TOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "TOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV)"

Transcriptie

1 TOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV)

2 ToBRFV: nieuw virus in tomaat ToBRFV (Tomato Brown Rugose Fruit Virus) is een relatief nieuw virus en behoort tot het Tobamovirus genus. ToBRFV is nauw verwant met TMV (Tabaksmozaïekvirus) en ToMV (Tomatenmozaïekvirus). Bijna alle commercieel beschikbare tomatenvariëteiten zijn resistent tegen zowel TMV als ToMV (Tm2²resistentie). Dit nieuwe virus heeft deze resistentie doorbroken aangezien het symptomen veroorzaakt in tomaat. Deze symptomen zijn heel gelijkaardig aan Pepinomozaïekvirus (PepMV). ToBRFV werd voor de eerste keer gedetecteerd in Israël eind In Israël heeft het virus zich in twee jaar tijd verspreid naar alle tomatenproductiegebieden doorheen het land. Ondertussen werden ook besmettingen vastgesteld in Jordanië en Turkije. Recent werd ToBRFV ontdekt in tomaat en chilipeper in Mexico, en in tomaat in Duitsland en Californië. DE BELANGRIJKSTE VRAGEN OVER ToBRFV BEANTWOORD: Welke symptomen veroorzaakt het virus? Hoe verspreidt het virus zich? Welke planten zijn vatbaar? Wat kan je doen om een virusaantasting te voorkomen?

3 Hoe herken je ToBRFV? Algemene symptomen: Mozaïekvorming op de jongste bladeren (in de kop en in de scheuten), deze kunnen ook gebobbeld en misvormd zijn Gele vlekken op vruchten, heel gelijkaardig aan PepMV marmering In sommige gevallen: Bruine verrimpelde vruchten ( brown rugose ) Necrotische strepen op de stengel Verdroogde steeltjes en kelkblaadjes Versmalde bladeren Mozaïekvorming op jonge bladeren en op vruchten (a, d) Brown rugose vruchten, (b, c) gele vlekken op de vruchten, (a, e-g) mozaïekpatroon op bladeren en versmalde, vlekkerige bladeren, (g) necrotische symptomen op steeltjes en kelkblaadjes (Dombrovsky en Smith, 2017)

4 Hoe verspreidt het virus zich? ToBRFV is mechanisch overdraagbaar en kan zich dus gemakkelijk van plant naar plant verspreiden in een geïnfecteerde serre (door arbeiders en materiaal tijdens de gewaswerkzaamheden). Verspreiding van de ene serre naar de andere kan gebeuren via bezoekers, uitwisseling van (seizoens)arbeiders, uitwisseling van materiaal, vogels en hommels, besmette vruchten indien er gezamenlijk verpakt wordt, Voorlopig is er geen duidelijke zaadoverdraagbaarheid van ToBRFV aangetoond, maar het kan niet uitgesloten worden. Tobamovirussen zijn zeer persistent en kunnen lange tijd zonder waardplant overleven op inerte materialen (bv. kledij, gereedschap), in plantenresten, in substraat en in de bodem zonder hun virulentie te verliezen. Onkruiden kunnen als reservoir dienen voor nieuwe besmettingen. Welke planten zijn vatbaar? Tomaat Paprika (symptomen bij > 30 C) Petunia en onkruiden zoals zwarte nachtschade en ganzevoetachtigen (Chenopodium sp.) Aubergine en aardappel zijn geen waardplanten Symptomen op paprika (Luria et al., 2017) Zwarte nachtschade Melganzenvoet (Wikipedia)

5 Wat kan je doen om een virusaantasting te voorkomen? De enige beheersingsmaatregelen die momenteel kunnen getroffen worden zijn hygiënemaatregelen tijdens de teelt en teeltwissel. Bezoekers op het bedrijf kunnen een bron van besmetting zijn. Blijf dus heel het jaar door alert strikte hygiënemaatregelen voor bezoekers hanteren. Een grondige reiniging en ontsmetting tijdens de teeltwissel is van cruciaal belang. ToBRFV is uitermate persistent in bodem, plantenresten en zelfs op inerte materialen. Telers wordt aangeraden om een heel grondige clean-out te doen. Uit Israëlisch onderzoek is gebleken dat vooral Javel (natriumhypochloriet) voldoende effectief is om het virus af te doden. Zelfs compostering bij 65 C is niet voldoende om het virus af te doden. Waarom is ToBRFV zo gevaarlijk? Omdat de symptomen sterk lijken op PepMV, waardoor het virus lange tijd onopgemerkt kan blijven Omdat het virus erg persistent en gemakkelijk overdraagbaar is Omdat er nog geen resistentie is Wat te doen bij een (vermoeden van) infectie? Telers die verdachte symptomen zien wordt gevraagd extra voorzichtig te zijn met alles wat het bedrijf verlaat (materialen, werknemers, bezoekers, stalen, ). Dit kan namelijk een infectiebron voor andere bedrijven zijn. Verhoogde aandacht voor hygiëne is essentieel om de verspreiding in te dijken. Daarnaast wordt met aandrang gevraagd om contact op te nemen met onze onderzoekers zodat er samengewerkt kan worden aan een zo efficiënt mogelijke aanpak, in het belang van de teler en de sector.

