Duurzaamheidsrapport De Aardappelverwerkende Industrie en Duurzaam Ondernemen

Transcriptie

1 De Aardappelverwerkende Industrie en Duurzaam Ondernemen Het duurzaamheidsrapport 2014 is een vervolg van het Duurzaamheidsrapport 2010 en beschrijft op welke wijze de ondernemingen van de Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie (VAVI) gewerkt hebben aan de verdere verduurzaaming van hun bedrijfsvoering in de periode

2

3 Colofon Duurzaamheidsrapport 2014 De Aardappelverwerkende Industrie en Duurzaam Ondernemen. Rapportage VAVI Commissie Milieu, KWA Bedrijfsadviseurs B.V. (U. Looman en A. Keverling Buisman). Grafisch ontwerp en print Rechten VAVI en KWA Bedrijfsadviseurs B.V. kunnen op geen enkele wijze aansprakelijk gesteld worden voor enige eventueel geleden schade door foutieve melding in deze rapportage. VAVI, juli Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan daaronder mede begrepen gehele of gedeeltelijke bewerking van het werk, zonder voorafgaande toestemming van VAVI. No part of this publication may be reproduced in any form by print, photo print, micro film or any other means without written permission by VAVI. Datum 11 juli 2014 Relatienummer OPDRACHTGEVER VAVI AUTEUR(S) BEWERKT AKB/mst/km/mg A. Keverling Buisman M.Sc. GECONTROLEERD INITIALEN UL PARAAF 1

4 Profiel aardappelverwerkende industrie De Nederlandse aardappelverwerkende industrie bestaat uit zeven ondernemingen, met verschillende locaties en een branchevereniging. Hieronder worden de zeven ondernemingen beschreven en de branchevereniging, die de totstandkoming van dit rapport mogelijk heeft gemaakt. Agristo Agristo N.V., opgericht in 1985, is een Belgische onderneming met hoofdzetel te Harelbeke (België) en bijkomende productievestiging te Tilburg (Nederland). Agristo is gespecialiseerd in het vervaardigen van diepgevroren en voorgebakken aardappelproducten met levering in meer dan 80 landen, waarvan Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk de belangrijkste exportmarkten zijn. Aviko De Aardappel Verwerkende Industrie Keppel & Omstreken, ofwel Aviko, is in 1962 opgericht. In eerste instantie voor productie van verse frites, maar later ook van diepgevroren frites en gedroogde aardappelproducten. Tegenwoordig maakt Aviko deel uit van de Royal Cosun-groep. Met vijf productielocaties in Nederland en een aantal in het buitenland wordt een zeer breed scala van diepgevroren en koelverse aardappelproducten en maaltijden gerealiseerd. Farm Frites Farm Frites is sinds zijn ontstaan in 1971 een familiebedrijf, dat zich toelegt op het maken van een assortiment hoogwaardige, kwalitatieve aardappelproducten, zoals diepvries- en verse frites, aardappelvariëteiten, gepureerde producten en aardappelvlokken. Farm Frites heeft productievestigingen in Nederland, België, Frankrijk, Polen, Egypte en Argentinië. Lamb Weston/Meijer Lamb Weston / Meijer is gestart in 1994 als joint venture tussen Lamb Weston ConAgra Foods (USA) en Meijer Frozen Foods (NL). Lamb Weston / Meijer maakt diepgevroren aardappelproducten en gedroogde aardappelvlokken in 5 fabrieken: in Nederland (3), het Verenigd Koninkrijk (1) en Oostenrijk(1). Met een productiecapaciteit van ton, biedt Lamb Weston / Meijer werk aan ruim medewerkers. Samen met ConAgra Foods Lamb Weston, worden deze producten verkocht onder het merk Lamb Weston in meer dan 100 landen over de hele wereld. McCain McCain heeft zich met 53 wereldwijde vestigingen ontwikkeld tot een wereldleider in diepvriesproducten, zoals frites, pizza s, groenten en ovenmaaltijden. In Nederland startte McCain in 1972 met een vestiging in Werkendam, gevolgd door Lewedorp en Lelystad, die de laatste jaren zijn vernieuwd en uitgebreid. Sinds 2012 maakt CêlaVíta onderdeel uit van McCain. Het bedrijf bedient zowel de retail als de foodservice markt met Franse frites en (koelvers) aardappelspecialiteiten. Oerlemans Foods Oerlemans Foods heeft zich als teler, producent en leverancier gespecialiseerd op het gebied van vriesverse groenten, fruit en aardappelproducten. Oerlemans Foods heeft haar wortels in het zuiden van Nederland en is uitgegroeid tot een onderneming met vestigingen in Nederland, Rusland, Polen en Engeland. Peka Kroef B.V. Peka Kroef is een Nederlandse producent van gekookte aardappelproducten, met drie productielocaties en bestaat sinds 1970 als onafhankelijk familiebedrijf. Aanvankelijk hield het bedrijf zich uitsluitend bezig met de productie van geschilde aardappelen voor grootkeukenbedrijven en gekookte aardappelen voor de salade-industrie. Sinds 1999 levert Peka Kroef ook gekookte, gasverpakte aardappelen. Peka Kroef levert in West-Europa aardappelproducten aan AGF-handel, horeca, catering, salade-industrie, grootkeukens en retailorganisaties. VAVI De VAVI, Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie, is een branchevereniging die de belangen behartigt van zeven ondernemingen binnen de Nederlandse Aardappelverwerkende Industrie. Internationaal is de VAVI beter bekend als DPPA, Dutch Potato Processors Association. 2

