Vervoerplan Waterland Voorstellen voor de lijnvoering in Waterland bij ingebruikname van de Noord/Zuid metrolijn

Transcriptie

1 Vervoerplan Waterland 2018 Voorstellen voor de lijnvoering in Waterland bij ingebruikname van de Noord/Zuid metrolijn

2 Inhoud 1. Inleiding De procedure De opdracht Onze doelstelling Scenario s voor het nieuwe lijnennet Evaluatie lijnennet Reizigersenquete Uitgangspunten voor het lijnennet Lijnvoeringsvoorstellen Voorstel op hoofdlijnen Amsterdam Noord Purmerend De Rijp en Middenbeemster Edam / Volendam / Zeevang / Hoorn Monnickendam / Marken / Broek in Waterland Landsmeer, Den Ilp, Purmerland Variantenstudie Purmerend Monnickendam/Marken Edam / Volendam / Zeevang / Hoorn Effecten Bijlagen A Frequentietabel B Infrastructuur C Reizigersenquete... 56

3 1. Inleiding De komst van de Noord/Zuidlijn heeft grote gevolgen voor het openbaar vervoer, zowel in de stad als de streek. Ook voor de Waterlandse reiziger zal er veel veranderen. In dit vervoerplan doet EBS de voorstellen voor een nieuw lijnennet dat aansluiting biedt op de Noord/Zuidlijn. In de aanloop naar dit vervoerplan heeft EBS overleg gevoerd met werkgroepen van de Reizigersadviesraad en Adviescommissie Waterland. Het vervoerplan is ontwikkeld in overleg met de collega vervoerders GVB (concessie Amsterdam) en Connexxion (concessie Zaanstreek). De wijzigingen gaan samen in op het moment dat de Noord/Zuid metrolijn gaat rijden. Dit is gepland op 22 juli 2018, start van de zomerdienstregeling De procedure Aangezien de komst van de Noord/Zuidlijn grote wijzigingen met zich meebrengt in het openbaar vervoer in de Amsterdamse regio, en zeker ook in Waterland, is gekozen voor een uitgebreid traject, waarin met veel partijen wordt gesproken en waarin ruim de tijd is genomen om tot zorgvuldig afgewogen keuzes te komen. Bij het opstellen van het vervoerplan is gebruik gemaakt van diverse onderzoeken: Modelstudie Noord/Zuidlijn Reizigersonderzoek Vitence OV-chipkaartgegevens Reizigersenquête Waterland Bij de totstandkoming van het vervoerplan zijn de volgende partijen nauw betrokken geweest: Reizigersadviesraad Adviescommissie Waterland Stadsregio Amsterdam Regioraad (klankbordgroep) GVB (concessie Amsterdam) Connexxion (concessie Zaanstreek) Ook de Waterlandse reizigers zijn via een enquête om hun mening gevraagd over het aankomende vervoerplan. De resultaten zijn onderdeel van dit vervoerplan. Wij hebben, binnen de gestelde kaders, geprobeerd de opmerkingen van al onze stakeholders zo goed mogelijk in het vervoerplan mee te nemen.

4 Onderstaande tabel toont de planning van het vervoerplanproces: Datum Proces 4 e kwartaal 2015 Informeren stakeholders over de procedure Start inhoudelijke onderzoeken vervoerplan 1 e kwartaal e consultatie: Reizigersadviesraad, Adviescommissie Waterland, klankbordgroep Regioraad 2 e kwartaal e consultatie: idem + Wethouders, Raadsleden 3 e consultatie: enquete onder reizigers en inwoners 3 e kwartaal 2016 Terugkoppeling aan stakeholders 1 september 2016 Opleveren basisplan aan SRA Toetsing door SRA 12 oktober 2016 Adviesaanvraag vervoerplan Reizigersadviesraad en Adviescommissie 4 e consultatie: (regio)raadssessies Start consultatie en toetsingstraject door SRA 10 november 2016 Verwerking adviezen door EBS 5 december 2016 Aanbieding herziene vervoerplan 2018 aan SRA 15 december 2016 Vaststelling Vervoerplannen Waterland, Zaanstreek en Amsterdam door Dagelijks Bestuur SRA 22 juli 2018 Ingebruikname Noord/Zuidlijn door GVB Start nieuwe dienstregeling Waterland door EBS Op 10 november heeft EBS advies ontvangen van de Adviescommissie Waterland en de Reizigersadviesraad over het concept vervoerplan. Uit de adviezen blijkt allereerst dat de Adviescommissie noch de Reizigersadviesraad overtuigd zijn of het gehanteerde uitgangspunt van 70/30 een juiste keuze is voor de reiziger in Waterland en wordt gevraagd hier flexibel mee om te gaan als dit leidt tot een betere bediening van de reiziger. Verder blijkt dat er behoefte is om een aantal alternatieve lijnvoeringsvarianten te onderzoeken en bovendien om het vervoerplan zelf beter te onderbouwen. In dit herziene vervoerplan hebben wij de vervoerplanvariant vergeleken met de ingebrachte alternatieven. In het toegevoegde hoofdstuk 3 gaan wij daar uitgebreid inhoudelijk op in. Onze conclusie is dat binnen het 70/30 uitgangspunt de vervoerplanvariant beter is dan de andere varianten. Deze is dan ook ongewijzigd opgenomen in hoofdstuk 2 van dit vervoerplan. Wij hebben ook gekeken in hoeverre verbeteringen mogelijk zijn door flexibel om te gaan met de 70/30 verhouding. Onze conclusie is dat de meeste van de ingebrachte varianten niet maakbaar zijn binnen een zekere flexibele ruimte, omdat deze al snel richting een verhouding 50/50 bewegen. Een uitzondering zien wij in Volendam. Onze conclusie is dat de combinatievariant, waarin lijn 316 naar Amsterdam Centraal, beter is dan de vervoerplanvariant, en bovendien dat deze mogelijkheid binnen een verhouding van 65/35 is te realiseren. Wij vragen het Dagelijks Bestuur van de Stadsregio Amsterdam kennis te nemen van dit herziene vervoerplan en hoe wij daarin zijn omgegaan met de adviezen van de Adviescommissie Waterland en de Reizigersadviesraad. Wij vragen u om in te stemmen met het vervoerplan, en daarbij specifiek om aan te geven of u kunt instemmen met het lijnvoeringsalternatief voor Volendam.

5 1.2 De opdracht In de lijnennetvisie 2018 geeft Stadsregio Amsterdam per concessie aan wat de vervoerkundige uitgangspunten voor het lijnennet na komst van de Noord/Zuidlijn. De opdracht voor de concessie Waterland is: Grote delen van Amsterdam zijn straks vanuit Waterland sneller te bereiken via een overstap op de Noord/Zuidlijn. Het centrale overstappunt is hier Metrostation Noord. Het meest profiteren de reizigers met hun bestemming binnen het invloedgebied van de Noord/Zuidlijn, zoals de Zuidas. Ook reizigers naar Oud-Zuid en het westelijk deel van het centrum profiteren hiervan. De bestemmingen in Oost en het oostelijk deel van het centrum zijn via een overstap op de Noord/Zuidlijn met een vergelijkbare reistijd als de huidige situatie te bereiken. Voor reizigers in de nabijheid van het Centraal Station en reizigers die daar overstappen op de trein, zou een reis via de Noord/Zuidlijn een langere reistijd opleveren. Voor deze reizigers zullen er rechtstreekse bussen naar het Centraal Station blijven rijden. Omdat het merendeel van de huidige en toekomstige reizigers vanuit Waterland baat heeft bij een overstap op de Noord/Zuidlijn, eindigt circa 70% van de bussen vanuit de concessie Waterland bij het Metrostation Noord. De overige bussen rijden rechtstreeks naar Amsterdam CS (zonder stop bij station Noord of Noorderpark) In theorie, wanneer 100% van de bussen zou aansluiten op de Noord/Zuidlijn, dan heeft 30% van de reizigers daar voordeel van, voor 40% van de reizigers is dit neutraal en 30% van de reizigers zou nadeel hebben. De gedachte achter de 30/70 verhouding is dat de voordelen van de Noord/Zuidlijn zo goed mogelijk benut worden en de nadelen zoveel mogelijk worden gemeden. In de ideale situatie: reist iedereen met voordeel via station Noord, het aantal reizigers met voordeel is dan 30%. reist Iedereen die op of rond het Centraal station moet zijn reist met een rechtstreekse bus naar Centraal Station. Het aantal reizigers met nadeel is dan 0%. Zij komen neutraal uit, want hun reis is dezelfde als in de huidige situatie. reist de neutrale groep, voor wie het per saldo niet uitmaakt of zij via Noord of Centraal reizen, volledig via station Noord. Deze groep vormt dus 40% van de reizigers. In dit vervoerplan doet EBS binnen het bovenstaande kader voorstellen voor de lijnvoering in Waterland met de komst van de Noord/Zuidlijn.

6 1.3 Onze doelstelling Onze doelstelling voor dit vervoerplan is behoud van een sterk OV-netwerk in Waterland, dat de bestaande reiziger maximaal de voordelen van de Noord/Zuidlijn biedt en de nadelen minimaliseert. Dit netwerk moet voldoende potentie hebben voor reizigersgroei en op een efficiënte manier uit te voeren zijn. EBS wil deze doelstelling realiseren door: Het bieden van een helder lijnennet met ruime bedieningstijden en hoge frequenties, conform de principes van het R-net. Zoveel mogelijk Waterlandse reizigers een rechtstreekse verbinding te bieden met de metro in Amsterdam Noord. Op deze lijnen realiseren we R-net kwaliteit. Daarnaast de reiziger de keus te geven om met de bus naar Amsterdam CS te reizen, door op enkele centrale routes in Waterland R-net lijnen aan te bieden die rechtstreeks naar Amsterdam CS rijden. Behouden van het toeristisch vervoer tussen Amsterdam CS en Waterland Handhaven van het nachtnet tussen Amsterdam CS en Waterland Bieden van goede aansluitingen op overstaplocaties. Zoveel mogelijk handhaven van de overige verbindingen: naar Amsterdam West, naar Amsterdam Zuidoost en binnen Waterland. De opdracht (1.2) en onze doelstelling (1.3) zijn input geweest voor verschillende scenario s en varianten die wij van het lijnennet hebben verkend. Deze zijn in een aantal sessies besproken met onze stakeholders. Ook zijn er meer concrete uitgangspunten opgesteld, is het bestaande lijnennet geëvalueerd, en is reizigers gevraagd naar hun voorkeuren en motivatie over het lijnennet. In de volgende paragrafen van hoofdstuk 1 komt dat aan bod. In hoofdstuk 2 een concreet en gemotiveerd voorstel gedaan voor het nieuwe lijnennet. Dit wordt vervolgens uitgewerkt voor de verschillende deelgebieden.

7 1.4 Scenario s voor het nieuwe lijnennet In de aanloop naar dit vervoerplan heeft EBS een viertal lijnvoeringsscenario s verkend die invulling kunnen geven aan de lijnennetvisie Alle scenario s gaan uit van een groot aantal R-net lijnen naar Amsterdam Noord. De bestaande lijnen naar Amsterdam Noord gaan daar waar mogelijk in op. De verschillen tussen de scenario s zijn vooral zichtbaar op de verbinding met Amsterdam Centraal, in mindere mate op de verbinding met Amsterdam Noord. Van deze scenario s is gekeken hoe zij scoren op de doelstellingen die EBS heeft voor het vervoerplan. Het scenario 3 lijnen naar Amsterdam Centraal sluit daar het beste op aan, het biedt meer voordelen en minder nadelen dan de andere scenario s. Het scenario 3 lijnen naar Centraal is dan ook de basis voor de verdere voorstellen in dit vervoerplan. Niet naar CS 10 lijnen CS 70% 10 lijnen CS 3 lijnen CS lagere frequentie alleen in de spits Frequenties + + Rechtstreeks + + o Aansluitingen + o + Parallelliteit + + Capaciteit spits + o o Toeristen o + Kosten + o + Opbrengsten + + Lijnennetvisie + o +

8 Bij dit scenario brengen verdienen twee punten de aandacht: 1 Veel wijken zijn niet meer rechtstreeks verbonden met Amsterdam CS. Er rijden nog 3 lijnen door naar Amsterdam Centraal. De keuze welke lijnen straks naar Amsterdam Noord dan wel Centraal rijden, wordt toegelicht in hoofdstuk 2. In bijlage 3 is een studie gedaan naar alternatieve lijnvoeringsvarianten. 2 Het aanbieden van lijnen zowel Amsterdam Noord als Centraal biedt keuze aan de reiziger, wat een groot pluspunt is ten opzichte van de andere scenario s. Het biedt echter ook onzekerheid over hoe reizigersstromen straks gaan lopen. Vooral in de spitsuren zal goed gekeken moeten worden of de vervoercapaciteit toereikend is. Dit is gedaan bij het opstellen van de frequenties in het vervoerplan, en zal ook daarna gemonitord blijven worden. 1.5 Evaluatie lijnennet 2016 In deze evaluatie beschrijven we hoe het huidige lijnennet tussen Waterland en Amsterdam functioneert. Dit biedt een goed beeld van de aantallen reizigers en de drukte per lijn. EBS biedt in de dienstregeling 2016 de volgende lijnen aan: 10 R-net lijnen naar Amsterdam Centraal, plus in het weekeinde 4 nachtlijnen. 6 aanvullende lijnen naar Amsterdam Noord, waarvan 2 spitslijnen Dagelijks maken reizigers van deze verbindingen gebruik, 92% reist naar Amsterdam Centraal en 8% naar Amsterdam Noord. Daarnaast rijdt EBS de volgende lijnen naar Amsterdam West en Zuidoost: 2 R-net lijnen naar Amsterdam West, waarvan 1 spitslijn 5 R-net Bizzliners naar Amsterdam Zuidoost, waarvan 4 spitslijnen. Dagelijks maken 800 reizigers gebruik van de verbinding met Amsterdam West en reizigers met Amsterdam Zuidoost. Lijnen naar Amsterdam Centraal De 10 R-net lijnen tussen Waterland en Amsterdam CS rijden tussen 6:00 en 1:00. De lijnen rijden in de spits iedere 10 minuten of vaker, overdag ieder kwartier en s avonds ieder half uur. Dagelijks maken reizigers van deze verbinding gebruik. 59% reist van/naar Purmerend, 34% van/naar Monnickendam/Edam/Volendam en 7% van/naar Landsmeer. Onderstaande tabel toont het gebruik per lijn: Lijn Route Bezetting per dag Bezetting per rit 301 Amsterdam CS Purmerend De Rijp ,4 304 Amsterdam CS Purmerend ,8 306 Amsterdam CS Purmerend - Middenbeemster ,8 307 Amsterdam CS Purmerend ,0 308 Amsterdam CS Purmerend ,4 312 Amsterdam CS Volendam Edam ,3 314 Amsterdam CS Edam Hoorn ,5 315 Amsterdam CS - Monnickendam - Marken ,0 316 Amsterdam CS Volendam Edam ,6 319 Amsterdam CS Landsmeer ,6