6 Meer informatie Proefstation voor de Groenteteelt Sint-Katelijne-Waver Proefcentrum Hoogstraten Meerle Scientia Terrae Sint-Katelijne-Waver

TOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV)

TOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV) TOMATO BROWN RUGOSE FRUIT VIRUS (ToBRFV) Hoe herken je ToBRFV? Algemene symptomen: Mozaïekvorming op de jongste bladeren (in de kop en in de scheuten), deze kunnen ook gebobbeld en misvormd zijn Gele vlekken

Nadere informatie

Nieuwe plantenvirussen en hun vectoren. 21 maart 2019, Ineke Stijger, Martin Verbeek, Rene van der Vlugt

Nieuwe plantenvirussen en hun vectoren. 21 maart 2019, Ineke Stijger, Martin Verbeek, Rene van der Vlugt Nieuwe plantenvirussen en hun vectoren 21 maart 2019, Ineke Stijger, Martin Verbeek, Rene van der Vlugt Programma workshop Wat is een plantenvirus? Nieuwe virussen en hun vector Verspreiding van virus

Nadere informatie

Toelichting hygiëneplan Komkommer na verschillende vanggewassen

Toelichting hygiëneplan Komkommer na verschillende vanggewassen 1 Inhoud 1. Toelichting hygiëneplan 5 2. Komkommer na verschillende vanggewassen 6 3. Beheersing van Meloidogyne in vruchtgroenten in verwarmde kas door een vanggewas te zaaien tijdens de winter 7 4.

Nadere informatie

PMV -01 vaccinatiestrategie tegen schade door Pepinomozaïekvirus (PepMV) in de tomatenteelt

PMV -01 vaccinatiestrategie tegen schade door Pepinomozaïekvirus (PepMV) in de tomatenteelt PMV -01 vaccinatiestrategie tegen schade door Pepinomozaïekvirus (PepMV) in de tomatenteelt Met dank aan: Raf De Vis Ward Baets Tom De Ceuster Kris Goen Roel Vanderbruggen Nelia Ortega Parra Fons Vanachter

Nadere informatie

Overleving pepinomozaïekvirus in kleding

Overleving pepinomozaïekvirus in kleding Overleving pepinomozaïekvirus in kleding Ineke Stijger, Roel Hamelink, Daniel Ludeking Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk Juli 2012 Rapport/Nota nummer 2011 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig

Nadere informatie

Consultancy verslag Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV).

Consultancy verslag Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV). Consultancy verslag Tomato brown rugose fruit virus (ToBRFV). René A.A. van der Vlugt 1, Martin Verbeek 1 en Ineke Stijger 2 1 Wageningen University & Research, Biointeracties en plantgezondheid 2 Wageningen

Nadere informatie

Haalbaarheid hygiënestrategie bij tomatenbedrijven om vrij te blijven van pepinomozaïekvirus

Haalbaarheid hygiënestrategie bij tomatenbedrijven om vrij te blijven van pepinomozaïekvirus Haalbaarheid hygiënestrategie bij tomatenbedrijven om vrij te blijven van pepinomozaïekvirus Adriaan Vermunt en Ruud Kaarsemaker van Groen Agro Control Martijn Schenk en Ineke Stijger van WUR Glastuinbouw

Nadere informatie

Studieavond Courgette

Studieavond Courgette Ecologie van courgettevirus in Vlaanderen de weg naar een duurzame geïntegreerde beheersing Studieavond Courgette 28 februari 2014 IWT landbouw: 100893 Mathias De Backer Kris De Jonghe Thijs De Langhe

Nadere informatie

Teeltwisseling in de tomatenteelt

Teeltwisseling in de tomatenteelt Teeltwisseling in de tomatenteelt Hygiënemaatregelen voor meerdere pathogenen 30 oktober 2013, Ineke Stijger Ken je vijanden Herkenning en verspreidingswijze Problemen in de tomatenteelt door: Pepinomozaiëkvirus

Nadere informatie

Beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer. IWT-project nr. 140982

Beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer. IWT-project nr. 140982 Beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer IWT-project nr. 140982 1 Overzicht project 2 Werkpakket 1 1/ Optimalisatie protocol voor airsampling Op zoek naar selectief

Nadere informatie

Beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer IWT-project nr

Beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer IWT-project nr Beheersing van Didymella bryoniae (Mycosphaerella) in de teelt van komkommer IWT-project nr. 140982 Proefveldbezoek PCG 25/8/2017 Stefaan Fabri Proefstation voor de Groenteteelt 1 Over het project Partners

Nadere informatie

PSTVd (aardappelspindelknolviroïde) in Dahlia

PSTVd (aardappelspindelknolviroïde) in Dahlia PSTVd (aardappelspindelknolviroïde) in Dahlia Deskstudie P.J. van Leeuwen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, boomkwekerij en fruit PPO nr. 32 341021

Nadere informatie

Teeltwisseling en komkommerbontvirus

Teeltwisseling en komkommerbontvirus Teeltwisseling en komkommerbontvirus Hygiënemaatregelen ook voor andere pathogenen 30 oktober 2013, Ineke Stijger Ken je vijanden Herkenning en verspreidingswijze Problemen in de komkommerteelt door: Komkommerbontvirus

Nadere informatie

Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012

Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012 Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012 Is er mogelijk gevaar voor omwonenden/mensen? Op basis van de beschikbare informatie concluderen experts van het RIVM dat overdracht

Nadere informatie

Herkennen van ziekten en plagen in tomaat. Productschap Tuinbouw

Herkennen van ziekten en plagen in tomaat. Productschap Tuinbouw Herkennen van ziekten en plagen in tomaat Wageningen UR Glastuinbouw Wageningen UR Glastuinbouw Productschap Tuinbouw Virussen Pepinomozaïekvirus (PepMV) Tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) Tomatengeelkrulbladvirus

Nadere informatie

MYCOSPHAERELLA IN DE KOMKOMMERTEELT STE EDITIE

MYCOSPHAERELLA IN DE KOMKOMMERTEELT STE EDITIE MYCOSPHAERELLA IN DE KOMKOMMERTEELT 2016-1 STE EDITIE Het redactiecomité van deze brochure: PSKW (Proefstation voor de groenteteelt) Duffelsesteenweg 101, 2860 Sint-Katelijne-Waver Martine Wuytack Raf