5 Voorwoord Het belang van duurzaam ondernemen binnen de aardappelverwerkende industrie is verder toegenomen. De Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie (VAVI) definieert duurzaam ondernemen als een vorm van ondernemen waarbij wordt gezocht naar een evenwicht tussen financieel-economische resultaten, sociale belangen en reductie van de milieubelasting. Hierbij wordt gekozen voor een pragmatische invulling. De aardappelverwerkende industrie wil als een betrouwbare, flexibele en globale speler de grondstof aardappel optimaal verwaarden, met minimale verspilling, met efficiënt energiegebruik, onder voedselveilige condities en gericht op innovatie. Zij wil gezien worden als een industrie die de markt bedient met aardappelproducten van hoge kwaliteit tegen een goede prijs. De kennis en ervaring, die de aardappelverwerkende industrie de afgelopen jaren heeft opgedaan, hebben ertoe geleid dat zij haar interne zaken goed geborgd heeft en weet welke vervolgstappen zij binnen haar fabriekspoorten kan maken. In VAVI-verband gaat daarom nu vooral de aandacht uit naar onderwerpen in de andere schakels van de aardappelketen, zoals het werken aan duurzaamheidsaspecten in de teelt, de beheersing van verantwoorde leefstijl, beschikbaarheid van voldoende (technisch) personeel, en de optimale verwaarding van bijproducten. Maar dat dit niet de enige duurzaamheidsonderwerpen zijn waar de aardappelverwerkende industrie aan werkt, kunt u lezen in dit Duurzaamheidsrapport. Hierin wordt een overzicht gegeven van de activiteiten op het gebied van duurzaam ondernemen gedurende de periode en worden de thema s voor de komende jaren beschreven. VAVI beschikt over een duidelijke visie. De uitdaging voor de komende jaren ligt dan ook vooral in succesvolle, integrale ketensamenwerking. Deze trend is begonnen met sturing op voedselveiligheid en kwaliteit. Nu zijn daar ook duurzaamheid en gezondheid bijgekomen. Door met dit Duurzaamheidsrapport transparantie te bieden over haar duurzaamheidsactiviteiten, hoopt VAVI ketenpartners te (blijven) enthousiasmeren om gezamenlijk nieuwe stappen te zetten in de verduurzaming van de aardappelketen. Drs. P.R.H.M. van der Linden Voorzitter 3

6 Managementsamenvatting Inleiding Omdat de laatste jaren duurzaamheidsthema s binnen de aardappelketen, met name in de teelt belangrijker zijn geworden, heeft VAVI besloten om haar Duurzaamheidsrapport 2010 te actualiseren met dit rapport. De kennis en ervaring die de aardappelverwerkende industrie de afgelopen jaren heeft opgedaan, hebben ertoe geleid dat zij haar interne zaken, zoals water, energie en training van medewerkers, goed heeft geborgd en weet welke vervolgstappen zij binnen haar fabriekspoorten kan maken. In VAVI-verband gaat daarom nu vooral de aandacht uit naar onderwerpen in de andere schakels van de aardappelketen, zoals de beheersing van aardappelziekten, tarragrond en de optimale verwaarding van bijproducten. Dat dit niet de enige duurzaamheidsonderwerpen zijn waar de aardappelverwerkende industrie aan werkt, kunt u lezen in dit Duurzaamheidsrapport. Hierin wordt een overzicht gegeven van de activiteiten op het gebied van duurzaam ondernemen gedurende de periode en worden de thema s voor de komende jaren beschreven. Duurzaamheidsaspecten De aardappelverwerkende industrie kiest voor een pragmatische invulling van duurzaam ondernemen, die zij definieert als een vorm van ondernemen, waarbij gezocht wordt naar een evenwicht tussen sociale belangen (People), reductie van milieubelasting (Planet) en financieel economische resultaten (Profit). Het Duurzaamheidsrapport 2010 beschreef naast milieuaspecten ook diverse People - en Profit -thema s. Focus lag daarbij in het bijzonder op de ketenstappen die onder beheer van de VAVI-lidbedrijven vallen. In dit rapport worden ook de duurzaamheidsthema s van de andere ketenstappen beschreven, zoals teelt. Belangrijkste ontwikkelingen Productieomvang Tot 2011 schommelde de productieomvang binnen de aardappelverwerkende industrie rond de ton verwerkte aardappelen. De aardappelverwerkende industrie is goed voor circa werkplekken. In 2012 kwam dit cijfer voor het eerst boven de ton, waarvan meer dan 30% afkomstig is van invoer. Qua aardappelteelopbrengst behoort Nederland tot de top qua opbrengst per hectare. Dit heeft onder andere te maken met het hoge kennisniveau, dat het toepassen van nieuwe technieken als precisielandbouw mogelijk maakt. In de afgelopen jaren zijn de afzetmogelijkheden voor de aardappelverwerkende industrie sterk toegenomen door de groei van de fastfood sector in veel landen in de wereld. In Nederland treedt de sterkste groei op in het koelvers-segment. Dit wordt onder andere veroorzaakt door veranderende consumentenvraag. Wereldwijd stijgt de vraag naar convenienceproducten. VAVI en haar lidbedrijven zijn op een groot aantal People - en Planet -thema s actief. In deze Managementsamenvatting worden de belangrijkste thema s kort beschreven. Van de andere thema s vindt u een stand van zaken in de hoofdtekst van het rapport. Verantwoorde leefstijl Vanuit gezondheidsperspectief is het verbeteren van de vetzuursamenstelling van voorgebakken aardappelproducten het belangrijkste duurzaamheidsthema voor de aardappelverwerkende industrie. In de periode 2003 tot 2010 zijn individuele VAVI-leden overgestapt van geharde plantaardige vetten 4