9 Bron: OV chipkaart 2 januari t/m 24 april 2016, werkdagen Het aantal reizigers op de R-net lijnen is groot en de bezettingsgraad is hoog. Er zijn wel verschillen tussen de lijnen: Lijn 301 en 306 vervoeren rond reizigers per dag. De bezetting is hoog met 17 reizigers per rit. Lijn 304, 307, 308, 314 en 315 vervoeren rond reizigers per dag: De bezetting is hoog met circa 15 reizigers per rit Lijn 312, 316 en 319 vervoeren tussen en reizigers per dag. De bezetting is met circa 12 reizigers per rit redelijk, maar een stuk lager dan op de andere lijnen Lijnen naar Amsterdam Noord Vier van de zes aanvullende lijnen tussen Waterland en Amsterdam Noord rijden tussen 6:00 en 20:00 ieder half uur, lijn 109 en 611 rijdt alleen in de spits. In de avonduren, wanneer de aanvullende lijnen niet rijden, maken enkele R-net lijnen een extra stop in Amsterdam Noord. Dagelijks maken reizigers gebruik van deze verbinding. 39% reist van/naar Purmerend, 33% reist van/naar Monnickendam/Edam/Volendam en 28% reist van/naar Landsmeer. Opvallend is de verhoudingsgewijs grote vervoervraag vanuit Landsmeer en Monnickendam. Onderstaande tabel toont het gebruik per lijn: Lijn Route Bezetting per dag Bezetting per rit 105 Amsterdam Noord Purmerend ,1 109* Amsterdam Noord Purmerend ,9 110 Amsterdam Noord Volendam Edam 300 5,3 111 Amsterdam Noord Monnickendam 350 6,2 125 Amsterdam Noord Landsmeer Den Ilp 560 9,7 Overig R-net lijnen 301, 315, 316, 319 na 20: ,6 Bron: OV chipkaart 2 januari t/m 24 april 2016, werkdagen * lijn 109 rijdt alleen in de spitsuren Het aantal reizigers op de aanvullende lijnen is momenteel beperkt, en de bezettingsgraad is matig. Ook hier zijn er de nodige verschillen tussen de lijnen: Lijn 105 en 109 vervoeren samen 780 reizigers en de bezetting is redelijk, 12 reizigers per rit. Lijn 110 en 111 vervoeren samen 750 reizigers en de bezetting is laag Lijn 125 vervoert 560 reizigers per dag en de bezetting is matig Met uitzondering van lijn 105 in de spits is op alle lijnen restcapaciteit aanwezig. Lijnen naar Amsterdam West en Zuidoost Van de verbinding naar Amsterdam West maken 800 reizigers per dag gebruik, vooral in de spitsuren. R-net lijn 309 van Purmerend naar Amsterdm Sloterdijk rijdt tussen 6:00 en 20:00, in de spits aangevuld met R-net lijn 302 naar IBM. Van de verbinding naar Amsterdam Zuidoost maken reizigers per dag gebruik, ook hier vooral in de spitsuren. R-net lijn 376 van Purmerend naar Amsterdam Zuidoost rijdt tussen 6:00 en 20:00, in de spits aangevuld met lijnen 375, 377, 378 en 379 vanuit verschillende plaatsen in Waterland.

10 Onderstaande tabel toont het gebruik tussen Amsterdam West / Zuidoost en Waterland per lijn: Lijn Route Bezetting per dag Bezetting per rit 302* Amsterdam IBM Purmerend ,2 309 Amsterdam Sloterdijk - Purmerend 630 8,4 375* Amsterdam Zuidoost Purmerend ,5 376 Amsterdam Zuidoost Purmerend ,8 377* Amsterdam Zuidoost Purmerend ,4 378* Amsterdam Zuidoost Volendam Edam ,2 379* Amsterdam Zuidoost Edam - Hoorn ,5 Bron OV chipkaart 2 januari t/m 24 april 2016, werkdagen * lijn 302, 375, 377, 378 en 379 rijden alleen in de spitsuren. Lijn 302 en 309 naar Amsterdam West zijn betrekkelijk nieuw en er is nog sprake van een ingroeiperiode. Op deze verbinding is capaciteit aanwezig om reizigersgroei op te kunnen vangen. Tussen Amsterdam Zuidoost en Waterland reizen dagelijks zo n mensen. De bezetting is hoog, gemiddeld 20 reizigers per rit op de doorgaande lijn 376. In de spits loopt dit op tot 30 reizigers per rit. Het bestaande vervoeraanbod biedt een beperkte ruimte om reizigersgroei in de spits op te kunnen vangen. 1.6 Reizigersenquête Van medio juli tot eind augustus is het publiek in een enquête gevraagd re reageren op 13 vragen en stellingen over het lijnennet na de komst van de Noord/Zuidlijn. Naast meerkeuzevragen waren ook open velden opgenomen, zodat we niet alleen de voorkeuren maar ook de motieven daarachter te weten konden komen. De respons is met reacties heel groot geweest en geschikt om betrouwbare conclusies uit te kunnen trekken. Een grote meerderheid (83% van de respondenten) gaf aan (vraag 13) de enquête nuttig te vinden. We vatten de belangrijkste resultaten samen: De meeste respondenten reizen vaak: 53% reist 4 dagen of vaker per week, 23% reist 1 tot 3 dagen per week. Het belangrijkste reismotief dat werd genoemd is werk (63%), gevolgd door onderwijs (12%) en dagje uit (12%). Van de respondenten komt 10% uit Landsmeer, 58% uit Purmerend e.o. en 30% uit Waterland Oost. Deze verdeling komt goed overeen met de vervoervraag op onze lijnen naar Amsterdam. Van de respondenten heeft 91% een bestemming in Amsterdam opgegeven (Centrum 75%, Zuid 9%, West 6%, Oost 5%, Zuidoost 5% en Noord 2%). 7% van de respondenten geeft aan met de trein verder te reizen. Wanneer men geen lijn naar Amsterdam Centraal, maar naar Amsterdam Noord zou hebben, geeft 34% aan via Amsterdam Noord te reizen en 30% in Waterland over te stappen op een andere buslijn. Dit komt overeen met onze verwachtingen. Opvallend is dat 22% van de respondenten aangeeft minder vaak te gaan reizen. De auto wordt daarbij vaak als alternatief genoemd. Dit is voor ons een zorgpunt. Om een overstap soepel te laten verlopen is voor 70% van de respondenten een korte wachttijd het belangrijkst. 20% geeft aan dat de bus op tijd moet rijden. Uit deze en andere vragen blijkt overigens een grote weerstand tegen overstappen. Wanneer men zou overstappen, dan zou 48% dat in Ilpendam doen, 18% in Broek in Waterland, 15% op Het Schouw en 8% op Monnickendam Bernhardbrug. Comfort en een

11 veilige omgeving worden hierbij vaak genoemd, waardoor Ilpendam en Broek het beste scoren. Ook zitplaatskans wordt genoemd, waardoor Monnickendam relatief hoog scoort, en ook Jan Blankenbrug en Edam Busstation regelmatig genoemd worden. Een klein deel van de reizigers (6%) verwacht dat straks de bus naar Amsterdam West een interessant alternatief biedt. Van de bestaande reizigers op deze verbinding denkt 2% daar vaker gebruik van te gaan maken. Voor Amsterdam Zuidoost geeft 5% van de respondenten aan dat deze verbinding een interessant alternatief biedt. Van de bestaande reizigers op deze verbinding denkt 3% daar vaker gebruik van te gaan maken. In de enquête is voor een Landsmeer, De Rijp/Middenbeemster en Volendam een lijnvoeringsvariant voorgelegd. Uit deze varianten is geen duidelijk voorkeur naar voren gekomen. Wij komen daar in de lijnvoeringsvoorstellen per deelgebied op terug. De resultaten van de enquête zijn gebruikt om het vervoerplan verder vorm te geven. De uitslagen per vraag hebben we opgenomen in bijlage C van dit vervoerplan. 1.7 Uitgangspunten voor het lijnennet Voor het lijnennet 2018 zijn de volgende uitgangspunten opgesteld: Als vertrekpunt voor het vervoerplan nemen we het lijnennet zoals dat in 2016 (en 2017) geldt. Een groot deel van de bestaande lijnen straks komen te eindigen bij metrostation Amsterdam Noord. Een klein deel zal rechtstreeks naar Amsterdam Centraal blijven rijden. De ruggengraat van het nieuwe lijnennet wordt gevormd door R-netlijnen van verschillende plaatsen in Waterland naar station Amsterdam Noord. Deze R-net lijnen rijden zeven dagen in de week van s morgens vroeg tot s avonds laat. De bedieningstijden zijn ruim en sluiten aan op de metro. De frequenties op de lijnen naar Amsterdam Noord zijn hoog en voldoen aan de principes van het R-net. Op de uitlopers van het R-net gelden lagere frequenties. Ons doel is de frequenties op de uitlopers te verhogen naar 4x per uur in de spits en 2x per uur daarbuiten. De bestaande aanvullende lijnen naar Amsterdam Noord gaan, daar waar ze parallel rijden, op in het nieuwe R-lijnennet. Enkele lijnen zullen over centrale routes naar Amsterdam CS blijven rijden. Ook deze lijnen voldoen aan de R-net kwaliteit. Omdat de halteafstanden naar deze lijnen zullen toenemen, zal de fiets een belangrijke schakel vormen in het voor- en natransport. De haltes beschikken daarom over voldoende fietsfaciliteiten. Ook bestaat voor reizigers de mogelijkheid om met de bus over te stappen op Het Schouw. Hier zal een goede overstaphalte gerealiseerd moeten worden. Het nieuwe lijnennet naar Amsterdam Noord en CS is toekomstvast en is in staat vervoerontwikkelingen die het gevolg zijn van de Noord/Zuidlijn op te vangen. Voor de overige verbindingen in Waterland geldt dat het bestaande aanbod tenminste op hetzelfde niveau blijft. Voor het bepalen van de frequenties is uitgegaan van OV chipkaartcijfers van EBS uit Ook is gebruik gemaakt van herkomst/bestemmingsonderzoek uit 2009 en 2016, uitgevoerd op de buslijnen richting Amsterdam Noord en Centraal. Ook in 2017 zal EBS blijven monitoren hoe de vervoervraag zich ontwikkelt. In het volgende hoofdstuk zullen de concrete lijnvoeringsvoorstellen worden toegelicht.

12 2 Lijnvoeringsvoorstellen 2.1 Voorstel op hoofdlijnen Verbindingen met Amsterdam Noord R-net lijn 301, 304, 307, 308, 312, 315, 316 en 319 zullen gaan rijden naar station Amsterdam Noord in plaats van Amsterdam Centraal. Vrijwel alle inwoners van Purmerend, Landsmeer, Edam, Volendam, Monnickendam, Marken, Broek in Waterland en Ilpendam beschikken daarmee over een rechtstreekse R-net verbinding met Amsterdam Noord. Samen vormen deze acht R-net lijnen de ruggengraat van het nieuwe netwerk. De bediening is zeven dagen per week van s ochtends vroeg tot s avonds laat volgens de principes van het R-net. De frequenties zijn vergelijkbaar aan de bestaande situatie: in de spits 6x per uur of vaker, overdag van maandag t/m zaterdag 4x per uur, s avonds en op zondag 2x per uur. De bestaande aanvullende lijnen 105, 109, 110, 111 en 125 naar Amsterdam Noord raken door de komst van R-net naar Amsterdam Noord overbodig. Lijn 109 en 111 komen geheel te vervallen. Lijn 105, 110 en 125 vervallen op het traject naar Amsterdam Noord, maar hebben elders nog een functie. Deze functie wordt behouden, wij komen daarop terug in de uitwerkingen per deelgebied.

13 Verbindingen met Amsterdam Centraal R-net lijn 306 en 314 zullen blijven rijden naar station Amsterdam Centraal. Dit zijn de meest centrale lijnen voor westelijk en oostelijk Waterland. In lijn met de grote vervoervraag vanuit Purmerend wordt daaraan een nieuwe R-net lijn 305 toegevoegd tussen Tramplein en Amsterdam Centraal. De lijnen naar Amsterdam Centraal zullen onderweg halteren bij Het Schouw om aansluiting te geven op andere lijnen naar Amsterdam (Noord / Zuidoost / West). Ons voorstel is deze lijnen ook te laten halteren bij de IJtunnel, zodat reizigers met bestemming in Centrum/Oost daarvan kunnen profiteren. Halte IJtunnel in Amsterdam Centrum Het is niet mogelijk alle wijken een directe R-net verbinding met Amsterdam Centraal te geven, immers 70% van het vervoer gaat naar Amsterdam Noord. We zorgen er met de keuze voor de centrale routes 305, 306 en 314 voor dat een zo groot mogelijke groep reizigers toch kan blijven profiteren van deze verbinding. De haltes van deze lijnen liggen voor veel reizigers op fietsafstand. Ook is het mogelijk onderweg over te stappen bij Ilpendam, Broek in Waterland en Het Schouw. Toeristenlijn 815 en 816 voorzien in de verbinding tussen Amsterdam Centraal Marken en Amsterdam Centraal Volendam op die momenten dat er voldoende toeristische vervoervraag is. Overstappen Met de komst van de Noord Zuidlijn zal station Noord de grootste overstaphalte worden, ongeveer 70% van de bussen eindigt immers in Noord en veel reizigers stappen over op de metro. Daarnaast zal ook in de regio Waterland zelf meer overgestapt worden, in de reizigersenquete geeft 30% van de respondenten dat aan. Op dit moment wordt het meeste overgestapt in Ilpendam (voor Purmerend) en Broek in Waterland (voor oostelijk Waterland). Wij verwachten dat Het Schouw zich straks tot de belangrijkste overstaphalte ontwikkelt. Bij het Schouw passeren alle lijnen naar Amsterdam (Noord, Centraal, West en Zuidoost. Wanneer er goede overstapmogelijkheden worden geboden, geeft dat de reiziger maximaal de mogelijkheid om zelf de beste route te kiezen. Hiervoor zijn de volgende maatregelen nodig:

14 Realiseren van een centrale halte Het Schouw waar zowel de bussen uit de richting Purmerend als Broek in Waterland kunnen stoppen. Reizigers hoeven dan niet -zoals nu- de weg over te steken, maar kunnen op dezelfde halte uit- en weer instappen. Uit de reizigersenquete kwam sterk naar voren dat de overstaphalte prettig moet zijn, waarbij gedacht moet worden aan beschutting, verlichting en veiligheid. Deze nieuwe halte wordt reeds onderzocht in de studie Bereikbaarheid Waterland van Provincie Noord Holland. Wanneer deze halte gerealiseerd wordt kunnen alle lijnen naar Amsterdam gaan halteren op Het Schouw. Er kan dan worden overgestapt naar Amsterdam Noord, Centrum, West en Zuidoost. Om het overstappen soepel te laten verlopen zijn hoge frequenties, op tijd rijden en zitplaatskans belangrijk, bleek ook uit de reizigersenquete. Wij hebben het vervoerplan daarop gericht. Voor lijn 304, 306 en 308 is Het Schouw een extra stop. Om te voorkomen dat de reistijd op deze lijnen toeneemt, stellen wij voor om halte Ilpendam met deze lijnen over te slaan zodra op Het Schouw wordt gestopt. Halte Het Schouw in de huidige situatie Beoogde locatie (in studie) van de nieuwe overstaphalte Het Schouw

15 Dit lijnvoeringsvoorstel op hoofdlijnen werken we in de volgende paragrafen uit voor de volgende deelgebieden: Amsterdam Noord Purmerend De Rijp, Middenbeemster Edam, Volendam, Zeevang, Hoorn Monnickendam, Marken, Broek in Waterland Landsmeer, Den Ilp, Purmerland 2.2 Amsterdam Noord Aansluiting op de Noord/Zuidlijn Een groot deel van de buslijnen uit Waterland eindigt straks in Amsterdam Noord, op het busstation dat nu in aanleg is pal onder het metrostation Noord. Aan weerszijden van de metrohal wordt een busplatform aangelegd met 8 bushaltes, voor de bussen van EBS, GVB en Connexxion. De haltes zijn straks toegankelijk voor mindervaliden en gedeeltelijk overkapt. De haltes bieden toegang tot de centrale hal met wachtruimte en verkooppunt. Het metroperron op de tweede verdieping is bereikbaar via roltrappen en een lift. Het westelijk busplatform van station Noord in aanbouw, op de achtergrond de overkapping van het metrostation en daaronder de hal. De metro start op station Noord en rijdt via de haltes Noorderpark, Centraal Station, Rokin, Vijzelgracht, De Pijp en Europaplein naar station Zuid. De reistijd van station Noord naar Centraal is 4 minuten. De reistijd over het hele traject van station Noord naar station Zuid 14 minuten.

