Benelux BV Einsteinstraat 33 3281 NJ Numansdorp tel.: 0186-657506 fax: 0186-657507 E-mail J. Buis@kws.de www.kws.com Het begint met ons. Inleiding Inhoudsopgave Bladgezondheid is een belangrijk
Nadere informatieTomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) in paprika
Tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) in paprika Martijn Schenk, Ineke Stijger & Pierre Ramakers Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk April 2009 Rapport 252 2009 Wageningen, Wageningen UR Glastuinbouw Alle
Nadere informatieSchadelijke wantsen in de glastuinbouw. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw
Schadelijke wantsen in de glastuinbouw Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw IPM leergroep wants, 3 april 2018 Inventarisatie schadelijke wantsen 2002 (PT-project) Inventarisatie via lichtvallen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en lymfotrope virussen: wie houdt wie voor de gek? Virale infecties Een infectie is een ontsteking of ziekte die wordt veroorzaakt doordat een ziekteverwekker,
Nadere informatieKruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding
Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding Gerben Messelink Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw Gewasgezondheidsdag, 8 maart 2018 trips adulten eieren
Nadere informatieInvasieve exoten algemene inleiding
Invasieve exoten algemene inleiding Wilfred Reinhold platform Stop invasieve exoten www.invasieve-exoten.nl www.tijgermug.info www.twitter.com/invasieveexoten www.facebook.com/wilfred.reinhold 1 Opbouw
Nadere informatieVEGAPLAN Standaard NET. Miet Poppe Consulent AVBS
VEGAPLAN Standaard NET Miet Poppe Consulent AVBS Wat is autocontrole? = interne controle door ondernemer zelf Wet op autocontrole Onderneming neemt zelf maatregelen zodat productie, verwerking en distributie
Nadere informatie