7 (meestal palmolie) naar ongeharde vetten, waarmee transvetzuren structureel zijn gereduceerd tot < 1% op vetbasis. Als tweede stap zijn diverse leden de afgelopen jaren overgeschakeld naar plantaardige olie, met veel lagere gehaltes aan verzadigde vetten, zoals zonnebloemolie. Hierdoor is de frituurolie, waarmee de aardappelverwerkende industrie werkt, gezonder geworden. Op het onderwerp verantwoorde leefstijl werkt VAVI nauw samen met andere stakeholders zoals: Netwerk Herformulering Productaanbod (voorheen: Taskforce Verantwoorde Vetzuur-samenstelling) FNLI voor wat betreft het Convenant Gezond Gewicht en de deelconvenanten Consument en Vrije Tijd, en Jongeren op Gewicht Allianatie Verduurzaming Voedsel Productschap Margarine, Vetten en Oliën voor het informeren van de consument. Palmolie In 2010 ondertekende de VAVI het Manifest van de Taskforce Duurzame Palmolie. VAVI-leden die voorgebakken aardappelproducten maken, committeren zich om gebruik van duurzame palmolie de norm te maken. Binnen de aardappelverwerkende industrie wordt inmiddels steeds vaker gebruik gemaakt van andere oliën dan palmolie, vanwege gezondheidsaspecten. Voor de palmolie die de sector gebruikt houdt de VAVI vast aan een gefaseerde uitrol van de invoering van gecertificeerde duurzame palmolie in de Nederlandse markt. Het commitment van de VAVI-leden is om per % van deze palmolie in te kopen als Certified Sustainable Palm Oil (CSPO) conform RSPO-richtlijnen. In 2011 stond het aandeel duurzame palmolie van de VAVI nog op 10%, in 2013 is dit gegroeid naar 59%. De aardappelverwerkende industrie zit hiermee 9% boven het gestelde doel van 50% duurzame palmolie in Werkgelegenheid Een ontwikkeling die binnen de aardappelbranche speelt, is het naderende tekort aan technisch opgeleid personeel. Hiertoe is een strategisch overlegplatform opgericht, de Taskforce Human Capital Agenda Food. Er zal een regionale projectenstructuur opgezet worden, met als doel er gezamenlijk voor te zorgen dat de levensmiddelenindustrie in de toekomst verzekerd is van voldoende kwalitatieve en kwantitatieve instroom van medewerkers. Gewasbescherming Ondanks het gebruik van gezonde en gecertificeerde zaden en hygiënische maatregelen, zoals gewasrotatie, blijft het mogelijk dat ziekten en schimmels aanwezig zijn op de landbouwgrond. Vanuit het Productschap Akkerbouw is het project Effectief Middelenpakket gestart. Doel is het realiseren van een effectief gewasbeschermingsmiddelenpakket voor de akkerbouw, zodat een duurzame, rendabele teelt mogelijk blijft. Om verdere toepassing van gewasbeschermingsmiddelen te verminderen, is dit ook een thema binnen het Programma Precisie Landbouw van het Productschap Akkerbouw. Regionale projecten, zoals het project Schoon Water waar de Brabantse aardappeltelers aan deelnemen, hebben tot doel de emissie van gewasbeschermingsmiddelen naar het grond- en oppervlaktewater te verminderen. Door het toepassen van innovatieve technieken is de milieubelasting met meer dan 70% verlaagd ten opzichte van Rassenkeuze Een langlopend onderzoek vindt plaats ter voorkoming van Phytophtora Infestans. Dit tienjarige project loopt nog door tot 2016 en heeft tot doel om de milieueffecten (schade aan de aardappel) van de schimmelziekte met 75% te verlagen. Dit onderzoek maakt het inmiddels mogelijk om de ziekte te bestrijden met de helft van het percentage gewasbeschermingsmiddelen ten opzichte van

8 Het doel is om in 2016 een duurzaam aardappelras te hebben ontwikkeld met een resistentie tegen Phytophtora Infestans. Energieverbruik De aardappelverwerkende industrie neemt al sinds 1996 deel aan de meerjarenafspraken Energie-Efficiency met de overheid. Het absolute energieverbruik van de branche is door de jaren heen vrij stabiel gebleven, ondanks een stijging van het productievolume van 8,5%. De beoogde besparing van 1.455TJ in 2012 volgens het meerjarenplan (MJP) is voor slechts 51% gerealiseerd. De verdiepende restwarmtestudie, die VAVI in 2011 heeft laten uitvoeren, geeft een goed inzicht in de mogelijkheden om met innovatieve restwarmtetechnieken als twin-coilsysteem, compressiewarmtepomp en/of absorptiewarmtepomp restwarmte te benutten. Exacte terugverdientijden moeten echter op individueel bedrijfsniveau worden bepaald. Naast het reduceren van energieverbruik produceert de aardappelverwerkende industrie biogas bij de anaerobe zuivering van afvalwater. Tussen de jaren bedroeg de totale biogasproductie binnen de aardappelverwerkende industrie meer dan 16 miljoen m3 per jaar. In het kader van het EnergieAkkoord, dat najaar 2013 is gesloten, is onduidelijkheid ontstaan over de continuering van de MJA-convenanten. VAVI heeft er vanwege de bereikte resultaten voor gepleit om de MJA-doelstellingen voort te zetten en passend te maken in de nieuwe structuur, echter op voorwaarde dat de administratieve lasten niet toe zullen nemen. Het Productschap Akkerbouw heeft bij wijze van casestudie van bevroren frites en tafelaardappelen de carbon footprints laten uitrekenen, om op basis hiervan de rekenregels voor het bepalen van de carbon footprints van verwerkte aardappelproducten te kunnen vaststellen. Waterverbruik De aardappelverwerkende industrie streeft naar een efficiënte en duurzame waterhuishouding. Zij maakt gebruik van leidingwater en grondwater en hergebruikt water uit het eigen proces voor de verwerking. Het specifiek waterverbruik (waterverbruik in m3 per ton gereed product) laat door de jaren heen forse reductie zien van 5,52 in 2005 tot 4,69 in Binnen individuele bedrijven lopen nog altijd projecten om het specifiek waterverbruik verder te verbeteren. Door deze verschillende waterinnovaties is de Nederlandse aardappelverwerkende industrie internationaal marktleider voor wat betreft het waterverbruik. Emissie N en P Om overbemesting en daarmee uitspoeling naar grond- en oppervlaktewater te beperken, ondersteunt de VAVI het Programma Precisie Landbouw (PPL), dat onderdeel is van het Masterplan Mineralenmanagement. Agrarische ondernemers krijgen binnen dit programma instrumenten in handen om de juiste hoeveelheid mineralen op de juiste plaats toe te dienen. Om stikstof te verwijderen uit proceswater wordt binnen de aardappelverwerkende industrie de zogenaamde verkorte stikstofroute met succes toegepast. Deze procesvoering vraagt substantieel minder energie voor beluchting en de slibproductie is beduidend lager. Een nieuwe, duurzame manier om de afvalwaterstromen die stikstof en fosfaat bevatten op te waarderen naar waardevolle producten met een economische waarde, is algenfarming. Enkele VAVI-lidbedrijven zijn betrokken bij onderzoek op dit gebied. 6