16 Trajectkaart Noord/Zuidlijn bron: gemeente Amsterdam De Noord/Zuidlijn heeft ruime bedieningstijden en hoge frequenties. Onderstaande tabel toont de tijden van eerste en laatste riten op station Noord en de frequenties die GVB verwacht te bieden. Frequentie Vertrek eerste rit Spits Overdag tot 22:00 Avond na 22:00 Aankomst laatste rit Werkdagen 6:14 12x per uur 10x per uur 8x per uur 1:07 Zaterdag 6: :07 Zondag 7: :07 Dankzij de hoge metrofrequenties verloopt de overstap van bus op metro als vanzelf met korte wachttijden. Omgekeerd is dat niet altijd het geval. In de spitsuren zijn de busfrequenties hoog, maar deze nemen af in de daluren. Behalve het bieden van zo hoog mogelijke frequenties letten wij in het bijzonder op: Afstemmen van vertrektijden van lijnen die over dezelfde bundel rijden Bieden van aansluiting van de bus op eerste en laatste ritten van de metro Opwaarderen van de frequenties op de uitlopers van het R-net (Marken, De Rijp, Middenbeemster) tot tenminste 2x per uur overdag en 4x per uur in de spits. Op tijd rijden. Lijnennet 2016/ regionale lijnen van Buikslotermeerplein naar Waterland: 105, 109, 110, 111, 125 en 611 De meeste rijden van ma t/m za 20:00 2x per uur. s Avonds na 20:00 maken corresponderende R-net lijnen vanuit Amsterdam Centraal een extra stop in Amsterdam Noord. De lijnen 109 en 611 rijden enkele ritten in de spits. Lijn 105 heeft een lokale functie tussen Buikslotermeerplein Waddenweg en Buiksloterwegveer. De bediening is hier ma t/m za tot 20:00 2x per uur

17 Lijn 125 heeft een lokale functie tussen Vorticellaweg IJdoornlaan Boven IJ Ziekenhuis Buikslotermeerplein. De bediening is hier ma /tm za tot 20:00 2x per uur en zo tot 20:00 1x per uur. Dagelijks maken in- en uitstappers in dit gebied gebruik van de bussen van EBS. De verdeling van de herkomst/bestemmingen is als volgt: Binnen Amsterdam Noord 26% Purmerend 29% Monnickendam, Edam, Volendam 31% Landsmeer 12% Overig 2% Voorstel 2018 De komst van de Noord/Zuidlijn betekent dat een groot deel van het vervoer tussen Waterland en Amsterdam via station Noord zal verlopen. Voor de lijnen in dit gebied betekent dat het volgende: Regionale verbindingen De verbindingen tussen Amsterdam Noord (metrostation) en Waterland zullen sterk verbeteren. Vanaf station Noord biedt EBS straks R-net verbindingen met alle omliggende plaatsen in Waterand: Landsmeer (lijn 319), Purmerend (lijn 301, 304, 307 en 308), Monnickendam en Marken (lijn 315), Edam en Volendam (312 en 316). De huidige aanvullende lijnen naar Amsterdam Noord (105, 109, 110, 111, 125) komen daarbij te vervallen. In de volgende paragrafen komen wij daar nader op terug. Lokale verbindingen Noord Momenteel biedt EBS twee lokale verbindingen in Noord. Dit zijn lijn 105 tussen het Buikslotermeerplein en Buiksloterwegveer en lijn 125 tussen Buikslotermeerplein en Vorticellaweg. Beide verbindingen worden overgenomen door de vernieuwde R-net lijnen. R-net lijn 301 zal vanaf station Noord doorrijden naar het Buiksloterwegveer. Deze verbinding wordt overgenomen van lijn 105. De bediening is op werkdagen tot 19:00 2x per uur. De bediening op zaterdag vervalt in verband met het geringe gebruik. Een randovorwaarde voor deze bediening is dat een korte route beschikbaar is tussen station Noord en de Waddenweg. R-net lijn 319 rijdt vanaf station Noord via de IJdoornlaan naar Landsmeer. Hierbij wordt onderweg gestopt op de haltes Oosterlengte, Kadoelenpad en Vorticellaweg. GVB buslijn 36 (station Sloterdijk Amsterdam Noord) zal vanaf Molenwijk niet meer doorrijden naar het Buikslotermeerplein. Dit wordt op twee manieren door EBS ondervangen: Lijn 125 gaat van Landsmeer via de busbaan Lange Vonder en Molenaarsweg naar station Sloterdijk rijden. De bediening is van maandag t/m vrijdag 19:00 2x per uur Lijn 319 voorziet in de bediening Vorticellaweg Ijdoornlaan station Noord. De bediening is van maandag t/m zaterdag 4x per uur, in de spits 6x per uur, en s avonds en op zondag 2x per uur.

18 Toelichting De verbindingen tussen Amsterdam Noord en Waterland verbeteren sterk door uitbreiding van het aantal lijnen en frequenties. De afstand tot het Boven t IJ winkelcentrum neemt hierdoor wel toe met circa 400 meter. R-netlijn 319 slaat het blokje via de Statenjachtstraat over, zodat reizigers uit Landsmeer profiteren van de kortste route naar station Noord. Reizigers voor het Boven IJ ziekenhuis maken hierbij gebruik van halte Oosterlengte die ook op loopafstand van het ziekenhuis ligt.. Boven IJ Ziekenhuis, lijn 319 halteert op halte Oosterlengte

19 IJdoornlaan, straks route lijn 319, met op de achtergrond het metrostation Noord in aanbouw. R-net lijn 301 zal, wanneer het Waddenwegviaduct is gesloopt, via de nieuwe Elzenhagensingel naar het Buiksloterwegveer rijden. Deze verbinding is vooral voor scholieren en forensen van nut. Op zaterdag wordt deze verbinding niet meer aangeboden, de vervoervraag is dan gering. Elzenhagensingel, toekomstige verbinding van lijn 301 tussen metrostation Noord en de Waddenweg

20 Buiksloterwegveer, straks het eindpunt van lijn 301. Routes en haltes 125 Landsmeer Johannes Glasweg Lange Vonder Molenaarsweg Coentunnelcircuit Basisweg - Station Sloterdijk 301 Purmerend Station Noord Elzenhagensingel Nieuwe Purmerweg Waddenweg - Meeuwenlaan Havikslaan Hagedoornplein Meidoornweg Ranonkelkade Buiksloterweg(veer) 319 Landsmeer Vorticellaweg Ijdoornlaan station Noord Frequenties Lijn Traject ochtendspits Werkdagen Zaterdag Zondag 125 Station Sloterdijk - Landsmeer Buiksloterwegveer station Noord station Noord Purmerend Station Noord Landsmeer overdag middagspits vroege avond avond overdag avond overdag avond Plussen en minnen + R-net verbindingen van station Noord naar alle omliggende plaatsen. Onder andere: Landsmeer, Purmerend, Monnickendam, Marken, Volendam en Edam. + Behoud van de interne lokale verbindingen van EBS + Vervoerplan in Noord is afgestemd met GVB Amsterdam en Connexxion Zaanstreek - Boven IJ Ziekenhuis wordt door EBS bediend vanaf halte Oosterlengte. - Bediening station Noord Buiksloterwegveer op zaterdag vervalt

21 2.3 Purmerend Lijnennet 2016/ R-net lijnen naar Amsterdam Centraal: 301, 304, 306, 307 en aanvullende lijnen naar Amsterdam Noord: 105 en 109 (spits). s Avonds en op zondag rijden deze lijnen niet en maakt lijn 301 een extra stop in Noord 7 R-net lijnen naar werkgebieden in Amsterdam West en Zuidoost: 302 (spits) en 309 naar West, 375 (spits), 376 en 377 (spits) naar Zuidoost. Daarnaast is er een groot aantal aanvullende lijnen, met zowel regionale als lokale functie: 101, 103, 105 (lijndeel binnen Purmerend), 110, 121 en 125. Dagelijks maken in- en uitstappers in dit gebied gebruik van de bussen van EBS. De verdeling van de herkomst/bestemmingen is als volgt: Binnen Purmerend 25% Amsterdam Centrum 57% Amsterdam Noord 2% Overig 15% Voorstel 2018 De komst van de Noord/Zuidlijn betekent dat een groot deel van het vervoer naar Amsterdam via station Noord zal verlopen. Voor de lijnen in dit gebied betekent dat het volgende: Lijn 304, 307 en 308 rijden naar Amsterdam Noord in plaats van Amsterdam Centraal. De huidige bedieningstijden en frequenties worden gehandhaafd. De lijnen 304 en 308 stoppen onderweg extra op het Schouw, om overstap mogelijk te maken op andere lijnen. Lijn 301 zal ook rijden naar Amsterdam Noord in plaats van Amsterdam Centraal. De frequentie wordt 6x per uur in de spits, 4x per uur overdag en 2x per uur s avonds en op zondag. Vanaf Purmerend Overwhere blijft lijn 301 doorrijden naar Edam, op werkdagen 2x per uur. De overige ritten rijden naar P+R Purmerend. In Amsterdam Noord zal lijn 301 na station Noord doorrijden naar het Buiksloterwegveer, op werkdagen 2x per uur. De overige ritten eindigen op station Noord. Gezien de geringe vervoervraag op zaterdag eindigen dan alle ritten op station Noord. Lijn 305 is een nieuwe R-net lijn tussen Purmerend Tramplein en Amsterdam Centraal. De frequentie in de spits is 8x per uur, overdag 4x per uur en s avonds en op zondag 2x per uur. Lijn 305 stopt onderweg ook in Ilpendam en Het Schouw, waar kan worden overgestapt op andere lijnen. Lijn 306 blijft rijden naar Amsterdam Centraal. In de spitsuren zal een deel van de ritten, net als nu, het rondje Wheermolen overslaan. Ook lijn 306 zal onderweg extra gaan stoppen op Het Schouw om overstappen mogelijk te maken op andere lijnen. Lijn 105 komt te vervallen, waarbij: - Het traject Amsterdam Noord Tramplein wordt overgenomen door lijn Het traject Tramplein ML Kingweg wordt overgenomen door lijn Het traject ML Kingweg Korenstraat komt te vervallen. De gemiddelde bezetting op dit traject is 2,8 reizigers per rit. Vanuit De Baanstee / Korenstraat biedt lijn 110 goede verbinding met Purmerend centrum. Lijn 125 gaat na het Tramplein doorrijden via het Waterlandziekenhuis en Overwhere naar P+R Purmerend. Hierdoor ontstaat een betere lokale verbinding tussen Weidevenne, het centrum en het ziekenhuis. De frequentie van lijn 125 wordt 2x per uur op werkdagen. Op zaterdag en zondag zal 1x per uur worden gereden.

22 De overige lijnen wijzigen niet. Dit betreft de lijnen 101, 103, 110, 121, 302, 309, 375, 376 en 377. Toelichting De meeste wijken van Purmerend zijn rechtstreeks verbonden met Amsterdam Noord. Vanuit een deel van Overwhere, Wheermolen en De Gors geldt dat hiervoor moet worden overgestapt. Reizigers kunnen hier gebruik maken van lijn 306 of 376 en overstappen in Ilpendam of Het Schouw. Een deel van de wijken is rechtstreeks verbonden met Amsterdam Centraal: Purmerend centrum, De Gors, Wheermolen en Overwhere. Een deel van de wijken is niet rechtstreeks verbonden met Amsterdam Centraal: Weidevenne, De Purmer Zuid, De Purmer Noord en een deel van Overwhere. Voor reizigers die op of rond Amsterdam Centraal moeten zijn, bestaan de volgende alternatieven: Reizen met lijn 301, 304, 307 en 308 naar Amsterdam Noord en overstappen op de Noord/Zuidlijn Reizen met lijn 301, 304, 307 en 308 naar Ilpendam of Het Schouw en overstappen op een van de bussen naar Amsterdam Centraal Fietsen naar een halte van lijn 305 of 306. Wij verwachten, mede op basis van de reizigersenquete, sterke toename van het aantal fietsers naar centrale haltes. Wij verwachten in elk geval dat de capaciteit op halte Jan Blankenbrug (nu 120 fietsplekken) moet worden uitgebreid. Rondom het Tramplein zijn er meer dan 200 fietsplekken, wat ons voldoende lijkt. Op de andere haltes van lijn 306 zal de toename minder groot zijn. Hier zijn meestal echter ook maar een paar fietsplekken waardoor de capaciteit toch te kort kan schieten. Het gaat onder andere om de haltes Vurige Staart, Veenweidestraat, Waterlandlaan, Churchilllaan, Oudlaan en Kingweg.

23 Halte Jan Blankenbrug (richting Amsterdam) met 120 fietsplekken. Zicht vanaf de Melkwegbrug op de fietsplekken rondom het Tramplein. Links de nieuwe stalling.

