Praktijkaanpak Phytophthora ramorum op basis van onderzoek

Transcriptie

1 Praktijkaanpak Phytophthora ramorum op basis van onderzoek Kurt Heungens Studienamiddag Azalea en Rhododendron Departement Landbouw en Visserij & PCS 23 februari 2017

2 Inhoud Inleiding: Phytophthora ramorum Wat en wanneer? Symptomen en schade? Quarantaine? Praktijkaanpak op basis van onderzoek over: Waardplantgevoeligheid Genetische diversiteit Verspreidingswegen en afstand Overleving Fungicideneffectiviteit Fungicidenresistentie

3 V.S.A. Phytophthora ramorum aan westkust VSA: vanaf mid jaren 90: Sudden Oak Death Voornamelijk op Notholithocarpus densiflorus en op Quercus agrifolia in bossen. Overleving en verspreiding o.a. via Umbellularia californica. Primaire oorzaak = P. ramorum, werd pas in 2000 bepaald. Nieuwe soort, in 2001 beschreven. Vanaf 2001 ook in VSA kwekerijen gevonden > eradicatie Foto s: COMTF (USA)

4 Europa (1995 tot 2009) 1. In kwekerijen Foto s: en COMTF Rhododendron (niet Rhododendron simsii) Viburnum Pieris Camellia

5 Europa (1995 tot 2009) 2. In bossen Rododendron ponticum > beuk: Fagus sylvatica > Amerikaanse eik: Quercus rubra (UK, NL, DE) Foto s: en CRA W Quercus rubra Fagus sylvatica

6 Europa: 2009 tot nu Sudden Larch Death UK > ha geveld Foto s: DEFRA en FR (UK)

7 Acties België 1. Verplichte quarantaine maatregelen > implementatie door FAVV Eerste melding in België: 2002 Europese quarantaine noodmaatregelen 2002/757/EU Aanpassingen via 2004/426/EU en 2007/201/EU Nog steeds van kracht o.a. verplichte inspecties / plantenpaspoort vernietiging in zone met 2 m straal quarantaine in zone 10 m straal 2. Onderzoek: voornamelijk bij, deels samen met PCS (IWT, FOD) > voornamelijk gericht op rododendron > gesteund door en met feedback van de werkgroep Rhododendron (FOD) > survey op lork + bepaling vatbaarheid coniferen

8 Inhoud Inleiding: Phytophthora ramorum Wat en wanneer? Symptomen en schade? Quarantaine? Praktijkaanpak op basis van onderzoek over: Waardplantgevoeligheid Genetische diversiteit Verspreidingswegen en afstand Overleving Fungicideneffectiviteit Fungicidenresistentie

9 Waardplantgevoeligheid 1. Is er verschil in vatbaarheid tussen cultivars & tussen soorten? Wat en resultaten? inoculatieproeven uitgevoerd op 59 cultivars en 22 botanische soorten. meerdere jaren gegevens Cultivars opgedeeld in 4 groepen: zeer vatbaar tot quasi resistent Als resistent tegen P. ramorum, dan ook resistent tegen andere Phytophthora soorten Toepassingen? Focus op meer resistente cultivars, vatbare mijden uit sortiment Vatbare cultivars extra beschermen (bv. die enkel op goed gedraineerde plekken)

10 Waardplantgevoeligheid 2. Is resistentieveredeling mogelijk? Wat en resultaten? Vatbare en resistente cultivar gekruisd. Nakomelingen onderzocht op vatbaarheid. > Duidelijke uitsplitsing rond vatbare ouder Fantastica (R) x Blue Peter (V) 78 zaailingen Toepassingen? Screening voor resistentie aan te raden bij nieuwe cultivars Fantastica (R) x John Walter (V) 86 zaailingen

11 Waardplantgevoeligheid 3. Zijn er andere factoren met effect op waardplantgevoeligheid? Leeftijd van het blad? Jong blad vatbaarder als verwond Jong blad minder vatbaar als niet verwond Tijdstip van het jaar? (afgeharde bladeren) Minder vatbaar in winter Iets vatbaarder vóór en na de zomer Bemestingsniveau? Droger telen? Onderstam of niet? Weinig effect op praktijkniveau Ook negatieve resultaten zijn bruikbaar: > weet dat dergelijke maatregelen geen verschil maken