9 Voor fosfaatverwijdering uit afvalwater maakt de aardappelverwerkende industrie onder andere gebruik van Struvietvorming: binnen de VAVI hebben diverse lidbedrijven Struvietinstallaties als onderdeel van de waterzuiveringen geplaatst. Struviet is als fosfaatmeststof een duurzame vervanger van overige chemische fosfaatmeststoffen, maar algemene toepassing als meststof is een nog te ontwikkelen weg. Hindernis hierbij is de huidige wetgeving in Nederland. Bijproducten De aardappelverwerkende industrie ziet het gedachtegoed van de Biobased Economy als een belangrijke ontwikkelingsrichting. Bij de VAVI heeft een relatief groot deel van de reststromen vanuit milieuoogpunt een hoogwaardige toepassing als food & feed. In het kader van het Meerjarenplan Energie Efficiency voor de branche, heeft VAVI in 2011 haalbaarheidsstudies uitgevoerd ten aanzien van de opwerking van zuiveringsslib, digestaat en/of struviet tot meststof en de winning van biopolymeren en fermentatieproducten uit aardappelrest stromen. Met het oog op de winning van biopolymeren uit aardappelreststromen, heeft VAVI in 2012, de technische mogelijkheden van fermenteren van aardappelstoomschillen onderzocht en is een businessplan opgesteld. Aan de hand van dit businessplan is VAVI er niet in geslaagd om een geïnteresseerde marktpartij te vinden. Het is nu aan de individuele lidbedrijven om hun mogelijkheden rondom fermentatie in kaart te brengen. Voor een hoogwaardige toepassing van reststromen sluit de VAVI zich onder andere aan bij de Alliantie Verduurzaming Voedsel, ondersteund door de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI). Daarnaast lopen er acties bij individuele bedrijven. Op Europees niveau lobbyen de Europese brancheorganisatie voor de levensmiddelen- en drankenfabrikanten FoodDrinkEurope en de Europese vereniging voor aardappelverwerkers (EUPPA), waar de VAVI lid van is, voor stimulerende wet- en regelgeving op dit gebied. Agenda voor de toekomst De verwachting voor de komende jaren is onzeker; de markt blijft onder druk staan vanwege lage prijzen. Belangrijke ontwikkelingen zijn de fluctuatie die plaatsvindt in de aardappelprijzen en de daling van de energieprijzen. Beide ontwikkelingen hebben een belemmerende invloed op nieuwe investeringen. Op de langere termijn groeit de wereldwijde vraag naar aardappelproducten jaarlijks met 2,5%. De sterkste groei in de EU vindt plaats in het koelvers-segment van de bewerkte aardappelproducten, ten koste van het diepvriessegment. In opkomende markten groeit daarentegen vooral de consumptie van diepvriesaardappelproducten. De internationale concurrentiepositie van de Nederlandse bedrijven is sterk, door het grote innoverende vermogen, de goede kwaliteit van de beschikbare grondstoffen en de eindproducten en door de samenwerking in de keten. De concurrentiepositie wordt verzwakt door de grote volatiliteit van de grondstofprijzen, de hoge vrachtkosten en handelsbelemmeringen en importrestricties van enkele landen, zoals Zuid-Afrika. VAVI heeft een duidelijke visie op duurzaamheid. In de onderstaande tabel worden de acties voor de belangrijkste duurzaamheidsaspecten voor de komende jaren aangegeven. 7