24 Routes 125 Landsmeer Weidevenne Centrum Wheermolen Overwhere P+R Purmerend 301 Edam/P+R Purmerend Overwhere Centrum Ilpendam Het Schouw station Noord 304 De Purmer Noord De Gors Zuid Ilpendam Het Schouw station Noord 305 De Rijp N244 Middenweg Rijperweg Purmerenderweg Neckerbrug Tramplein Ilpendam Schouw IJtunnel - Amsterdam Centraal 306 P+R Purmerend Overwhere Wheermolen De Gors Ilpendam Het Schouw IJtunnel Amsterdam Centraal 307 De Purmer Noord De Purmer Zuid Ilpendam Schouw station Noord 308 Weidevenne Ilpendam Schouw station Noord Frequenties Lijn Traject ochtendspits Werkdagen Zaterdag Zondag 125 Landsmeer Purmerend Buiksloterwegveer station Noord Amsterdam Noord Purmerend Purmerend Edam Amsterdam Noord Purmerend Amsterdam CS Purmerend Purmerend Middenbeemster De Rijp Amsterdam CS Purmerend Amsterdam Noord Purmerend Amsterdam Noord Purmerend overdag middagspits vroege avond avond overdag avond overdag avond Halte Vurige Staart in Purmerend

25 Plussen en minnen + alle wijken blijven bediend met R-net kwaliteit naar Amsterdam + Vanuit de meeste wijken rechtstreekse verbindingen met Amsterdam Noord + Op de meest centrale en drukste routes ook verbindingen met Amsterdam Centraal + Betere verbinding Weidevenne met stadhuis en ziekenhuis - Vanuit Weidevenne, De Purmer en een deel van Overwhere geen rechtstreekse lijn meer naar Amsterdam Centraal - Verbinding tussen De Purmer en Overwhere vervalt 2.4 De Rijp en Middenbeemster Lijnennet 2016/2017 Vanuit De Rijp en Middenbeemster rijden de volgende lijnen: R-net lijn 301 van De Rijp via Purmerend naar Amsterdam Centraal. Lijn 301 rijdt vanuit De Rijp traject 2x per uur, in de ochtendspits 4x per uur. In de late avond en op zondag 1x per uur. R-net lijn 306 van Middenbeemster via Purmerend Overwhere naar Amsterdam Centraal. Lijn 306 rijdt vanuit Middenbeemster 1x per uur, in de brede spitsen 2x per uur. Beide lijnen zijn uitlopers van het R-net dat tussen Amsterdam Purmerend wordt geboden. Overige lijnen: Buurtbus 416. Daarnaast rijdt Connexxion lijn 129, deze is geen onderdeel van dit vervoerplan. Dagelijks maken 850 in- en uitstappers in dit gebied gebruik van de EBS bussen. De verdeling van de herkomst/bestemmingen is als volgt: Binnen dit gebied 2% Amsterdam Centrum 46% Amsterdam Noord 0% Purmerend 49% Overig 3% Wanneer we kijken naar het gebruik op de uitlopers van het R-net tussen Purmerend en De Rijp / Middenbeemster, dan zien we dat de bezetting naar De Rijp matig is en naar Middenbeemster slecht. In praktijk zijn de ritten in de spits(richting) nog redelijk bezet, daarbuiten is de bezetting gering. Lijn Route Bezetting per dag Bezetting per rit 301 De Rijp Purmerend 510 7,0 306 Middenbeemster Purmerend 225 4,1 Onze doelstelling is om hier, met behoud van een goede verbinding naar Purmerend en Amsterdam, de bezettingsgraad te verhogen. Reizigersenquête In de reizigersenquête is een lijnvoeringsvariant voorgelegd (vraag 10): het behoud van de bestaande lijnen 301 en 306 of het introduceren van een gecombineerde lijn. Uit de resultaten komt geen duidelijke voorkeur naar boven:

26 8% van de respondenten gaf de voorkeur aan behoud van de bestaande lijnen, motieven die genoemd werden zijn behoud van de verbinding met Overwhere en het Waterlandziekenhuis. 7% aan een nieuwe gecombineerde lijn, motieven die genoemd werden zijn de kortere reistijd en behoud van de verbinding met Amsterdam Centraal 5% had geen voorkeur. Voor de overige 80% van de respondenten was de vraag niet relevant, omdat zij niet in dit gebied reizen. Voorstel 2018 De bediening van De Rijp en Middenbeemster is mede afhankelijk van de keuzes die in Purmerend worden gemaakt ten aanzien van het lijnennet. In hoofdstuk 2.3 is toegelicht dat lijn 301 van Amsterdam Noord naar Purmerend rijdt, en lijn 305 en 306 vanaf Amsterdam Centraal. Lijn 301 en 306 rijden niet meer door van Purmerend naar De Rijp en Middenbeemster. Deze functie wordt overgenomen door een nieuwe lijn 305. Lijn 305 (Amsterdam Centraal Purmerend Tramplein) rijdt via Zuidoostbeemster en Middenbeemster naar De Rijp. De frequentie wordt zowel in de ochtend- als middagspits 4x per uur. Buiten de spits wordt 2x per uur gereden, dit geldt dus ook s avonds laat en op zondag. Lijn 416 wijzigt niet.

27 Toelichting De meeste reizigers vanuit De Rijp en Middenbeemster reizen naar Purmerend Centrum en Amsterdam. Deze verbindingen blijven rechtstreeks verbonden en worden verbeterd. De combinatie van De Rijp met Middenbeemster maakt het mogelijk de frequenties te verhogen: 4x per uur in de spits, ook s middags. 2x per uur overdag, ook s avonds en in het weekeinde. Ook Zuidoostbeemster wordt opgenomen in de route. De reistijd tussen Middenbeemster en Purmerend C/Amsterdam neemt af, doordat niet meer via Overwhere wordt gereden. Tussen De Rijp en Purmerend C/Amsterdam is de reistijd neutraal: er wordt een langere route via Middenbeemster gereden, dit wordt gecompenseerd door de kortere route in Purmerend.. Een kleine groep reizigers reist vanuit De Rijp/Middenbeemster naar Purmerend Overwhere. Voor hen neemt de reistijd toe, omdat op Tramplein moet worden overgestapt van lijn 305 op lijn 301. De Rijp en Middenbeemster zijn niet rechtstreeks verbonden met Amsterdam Noord. Hier wordt momenteel nagenoeg geen gebruik van gemaakt. Amsterdam Noord is wel goed te bereiken met een overstap op Het Schouw. Route 305 De Rijp N244 Middenweg Rijperweg Purmerenderweg Neckerbrug Tramplein Ilpendam Schouw Amsterdam CS Een randvoorwaarde bij dit voorstel is dat de route via de Rijperweg Purmerenderweg geschikt wordt gemaakt voor het OV. Ook zijn nieuwe haltes nodig voor de bediening van Zuidoostbeemster. Frequentie Lijn Traject ochtendspits Werkdagen Zaterdag Zondag 305 Amsterdam Centraal Purmerend Purmerend Middenbeemster De Rijp overdag middagspits vroege avond avond overdag avond overdag avond Plussen en minnen + Verbetering van de frequentie in De Rijp en Middenbeemster + Bediening van Zuidoostbeemster + Behoud van de verbinding met Amsterdam Centraal - Geen rechtstreekse verbinding met Amsterdam Noord, hiervoor moet worden overgestapt. - Rechtstreekse verbinding met Purmerend Overwhere vervalt.

28 2.5 Edam / Volendam / Zeevang / Hoorn Lijnennet 2016/2017 Vanuit Edam, Volendam, Zeevang en Hoorn rijden de volgende lijnen: drie R-net lijnen naar Amsterdam Centraal: 312, 314 en 316 een aanvullende lijn naar Amsterdam Noord: 110 twee Bizzliners naar Amsterdam Zuidoost: lijn 378 en 379 overige lijnen: 110 (lijndeel naar Purmerend), 301, 378, 379, 413, 610, 614 Dagelijks maken in- en uitstappers in dit gebied gebruik van de EBS bussen. De verdeling van de herkomst/bestemmingen is als volgt: Binnen dit gebied 43% Amsterdam Centrum 39% Amsterdam Noord 1% Overig 17% Reizigersenquête In de reizigersenquête is een lijnvoeringsvariant voorgelegd (vraag 11), er vanuit gaande dat lijn 312 en 316 naar Amsterdam Noord rijden en lijn 314 naar Amsterdam Centraal: in Volendam lijn 316 via het Marinapark en lijn 110 via het Junoplantsoen tot aan de Zeddeweg, of in Volendam lijn 110 tot Volendam Centrum en lijn 316 via het Junoplantsoen. Uit de resultaten komt geen duidelijke voorkeur naar boven voor een van de varianten: 7% geeft de voorkeur aan lijn 316 via het Marinapark. Genoemde motieven zijn de kortere reistijd, past beter in R-net concept en bediening van het Marinapark. 6% geeft de voorkeur aan lijn 316 via het Junoplantsoen. Genoemde motieven zijn betere dekking van Volendam, naast Junoplantsoen ook van de Blokgouw. 10% had geen voorkeur. Voor 77% van de respondenten was de vraag niet relevant, omdat zij niet in dit gebied reizen. Voorstel 2018 De komst van de Noord/Zuidlijn betekent dat een groot deel van het vervoer naar Amsterdam via station Noord zal verlopen. Voor de lijnen in dit gebied betekent dat het volgende: R-net lijn 312 en 316 gaan rijden naar Amsterdam Noord, in plaats van Amsterdam Centraal. Lijn 312 en 316 rijden in de spits 6x per uur, overdag 4x per uur, ook op zaterdag, en s avonds en op zondag 2x per uur. R-net lijn 314 blijft rijden naar Amsterdam Centraal. Op zaterdag gaat lijn 314 tussen Edam en Amsterdam 4x per uur rijden, in plaats van 2x per uur. Lijn 110 vervalt tussen Volendam en Amsterdam Noord. Deze verbinding wordt al geboden door lijn 316. Lijn 110 blijft rijden tussen Volendam Zeddeweg, Volendam Centrum, Edam en Purmerend. Toeristenlijn 816 gaat rijden tussen Volendam Centrum, Marinapark en Amsterdam Centraal. Deze lijn rijdt dagelijks tussen 9:00 en 17:00 2x per uur De overige lijnen wijzigen niet. Dit zijn de lijnen 301, 378, 379, 413, 610, 614.

29 Toelichting Edam en Volendam zijn rechtstreeks verbonden met Amsterdam Noord. Vanuit Hoorn en Oosthuizen geldt dat voor Amsterdam Noord moet worden overgestapt, bijvoorbeeld op Het Schouw. Edam, Oosthuizen en Hoorn zijn rechtstreeks verbonden met Amsterdam Centraal. Vanuit Volendam is er, buiten de tijden van toeristenlijn 816, geen rechtstreekse verbinding met Amsterdam Centraal. Voor reizigers die op of rond Amsterdam Centraal moeten zijn, bestaan de volgende alternatieven: Reizen met lijn 312 of 316 en overstappen in Amsterdam Noord op de Noord/Zuidlijn Reizen met lijn 312 of 316 en overstappen in Edam Busstation, Broek in Waterland of Het Schouw op een bus naar Amsterdam CS. Opvallend is dat in de reizigersenquete ook Monnickendam Bernhardbrug vaak (11% van de respondenten uit Volendam) genoemd wordt, vanwege een grotere zitplaatskans. Ook Katwoude Lagedijk wordt daarom genoemd. Fietsen naar een halte van lijn 314 naar Amsterdam Centraal. De dichtstbijzijnde halte is Edam Busstation. Gezien het grote aantal fietsplekken verwachten we hier niet direct capaciteitsproblemen. Routes 110 Volendam Zeddeweg - Centrum Broekgouw Edam Busstation Purmerend De Purmer Noord Waterlandziekenhuis Station Purmerend Tramplein 312 Edam Busstation Volendam Blokgouw Hotel Volendam - Monnickendam Bernhardbrug Broek in Waterland Schouw station Amsterdam Noord 314 Hoorn Oosthuizen Edam Busstation Monnickendam Bernhardbrug Broek in waterland Schouw Amsterdam CS 316 Edam Busstation Volendam Munnikveld Centrum Hotel Volendam - Monnickendam Bernhardbrug Broek in Waterland Schouw station Amsterdam Noord 816 Volendam Julianaweg Marinapark Hotel Volendam - Monnickendam Grote Kerk Broek in Waterland Schouw Amsterdam CS

30 Frequenties Lijn Traject ochtendspits Werkdagen Zaterdag Zondag 110 Volendam Edam Purmerend Amsterdam CS Volendam Edam Amsterdam CS Edam Edam Hoorn Amsterdam Noord Volendam Edam Amsterdam CS Volendam overdag middagspits vroege avond avond overdag avond overdag avond Plussen en minnen + Vanuit Edam en Volendam R-net verbindingen met Amsterdam Noord + Vanuit Hoorn, Oosthuizen en Edam centrale R-net verbinding met Amsterdam Centraal + Lijn 316 wordt sneller door via het Marinapark te rijden + Directe verbinding Amsterdam Centraal Volendam op tijden met toeristische vraag - Vanuit Volendam verder geen rechtstreekse verbinding meer met Amsterdam Centraal - Vanuit omgeving Junoplantsoen langere loopafstand voor de haltes naar Amsterdam 2.6 Monnickendam / Marken / Broek in Waterland Lijnennet 2016/2017 Vanuit Monnickendam, Marken en Broek in Waterland rijden de volgende lijnen: R-net lijn 315 van Marken en Monnickendam naar Amsterdam Centraal. Aanvullende lijn 111 en scholierenlijn 611 van Monnickendam naar Amsterdam Noord Bizzliner 378 van Monnickendam naar Amsterdam Zuidoost Overige lijnen: 103, 419, 610 Dagelijks maken in- en uitstappers in dit gebied gebruik van de EBS bussen. De verdeling van de herkomst/bestemmingen is als volgt: Binnen dit gebied 15% Amsterdam Centrum 53% Amsterdam Noord 8% Overig 24% Reizigersenquête In de reizigersenquête is gevraagd (vraag 12) hoe men uit Monnickendam denkt te reizen naar De Bijenkorf, dus in de buurt van Amsterdam Centraal, als lijn 315 naar Amsterdam Noord rijdt. 9% van de respondenten zou naar Noord reizen en overstappen op de metro 6% zou onderweg in Waterland overstappen op een bus naar Amsterdam Centraal

31 14% zou fietsen naar halte Bernhardbrug en instappen op een bus naar Amsterdam Centraal. Deze groep (362 reacties) is opvallend groot. Bij alle antwoorden wordt als motivatie weerstand tegen overstappen gegeven en verwachte toename van de reistijd. Voor 72% van de respondenten was de vraag niet relevant. Voorstel 2018 De komst van de Noord/Zuidlijn betekent dat een groot deel van het vervoer naar Amsterdam via station Noord zal verlopen. Voor de lijnen in dit gebied betekent dat het volgende: R-net lijn 315 gaat rijden naar Amsterdam Noord, in plaats van Amsterdam Centraal. De frequentie tussen de ring Monnickendam en Amsterdam Noord is 8x per uur in de spits en 4x per uur ma/za overdag. s Avonds en op zondag wordt 2x per uur gereden. Lijn 315 stopt in Broek in Waterland, Kruisweg en Het Schouw. Op de uitloper naar Marken wordt de frequentie van lijn 315 verhoogd tot 4x per uur in de spits. Overdag, ook s avonds laat, zal 2x per uur worden gereden. In de spits slaan de ritten vanuit Marken de ring Monnickendam over, net als nu het geval is. Tijdens de zomervakantie rijdt lijn 315 van Marken na Amsterdam Noord door als lijn 815 naar Amsterdam Centraal. Lijn 815 rijdt in de zomervakantie dagelijks tussen 9:00 en 17:00 2x per uur. Lijn 111 wordt opgeheven, deze functie wordt overgenomen door lijn 315. De overige lijnen wijzigen niet. Dit betreft lijn 103, 378, 419, 610, 611 en 614 Toelichting Zowel Marken, Monnickendam als Broek in Waterland zijn goed verbonden met station Amsterdam Noord. Vanuit Marken en Monnickendam is er, buiten de tijden van toeristenlijn 815, geen rechtstreekse verbinding meer met Amsterdam Centraal. Voor reizigers die op of rond Amsterdam Centraal moeten zijn, bestaan de volgende alternatieven:

32 Reizen met lijn 315 en overstappen in Amsterdam Noord op de Noord/Zuidlijn Reizen met lijn 315 en overstappen in Broek in Waterland of Het Schouw op een bus naar Amsterdam Centraal Fietsen naar een halte van lijn 314 naar Amsterdam Centraal. De dichtstbijzijnde halte is Monnickendam Bernhardbrug. Uit de reizigersenquëte (vraag 7 en 12) valt op dat een grote groep reizigers hiervan gebruik denkt te gaan maken. Halte Bernhardbrug heeft momenteel verspreid over 3 locaties samen 34 fietsplekken. Wij verwachten, mede op basis van de enquete, dat dit aantal sterk uitgebreid moet worden. Halte Monnickendam Bernhardbrug, richting Amsterdam Routes 103 Monnickendam Purmerbuurt Waterlandziekenhuis Purmerend Centrum 315 Marken - Ring Monnickendam Broek in Waterland Schouw Amsterdam Noord 815 Verlenging 315 Amsterdam Noord Amsterdam CS Frequenties Indicatie van de frequenties per uur, per lijn Werkdagen Zaterdag Zondag Lijn Traject ochtendspits 103 Monnickendam Purmerend Amsterdam Noord Monnickendam overdag middagspits vroege avond avond overdag avond overdag avond

33 Monnickendam Marken Amsterdam CS Noord ( Marken, zomer) Plussen en minnen + Vanuit Marken en Monnickendam R-net verbindingen met Amsterdam Noord + Verbetering van de frequentie naar Marken + Rechtstreekse verbinding Amsterdam Centraal Marken tijdens zomervakantie - Geen rechtstreekse verbinding meer met Amsterdam Centraal. Instappen is wel mogelijk op halte Monnickendam Bernhardbrug 2.7 Landsmeer, Den Ilp, Purmerland Lijnennet 2016/2017 Vanuit Landsmeer, Den Ilp en Purmerland rijden de volgende lijnen: R-net lijn 319 van Landsmeer naar Amsterdam Centraal Aanvullende lijn 125 naar Amsterdam Noord. s Avonds na 20:00 rijdt lijn 125 niet en maakt lijn 319 een extra stop in Noord Overige verbindingen: lijn 125 rijdt vanuit Landsmeer 1x per uur door via Den Ilp naar Purmerend. Lijn 36 (GVB) biedt vanaf de Vorticellaweg (Amsterdam Noord) een verbinding met station Sloterdijk Dagelijks maken in- en uitstappers in dit gebied gebruik van de EBS bussen. De verdeling van de herkomst/bestemmingen is als volgt: Binnen dit gebied 5% Amsterdam Centrum 75% Amsterdam Noord 14% Overig 6% Reizigersenquête In de reizigersenquête is een lijnvoeringsvariant voorgelegd (vraag 9), er vanuitgaande dat lijn 319 naar Amsterdam Noord zal rijden: handhaven van lijn 125 naar Noord, lijn 125 naar station Sloterdijk, lijn 125 niet meer naar Noord en lijn 319 vaker laten rijden. Uit de resultaten komt geen duidelijke voorkeur naar voren voor een van de varianten: 6% van de respondenten geeft de voorkeur aan handhaven van lijn 125 naar Noord. Veelgenoemde motieven zijn de bediening van Luyendijk en het Boven IJ ziekenhuis 7% is voor lijn 125 naar station Sloterdijk. Motieven zijn hier betere bediening van Amsterdam Noord en West en het voorkomen dubbele routes naar Noord. 6% is voor het vaker laten rijden van lijn 319, vanwege kortere wachttijden. 4% heeft geen voorkeur, voor 77% van de respondenten is de vraag niet relevant. Voorstel 2018 De komst van de Noord/Zuidlijn betekent dat een groot deel van het vervoer naar Amsterdam via station Noord zal verlopen. Voor de lijnen in dit gebied betekent dat het volgende:

34 R-netlijn 319 gaat rijden naar Amsterdam Noord, in plaats van Amsterdam Centraal. In Amsterdam Noord wordt gereden via de Vorticellaweg IJdoornlaan. De frequentie in de ochtendspits wordt verhoogd naar 8x per uur. Overdag wordt 4x per uur gereden, s avonds en op zondag 2x per uur. Lijn 125 zal vanaf Landsmeer niet meer doorrijden naar Amsterdam Noord. Deze functie wordt immers al geboden met lijn 319. In plaats daarvan gaat lijn 125 doorrijden naar statoin Amsterdam Sloterdijk. In Landsmeer volgt lijn 125 een kortere route via het Noordeinde Dorpsstraat naar Luyendijk Zuid. De verbinding Purmerend Landsmeer Amsterdam Sloterdijk wordt op werkdagen tot 19:00 2x per uur geboden. In het weekeinde rijdt lijn 125 alleen tussen Purmerend en Landsmeer, de frequentie is 1x per uur. Toelichting Landsmeer is goed verbonden met station Amsterdam Noord. Vanuit Den Ilp-Purmerland geldt dat hiervoor in Landsmeer moet worden overgestapt in Landsmeer, dit gaat slechts om enkele reizigers per dag. Vanuit Landsmeer is er geen rechtstreekse verbinding meer met Amsterdam Centraal. Voor deze reizigers bestaan de volgende alternatieven: Reizen met lijn 319 naar Amsterdam Noord en stappen daar over op de Noord/Zuidlijn. Treinreizigers kunnen reizen met lijn 125 naar Amsterdam Sloterdijk. Hier vertrekken treinen richting onder andere Haarlem, Schiphol, Den Haag en Utrecht. Fietsen naar station Noord en verder reizen met de Noord-Zuidlijn De verbinding Landsmeer Purmerend, en daarmee ook de bediening van Den Ilp en Purmerland verbetert doordat overdag 2x per uur wordt gereden in plaats van 1x per uur. Het eindpunt Vogelwikkestraat wordt in deze opzet ontzien, lijn 125 komt daar niet meer.

35 Routes 125 Purmerend Den Ilp Landsmeer Noordeinde Postweg Coentunnel - station Sloterdijk 319 Landsmeer Vogelwikkestraat Zuideinde Vorticellaweg - IJdoornlaan station Noord Frequenties Lijn Traject ochtendspits Werkdagen Zaterdag Zondag 125 Purmerend Landsmeer Landsmeer Amsterdam Sloterdijk Landsmeer Amsterdam Noord Plussen en minnen + Vanuit Landsmeer R-net verbinding met Amsterdam Noord + Nieuwe verbinding met station Sloterdijk + Hogere frequentie tussen Landsmeer, Den Ilp, Purmerland en Purmerend - Geen rechtstreekse verbinding meer met Amsterdam Centraal. - Den Ilp/Purmerland niet verbonden met station Noord overdag middagspits vroege avond avond overdag avond overdag avond

36 3 Variantenstudie Op advies van de Adviescommissie Waterland en de Reizigersadviesraad heeft EBS in deze herziene versie van het vervoerplan een aantal alternatieve lijnvoeringsvarianten nader onderzocht. Daarmee geven we invulling aan de aanbevelingen 1 en 2 uit de Transtec Second Opinion concept vervoerplan Waterland In dit hoofdstuk werken we iedere variant nader uit en maken we een vergelijking tussen de varianten, om te bepalen welke de beste is. Wij zoeken daarin het antwoord op de volgende vragen: In hoeverre voldoet de variant aan onze doelstellingen? Dit zijn, zoals beschreven in hoofdstuk 1.3, behoud van een sterk OV-netwerk in Waterland, dat de bestaande reiziger maximaal de voordelen van de Noord/Zuidlijn biedt en de nadelen minimaliseert. Dit netwerk moet voldoende potentie hebben voor reizigersgroei en op een efficiënte manier uit te voeren zijn. In hoeverre past de lijnvoeringsvariant binnen de opdracht van de lijnennetvisie? Dit zijn, zoals beschreven in hoofdstuk 1.2, een verdeling van 30% van de bussen naar Noord en 70% van de bussen rechtstreeks naar Centraal. Hierbij komen de volgende elementen aan bod: Lijnvoering. o Hoe gaan de lijnen in iedere variant naar Amsterdam Noord en Centraal? o Wat zijn de belangrijkste plus- en minpunten Bereikbaarheid Amsterdam Noord. o Hoeveel reizigers hebben vanaf de eigen halte, of anders binnen een straal van 400 meter (maximaal 5 minuten lopen) een verbinding met station Noord? o Binnen een straal van 800 meter (maximaal 10 minuten lopen of 4 minuten fietsen) o Binnen een straal van meter (maximaal 6 minuten fietsen) o Vanaf de eigen halte, met maximaal één overstap onderweg op een andere buslijn Bereikbaarheid Amsterdam Centraal o Idem, maar dan voor de verbinding met Amsterdam Centraal Vervoervraag o Hoeveel reizigers zullen via Amsterdam Noord gaan reizen? o Hoeveel reizigers zullen via Amsterdam Centraal gaan reizen? Vervoeraanbod o Hoe ontwikkelt de bezetting van iedere lijn zich? o Welke consequenties heeft dit voor het lijnennet? o Hoe beheersbaar is het lijnennet? o Past dit binnen de randvoorwaarden uit de lijnennetvisie? De volgende varianten worden in drie deelgebieden besproken: 1. Purmerend vervoerplanvariant, spreidingsvariant en RAR-variant 2. Monnickendam en Marken vervoerplanvariant en RAR-variant 3. Edam, Volendam, Zeevang en Hoorn vervoerplanvariant, spreidingsvariant, RAR-variant en combinatievariant De Verwey-variant, ingebracht door oud-statenlid en oud-reizigersadviesraadlid M. Verwey is hier niet specifiek onderzocht. In algemene zin willen we over de Verwey-variant opmerken dat, omdat er niet 9 maar 12 lijnen naar Amsterdam rijden, de frequenties moeten worden verlaagd. Dit maakt het OV minder aantrekkelijk

37 maakt, omdat dit juist gebaat is bij bundeling van reizigersstromen. We sluiten ons op dit punt aan op de visie van Transtec uit de Quick Scan Aantakken op metrostation Noord uit Een tweede opmerking die we over de Verwey-variant willen plaatsen is dat wanneer lijnen naar zowel Noord als Centraal rijden de reizigersverdeling al snel richting een 50/50 verdeling beweegt. Dit is door EBS niet in te passen binnen de kaders van de Lijnennetvisie Hoewel de Verwey-variant niet specifiek is onderzocht, komen veel elementen in de komende analyse wel aan bod. Er zijn namelijk de nodige overeenkomsten met de andere varianten. Het gaat hier om de lijnen 301/305, 304/307, 311/315 en 312/316. Wij gaan in de analyse in hoofdstuk 3 niet nader in op Landsmeer, dat in geen van de varianten specifiek naar voren is gebracht. Wij stellen voor om de wensen, die vanuit de Landsmeerse gemeenteraad zijn meegegeven, te onderzoeken bij de uitwerking van het vastgestelde vervoerplan. Nadat met het vervoerplan de hoofdlijnkeuze voor Centraal/Noord is vastgelegd, is in de uitwerkingsfase richting de concept dienstregeling voldoende tijd om de onderliggende keuzes te maken. Overigens geldt dit punt niet enkel voor Landsmeer, maar ook voor adviezen en wensen die vanuit de andere Waterlandse gemeenten en de Reizigersadviesraad zijn meegegeven.

38 3.1 Varianten Purmerend Inleiding In deze analyse voor Purmerend, inclusief de omliggende plaatsen De Rijp, Middenbeemster, Ilpendam en Watergang, zijn drie varianten onderzocht: de vervoerplanvariant, de spreidingsvariant en de RAR-variant. Onderstaande tabel toont van de Purmerendse lijnen per variant de eindbestemming Noord of Centraal. Lijn Dienstregeling 2016 Vervoerplan variant Spreidings variant RAR variant 105 Noord * Noord Centraal Noord Centraal Centraal 304 Centraal Noord Centraal Centraal Centraal - Noord 306 Centraal Centraal Noord Noord 307 Centraal Noord Noord Noord 308 Centraal Noord Noord Noord *) lijn met een beperkte bediening. In alle varianten rijden twee lijnen naar Centraal, en de rest van de lijnen naar Noord Lijnvoering In de vervoerplanvariant is ervoor gekozen zoveel mogelijk wijken en plaatsen met Amsterdam Noord te verbinden. Op centrale routes rijden lijnen naar Amsterdam Centraal. Amsterdam Noord is via lijn 301, 304, 307 en 308 verbonden met Weidevenne, Centrum, Overwhere, De Gors Zuid, De Purmer, Ilpendam en Watergang. Amsterdam Centraal is via lijn 305 en 306 verbonden met Overwhere, Wheermolen, De Gors, Centrum, Middenbeemster, De Rijp, Ilpendam en Watergang. De plussen en minnen + De meeste wijken zijn rechtstreeks verbonden met Amsterdam Noord + Op centrale routes en drukste lijnen ook verbindingen met Amsterdam Centraal + Vanuit Purmerend Centrum zowel naar Noord als Centraal vanuit De Purmer en Weidevenne geen verbinding meer met Centraal Door splitsing daalt de spitsfrequentie op lijn 301.

39 In de spreidingsvariant is gekozen voor een opzet die de lijnen om en om verspreid over de bestemmingen Amsterdam Noord en Centraal. Lijn 304 en 307 zijn daarbij ter hoogte van Meerland gekruist, waardoor lijn 304 De Purmer Zuid, en lijn 307 De Gors Zuid bedient. Amsterdam Noord is via lijn 306, 307 en 308 verbonden met Weidevenne, De Gors, Wheermolen, Overwhere, de oostkant van De Purmer Noord, Middenbeemster, Ilpendam en Watergang via lijn 306, 307 en 308. Amsterdam Centraal via lijn 301 en 304 verbonden met Overwhere, Centrum, De Purmer Zuid, de westkant van De Purmer Noord, De Rijp, Ilpendam en Watergang. De plussen en minnen + Betere geografische spreiding van de lijnen naar Noord en Centraal + Minder lijnen garandeert hoge frequenties Purmerend centrum en De Purmer Zuid verliezen hun verbinding met Noord Reistijd vanuit De Purmer Noord naar Amsterdam neemt 1 tot 2 minuten toe door langere route In de RAR variant wordt voortgebouwd op de gedachte van de spreidingsvariant om de lijnen naar Amsterdam Centraal en Noord beter te spreiden. Het verschil is dat lijn 304 en 307 hun huidige route behouden, en dat lijn 305 is opgenomen, nu naar Amsterdam Noord. Amsterdam Noord is via lijn 305, 306, 307 en 308 verbonden met Weidevenne, Centrum, Overwhere, Wheermolen, De Gors, De Purmer Zuid, de oostkant van De Purmer Noord, De Rijp, Middenbeemster, Ilpendam en Watergang. Amsterdam Centraal is via lijn 301 en 304 verbonden met Overwhere, Centrum, De Gors Zuid, de westkant van De Purmer Noord, Ilpendam en Watergang. De plussen en minnen + Betere geografische spreiding van de lijnen naar Noord en Centraal + Behoud van verbinding Purmerend Centrum Amsterdam Nood De Rijp en Middenbeemster verliezen de verbinding met Amsterdam Centraal