Nadere informatie

Komkommerbontvirus in komkommmer

Komkommerbontvirus in komkommmer Komkommerbontvirus in komkommmer Informatieavond Horticoop, 25 oktober 2010 Daniël Ludeking/Ineke Stijger, Wageningen UR Glastuinbouw Plantenvirussen algemeen Speciale en nauwe relatie tussen virus en

Nadere informatie

Komkommerbontvirus in komkommmer

Komkommerbontvirus in komkommmer Komkommerbontvirus in komkommmer Gewasbeschermingsdag voor adviseurs, 31 maart 2011 Ineke Stijger, Roel Hamelink, Daniel Ludeking, Wageningen UR Glastuinbouw Plantenvirussen algemeen Speciale en nauwe

Nadere informatie

WRATZIEKTE & FYTOPLASMEN. Kürt Demeulemeester

WRATZIEKTE & FYTOPLASMEN. Kürt Demeulemeester WRATZIEKTE & FYTOPLASMEN Kürt Demeulemeester WRATZIEKTE FOD project POWADIS (RT-13/06) Symptomen 3 4 Wat is wratziekte? Schimmel Synchitrium endobioticum Quarantaine-organisme (A2-lijst EPPO) Overleven

Nadere informatie

Pepino mozaïekvirus; een blijvend probleem?? PPO Glastuinbouw, Postbus 8, 2670 AA Naaldwijk, 2

Pepino mozaïekvirus; een blijvend probleem?? PPO Glastuinbouw, Postbus 8, 2670 AA Naaldwijk, 2 Pepino mozaïekvirus; een blijvend probleem?? Ineke Stijger 1 en René van der Vlugt 2 1 PPO Glastuinbouw, Postbus 8, 2670 AA Naaldwijk, ineke.stijger@wur.nl 2 Plant Research International B.V., Postbus

Nadere informatie

Waarom hygiëne? Problemen in teelt voorkomen

Waarom hygiëne? Problemen in teelt voorkomen Waarom hygiëne? Problemen in teelt voorkomen - Phytophthora capsici (pt 2012) - Fusarium F. solani: stengel en voetrot (uitval) oa F. oxysporum en F. lactis (binnenrot) Aanpak teeltwisseling belangrijk:

Nadere informatie

WELKOM. Informatiebijeenkomsten ToCV. Venlo / Bleiswijk,

WELKOM. Informatiebijeenkomsten ToCV. Venlo / Bleiswijk, WELKOM Informatiebijeenkomsten ToCV Venlo / Bleiswijk, 28-02-2018 1 Setting Besloten bijeenkomst! Informatie niet publiekelijk delen (twitter uit ) Wat wél is te delen, komt beschikbaar Eerste deel: met

Nadere informatie

Pepinomozaïkvirus (PepMV) binnen de bedekte teelt van tomaat

Pepinomozaïkvirus (PepMV) binnen de bedekte teelt van tomaat Pepinomozaïkvirus (PepMV) binnen de bedekte teelt van tomaat September 2016 Helma Verberkt Jeannette Vriend PT nr. 15138.02 Inhoudsopgave 1. Inleiding en knelpuntanalyse 2 1.1 Inleiding 2 1.2 Gewassen,

Nadere informatie

copyright Proeftuinnieuws

copyright Proeftuinnieuws Thema Duurzame beheersing van Tuta absoluta een feit?! Tuta absoluta is sinds de eerste vaststelling in 2009 uitgegroeid van een zeer gevreesde tot een goed controleerbare plaag. Dat neemt niet weg dat

Nadere informatie

Komkommerbontvirus onder de loep genomen

Komkommerbontvirus onder de loep genomen Komkommerbontvirus onder de loep genomen Overzicht uitgevoerd onderzoek 11 oktober 2012, Ineke Stijger, Roel Hamelink Overzicht van het onderzoek Overleving van komkommerbontvirus desinfectiemiddelen Verspreiding

Nadere informatie

Little Cherry Virus Dinsdag 9 september 2014

Little Cherry Virus Dinsdag 9 september 2014 Little Cherry Virus Dinsdag 9 september 2014 Samen sterk voor de Haspengouwse kersen Toon Vanrykel, pcfruit Diensten aan Telers Proefcentrum Fruitteelt vzw Fruittuinweg 1, B-3800 Sint-Truiden 0032 (0)11

Nadere informatie

For information only content must not be duplicated. Grasziekten. Lebrun Benjamin

For information only content must not be duplicated. Grasziekten. Lebrun Benjamin Grasziekten Lebrun Benjamin Grasziekten : introductie 1) Oorzaak grasziekten : Virussen Bacteriën Fungus 2) Ziekten veroorzaken een aantal problemen : Vermindering van de groei van de plant Vermindering

Nadere informatie

Valse meeldauw in zonnebloemen. Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm

Valse meeldauw in zonnebloemen. Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm Valse meeldauw in zonnebloemen Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Jan van der Bent, Rik de Werd en Frank van der Helm Probleem in zonnebloemen Valse meeldauw (Plasmopara halstedii) > oomyceet In Nederland,

Nadere informatie

!Xylella vondst in 2018! Wat kunnen we hier uit leren? Pieter Van Oost Secretaris AVBS

!Xylella vondst in 2018! Wat kunnen we hier uit leren? Pieter Van Oost Secretaris AVBS !Xylella vondst in 2018! Wat kunnen we hier uit leren? Pieter Van Oost Secretaris AVBS Wat is Xylella? Video European Commission 2 Wat is Xylella? Een bacterie Vastgesteld in meer dan 300 plantensoorten