10 Tabel: duurzaamheidsaspecten voor de aardappelketen Duurzaamheidsaspect Verantwoorde leefstijl Duurzame palmolie Aankomend tekort aan (technisch) personeel Gewasbescherming Rassenkeuze Tarragrond Acties Uitvoeren van acties, al dan niet via het Netwerk Herformulering Productaanbod, FNLI, Initiatief Verduurzaming Fritesketen en de Taskforce Safety & Health, op het gebied van verantwoorde leefstijl. Gedacht wordt aan acties als het ontwikkelen van productnormen voor bijvoorbeeld het zoutgehalte in producten, consumenteninformatie (zoals Week van de Frites in oktober 2014) en verbetering vetzuursamenstelling. Gefaseerde uitrol van de invoering van gecertificeerde duurzame palmolie op de Nederlandse markt, om per % van deze palmolie in te kopen als Certified Sustainable Palm Oil (CSPO). Opzetten van een regionale projectenstructuur door de Taskforce Human Capital Agenda Food, met als doel er gezamenlijk voor te zorgen dat de levensmiddelenindustrie in de toekomst verzekerd is van voldoende kwalitatieve en kwantitatieve instroom van medewerkers en dat goede medewerkers worden behouden voor de Agro & Food-sector. Verbreding van project Schoon Water voor Brabant, om bewezen maatregelen die goed zijn voor milieu én teler, over heel Noord-Brabant te verspreiden. Voortzetting van het tienjarig onderzoeksproject Duurzaam Resistent tegen Phytophthora (DuRPh). Dit project loopt tot Actief volgen van de ontwikkelingen volgen rondom het onderzoek naar de eventuele gevolgen van chloorprofam in tarragrond die anaeroob in werken (zoals taluds, geluidswallen, etc.) wordt toegepast, op de kwaliteit van het grondwater. Verder is de verwachting dat het Convenant Tarragrond/ Aardappelmoeheid in 2014 wordt ondertekend. Energieverbruik Verbetering energie-efficiency in de periode met meer dan 19,6% ten opzichte van Gebruikersgroep Restwarmte samenstellen die tenminste eenmaal per jaar bijeenkomt om ervaringen uit te wisselen. Individuele lidbedrijven hebben zichzelf daarnaast tot doel gesteld om meer inzicht te krijgen in de CO2-uitstoot in de gehele keten en programma s te definiëren die de uitstoot kunnen verminderen. Waterverbruik Emissie N en P Bijproducten Transport Verpakkingen Individuele lidbedrijven stellen zich doelen om het specifiek watergebruik nog verder te reduceren door meer hergebruik van proceswater te bewerkstelligen. Aansluiten bij reeds lopende initiatieven zoals Green Deal van de Unie van Waterschappen en het Ketenakkoord Fosfaatkringloop voor de opwerking van zuiveringsslib, digestaat en/of struviet tot meststof. VAVI-lidbedrijven volgen de ontwikkelingen rondom relevante biobased producten op de voet om te komen tot maximale en optimale benutting. van reststromen. Doel is uiteindelijk 100% hergebruik. Individuele bedrijven hebben verbeterdoelstellingen geformuleerd. Er zijn geen initiatieven op brancheniveau. Expertgroep Verpakkingen waarbij VAVI aangesloten is, stelt een preventieplan op voor 2018 ter verduurzaming van de gebruikte productverpakkingscombinaties. Individuele bedrijven willen met hun verpakkingsleveranciers in gesprek gaan over nieuwe innovaties op het gebied van verpakking en willen de mogelijkheden onderzoeken om verpakkingen op basis van duurzame grondstoffen geleverd te krijgen. 8

11 Inhoudsopgave PROFIEL AARDAPPELVERWERKENDE INDUSTRIE 2 VOORWOORD 3 MANAGEMENTSAMENVATTING 4 1 INLEIDING Achtergrond Terugblik en het nieuwe Duurzaamheidsrapport Afbakening rapport Aanpak, opbouw en leeswijzer 11 2 PROFIEL VAN DE AARDAPPELKETEN Inleiding De aardappelketen 13 3 DE AARDAPPELVERWERKENDE INDUSTRIE EN DE SOCIALE ASPECTEN Terugblik Duurzaamheidsrapport Uitgevoerde acties Toekomstige acties en doelen 23 4 DE AARDAPPELVERWERKENDE INDUSTRIE EN MILIEUASPECTEN Terugblik uitgevoerde acties Duurzaamheidsrapport Uitgevoerde acties Toekomstige acties en doelen 36 5 DE AARDAPPELVERWERKENDE INDUSTRIE EN ECONOMISCHE ASPECTEN Terugblik Relevante ontwikkelingen en toekomstige acties/doelen 41 BIJLAGEN 1 Samenstelling Milieucommissie VAVI 42 2 Bronvermelding 43 9

12 1 Inleiding 1.1 Achtergrond Al in 2001 heeft de Nederlandse aardappelverwerkende industrie verslag gedaan van haar activiteiten op het gebied van duurzaamheid, tijdens het symposium Samen met kwaliteit naar de top. Als vervolg hierop heeft de sector in 2003 op sectorniveau het rapport Duurzaamheid in de aardappelketen over de periode gepresenteerd. In de periode heeft de aardappel verwerkende industrie, wederom onder leiding van de Nederlandse branchevereniging Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie (VAVI), een Voorstudie uitgevoerd. In deze studie is een aantal kansen en bedreigingen, door middel van scenarioplanning, geïdentificeerd. Naar aanleiding daarvan is de verdere verwaarding van reststromen in het kader van Biobased Economy als nieuw duurzaamheidsthema opgepakt en heeft de VAVI het initiatief genomen om anno 2011 haar voortgang op het gebied van duurzaamheid wederom te presenteren, in de vorm van een Duurzaamheidsrapport De laatste jaren zijn duurzaamheidsthema s binnen de aardappelketen en dan met name teelt, belangrijker geworden. VAVI heeft dan ook besloten om het rapport te actualiseren. 1.2 Terugblik en het nieuwe Duurzaamheidsrapport Duurzaam ondernemen en het integreren van duurzaamheid in de bedrijfsvoering staan hoog in het vaandel van de aardappelverwerkende industrie. De aardappelverwerkende industrie kiest voor een pragmatische invulling van duurzaam ondernemen, die zij definieert als een vorm van ondernemen, waarbij gezocht wordt naar een evenwicht tussen sociale belangen (People), reductie van milieubelasting (Planet) en financieel economische resultaten (Profit). Het Duurzaamheidsrapport 2010 beschrijft naast milieuaspecten ook diverse People en Profit -thema s die uit de Voorstudie naar voren zijn gekomen. Focus lag daarbij in het bijzonder op de ketenstappen die onder beheer van de VAVI-lidbedrijven vallen. In dit rapport worden ook de duurzaamheidsthema s van de andere ketenstappen beschreven, zoals teelt. In onderstaande tabel zijn zowel de duurzaamheidsaspecten opgenomen die in 2003 en 2010 als belangrijk zijn gekwalificeerd, als de thema s die er vanwege de actualiteit aan toegevoegd zijn. Tabel 1.1: duurzaamheidsthema s voor de aardappelketen PEOPLE Sociale aspecten in relatie tot volksgezondheid: Trans- en verzadigde vetzuren X X X Overgewicht en consumptie X X (verantwoorde leefstijl) Duurzame palmolie X X Acrylamide X X X Sociale aspecten in relatie tot medewerkers: Werkgelegenheid en ziekteverzuim X X Training van medewerkers X X Arbeidsveiligheid X X