40 3.1.2 Verbindingen met Amsterdam Noord EBS heeft per halte in Purmerend, Middenbeemster, De Rijp, Ilpendam en Watergang gekeken of er een verbinding is met Amsterdam Noord, Centraal of beide. Hierbij hebben we in eerste instantie gekeken naar verbindingen vanaf de halte of binnen een straal van 400 meter (maximaal 5 minuten lopen). Verder is gekeken naar alternatieven binnen 800 meter (maximaal 10 minuten lopen) en 1200 meter (6 minuten fietsen). Tot slot is gekeken naar het alternatief van een overstap op een andere lijn naar Amsterdam Noord. Onderstaande tabel toont het aandeel van de reizigers dat een verbinding heeft met Amsterdam Noord, rechtstreeks, met een alternatieve halte op wat langere loopafstand of fietsafstand, of met een overstap onderweg op een andere buslijn. Rechtstreekse verbinding naar Noord vanaf de bestaande halte, of een alternatief binnen 400 meter Vervoerplanvariant Spreidingsvariant RARvariant 84% 60% 75% Alternatief vanaf een halte binnen 800m 95% 87% 97% Alternatief vanaf een halte binnen 1200m 97% 89% 97% Met één overstap op een andere lijn 100% 100% 100% In de vervoerplanvariant heeft 84% van de reizigers een rechtstreekse verbinding met Amsterdam Noord. Wanneer we kijken naar alternatieven binnen 800 meter is dat 95%. Verder kan iedereen Amsterdam Noord met maximaal één overstap bereiken. De spreidingsvariant scoort beduidend lager dan de vervoerplanvariant. Ook wanneer we kijken naar alternatieven binnen 800 of 1200 meter blijft deze variant achter. De RAR- variant komt uit tussen de vervoerplanvariant en de spreidingsvariant in. Wanneer we kijken naar wat langere loopafstand of fietsafstand scoort de RAR-variant evengoed als de vervoerplanvariant. Voor alle varianten geldt dat Amsterdam Noord met maximaal één overstap te bereiken is Verbindingen met Amsterdam Centraal EBS heeft op dezelfde manier ook gekeken naar de verbindingen met Amsterdam Centraal. Onderstaande tabel toont het aandeel van de reizigers dat een verbinding heeft met Amsterdam Centraal, eerst rechtstreeks, dan met een alternatieve halte op wat langere loopafstand of fietsafstand, en tenslotte met een overstap onderweg op een andere buslijn. Rechtstreekse verbinding naar Centraal vanaf de bestaande halte, of een alternatief binnen 400 meter Vervoerplanvariant Spreidingsvariant RARvariant 43% 56% 50% Alternatief vanaf een halte binnen 800m 72% 88% 88% Alternatief vanaf een halte binnen 1200m 88% 95% 96% Met één overstap op een andere lijn 100% 100% 100% In de vervoerplanvariant heeft 43% van de reizigers een rechtstreekse verbinding met Amsterdam Centraal. Dit betreft vooral de reizigers uit Overwhere, Wheermolen, De Gors en het centrum. Wanneer we kijken naar de mogelijkheden binnen 800 of 1200 meter dan neemt dit toe tot 88%. De toename komt vooral vanuit Weidevenne en delen van de Purmer en Overwhere. Verder kan iedereen Amsterdam Centraal met maximaal één overstap bereiken. De spreidingsvariant scoort duidelijk hoger als het gaat om de bereikbaarheid van Amsterdam Centraal. Het betreft nu vooral reizigers uit Overwhere, centrum, de westkant van De Purmer Noord en De Purmer Zuid. Voor de Purmer Noord moet hierbij worden aangetekend dat de reistijd één tot twee minuten toeneemt, doordat de route langer wordt. Wanneer we kijken naar

41 de bereikbaarheid van Centraal op de wat langere loopafstand en fietsafstand, scoort de spreidingsvariant ook hoger dan de vervoerplanvariant. De RAR-variant scoort ook hoger op de rechtstreekse verbinding naar Centraal, maar zit ook hier tussen de vervoerplanvariant en spreidingsvariant in. De voornaamste reden is dat De Purmer Zuid hier niet met Centraal is verbonden. Voor alle varianten geldt dat Amsterdam Centraal met maximaal één overstap te bereiken is. De effecten van de verschillende varianten op de bereikbaarheid van Amsterdam Noord en Centraal zijn, zeker op korte afstand (tot 400 meter) tegengesteld aan elkaar. Waar de vervoerplanvariant beter scoort op de verbinding met Noord, scoort de spreidingsvariant beter op de verbinding met Centraal. De RAR-variant beweegt daartussenin. Wat opvalt wanneer we de percentages vergelijken is dat in de spreidingsvariant de bereikbaarheid van Amsterdam Noord veel sterker achteruitgaat, dan dat de bereikbaarheid van Amsterdam Centraal toeneemt. Hierdoor kunnen minder reizigers uit de voordeelgroep profiteren van de Noord/Zuidlijn Verwachte vervoervraag Na de analyse van de bereikbaarheid van Amsterdam Noord en Centraal heeft EBS per variant de verwachte vervoervraag per lijn, en per bestemming doorgerekend. Hiervoor hebben we vergelijkbare vuistregels gebruikt als in de Quick Scan van Transtec uit 2016, en deze afgezet tegen de huidige vervoervraag. Wie woont langs een lijn naar Amsterdam Noord en voordeel heeft van de Noord/Zuidlijn zal gebruik maken van deze verbinding (30%). Voor wie de effecten neutraal zijn geldt dat als er alleen een lijn naar Amsterdam Noord is, de neutrale groep via Amsterdam Noord zal reizen (40%), maar als er zowel een lijn naar Noord als Centraal is, de groep zich zal verdelen (20%+20%). Dit is op korte termijn wellicht een al te positieve inschatting. Veel reizigers voor wie de wijziging neutraal is, zullen vasthouden aan hun oude reispatroon, dat wil zeggen via Amsterdam Centraal. Voor wie nadeel heeft van reizen via Noord, is het reisgedrag afhankelijk van de alternatieven die er zijn naar Amsterdam Centraal. Naarmate er dichter in de buurt een alternatief is, zullen meer mensen daar gebruik van maken. Naarmate dit verder weg ligt, zullen meer mensen toch op een lijn naar Noord stappen, maar een deel stapt vervolgens onderweg over. EBS heeft per variant van iedere halte de mogelijkheden in kaart gebracht en doorgerekend op basis van de volgende waarden: Alternatief naar Centraal Reist via Noord Reist via Centraal Rechtstreeks vanaf eigen halte 50% 50% Alternatief binnen 400 meter 70% 30% Alternatief binnen 800 meter 79% 15% fietst of loopt naar een andere halte 6% stapt onderweg over Alternatief binnen 1200 meter 82% 10% fietst of loopt naar andere halte 8% stapt onderweg over Geen lijn binnen 1200 meter 88% 12% stapt onderweg over

42 Voor wie woont langs een lijn naar Amsterdam Centraal geldt het bovenstaande verhaal ook. Het verschil is dat reizigers die tot de neutrale groep of de voordeelgroep behoren, minder snel een alternatief in de vorm van langer lopen, fietsen of overstappen zullen kiezen. Alternatief naar Noord Reist via Centraal Reist via Noord Rechtstreeks vanaf eigen halte 50% 50% Alternatief binnen 400 meter 70% 30% Alternatief binnen 800 meter 88% 10% fietst of loopt naar een andere halte 2% stapt onderweg over Alternatief binnen 1200 meter 92% 5% fietst naar een andere halte 3% stapt onderweg over Geen lijn binnen 1200 meter 97% 3% stapt onderweg over Verdeling Noord/Centraal Vanuit Purmerend e.o. reizen dagelijks mensen naar Amsterdam Centraal en Noord. Aan de hand van de bereikbaarheid van iedere halte heeft EBS onderzocht hoe de reizigers zich, in de verschillende varianten, gaan verdelen met de komst van de Noord/Zuidlijn. Onderstaande tabel toont per variant de vervoervraag, oftewel de verhouding reizigers naar Noord en Centraal. Dit geeft ook een eerste indicatie van het vervoeraanbod, oftewel de verhouding ritten naar Noord en Centraal. Vervoerplanvariant Spreidingsvariant RAR-variant Vervoervraag naar Noord 61% 48% 55% Vervoervraag naar Centraal 39% 52% 45% In de vervoerplanvariant reist 39% van de reizigers in Purmerend e.o. via Amsterdam Centraal en 61% van de reizigers via Amsterdam Noord. In de spreidingsvariant reist in de startsituatie 52% van de reizigers via Amsterdam Centraal en 48% via Noord. Wij verwachten dat dit beeld verder uit elkaar zal groeien, doordat de lijnen naar Centraal vaker gaan rijden worden zij aantrekkelijker, en voor de lijnen naar Noord geldt het omgekeerde. In de RAR-variant reist 45% van de reizigers in Purmerend e.o. via Amsterdam Centraal en 45% via Noord. Deze variant beweegt zich dus tussen de vervoerplanvariant en de spreidingsvariant in. Ook hier geldt dat dit een startsituatie is, die zich waarschijnlijk richting 50/50 zal bewegen. In de volgende stap kijken we hoe in elke variant de afzonderlijke lijnen zich gaan ontwikkelen, dit geeft een beter inzicht in de effecten op het lijnennet Verwachte bezetting per lijn In deze stap is gekeken hoe de reizigers zich over de lijnen zullen gaan verdelen. Onderstaande tabel toont de huidige en de verwachte bezetting per lijn in iedere variant. Met bezetting wordt bedoeld het aantal reizigers per werkdag op het drukste punt van de lijn. Lijn Bezetting in 2016 Vervoerplanvariant Spreidingsvariant RARvariant

43 De bezettingsgraad van de huidige Purmerendse lijnen is hoog, zoals we in de evaluatie in hoofdstuk 1.5 in de evaluatie hebben laten zien. Dit betekent in praktijk dat In de spits, maar ook bijvoorbeeld op donderdag en vrijdagavond en op zondag overdag weinig tot geen restcapaciteit aanwezig is. Wanneer de vervoervraag op deze momenten stijgt, zal extra capaciteit moeten worden ingezet in de vorm van extra ritten, of bijvoorbeeld door standaard materieel te vervangen door geleed materieel. Dit is nodig om te voorkomen dat reizigers moeten staan, of in het ergste geval zelfs niet meer mee kunnen. Om R-net kwaliteit te kunnen blijven bieden is het ook van de belang dat de lijnen niet teveel krimpen. Als vuistregel voor een kwartierdienst overdag geldt dat de bezetting rond de reizigers per dag moet liggen. In de vervoerplanvariant groeit lijn 306 en uiteraard de nieuwe lijn 305. De groei verspreid zich over beide lijnen, die elkaars invloedsgebied delen. Om dezelfde reden krimpt lijn 301 vrij fors: er wordt relatief vaak gelopen of gefietst naar een halte van lijn 305 of 306 in de buurt. De andere lijnen naar Noord krimpen in mindere mate. Wat opvalt is dat bijna alle lijnen een vergelijkbare bezetting van rond reizigers per dag krijgen. Dit betekent ten eerste dat het allemaal sterke lijnen zijn, waarop de R-net kwaliteit (6x per uur of vaker in de spits, 4x per uur overdag en 2x per uur s avonds) kan worden geboden. Ten tweede betekent dit dat frequenties en vertrektijden goed op elkaar kunnen worden afgestemd. Dit maakt het bijvoorbeeld mogelijk om lijn 304 en 307 om en om vanaf station Noord te laten vertrekken. In de spreidingsvariant groeien lijn 301 en 304 zeer sterk, deze groei is ook groter dan in de vervoerplanvariant. Ook hier krimpen de lijnen naar Noord, in het bijzonder lijn 307 die in hetzelfde gebied rijdt als lijn 304. Het scheve beeld tussen de lijnen zal na de invoering waarschijnlijk verder uiteen gaan lopen. Doordat de frequentie op lijn 301 en 304 moet worden verhoogd, worden deze lijnen aantrekkelijker voor reizigers, daarop moet de frequentie verder worden verhoogd, et cetera. Ter compensatie moet de frequentie op rustigere lijnen worden verlaagd, en worden die steeds minder aantrekkelijk. De groei op lijn 304 gaat zo ten koste van lijn 307. In de RAR-variant doet zich in meer gematigde vorm hetzelfde voor als in de spreidingsvariant. Wat verder opvalt is dat lijn 305 een lage bezetting heeft. Dit betekent dat op deze lijn geen R- net kwaliteit kan worden geboden. De verwachte bezetting is goed voor een halfuurdienst, in de spits aangevuld tot kwartierdienst. Zowel de vervoerplanvariant als de spreidingsvariant leveren sterke en daarmee voor de reiziger aantrekkelijke lijnen op. Kanttekening bij de spreidingsvariant is dat de lijnen naar Centraal dusdanig groeien dat er veel extra ritten moeten worden geboden. De RAR-variant levert een wat gematigder beeld op. Keerzijde hier is dat lijn 305 te zwak is voor het bieden van R-net kwaliteit, en daarmee ook minder aantrekkelijk zal zijn voor reizigers tussen Purmerend en Amsterdam Noord Conclusie De vervoerplanvariant sluit beter dan de andere varianten aan op onze doelstellingen ten aanzien van het lijnennet. In de spreidingsvariant en RAR-variant 52% respectievelijk 45% van de reizigers uit Purmerend naar Centraal. Op termijn kan dit verder oplopen. Dergelijke percentages zijn voor EBS niet maakbaar binnen de kaders van de Lijnennetvisie 2018, ook niet als daar enigszins flexibel mee wordt omgegaan. In de vervoerplanvariant verwacht EBS dat 39% van de reizigers uit Purmerend en omgeving kiest voor de verbinding naar Centraal. Gezien de grote reizigersaantallen uit Purmerend, en de onzekerheid over hoe de verdeling straks in praktijk uitpakt, zal er in de implementatie veel aandacht moeten worden besteed aan de beheersbaarheid van dit model.