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 25270 6 september 2013 Besluit van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 4 september 2013, nr.13148945, houdende

Nadere informatie

PRAKTIJKADVIES. Phytophthora ramorum. en het beheer van Rhododendron in bossen en natuurgebieden

PRAKTIJKADVIES. Phytophthora ramorum. en het beheer van Rhododendron in bossen en natuurgebieden PRAKTIJKADVIES Phytophthora ramorum en het beheer van Rhododendron in bossen en natuurgebieden PRAKTIJKADVIES SEPTEMBER 2004 Het Bosschap, Zeist Vormgeving: HBG Design bv, Nieuwegein Foto s: Plantenziektenkundige

Nadere informatie

De rol van Phytophthora bij scheut- en stengelrot in pioenroos

De rol van Phytophthora bij scheut- en stengelrot in pioenroos De rol van Phytophthora bij scheut- en stengelrot in pioenroos Casper Slootweg en Peter Vink (PPO) Henk van den Berg (Henk van den Berg Teelt- en bedrijfsadvies) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector

Nadere informatie

WELKOM. Ines van Marrewijk - Middelen voor het ontsmetten van mesjes - Is schoon schoon na teeltwisseling

WELKOM. Ines van Marrewijk - Middelen voor het ontsmetten van mesjes - Is schoon schoon na teeltwisseling WELKOM Ines van Marrewijk - Middelen voor het ontsmetten van mesjes - Is schoon schoon na teeltwisseling Onderzoek Komkommerbontvirus is mede mogelijk gemaakt door Productschap Tuinbouw Middelen in de

Nadere informatie

Hygiëneprotocol Tomaat

Hygiëneprotocol Tomaat Hygiëneprotocol Tomaat Pepinomozaïekvirus Verticillium spp. Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis Agro Control INHOUDSOPGAVE Pag. I. Inleiding 2 II. Informatie over pathogenen 3 III. Teeltwisseling

Nadere informatie

-- VERSIE 2 -- december Protocol - Deel 1 Van nu tot einde Teelt Voor paprikabedrijven in het gebied.

-- VERSIE 2 -- december Protocol - Deel 1 Van nu tot einde Teelt Voor paprikabedrijven in het gebied. -- VERSIE 2 -- december 2012 -- Protocol - Deel 1 Van nu tot einde Teelt Voor paprikabedrijven in het gebied. Procedure: tijdstip 1 Nu tot einde teelt Actie Grond schoonvegen alle gevallen vruchtjes en

Nadere informatie

Ontwikkeling van een PCR-toets voor twee virussen in de cymbidiumteelt, CyMV en ORSV

Ontwikkeling van een PCR-toets voor twee virussen in de cymbidiumteelt, CyMV en ORSV Ontwikkeling van een PCR-toets voor twee virussen in de cymbidiumteelt, CyMV en ORSV Groen Agro Control A.M.W. Vermunt Ontwikkeling van een PCR-toets voor twee virussen in de cymbidiumteelt, CyMV en ORSV;

Nadere informatie

Alternariain in aardappel: een ziektecomplex? Prof. Geert Haesaert Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Vakgroep Toegepaste Biowetenschappen

Alternariain in aardappel: een ziektecomplex? Prof. Geert Haesaert Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Vakgroep Toegepaste Biowetenschappen Alternariain in aardappel: een ziektecomplex? Prof. Geert Haesaert Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Vakgroep Toegepaste Biowetenschappen Meer Alternaria? Alternaria -aantastingen worden als een toenemend

Nadere informatie

Hygiëneprotocol tomaat versie 1.0

Hygiëneprotocol tomaat versie 1.0 Hygiëneprotocol tomaat versie 1.0 Voor de mechanisch overdraagbare pathogenen ToBRFV en Clavibacter Maart 2019 Annelies Hooijmans Helma Verberkt In samenwerking met: GroentenFruit Huis Plantum Adriaan

Nadere informatie

BUIKGRIEP. en infectiepreventie

BUIKGRIEP. en infectiepreventie BUIKGRIEP en infectiepreventie BUIKGRIEP en infectiepreventie Wat is buikgriep? Buikgriep of gastro-enteritis is een ontsteking van de darmen die vaak veroorzaakt wordt door virussen en gepaard gaat met

Nadere informatie

Xylella fastidiosa: eerste detectie in België

Xylella fastidiosa: eerste detectie in België Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Xylella fastidiosa: eerste detectie in België Raadgevend comité 23/10/2018 Symptomatische olijfbomen Routine inspectie bij een groothandel (5/09/2018)

Nadere informatie

Vaste planten waardplant voor PlAMV?

Vaste planten waardplant voor PlAMV? Vaste planten waardplant voor PlAMV? Consultancy onderzoek Casper Slootweg, Miriam Lemmers en Maarten de Kock Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen,

Nadere informatie

Vera Huyshauwer

Vera Huyshauwer Federaal Agentschap voor de veiligheid van de Voedselketen Stand van zaken van enkele belangrijke schadelijke organismen voor de BKW 24-02-2017 Vera Huyshauwer 1 Overzicht Opkomende schadelijke organismen

Nadere informatie

ISOLATIE KINDERAFDELING Infectiepreventie FRANCISCUS VLIETLAND

ISOLATIE KINDERAFDELING Infectiepreventie FRANCISCUS VLIETLAND ISOLATIE KINDERAFDELING Infectiepreventie FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling van Franciscus Vlietland en wordt geïsoleerd verpleegd. In deze folder vindt u informatie