13 PLANET Gewasbescherming X X X Rassenkeuze X X X Tarragrond X X X Energieverbruik X X X Waterverbruik X X X Emissie N en P X X X Verstoring leefomgeving X X X Bijproducten X X X Transport X X Verpakkingen X X PROFIT Toegevoegde waarde aan de economie X X Financiële ondersteuning X X Samenwerking met kennisinstellingen en overige stakeholders X X Informatievoorziening X X Bron: Duurzaamheid in de aardappelketen Bron: Duurzaamheidsrapport 2010 De aardappelverwerkende industrie en Duurzaam Ondernemen, 2011 De inhoud van dit Duurzaamheidsrapport is vastgesteld door de Milieucommissie van de VAVI. 1.3 Afbakening rapport Dit rapport schetst een beeld van de aardappelverwerkende industrie; de schakel tussen de teler/producent en de consument/eindafnemer. Er wordt alleen met betrekking tot de industriële verwerking van consumptieaardappelen gerapporteerd; poot- en zetmeelaardappelen vallen buiten de scope van dit rapport. Dit rapport geeft de voortgang en activiteiten van de Nederlandse aardappelverwerkende sector weer, voor de periode 2003 tot en met Dit rapport heeft betrekking op de Nederlandse aardappelverwerkende industrie. Aan dit rapport hebben zeven ondernemingen meegewerkt (Aviko, Agristo, Farm Frites, LambWeston/Meijer, McCain, Peka Kroef en Oerlemans Foods). Oerlemans Foods is lid van zowel de Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie (VAVI) als van de vereniging voor de groente- en fruitverwerkende industrie (VIGEF). Oerlemans Foods is voor alle gegevens meegenomen in het Duurzaamheidsrapport In het kader van de Meerjarenafspraken Energie-efficiency neemt Oerlemans Foods deel via VIGEF. In de paragraaf over energieverbruik is gebruik gemaakt van het VAVI MJA-Sectorrapport 2012 en Daarin is Oerlemans Food niet meegenomen. 1.4 Aanpak, opbouw en leeswijzer Aan de hand van de indicatoren in het 2010-rapport en de daarin geplande acties, is een enquête uitgestuurd naar de lidbedrijven. De enquête is door alle zeven ondernemingen ingevuld. De individuele enquêtes zijn vervolgens tot sectorniveau samengebracht. Daarnaast is er een aparte 11

14 enquête door de branchevereniging VAVI ingevuld, die informatie op sectorniveau heeft aangeleverd. Aanvullend is informatie vanuit deskresearch verkregen, waar gebruikgemaakt is van verschillende bronnen, zoals het LandbouwEconomisch Instituut (LEI), Wageningen UR en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De enquêtes en informatie verkregen uit deskresearch, zijn samengevoegd tot dit Duurzaamheidsrapport De opbouw van dit document volgt de opbouw van de definitie van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO), die zowel door de VAVI als de Federatie van Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) wordt gehanteerd: MVO betekent, naast het streven naar winst (Profit), ook rekening houden met het effect van activiteiten op het milieu (Planet) en oog hebben voor menselijke aspecten binnen en buiten het bedrijf (People). Het gaat om het vinden van een balans tussen People, Planet en Profit. Bij MVO spelen alle kernprocessen van het bedrijf een rol, van inkoop en productie tot personeelsbeleid en marketing. Hoofdstuk 2 beschrijft de aardappelketen. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de sociale aspecten (People), in hoofdstuk 4 op de milieuaspecten (Planet) en tenslotte in hoofdstuk 5 op de financieel-economische aspecten (Profit). Binnen hoofdstuk 3, 4 en 5 wordt per aspect teruggekeken naar de activiteiten van de afgelopen periode en worden vervolgens de toekomstige doelen en acties beschreven. In bijlage 1 is de begeleidingscommissie, de Milieu Commissie van de VAVI vermeld. Bijlage 2 bevat de vermelding van de gebruikte bronnen in dit document. 12

15 2 Profiel van de aardappelketen 2.1 Inleiding De aardappel is alom bekend in Nederland, ook vanwege de vele verschillende toepassingen; als vers product, verwerkt als droog product, zoals chips en verwerkt naar diepvriesproduct, zoals frites. Aardappelen worden in eerste instantie geteeld om te dienen als pootaardappel, zetmeelaardappel of consumptieaardappel. Tabel 2.1: bruto productie aardappelen in kiloton in Nederland in 2013 (gegevens ontleend aan de bruto aardappelteeltproductie CBS Statline, 2014) Bruto productie (kton) 2013 Consumptieaardappelen Pootaardappelen Zetmeelaardappelen Pootaardappelen worden geteeld als uitgangsmateriaal voor de consumptieaardappelteelt en dus deels voor de Aardappelverwerkende industrie. Een belangrijk deel van de pootaardappelen is bestemd voor wereldwijde export. In Nederland vindt de productie van zetmeelaardappelen, verwerkt voor de winning van zetmeel, bijna uitsluitend plaats in de Veenkoloniën. Consumptieaardappelen worden in verschillende productvormen op de markt gebracht met als belangrijkste: verse tafelaardappelen, ingevroren aardappelproducten (zoals frites), koelverse aardappelproducten en aardappelsnacks (zoals chips). In de afgelopen tien jaar is vooral de teelt van consumptieaardappelen afgenomen. Dit is een trend die ook terug is te vinden in de afgelopen jaren. Het beteelde oppervlakte in hectaren is daarbij voor de sector consumptieaardappelen ook afgenomen. 2.2 De aardappelketen De consumptieaardappelketen is opgebouwd uit de volgende onderdelen: Aardappelteelt Bewaring Aanvoer Verwerking Distributie Consumptie Aardappelteelt Binnen de Nederlandse akkerbouw speelt de aardappelteelt een prominente rol, = 45%. Dit is ook te zien aan het aantal bedrijven en totaal beteelde oppervlakte in de aardappelsector ten opzichte van de gehele akkerbouw. 13