12 Genetische diversiteit Overleeft de schimmel op het bedrijf of sleept hij telkens opnieuw weer binnen? Wat en resultaten? Genotypering van 400+ isolaten met microsatellietmerkers. > meerdere onafhankelijke genotypes op één bedrijf > meervoudige insleep > terugkeren van unieke genotypes op één bedrijf > lokale overleving Dus zowel herhaaldelijke insleep als overleving komen voor Toepassingen? Screening van planten die aangekocht worden (bv. tijdelijk apart zetten) Aanpakken van potentiële overlevingsplaatsen (bv. opruimen afgevallen blad)

13 Verspreidingsafstand en manieren binnen een bedrijf Hoe en hoe ver is er verspreiding? Wat en resultaten? Verspreidingsproeven vanuit een focus, met selectief blokkeren van verspreidingswegen (lucht, opspatten, waterfilm, etc.) 1a 2a 1b 2c 2b 1a: zeer beperkt 1b: ja, bij intense regen maar slechts over korte afstand (<1 m) 2a: ja, kan over meerdere meters gebeuren 2b: ja, indien 2 uren in waterfilm dan groot risico op infectie 2c: ja, geeft latente infectie van de wortelkluit! Foto s: Toepassingen? Goede drainage, vermijd omvallen, ontsmetten worteldoek tussen seizoenen, oppassen voor latente infectie, ontsmet vóór recirculeren, pas op bij internationale zendingen

14 Overleving en latente verspreiding Hoe en hoe lang overleeft de pathogeen? Wat en resultaten? 1. Inoculatie van wortelkluit > kan de schimmel er opnieuw uitgehaald worden na enkele maanden? Na 7 maanden nog uit 83% van de wortelkluiten geïsoleerd Chlamydosporen in wortels 2. Duursporen in geïnfecteerde blaadjes ingraven in potgrond > recuperatie in de tijd? Daling in zomer en najaar maar na de winter goede recuperatie Minstens 21 maanden overleving Toepassingen? Vermijd latente insleep en overleving: Controle wortelkluit: bladloktoets Verwijderen afgevallen blad, ontsmet worteldoek, zie vorige dia

15 Fungicideneffectiviteit Welke middelen zijn het meest effectief tegen P. ramorum? Wat en resultaten? Effectiviteitsproeven in voedingsbodems + proeven op planten De betere fungiciden (preventief!) waren op basis van: metalaxyl (bv. Fubol Gold) fluazinam (bv. Shirlan) benthiavalicarb isopropyl (bv. Valbon) fenamidone (bv. Fenomenal) cyazofamide (bv. Ranman) pyraclostrobin (bv. Signum, met boscalid) mancozeb (bv. Dithane) Hulp bij erkenningen door GEP Proeven PCS + Frans Goossens. Check fytoweb! Eens de schimmel in het blad zit: onvoldoende effect Toepassingen? Gebruik enkel effectieve middelen Enkel preventief gebruik

16 Fungicidenresistentie Is er fungicidenresistentie in de praktijk? Wat is de kans dat ze ontwikkelt? Wat en resultaten? Testen van 100 en isolaten: er was na enkele jaren veel resistentie tegen metalaxyl, niet tegen andere isolatie jaar aantal isolaten metalaxyl resistentie (%) Benthiavalicarb resistentie (%) Risicoinschatting resistentieontwikkeling, met chemische Totaal mutanten: Sommige nieuwere producten (vb. benthiavalicarb, mandipropamid) bleken ook een risico te hebben op resistentieontwikkeling en op kruisresistentie, maar niet gedetecteerd in de praktijk Toepassingen? Wissel producten uit verschillende effectiviteitsgroepen af.

17 Erkenning: Isabelle De Dobbelaere & Tineke Van Vooren (IWT project) Annelies Vercauteren (FOD project) Els Pauwels en Hein Vansteenkiste (PCS) Frans Goossens en Adrien Saverwyns Dank u wel! Instituut voor Landbouwen Visserijonderzoek Burg. Van Gansberghelaan Merelbeke België T + 32 (0) F +32 (0) plant@ilvo.vlaanderen.be