Nadere informatie

Patiënteninformatie. VRE Vancomycine resistente enterococcus

Patiënteninformatie. VRE Vancomycine resistente enterococcus Patiënteninformatie VRE Vancomycine resistente enterococcus Inhoud Inleiding... 3 Informatie over VRE... 3 Wat is VRE?... 3 Is de VRE-bacterie gevaarlijk?... 3 Kan ik ziek worden van VRE?... 3 Hoe wordt

Nadere informatie

Hygiëneprotocol Mycosphaerella en Fusarium bij komkommer. Ineke Stijger, Loes Stapel en DirkJan van der Gaag

Hygiëneprotocol Mycosphaerella en Fusarium bij komkommer. Ineke Stijger, Loes Stapel en DirkJan van der Gaag Hygiëneprotocol Mycosphaerella en Fusarium bij komkommer Ineke Stijger, Loes Stapel en DirkJan van der Gaag Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Glastuinbouw Juni 2004 PPO 2004 Wageningen, Praktijkonderzoek

Nadere informatie

Zwarte spikkel; een steeds belangrijker wordende schimmelziekte bij aardappelen die de schilkwaliteit vermindert

Zwarte spikkel; een steeds belangrijker wordende schimmelziekte bij aardappelen die de schilkwaliteit vermindert Zwarte spikkel; een steeds belangrijker wordende schimmelziekte bij aardappelen die de schilkwaliteit vermindert Kees Bus, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector AGV, Lelystad Samenvatting Het toenemende

Nadere informatie

Begin van het moestuinseizoen

Begin van het moestuinseizoen Begin van het moestuinseizoen 1. Buiten Zaaien in volle grond Algemene regel : de hoeveelheid aarde waarmee je het zaadje bedekt, mag maximaal drie maal de breedte van het zaad zijn. Zaai periode : is

Nadere informatie

Komkommerbontvirus: Overleving tijdens het wassen en veranderingen in het virus

Komkommerbontvirus: Overleving tijdens het wassen en veranderingen in het virus Komkommerbontvirus: Overleving tijdens het wassen en veranderingen in het virus 1. Wageningen UR Glastuinbouw Violierenweg 1 2665 ZG Bleiswijk Tel.: 0317485606 E-mail: glastuinbouw@wur.nl Internet: www.glastuinbouw.wur.nl

Nadere informatie

NOROVIRUS

NOROVIRUS NOROVIRUS Wat is het Norovirus? Het Norovirus is de veroorzaker van buikgriep of gastro-enteritis. De symptomen hiervan zijn plots opkomende diarree en/of braken. De klachten beginnen vaak één tot drie

Nadere informatie

VRE (OF VANCOMYCINE RESISTENTE ENTEROCOCCUS)

VRE (OF VANCOMYCINE RESISTENTE ENTEROCOCCUS) VRE (OF VANCOMYCINE RESISTENTE ENTEROCOCCUS) Uit het kweekonderzoek is gebleken dat u drager bent van de VRE bacterie (Vancomycine Resistente Enterokok). Het betekent dat deze bacterie zich in uw darmen

Nadere informatie

Opsporing? Een ESBL-bacterie kan opgespoord worden door middel van een cultuur of kweekonderzoek.

Opsporing? Een ESBL-bacterie kan opgespoord worden door middel van een cultuur of kweekonderzoek. ESBL BACTERIE Uit kweekonderzoek is gebleken dat u drager bent of een infectie heeft opgelopen met een ESBL bacterie. Via deze folder willen wij u en uw familie graag meer informatie geven over deze bacterie.

Nadere informatie

Monitoring van pepinomozaïekvirus bij 12 tomatenbedrijven met variërend hygiënisch beleid

Monitoring van pepinomozaïekvirus bij 12 tomatenbedrijven met variërend hygiënisch beleid Monitoring van pepinomozaïekvirus bij 12 tomatenbedrijven met variërend hygiënisch beleid Monitoring PepMV, Groen Agro Control, 2007 1/29 Monitoring van pepinomozaïekvirus bij 12 tomatenbedrijven met variërend

Nadere informatie

Weekhuidmijten bij azalea:

Weekhuidmijten bij azalea: Weekhuidmijten bij azalea: geïntegreerd bestrijden van de plaag Els Mechant IWT-project (LO: 100859): Plantresistentie tegen Polyphagotarsonemus latus in de sierteelt ADLO-project (2013-15): Geïntegreerde

Nadere informatie

Komkommerbontvirus en overdracht via insecten

Komkommerbontvirus en overdracht via insecten Komkommerbontvirus en overdracht via insecten Ineke Stijger, Roel Hamelink Rapport GTB-1275 2012 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) onderzoeksinstituut Wageningen UR Glastuinbouw.

Nadere informatie

Ziekten en plagen ERWINIA. Veroorzaakt door: Bacterie.

Ziekten en plagen ERWINIA. Veroorzaakt door: Bacterie. Ziekten en plagen ERWINIA Veroorzaakt door: Bacterie. Erwinia Carotovora: bovengrondse delen of knollen verslijmen en vertonen rotte plekken (stinkend zachtrot). De knollen rotten geheel weg en verspreiden

Nadere informatie

A.S.Z. ziekenhuis. Informatiebrochure Rotavirus. verzorgingsinstelling

A.S.Z. ziekenhuis. Informatiebrochure Rotavirus. verzorgingsinstelling A.S.Z. ziekenhuis Informatiebrochure Rotavirus IAutonome I verzorgingsinstelling Wat is het rotavirus? Het rotavirus is een besmettelijk virus dat ook bij gezonde mensen een buikgriep kan veroorzaken (vooral