44 3.2 Varianten Monnickendam/Marken Inleiding In deze analyse zijn voor Monnickendam en Marken zijn twee varianten onderzocht: de vervoerplanvariant en de RAR-variant. De spreidingsvariant is op dit punt gelijk aan de vervoerplanvariant. Onderstaande tabel toont van de lijnen in Monnickendam en Marken per variant de eindbestemming Noord of Centraal. Lijn Dienstregeling 2016 Vervoerplan variant RAR variant 111 Noord Centraal 315 Centraal Noord Noord Voor de vervoerplanvariant is hierbij relevant te melden dat lijn 314 naar Centraal ook stopt op halte Monnickendam, Bernhardbrug Lijnvoering In de vervoerplanvariant is ervoor gekozen zoveel mogelijk plaatsen met Amsterdam Noord te verbinden. Op centrale routes rijden lijnen naar Amsterdam Centraal Amsterdam Noord is verbonden met Monnickendam en Marken via lijn 315 Amsterdam Centraal is verbonden met Monnickendam (Bernhardbrug) via lijn 314 De plussen en minnen + Marken en Monnickendam goed verbonden met Noord + Frequentieverhoging in de spits van/naar Marken Amsterdam Centraal is alleen nog via halte Monnickendam Bernhardbrug bediend. Toeristen naar Marken alleen in de zomer rechtstreeks naar Centraal bediend In de RAR-variant is ervoor gekozen meer plaatsen met Amsterdam Centraal te verbinden zodat de reiziger meer keuze heeft. Amsterdam Noord is verbonden met Monnickendam en Marken via lijn 315 Amsterdam Centraal is verbonden met Monnickendam via lijn 311 De plussen en minnen + Meer keuze voor de reiziger uit Monnickendam Frequenties moeten worden verlaagd, want verdeeld over twee lijnen Toeristen naar Marken alleen in de zomer rechtstreeks bediend

45 3.2.3 Verbindingen met Amsterdam Noord EBS heeft per halte in Monnickendam, Broek in Waterland en Marken gekeken of er een verbinding is met Amsterdam Noord, Centraal of beide. Hierbij hebben we in eerste instantie gekeken naar verbindingen vanaf de halte of binnen een straal van 400 meter (maximaal 5 minuten lopen). Verder is gekeken naar alternatieven binnen 800 meter (maximaal 10 minuten lopen) en 1200 meter (6 minuten fietsen) en alternatieven door middel van een overstap op een andere lijn naar Amsterdam Noord. Onderstaande tabel toont het aandeel van de reizigers dat een verbinding heeft met Amsterdam Noord, rechtstreeks, met een alternatieve halte op wat langere loopafstand of fietsafstand, of met een overstap onderweg op een andere buslijn. Vervoerplan variant RAR variant Rechtstreekse verbinding naar Noord vanaf de bestaande 100% 100% halte, of een alternatief binnen 400 meter Alternatief vanaf een halte binnen 800 meter 100% 100% Alternatief vanaf een halte binnen 1200 meter 100% 100% Met één overstap op een andere lijn 100% 100% In beide varianten zijn alle reizigers vanaf de eigen halte rechtstreeks verbonden met station Amsterdam Noord Verbindingen met Amsterdam Centraal EBS heeft op dezelfde manier ook gekeken naar de verbindingen met Amsterdam Centraal. Onderstaande tabel toont het aandeel van de reizigers dat een verbinding heeft met Amsterdam Centraal, eerst rechtstreeks, dan met een alternatieve halte op wat langere loopafstand of fietsafstand, en tenslotte met een overstap onderweg op een andere buslijn. Vervoerplan variant RAR variant Rechtstreekse verbinding naar Noord vanaf de bestaande 34% 91% halte, of een alternatief binnen 400 meter Alternatief vanaf een halte binnen 800 meter 91% 92% Alternatief vanaf een halte binnen 1200 meter 91% 100% Met één overstap op een andere lijn 100% 100% In de vervoerplanvariant is 34% van de reizigers vanaf de eigen halte of binnen 400 meter verbonden met Amsterdam Centraal. Dit gaat om Broek in Waterland en Monnickendam Bernhardbrug. Binnen 800 meter is dit 91%, doordat de meeste haltes in Monnickendam binnen 800 meter van halte Bernhardbrug liggen. De RAR-variant scoort met 92% op het eerste gezicht veel beter dan de vervoerplanvariant. Niet zichtbaar is echter dat de kwaliteit van de verbinding achteruitgaat, omdat de frequentie wordt verlaagd Vervoervraag Noord/Centraal Vanuit Monnickendam en Marken reizen dagelijks reizigers naar Amsterdam Noord en Centraal. Aan de hand van de bereikbaarheid van iedere halte heeft EBS onderzocht hoe de reiziger zich, in de verschillende varianten, gaat verdelen met de komst van de Noord/Zuidlijn. Onderstaande tabel toont per variant de vervoervraag, dus het aandeel reizigers, naar Noord en Centraal. In een latere stap kijken we naar de gevolgen voor het vervoeraanbod, oftewel de verhouding in ritten die moet worden geboden om de reizigers goed te kunnen vervoeren.

46 Vervoerplan variant RAR variant Vervoervraag naar Noord 75% 55% Vervoervraag naar Centraal 25% 45% In de vervoerplanvariant reist 75% van de reizigers uit Monnickendam en Marken naar Noord en 25% van de reizigers naar Centraal In de RAR-variant reist 55% naar Noord en 45% naar Centraal. Voor Monnickendam pakt dit ongeveer 50/50 uit Verwachte bezetting per lijn In deze stap is gekeken hoe de reizigers zich over de lijnen zullen gaan verdelen. Onderstaande tabel toont de huidige en de verwachte bezetting per lijn in iedere variant. Met bezetting wordt bedoeld het aantal reizigers per werkdag op het drukste punt van de lijn. Lijn Bezetting in 2016 Vervoerplan variant RAR variant 111/ Het totaal aan reizigers is niet in iedere variant gelijk. Dit komt omdat volgens onze berekeningen een deel van de reizigers uit Edam/Volendam in Broek in Waterland overstapt op lijn 311 naar Centraal. In de Vervoerplanvariant is op lijn 315 sprake van lichte krimp. Een deel van de reizigers wijkt uit naar halte Bernhardbrug om gebruik te maken van lijn 314, of stapt onderweg over op deze lijn. De krimp is niettemin beperkt, doordat de oorspronkelijke reizigers van lijn 111 voortaan gebruik maken van lijn 315. Lijn 315 blijft met circa reizigers een sterke lijn. In de RAR variant spreidt het aantal reizigers zich over de lijnen 311 en 315. Het aantal reizigers komt naar verwachting rond de te liggen. Beide lijnen verzwakken daardoor en de frequentie wordt teruggebracht. Om R-net kwaliteit te kunnen blijven bieden is het ook van de belang dat de lijnen niet teveel krimpen. Als vuistregel voor een kwartierdienst overdag geldt dat de bezetting rond de reizigers per dag moet liggen. Dit wordt net gehaald op lijn 311 en 315. In de ochtend pakt dat frequentieverlaging extra ongunstig uit voor lijn 315. Wanneer de ritten uit Marken de ring blijven overslaan, dan zijn er maar weinig ritten van Monnickendam naar Amsterdam Noord. Wanneer de ritten wel via de ring rijden, krijgen reizigers uit Marken te maken met 6 minuten extra reistijd. Het gevolg hiervan is dat meer mensen gebruik maken van lijn Conclusie De RAR-variant leidt tot een betere verbinding naar Centraal dan de vervoerplanvariant, maar tegen een prijs. Zowel lijn 311 als lijn 315 worden door frequentieverlaging minder aantrekkelijk voor de reiziger. Zeker voor reizigers van lijn 315 pakt dit ongunstig uit in de ochtendspits. Uiteindelijk zullen minder reizigers uit de voordeelgroep kunnen profiteren van de Noord/Zuidlijn De vervoerplanvariant slaagt erin lijn 315 als sterke lijn te behouden. In de RAR-variant degradeert zowel lijn 315 als lijn 311. Voor lijn 315 is de kans groot dat het aantal reizigers op termijn verder terugloopt. EBS vindt het daarom onwenselijk dat deze variant wordt ingevoerd.

47 3.3 Edam / Volendam / Zeevang / Hoorn In deze analyse voor Edam, Volendam, Zeevang en Hoorn zijn vier varianten onderzocht: de vervoerplanvariant, de spreidingsvariant, de RAR-variant en de combinatievariant. Onderstaande tabel toont van de Purmerendse lijnen per variant de eindbestemming Noord of Centraal Lijnvoering In de vervoerplanvariant is ervoor gekozen zoveel mogelijk wijken en plaatsen met Amsterdam Noord te verbinden. Op centrale routes rijden lijnen naar Amsterdam Centraal. Amsterdam Noord is via lijn 312 en 316 verbonden met Marken, Monnickendam, Edam en alle wijken van Volendam Amsterdam Centraal is via lijn 314 en 816 verbonden met Hoorn, Oosthuizen, Edam en in de daluren met Volendam Centrum. De plussen en minnen + zoveel mogelijk delen van Edam en Volendam verbonden met Noord + op de centrale 314 route ook verbinding met Amsterdam Centraal Volendam niet meer verbonden met Centraal Toeristenverbinding Volendam Centrum Amsterdam centraal is beperkt tot daluren en halfuurdienst In de spreidingsvariant is gekozen voor een opzet waarbij het grootste deel van Volendam verbonden is met Amsterdam Centraal. Amsterdam Noord is via lijn 312 en 314 verbonden met Volendam Blokgouw, Edam, Oosthuizen en Hoorn. Amsterdam Centraal is via lijn 316 verbonden met Centrum en oostelijk Volendam en Edam. De plussen en minnen + Volendam blijft goed verbonden met Centraal + Helder lijnennet, toeristenlijn 816 gaat op in lijn 316, waar frequentie omhoog kan. Hoorn, Oosthuizen en Edam verliezen verbinding met Centraal Volendam Centrum/Oost verliest verbinding met Noord

48 In de RAR variant wordt voortgebouwd op de gedachte om Volendam beter te verbinden met Amsterdam Centraal, maar nu rijdt lijn 312 daarheen. Amsterdam Noord is via lijn 314 en 316 verbonden met Volendam Centrum/Oost, Edam, Oosthuizen en Hoorn Amsterdam Centraal is via lijn 312 en 816 verbonden met Volendam Blokgouw, Centrum en Edam. De plussen en minnen + geografisch goede spreiding van de lijnen over Noord en Centraal Toeristen Volendam Centrum Amsterdam centraal is beperkt tot daluren en halfuurdienst Hoorn en Oosthuizen verliezen de verbinding met Centraal, voor Edam wordt deze 6 minuten langer. De combinatievariant is een combinatie van de spreidingsvariant en vervoerplanvariant, opgesteld om zowel Hoorn/Oosthuizen/Edam als Volendam te kunnen verbinden met Amsterdam Centraal. Amsterdam Noord is via lijn 312 verbonden met Volendam Blokgouw en Edam. Amsterdam Centraal is via lijn 314 en 316 verbonden met Hoorn, Oosthuizen, Edam en Volendam. Lijn 816 vervalt, en gaat op in lijn 316 De plussen en minnen + zowel Hoorn/Oosthuizen/Edam als Volendam behouden verbinding met Centraal + Helder lijnennet, toeristenlijn 816 gaat op in lijn 316, waar frequentie omhoog kan. Volendam Centrum/Oost verliest verbinding met Noord Omgeving Junoplantsoen niet verbonden richting Amsterdam Verbindingen met Amsterdam Noord EBS heeft per halte in Hoorn, Zeevang, Edam, Volendam en Katwoude gekeken of er een verbinding is met Amsterdam Noord, Centraal of beide. Hierbij hebben we in eerste instantie gekeken naar verbindingen vanaf de halte of binnen een straal van 400 meter (maximaal 5 minuten lopen). Verder is gekeken naar alternatieven binnen 800 meter (maximaal 10 minuten lopen) en 1200 meter (6 minuten fietsen) en alternatieven door middel van een overstap op een andere lijn naar Amsterdam Noord.

49 Onderstaande tabel toont het aandeel van de reizigers dat een verbinding heeft met Amsterdam Noord, rechtstreeks, met een alternatieve halte op wat langere loopafstand of fietsafstand, of met een overstap onderweg op een andere buslijn. Rechtstreekse verbinding naar Noord vanaf de bestaande halte, of een alternatief binnen 400 meter Vervoerplan Spreidings RAR Combinatie variant variant variant variant 69% 72% 75% 44% Alternatief vanaf een halte binnen 800m 72% 80% 100% 51% Alternatief vanaf een halte binnen 1200m 90% 90% 100% 68% Met één overstap op een andere lijn 100% 98% 100% 98% In de vervoerplanvariant heeft 69% van de reizigers een rechtstreekse verbinding met Amsterdam Noord. Dit zijn vooral reizigers uit Volendam en in mindere mate Edam. Op wat langere loop- en fietsafstand neemt dat verder toe doordat de Blokgouw grotendeels in het invloedsgebied van lijn 316 ligt. Iedereen kan met maximaal één keer overstappen station Amsterdam Noord bereiken. Vanuit Hoorn, Oosthuizen en Edam ligt het voor de hand dat in Broek in Waterland of Het Schouw te doen. De spreidingsvariant scoort iets beter dan de vervoerplanvariant op de bereikbaarheid naar Noord. Dit komt doordat er vanuit Hoorn, Oosthuizen en Edam samen meer reizigers naar Amsterdam zijn, dan vanuit alleen Volendam. Doordat lijn 314 naar Noord rijdt, zijn meer reizigers dus verbonden met Noord. De RAR variant scoort nog iets beter richting Noord, omdat lijn 316 naar Noord, zeker op de wat langere loopafstand of fietsafstand heel Volendam kan bedienen. De combinatievariant scoort slechter dan de vervoerplanvariant op de rechtstreekse verbinding met Amsterdam Noord. Dit geldt zowel op de korte als langere afstanden. Dit komt simpelweg doordat er minder lijnen naar Noord zijn Verbindingen met Amsterdam Centraal EBS heeft op dezelfde manier ook gekeken naar de verbindingen met Amsterdam Centraal. Onderstaande tabel toont het aandeel van de reizigers dat een verbinding heeft met Amsterdam Centraal, eerst rechtstreeks, dan met een alternatieve halte op wat langere loopafstand of fietsafstand, en tenslotte met een overstap onderweg op een andere buslijn. Rechtstreekse verbinding naar Centraal vanaf de bestaande halte, of een alternatief binnen 400 meter Vervoerplan Spreidings RAR Combinatie variant variant variant variant 48% 37% 43% 69% Alternatief vanaf een halte binnen 800m 58% 57% 52% 80% Alternatief vanaf een halte binnen 1200m 74% 57% 66% 96% Met één overstap op een andere lijn 100% 98% 100% 98% In de vervoerplanvariant heeft 48% van de reizigers een rechtstreekse verbinding met Amsterdam Centraal. Dit zijn vooral de reizigers uit Hoorn, Oosthuizen en Edam. Op wat langere loopafstand of fietsafstand neemt het aantal toe tot uiteindelijk 74% van de reizigers Die toename komt deels uit Edam en deels uit Volendam. In de spreidingsvariant hebben minder reizigers een rechtstreekse verbinding met Amsterdam Centraal, het gaat om 37%. Dit komst doordat reizigers uit Hoorn/Oosthuizen/Edam (een iets grotere groep) geen verbinding meer hebben met Centraal, en reizigers uit Volendam (een iets kleinere groep) wel. Lijn 316 start weliswaar op Edam Busstation, maar biedt gezien de lange omweg geen reëel alternatief om naar Amsterdam Centraal te reizen.