16 Tabel 2.2: gegevens aardappelteelt ten opzichte van totale akkerbouw (gegevens ontleend aan CBS Statline, 2014) Akkerbouw totaal Oppervlak (x1.000 ha) Aantal bedrijven Aardappelen totaal Oppervlak (x1.000 ha) Aantal bedrijven Percentage aardappelen t.o.v. totale akkerbouw Oppervlak 28% 26% 29% 29% Aantal bedrijven 43% 39% 45% 45% Nederland heeft met deze cijfers, na Duitsland en Frankrijk, het grootste areaal dat gebruikt wordt voor de aardappelteelt. In de tabel is tevens te zien dat de trend van daling van de totale teeltoppervlakte en het aantal bedrijven zich ook de laatste jaren lijkt te stabiliseren rond de ha resp bedrijven Een trend die zowel binnen de aardappelsector als de gehele akkerbouw sector is terug te vinden. Echter, het aandeel van de aardappelsector in de totale akkerbouw blijft voor zowel teeltoppervlakte als het aantal bedrijven, vrij stabiel door de jaren heen. De aardappelteelt en de aardappelverwerkende industrie liggen in het verlengde van elkaar in de keten. De teelt beïnvloedt de verwerkende industrie en de verwerkende industrie probeert op haar beurt de teelt te ondersteunen middels teeltbegeleiding. Dit komt de kwaliteit en de kostprijs van de aardappelen ten goede. Een goed voorbeeld hiervan is het gebruik van de bewaarbarometer bij de akkerbouwers. Deze tool geeft hen handvatten bij de bewaring van hun aardappelen. De barometer geeft in een oogopslag aan of de aardappelen in de bewaring wel of niet geventileerd kunnen worden. Dit levert uiteindelijk een kwalitatief betere en kwantitatief grotere hoeveelheid aardappelen op voor de aardappelverwerkende industrie. Daarnaast werkt de industrie samen met Stichting Veldleeuwerik. Binnen deze stichting werken industrie en akkerbouwers samen om duurzame teelt te stimuleren. Er wordt gewerkt vanuit de visie van zuinig omgaan met natuurlijke bronnen. De stichting spoort akkerbouwers aan om een duurzaam bouwplan op te stellen, dat vervolgens in samenwerking met de ketenpartners wordt uitgevoerd. Naast het verwerken van aardappelen afkomstig van de Nederlandse akkers, wordt ook een deel van de aardappelen ingevoerd vanuit het buitenland. Dit invoerpercentage is in het laatste anderhalve decennium stabiel, circa 1/3 van de hoeveelheid verwerkte aardappelen. De aardappelverwerkers zijn daarbij afhankelijk van de telers en het invoerpercentage stijgt dan ook bij matige oogstjaren. Ook op dit onderwerp probeert de verwerkende industrie de teler te ondersteunen. Binnen het Productschap Akkerbouw is het programma Precisie Landbouw ontwikkeld. Door het toepassen van precisielandbouw kan energie- en hulpmiddelenverbruik gereduceerd worden, terwijl de opbrengsten stijgen. Maatregelen die worden genomen zijn het inrichten van vaste rijpadensystemen en het toepassen van plaatsspecifieke teeltmaatregelen, zoals grondbewerking, gewasbescherming en druppelirrigatie. Op het gebied van supply chain management vinden er vanuit de Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI) aparte activiteiten plaats, waaronder interactieve sessies met verschillende ketenpartners, om best practices uit te wisselen en het onderwerp te bediscussiëren. Zo is er recentelijk gesproken over de mogelijkheden om zogenoemde Cross Chain Control Centers op te richten binnen de levensmiddelenindustrie. Deze regiecentra vormen een hub van waaruit 14

17 meerdere supply chains gezamenlijk gecoördineerd worden met behulp van moderne technologie. VAVI neemt deel aan de kennisbijeenkomsten die vanuit de FNLI worden georganiseerd. Verder zoekt VAVI binnen de eigen keten actief contact met ketenpartners en gaat hiermee in gesprek om duurzaam ondernemen een gemeengoed te maken in de keten Bewaring Het oogstseizoen voor aardappelen loopt van juli tot en met november. Bewaring van aardappelen is noodzakelijk over een langere periode, onder de juiste, geconditioneerde omstandigheden. De verwerking vindt het gehele jaar door plaats. Het oogsten en inschuren moet voorzichtig gebeuren om beschadigingen, zoals stootblauw, te voorkomen. Ook op dit onderwerp is de aardappelbranche continu op zoek naar verbetering. Met de modernste technologie is het nu mogelijk om de aardappelen al voor de opslag goed te sorteren en daarmee beschadigingen en onnodige verliezen te voorkomen. Tijdens de opslag beïnvloeden temperatuur, relatieve luchtvochtigheid en CO2-concentratie de kwaliteit van de aardappelen. Zodra de aardappelen zijn opgeslagen moet het meest optimale klimaat voor de aardappelen worden nagestreefd om de aardappelen gedurende komende 2 tot 8 maanden te kunnen bewaren. De telers beschikken over de juiste kennis en ervaring voor het toepassen van een goed klimaatbeheersysteem in de schuur, waarbij luchtstromen optimaal ingezet worden en de temperatuur constant gehouden wordt. Dit beïnvloedt weliswaar de totale CO2-footprint van de aardappel, maar zorgt er wel voor dat de aardappelen tijdens de verwerking maximaal benut kunnen worden. De manier van opslaan en de omgang met de aardappel tijdens de opslag bepalen namelijk of een aardappel beschadigd raakt Aanvoer Transport vindt meestal rechtstreeks plaats van de teler (bewaarplaats) naar de fabriek, soms via een sorteerbedrijf. De transportafstand varieert sterk, van enkele kilometers vanuit een naburig teeltgebied tot gemiddeld 200 kilometer, al dan niet uit het buitenland (mededeling VAVI). Ook hierbij geldt opnieuw dat de handling van de aardappel invloed heeft op de kwaliteit van het product en daarmee op de maximale benutting van de aardappel ten behoeve van verdere verwerking Verwerking De eindproducten van de aardappelverwerkende industrie kunnen worden ingedeeld in: koelverse, gedroogde en diepgevroren producten. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de totale hoeveelheid verwerkte aardappelen door de jaren heen, inclusief de hoeveelheid die is ingevoerd uit het buitenland. Ook is er een onderscheid gemaakt tussen de productie van voorgebakken producten en andere producten. Tabel 2.3: kerngegevens verwerking consumptieaardappelen (*1.000 ton) (gegevens ontleend aan feiten en cijfers 2013 Nederlandse Aardappel Organisatie, op basis van interne gegevens VAVI) Verwerkt Afkomstig van invoer Productie voorgebakken Productie anderszins Uit bovenstaande tabel wordt duidelijk dat sinds 2008 de hoeveelheid verwerkte aardappelen is toegenomen. 15