Nadere informatie

Studiemiddag Kleinfruit Steenfruit Vlamings BV 1

Studiemiddag Kleinfruit Steenfruit Vlamings BV 1 11 februari 2015 Studiemiddag Klein en Steenfruit Vlamings B.V. Hans Konings Virusziekten in Blauwe Bes, ander houtig kleinfruit en Steenfruit. Inhoud Virussen algemeen Ziektenbeelden in blauwe bessen

Nadere informatie

1. Voorkomen 2. Signaleren 3. Ketenbescherming

1. Voorkomen 2. Signaleren 3. Ketenbescherming Inwendige vruchtkwaliteit paprika Plan van aanpak Voorlopige resultaten fase 2 15 mei 2013, Frank van der Helm (WUR), Jantineke Hofland-Zijlstra (WUR), Jeroen Zwinkels (DLV-plant), Jaap Bijdevaate (DLV

Nadere informatie

Overleving van komkommerbontvirus (CGMMV) in verschillende milieus

Overleving van komkommerbontvirus (CGMMV) in verschillende milieus Overleving van komkommerbontvirus (CGMMV) in verschillende milieus Ineke Stijger, Roel Hamelink Wageningen UR Glastuinbouw, Wageningen/Bleiswijk november 2012 Rapport/Nota nummer 2011 Wageningen, Stichting

Nadere informatie

Schimmels. Schimmelziektes in sportvelden en gazons

Schimmels. Schimmelziektes in sportvelden en gazons Schimmelziektes in sportvelden en gazons Brown patch Brown Patch Symptomen: Donkere ringen van afstervend gras Droogte plekken Wit verkleuring van het aangetaste gras Brown Patch Infectie: Juni tot september

Nadere informatie

landbouw en natuurlijke omgeving 2010 plantenteelt gesloten teelten CSPE KB minitoets bij opdracht 19

landbouw en natuurlijke omgeving 2010 plantenteelt gesloten teelten CSPE KB minitoets bij opdracht 19 landbouw en natuurlijke omgeving 2010 plantenteelt gesloten teelten CSPE KB minitoets bij opdracht 19 variant a Naam kandidaat Kandidaatnummer Meerkeuzevragen Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1).

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2012 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie GT-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 38 tot en

Nadere informatie

5.2.4 Rhizoctonia. 5.2.4.3 De ziekte. In deze paragraaf wordt verwezen naar foto s. Deze kunt u vinden op de website als bijlage bij 5.2.4.

5.2.4 Rhizoctonia. 5.2.4.3 De ziekte. In deze paragraaf wordt verwezen naar foto s. Deze kunt u vinden op de website als bijlage bij 5.2.4. 5.2.4 Rhizoctonia AUTEUR EN CONTACTPERSOON: HANS SCHNEIDER De bodemschimmel Rhizoctonia solani veroorzaakt wortelbrand en wortelrot in suikerbieten. Bij zware aantasting gaan hele percelen verloren. Rotte

Nadere informatie

Ines van Marrewijk Groen Agro Control

Ines van Marrewijk Groen Agro Control Overmatige wortelgroei Tomaat (Aubergine) Onderzoek Onderzoek Overmatige WortelGroei Beheersmaatregelen in de praktijk (PT2011) Analyse van hoeveelheid bacteriën in wortel, water ed. (PT2012) Besmettingsproef

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds De Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie,

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds De Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 21989 30 oktober 2012 Besluit van de Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie van 22 oktober 2012,

Nadere informatie

Anneke van Dijk LTO Nederland. Xylella preventie

Anneke van Dijk LTO Nederland. Xylella preventie Anneke van Dijk LTO Nederland Xylella preventie Leidraad preventie Xylella Huidige situatie Risicobeoordeling Heb je waardplanten van Xylella op de kwekerij? Raadpleeg hiervoor regelmatig de lijst met

Nadere informatie

Komkommerbontvirus en recirculatie van drainwater

Komkommerbontvirus en recirculatie van drainwater Komkommerbontvirus en recirculatie van drainwater Ineke Stijger, Roel Hamelink Rapport GTB-1281 Referaat In het onderzoek is vastgesteld dat komkommerbontvirus via water kan worden verspreid. Lang voordat

Nadere informatie

Geel blad is geel blad niet

Geel blad is geel blad niet Veldsla Geel blad is geel blad niet Peter Bleyaert (Inagro) en Liesbet Bruyneel (TACO) Ik heb ook wel last van geel blad zeggen veel veldslatelers. Maar bij nader inzicht gaat het niet altijd over hetzelfde

Nadere informatie

Patiënteninformatie. MRSA bacterie

Patiënteninformatie. MRSA bacterie Patiënteninformatie MRSA bacterie Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 4 Informatie over MRSA... 4 Wat is MRSA?... 4 Word je ziek van de MRSA bacterie?... 4 Hoe wordt MRSA overgedragen?... 4 Hoe word je opgevolgd?...

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 29629 24 oktober 2013 Besluit van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 7 oktober 2013 nr. 13168395, houdende

Nadere informatie

Valse meeldauw in Zonnebloem laatste resultaten Auteur: Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Roselinde Duyvesteijn

Valse meeldauw in Zonnebloem laatste resultaten Auteur: Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Roselinde Duyvesteijn Valse meeldauw in Zonnebloem laatste resultaten 2009 Auteur: Marjan de Boer, Suzanne Breeuwsma, Roselinde Duyvesteijn Probleem in zonnebloemen Valse meeldauw (Plasmopara halstedii) > oömyceet In Nederland,

Nadere informatie

Bacteriën in water, bodem en substraat

Bacteriën in water, bodem en substraat Bacteriële ziekten in diverse gewassen onder glas Marta Streminska, Ineke Stijger PlantgezondheidEvent 23 maart 2017 Bacteriën in water, bodem en substraat Aantal bacteriën: per 1 ml oppervlaktewater:

Nadere informatie

INFO 204 JUNI 2009 2011. Signum, dé standaard in de teelt van wortelen. Signum in wortelen. Signum

INFO 204 JUNI 2009 2011. Signum, dé standaard in de teelt van wortelen. Signum in wortelen. Signum 204 JUNI 2009 2011 INFO Signum, dé standaard in de teelt van wortelen Voor een geslaagde wortelenteelt is een goede bescherming van het loof van groot belang, maar zeker voor bewaarpeen moet de bescherming

Nadere informatie

ONKRUIDEN. Barbara Manderyck KBIVB-IRBAB. Onkruiden. Cuscuta Knolcyperus Fluweelblad Uitstaande melde 27/01/2017

ONKRUIDEN. Barbara Manderyck KBIVB-IRBAB. Onkruiden. Cuscuta Knolcyperus Fluweelblad Uitstaande melde 27/01/2017 ONKRUIDEN 2017 Barbara Manderyck KBIVB-IRBAB 2 Onkruiden Cuscuta Knolcyperus Fluweelblad Uitstaande melde 1 Cuscuta of Warkruid: een gemelde vaststelling in België 3 Cuscuta campestris een gekend probleem

Nadere informatie

Hygiëne-check in de teelt Van kuipplanten van de Solanaceae familie

Hygiëne-check in de teelt Van kuipplanten van de Solanaceae familie Hygiëne-check in de teelt Van kuipplanten van de Solanaceae familie DLV Plant Postbus 7001 6700 CA Wageningen Agro Business Park 65 6708 PV Wageningen T 0317 49 15 78 F 0317 46 04 00 In opdracht van Landelijke

Nadere informatie

Geleid bezoek belichte teelt tomaat 03/03/2016

Geleid bezoek belichte teelt tomaat 03/03/2016 G e l e i d b e z o e k b e l i c h t e t e e l t t o m a a t P S K W G e l e i d b e z o e k t o m a a t 0 3-0 3-2 0 1 6 1. Bemisia tabaci, een nieuwe plaag 2. Rassenproef losse tomaten 3. Strategie bladsnijden

Nadere informatie

Cryphonectria parasitica (kastanjekanker)

Cryphonectria parasitica (kastanjekanker) Cryphonectria parasitica (kastanjekanker) A. Chandelier Laboratorium mycologie Centre Wallon de recherches agronomiques Situatie in België Volgens de Europese gegevensbank EPPO, aanwezig sinds 2007 maar

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Welkom op de quarantaineafdeling

Patiënteninformatie. Welkom op de quarantaineafdeling Patiënteninformatie Welkom op de quarantaineafdeling Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Wat is isolatie?... 3 Welke isolatiemaatregelen zijn er?... 4 Waarom moet ik naar een quarantaineafdeling?... 5 Mag

Nadere informatie

Groene tomaten rijp maken

Groene tomaten rijp maken Groene tomaten rijp maken Is het het einde van het seizoen en heb je nog wat onrijpe, groene tomaten aan je plant zitten? Hier zijn wat simpele suggesties om ze rijp te maken, waarbij je gebruik maakt

Nadere informatie

Bacterieziekten. Bacterieziekten. Bacterieziekten. Bacterieziekten. Pseudomonas. Bacterieziekten. Klein en steenfruit

Bacterieziekten. Bacterieziekten. Bacterieziekten. Bacterieziekten. Pseudomonas. Bacterieziekten. Klein en steenfruit Klein en steenfruit Diverse soorten in groot- en kleinfruit: Rob Derikx Boekel, 17 februari 2016 Xanthomonas (o.a. aardbeien, kersen, pruimen) Erwinia (o.a. peren, ook wel bacterievuur genoemd) (o.a. kersen,

Nadere informatie

Het belang van monitoring en vaccinatie in de BVD-aanpak

Het belang van monitoring en vaccinatie in de BVD-aanpak Auteur: Steven Sarrazin Het belang van monitoring en vaccinatie in de BVD-aanpak Veelal wordt de bestrijding van het Boviene Virale Diarree-virus (BVD) enkel geassocieerd met vaccinatie. Echter, met vaccinatie

Nadere informatie

Tripsbestrijding en -resistentie. Hilde Eelen Dow AgroSciences PCS, 30 november 2011

Tripsbestrijding en -resistentie. Hilde Eelen Dow AgroSciences PCS, 30 november 2011 Tripsbestrijding en -resistentie Hilde Eelen Dow AgroSciences PCS, 30 november 2011 Inhoud Trips Bestrijding Resistentie - Soorten - Schade - Erkende middelen - Tracer - Suiker - Mechanismen - Tripsresistentie

Nadere informatie

Mycosphaerella. 2 e teelt Proefstation voor de Groenteteelt v.z.w. Sint-Katelijne-Waver

Mycosphaerella. 2 e teelt Proefstation voor de Groenteteelt v.z.w. Sint-Katelijne-Waver Mycosphaerella 2 e teelt 2014 Dit onderzoek is gerealiseerd i.s.m. Lava, ADLO, GMO & KBC Proefopzet : Hogedraadteelt Opkweekmethode Ras Plantafstand Substraat steenwolpot 10 cm Kurios 2,4 planten/m² Steenwol

Nadere informatie

CONSUMENTENONDERZOEK GELE GEBLOKTE PAPRIKA

CONSUMENTENONDERZOEK GELE GEBLOKTE PAPRIKA CONSUMENTENONDERZOEK GELE GEBLOKTE PAPRIKA Proefcode: SM13PARS03 Offertecode: 13_010_JV Code klant: GEP nummer: Uitgevoerd in opdracht van: LAVA cvba Maarten De Moor Leuvensesteenweg 130 A 3191 Boortmeerbeek