50 De RAR variant scoort minder dan de vervoerplanvariant, maar beter dan de spreidingsvariant. Hiervoor geldt in mindere mate hetzelfde als in de spreidingsvariant. Vanuit Hoorn/Oosthuizen/Edam verliezen meer reizigers de verbinding met Centraal, dan dat in Volendam voor terugkomen. De combinatievariant scoort aanzienlijk beter dan de vervoerplanvariant op de rechtstreekse verbinding naar Centraal. Dit komt omdat reizigers uit zowel Volendam (lijn 316) als Hoorn/Edam/Oosthuizen (lijn 314) zijn verbonden met Centraal Vervoervraag Noord/Centraal Vanuit Hoorn/Zeevang/Edam/Volendam reizen dagelijks mensen naar Amsterdam Noord en Centraal. Aan de hand van de bereikbaarheid van iedere halte heeft EBS onderzocht hoe de reiziger zich, in de verschillende varianten, gaat verdelen met de komst van de Noord/Zuidlijn. Onderstaande tabel toont per variant de vervoervraag, dus het aandeel reizigers, naar Noord en Centraal. In een latere stap kijken we naar de gevolgen voor het vervoeraanbod, oftewel de verhouding in ritten die moet worden geboden om de reizigers goed te kunnen vervoeren. Vervoerplan Spreidings RAR Combinatie variant variant variant variant Vervoervraag naar Noord 52% 59% 64% 27% Vervoervraag naar Centraal 48% 41% 36% 73% In de vervoerplanvariant reist 41% van de reizigers naar Centraal en 56% naar Noord. De meeste reizigers uit Hoorn, Zeevang en Edam reizen via Centraal en de meeste reizigers uit Volendam via Noord In de spreidingsvariant is dit vergelijkbaar qua uitkomst, maar nu zijn het vooral Volendamse reizigers die via Centraal reizen, en reizen Hoorn, Zeevang en Edam via Noord of via een overstap in Broek of Het Schouw naar Centraal. Het doel om meer reizigers een rechtstreekse verbinding met Centraal te geven is daarmee niet gehaald. In de RAR-variant geldt in iets grotere mate hetzelfde, meer reizigers zullen via Noord gaan reizen. Naast de voorgenoemde reden, komt dit doordat lijn 312 minder delen van Volendam bedient dan lijn 316 in de spreidingsvariant. In de combinatievariant reist het leeuwendeel van de reizigers naar Centraal. 29% zal via Noord reizen Verwachte bezetting per lijn In deze stap is gekeken hoe de reizigers zich over de lijnen zullen gaan verdelen. Onderstaande tabel toont de huidige en de verwachte bezetting per lijn in iedere variant. Met bezetting wordt bedoeld het aantal reizigers per werkdag op het drukste punt van de lijn. Lijn Bezetting in 2016 Vervoerplan variant Spreidings variant RAR variant Combinatie variant De totalen per variant verschillen. Dit komt doordat in onze berekening ook reizigers uit Monnickendam en Broek in Waterland van deze lijnen gebruik zullen maken. In Waterland Oost geldt dat de bezettingsgraad in de spits hoog is, zoals toegelicht in de evaluatie in hoofdstuk 1.5. Wanneer de vervoervraag in de spits stijgt, zal extra capaciteit moeten worden ingezet in de vorm van extra ritten, of bijvoorbeeld door standaard materieel te vervangen door

51 geleed materieel. Dit is nodig om te voorkomen dat reizigers moeten staan, of in het ergste geval zelfs niet meer mee kunnen. Het verschil tussen Waterland oost en Purmerend is dat buiten de spits doorgaans voldoende restcapaciteit aanwezig is om groei op te vangen. Op donderdag- en vrijdagavond en op zondag is het bijvoorbeeld minder druk op deze lijnen. Om R-net kwaliteit te kunnen blijven bieden is het ook van de belang dat de lijnen niet teveel krimpen. Als vuistregel voor een kwartierdienst overdag geldt dat de bezetting rond de reizigers per dag moet liggen. Voor alle varianten geldt dat de lijnen naar Amsterdam Centraal zullen groeien, ten koste van de lijnen naar Amsterdam Noord. In de vervoerplanvariant groeit lijn 314 sterk. Er zijn in de spits extra ritten nodig tussen Edam Busstation en Amsterdam Centraal om dat op te vangen. Lijn 312 en 316 krimpen beide tot rond reizigers, lijn 816 niet meegeteld. Nadeel is dat beide lijnen vrij zwak worden en het is de vraag of hier de R-net kwaliteit in stand kan worden gehouden. Voordeel is dat de lijnen vergelijkbaar zijn qua bezetting, waardoor gelijke frequenties en goede afstemmingen kunnen worden geboden. De vertrektijden vanaf station Noord kunnen zo goed op elkaar worden afgestemd. In de spreidingsvariant is de groei, nu op lijn 316, nog sterker dan in de vervoerplanvariant. Dit zal moeten worden opgevangen met frequentieverhoging, wat gezien de lange route van lijn 316 duurder uitpakt dan in de vervoerplanvariant. Lijn 312 en 314 krimpen, waarbij lijn 312 harder krimpt dan in de vervoerplanvariant, omdat deze in de invloedssfeer ligt van lijn 316. Ook hier geldt dat onzeker is of de R-net kwaliteit in stand kan blijven. De RAR variant laat een redelijk stabiel beeld zien voor lijn 312, maar de andere lijnen krimpen. Per saldo maakt dit het lijnennet zwakker, overal wordt een bezetting van rond reizigers gehaald. De combinatievariant spreidt de groei en de krimp het best. De groei wordt verdeeld over lijn 314 en 316 samen. Van krimp is maar beperkt sprake omdat er niet twee maar één lijn naar Noord rijdt. Het eindbeeld is dat lijn 314 en 316 beide sterke lijnen zijn, rond reizigers. Lijn 312 loopt iets terug naar circa reizigers, maar is minder zwak dan in de vervoerplanvariant. In deze variant is lijn 816 opgeheven, wat ten goede komt aan de frequentie van lijn Conclusie De vervoerplanvariant scoort het beste als het gaat om de verbinding naar Amsterdam Centraal. Het doel van de spreidingsvariant en de RAR-variant om meer reizigers een rechtstreekse verbinding te geven wordt niet gehaald. Wij houden daarom vast aan de keuze om lijn 314 naar Centraal te blijven rijden, en kiezen niet voor de andere varianten. Nadeel van de vervoerplanvariant dat uit de analyse naar voren is gekomen is dat lijn 312 en 316 minder reizigers trekken. Reizigers wijken deels uit naar de lijnen 314 en 816. Onze analyse wijst uit dat in Volendam een vrij zwak lijnennet ontstaat, met bezettingen ruim onder de reizigers. Dit maakt de lijnen minder aantrekkelijk voor reizigers. De combinatievariant combineert de sterke punten uit de vervoerplanvariant en spreidingsvariant. Deze variant leidt tot minder versnippering, sterkere lijnen en daarmee aantrekkelijkere lijnen voor reizigers uit Volendam. Door net als in Purmerend met twee lijnen naar Centraal te werken die elkaar ondersteunen, wordt de beheersbaarheid van deze variant vergroot. Deze variant sluit beter aan op onze doelstellingen voor het vervoerplan, maar dit zal wel gevolgen hebben voor de verhouding Centraal/Noord.

52 3.4 Effecten voor heel Waterland In de vorige stappen is per deelgebied en per variant gekeken hoe de lijnvoering eruitziet, wat de plussen en minnen zijn, hoe de bereikbaarheid is naar Amsterdam Noord en Centraal, hoe de reizigers zich gaan verdelen over deze bestemmingen en welke consequenties dit heeft voor het functioneren van het lijnennet. Onze conclusie is geweest dat voor Purmerend de vervoerplanvariant het beste en voor Waterland Oost de combinatievariant het beste voldoen aan onze doelstellingen. Het verschil tussen de vervoerplanvariant en de combinatievariant is dat lijn 316 in de laatste naar Amsterdam Centraal rijdt, en lijn 816 vervalt. Voor de overige lijnen zijn deze varianten identiek. We bekijken nu voor Waterland als geheel wat de verwachte vervoervraag is richting Centraal en Noord. Vervolgens hebben we met de informatie uit de eerdere stappen onderzocht welk effect dit heeft op het vervoeraanbod. We geven daarmee voor de overgebleven oplossingen voldoen antwoord op de vraag in hoeverre zij voldoen aan de kaders van de Lijnennetvisie Vervoervraag Onderstaande tabel toont nogmaals de verwachte vervoervraag, maar nu over heel Waterland. Dit is ook inclusief Landsmeer. Links staat het vervoerplan, met lijn 316 naar Noord (316N) en rechts het vervoerplan, maar nu met lijn 316 naar Centraal (316C). Vervoerplan 316N Vervoerplan + 316C Vervoervraag naar Noord 63% 58% Vervoervraag naar Centraal 38% 42% In de vervoerplanvariant verwachten wij dat over heel Waterland gezien 38% van de busreizigers via Amsterdam Centraal gaat reizen en 62% via Amsterdam Noord In de combinatievariant verwachten wij dat dit oploopt tot 42% via Amsterdam Centraal, en daalt het aantal reizigers dat via Amsterdam Noord reist naar 58% Vervoeraanbod Onderstaande tabel toont van de vervoerplanvariant en combinatie variant het benodigde vervoeraanbod, oftewel de verhouding van ritten die nodig is om de reizigers goed te kunnen vervoeren. Vervoerplan 316N Vervoerplan + 316C Vervoeraanbod naar Noord 69% 65% Vervoeraanbod naar Centraal 31% 35% In de vervoerplanvariant verwachten wij de reizigers met een verdeling van 31% van de ritten via Centraal en 69% van de ritten via Noord goed te kunnen vervoeren. Het aantal ritten naar Centraal is iets lager dan het aantal reizigers, waardoor het drukker wordt. In het percentage is meegerekend dat drukte opgevangen wordt, deels door inzet van gelede bussen en deels door inzet van extra ritten tijdens de drukke uren. In de combinatievariant verwachten wij de reizigers met een verdeling van 35% van de ritten via Centraal en 65% van de ritten via Noord goed te kunnen vervoeren. Ook hiervoor geldt dat in het percentage is meegerekend dat drukte opgevangen wordt, deels door inzet van gelede bussen en deels door inzet van extra ritten tijdens de drukke uren.

53 3.4.3 Conclusie Onze conclusie is dat binnen het 70/30 uitgangspunt de vervoerplanvariant beter is dan de andere varianten. Deze is dan ook ongewijzigd opgenomen in hoofdstuk 2 van dit vervoerplan. Wij hebben ook gekeken in hoeverre verbeteringen mogelijk zijn door flexibel om te gaan met de 70/30 verhouding. Onze conclusie is dat de meeste van de ingebrachte varianten niet maakbaar zijn binnen een zekere flexibele ruimte, omdat deze al snel richting een verhouding 50/50 bewegen. Een uitzondering zien wij in Volendam. Onze conclusie is dat wanneer lijn 316 naar Amsterdam Centraal blijft rijden, dit beter uitpakt dan wanneer lijn 316 naar Amsterdam Noord rijdt. Deze mogelijkheid is binnen een verhouding van 65/35 te realiseren

54 Bijlagen A Frequentietabel (winterdienstregeling) Lijn Traject ochtendspits Werkdagen Zaterdag Zondag 101 Purmerend Tramplein De Purmer Zuid Monnickendam Purmerend Volendam Edam Purmerend Wormerveer Purmerend Amsterdam Sloterdijk-Landsmeer Landsmeer Purmerend Buiksloterwegveer station Noord Amsterdam Noord Purmerend Purmerend Edam Amsterdam West IBM Purmerend Amsterdam Noord Purmerend Amsterdam Centraal Purmerend Purmerend Middenbeemster De Rijp Amsterdam Centraal Purmerend Amsterdam Noord Purmerend Amsterdam Noord Purmerend Amsterdam Sloterdijk Purmerend Amsterdam Noord Volendam Edam Amsterdam Centraal Edam Edam Hoorn Amsterdam Noord Monnickendam Monnickendam Marken Amsterdam Noord Volendam Edam Amsterdam Noord Landsmeer Amsterdam ZO Purmerend Amsterdam ZO Purmerend Amsterdam ZO Purmerend Amsterdam ZO Volendam Edam Amsterdam ZO Edam Hoorn Amsterdam Centraal Volendam overdag middagspits vroege avond avond overdag avond overdag avond

55 B Infrastructuur Het Schouw: dit zal de belangrijkste overstaphalte worden voor reizigers tussen Waterland en Amsterdam (West / Noord / Centrum / Zuidoost). Om reizigers een soepele overstap te kunnen geven moeten nieuwe haltes worden aangelegd waar alle bussen richting Amsterdam respectievelijk richtting Waterland kunnen halteren. Deze mogelijkheid wordt onderzocht in de studie Bereikbaarheid Waterland van Provincie Noord Holland. De fiets zal vaker als voortransport worden gebruikt om gebruik te kunnen maken van de lijnen 305, 306 en 314 naar Amsterdam Centraal. Dit betekent dat op de centrale haltes van deze lijnen voldoende fietsplekken aanwezig moeten zijn. - de grootste groei verwachten we naar de haltes Monnickendam Bernhardbrug en Purmerend Jan Blankenbrug. Het aantal fietsplekken zal heir flink moeten worden uitgebreid. - ook op de knooppunten Purmerend Tramplein en Edam Busstation zal het fietsverkeer toenemen. Gezien de grote capaciteit die aanwezig is verwachten wij hier niet direct problemen - tenslotte zal op de overige haltes van lijn 306 het fietsverkeer ook toenemen. Dit gaat om de haltes Vurige Staart, Veenweidestraat, Waterlandlaan, Churchillaan, Oudlaan en Kingweg. Er zijn hier meestal maar enkele fietsenrekken. Wij denken dat ook hier de capaciteit moet worden uitgebreid. Beemster: de route via Rijperweg Purmerenderweg moet voor het OV beschikbaar zijn om lijn 305 van Middenbeemster via Zuidoostbeemster naar Purmerend te kunnen rijden. Om Zuidoostbeemster goed te kunnen bedienen dienen hier haltes te worden gerealiseerd. Amsterdam Noord: de route station Noord Elzenhagensingel Nieuwe Purmerweg moet beschikbaar op het moment dat het Waddenwegviaduct vervalt. Hierdoor kan lijn 301 door blijven rijden van station Noord naar het Buiksloterwegveer. Nagenoeg alle haltes en andere businfrastructuur blijven met dit vervoerplan in gebuik. Een uitzondering geldt voor de volgende haltes: Amsterdam Noord: de halte Koopvaardersplantsoen wordt niet meer bediend. De haltes Boven IJ ziekenhuis en Statenjachtstraat worden niet meer bediend door EBS maar wel door GVB. Landsmeer: de halte Dotterbloemstraat wordt niet meer bediend. Voor een goede bereikbaarheid van lijn 125 richting Purmerend moeten op het Noordeinde twee haltes worden ingesteld. Amsterdam Centrum: halte IJtunnel wordt straks niet meer bediend door GVB lijn 32, 33, 34 en 35. De ruimte die hierdoor ontstaat maakt het voor EBS mogelijk deze halte straks te gaan bedienen. De halte blijft daarmee dus in gebruik.

56 C Reizigersenquete In deze bijlage zijn de vragen en antwoorden van de reizigersenquete opgenomen. De enquête is besproken in hoofdstuk 1.6 van dit vervoerplan.

57 Herkomst Aantal respondenten Aandeel in totaal Amsterdam Centrum 34 1% Amsterdam Noord 10 0% Amsterdam West 2 0% Amsterdam Zuid 5 0% Amsterdam Zuidoost 7 0% Beemster/De Rijp 39 1% Broek in Waterland 81 3% Edam 168 6% Hoorn 31 1% Ilpendam 42 2% Landsmeer % Marken 26 1% Monnickendam % Overwhere 139 5% Purmerend Centrum 168 6% Purmerend De Gors 204 8% Purmerend De Purmer % Purmerend Weidevenne % Purmerend Wheermolen 78 3% Volendam 180 7% Zeevang 53 2% Buiten de regio (trein) 8 0% Totaal %

58 Bestemming Aantal respondenten Aandeel in totaal Amsterdam Centrum % Amsterdam Noord 47 2% Amsterdam Oost 119 4% Amsterdam West 151 6% Amsterdam Zuid 234 9% Amsterdam Zuidoost 137 5% Broek in Waterland 3 0% Edam 9 0% Hoorn 3 0% Ilpendam 2 0% Landsmeer 11 0% Marken 2 0% Monnickendam 5 0% Purmerend Centrum 11 0% Purmerend De Gors 3 0% Purmerend De Purmer 6 0% Purmerend Overwhere 5 0% Purmerend Weidevenne 2 0% Purmerend Wheermolen 3 0% Volendam 10 0% Zeevang 3 0% Buiten de regio (trein) 176 7% Totaal %

59

60

61

62

63