Nadere informatie

Overmatige wortelgroei, Agrobacterium rhizogenes

Overmatige wortelgroei, Agrobacterium rhizogenes Overmatige wortelgroei, Agrobacterium rhizogenes Bleiswijk 8 maart 2011, Daniël Ludeking, Ines van Marrewijk & Piet van Onselen Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in

Nadere informatie

Op zoek naar de variabiliteit van pepinomozaïekvirus

Op zoek naar de variabiliteit van pepinomozaïekvirus Op zoek naar de variabiliteit van pepinomozaïekvirus Overzicht van onderzoek uitgevoerd van 1 januari 2003 tot 31 december 2005 Vertrouwelijk verslag Ineke Stijger 1, René van der Vlugt 2, Roel Hamelink

Nadere informatie

Tot categorie 1 behoren - patiënten bij wie het MRSA dragerschap is aangetoond A

Tot categorie 1 behoren - patiënten bij wie het MRSA dragerschap is aangetoond A MRSA In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over de MRSA bacterie en de maatregelen die het ziekenhuis treft bij patiënten met een mogelijke of aangetoonde MRSA besmetting.

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Multiresistente kiemen

Patiënteninformatie. Multiresistente kiemen Patiënteninformatie Multiresistente kiemen Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Informatie over multiresistentie kiemen... 3 Wat zijn multiresistente kiemen?... 3 Hoe kunt u een multiresistente kiem krijgen?...

Nadere informatie

Hygiëneprotocol Tomaat

Hygiëneprotocol Tomaat Hygiëneprotocol Tomaat Pepinomozaïekvirus Verticillium spp. Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis Agro Technical Supplies bv ATS bv Nederland Bremenweg 37 7439 EJ Deventer Nederland Tel. : +31570-629455

Nadere informatie

Rasbeschrijving Variety Description. Syngenta Seeds B.V., ENKHUIZEN, NL Applicant. Solanum lycopersicum L. x S. habrochaites S. Knapp & D.M.

Rasbeschrijving Variety Description. Syngenta Seeds B.V., ENKHUIZEN, NL Applicant. Solanum lycopersicum L. x S. habrochaites S. Knapp & D.M. Rasbeschrijving Variety Description 1. Verwijsnummer rapporterende autoriteit TMR41 Reference number reporting authority 2. Verwijsnummer opdrachtgevende autoriteit Reference number requesting authority

Nadere informatie

Isolatiemaatregelen. Informatie voor patiënt en bezoeker

Isolatiemaatregelen. Informatie voor patiënt en bezoeker Isolatiemaatregelen Informatie voor patiënt en bezoeker INLEIDING U hebt vernomen dat u drager bent van een overdraagbare kiem (bacterie of virus), een kiem waarmee u dus andere patiënten en/of personeel

Nadere informatie

Verplegen in isolatie

Verplegen in isolatie Verplegen in isolatie U wordt in isolatie (afzondering) verpleegd. Wij vragen u begrip voor het nemen van deze soms ingrijpende maatregel. In deze folder worden de verschillende vormen van isolatie uitgelegd.

Nadere informatie

Assortiment seizoen Paprika

Assortiment seizoen Paprika Assortiment seizoen 2013-2014 Paprika Geachte relatie, Het nieuwe paprikaboekje voor teeltseizoen 2013-2014 is weer uit. In dit handzame overzicht vindt u alle rassen die ontwikkeld zijn voor de Nederlandse

Nadere informatie

Zwarte lijst schadelijke bestrijdingsmiddelen

Zwarte lijst schadelijke bestrijdingsmiddelen Milieudefensie en Stichting Natuur en Milieu hebben een lijst opgesteld met twaalf schadelijke bestrijdingsmiddelen. Deze bestrijdingsmiddelen worden in Europa toegepast en zijn hierdoor deels terug te

Nadere informatie

Hygiëneprotocol Dahlia PSTVd. P.J. van Leeuwen

Hygiëneprotocol Dahlia PSTVd. P.J. van Leeuwen Hygiëneprotocol Dahlia PSTVd P.J. van Leeuwen Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, boomkwekerij en fruit PPO nr. 32 361815 00/PT nr. 14760.02 oktober

Nadere informatie

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Wat is dit? Welk gereedschap is dit? Dat is een Wat kun je er mee doen? Waarvoor dient het? Met een kun je 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Nadere informatie

Komkommerbontvirus Voorlichtingsavond 6 dec 2007

Komkommerbontvirus Voorlichtingsavond 6 dec 2007 Komkommerbontvirus Voorlichtingsavond 6 dec 2007 Piet van Adrichem Historie bontvirus (rond 1990-1995) Drente altijd veel virus, aantasting per bedrijf wisselend Westland / de Kring beperkt aantal bedrijven

Nadere informatie

Als u drager bent van de VRE-bacterie

Als u drager bent van de VRE-bacterie Als u drager bent van de VRE-bacterie Inleiding Uit onderzoek is gebleken dat u drager bent van de VRE-bacterie. VRE staat voor Vancomycine Resistente Enterokok. Een Enterokok is een bacterie die van nature

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Isolatieverpleging. op de kinderafdeling Informatie voor ouders

PATIËNTEN INFORMATIE. Isolatieverpleging. op de kinderafdeling Informatie voor ouders PATIËNTEN INFORMATIE Isolatieverpleging op de kinderafdeling Informatie voor ouders Algemeen Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling van het Maasstad Ziekenhuis en wordt geïsoleerd verpleegd. Uit onderzoek

Nadere informatie