18 Het rendement varieert van jaar tot jaar, omdat deze mede wordt beïnvloed door de kwaliteit van de aardappeloogst enerzijds en de productmix en productie anderzijds. Zo is voor de productie van gedroogde aardappelvlokken relatief veel grondstof nodig. In totaal is de aardappelverwerkende sector in Nederland goed voor een jaaromzet van gemiddeld 1,25 miljard euro in Distributie Een groot deel van de producten die in Nederland worden geproduceerd, wordt geëxporteerd naar EU-landen als het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk. Dit grote aandeel export betekent dat transport van het eindproduct over grote afstanden plaatsvindt, voor het grootste deel per vrachtwagen. De gemiddelde transportafstand (enkele reis) van eindproduct naar de afnemer bedraagt circa 600 kilometer, maar is uiteraard zeer afhankelijk van de afzetmarkt. In toenemende mate worden ook niet-europese landen in andere werelddelen als Afrika, Azië en Zuid-Amerika bediend. Dit transport geschiedt per schip. Het toenemende aandeel in export aan niet-europese landen is te verklaren door de vraag vanuit deze landen naar kwaliteitsproducten die niet lokaal ingevuld kan worden. Nederland staat bekend om zijn goede aardappelen en hoge niveau van de totale bedrijfsvoering van de aardappelverwerkende industrie Consumptie Voorgebakken producten (frites, blokjes, schijfjes, e.d.) vormen de belangrijkste productgroep. Daarnaast worden gedroogde producten (granulaat, vlokken), snacks (chips, sticks) en specialiteiten, zoals rösti en aardappelkroketten, geproduceerd. Gedroogde producten zijn halffabricaten die als grondstof dienen voor de voedings- en genotmiddelenindustrie (bijvoorbeeld de productie van aardappelpuree, -kroketten en -snacks). Circa 80% van de productie bestaat uit voorgebakken producten. Deze producten worden diepgevroren of als koelvers product op de markt gebracht. De belangrijkste afzetkanalen zijn de foodservicebedrijven, retail en fastfoodketens. De afzetmogelijkheden voor de aardappelverwerkende industrie zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen door de groei van de fastfoodsector in veel landen in de wereld. In Nederland treedt de sterkste groei op in het koelvers-segment. Dit wordt onder andere veroorzaakt door veranderende consumentenvragen. Wereldwijd stijgt de vraag naar convenienceproducten. 16

19 3 De aardappelverwerkende industrie en de sociale aspecten De aardappelverwerkende industrie deelt de duurzaamheidsthema s in naar drie pijlers. Eén van deze pijlers van duurzaam ondernemen is People-aspecten, ook wel de sociale aspecten genoemd. De sociale aspecten van duurzaam ondernemen binnen de aardappelverwerkende industrie zijn weer op te delen in interne aspecten; werkgelegenheid en arbeidsveiligheid en externe aspecten; volksgezondheid en voedselveiligheid. 3.1 Terugblik Duurzaamheidsrapport 2010 Het Duurzaamheidsrapport 2010 gaf een compleet overzicht van de relevante thema s op het gebied van People binnen de aardappelverwerkende industrie. Op basis van de uitgevoerde acties en de doelstellingen zijn de toekomstige acties geformuleerd. In onderstaande tabel zijn van de Peopleaspecten de geplande acties weergegeven, zoals deze in het Duurzaamheidsrapport 2010 zijn beschreven. De benoemde onderwerpen uit 2010 zijn ook anno 2013 relevant binnen de aardappelverwerkende industrie. Op alle benoemde onderwerpen uit het rapport zijn acties ondernomen en hebben er tevens nieuwe ontwikkelingen plaatsgevonden. Tabel 3.1: People-aspecten voor de aardappelketen Duurzaamheidaspect Acties uit Duurzaamheidsrapport 2010 Status Verantwoorde leefstijl Via Taskforce Food Safety & Health, en Taskforce Productaanbod (het nieuwe Netwerk Herformulering Productaanbod) doelstellingen en acties definiëren om voeding gezonder te maken, waarbij de ambities van de VAVI vooral liggen bij reductie van ongezonde vetten (trans- en verzadigde vetzuren). Duurzame palmolie Acrylamide Sociale aspecten betreffende medewerkers en leefomgeving Manifest van de Taskforce Duurzame Palmolie uitvoeren, opdat de VAVI-leden waarvoor dit relevant is, per 2015 uitsluitend duurzame palmolie (voor de Nederlandse markt) gebruiken conform de richtlijnen van het RSPO. Ontwikkelingen rondom acrylamide proactief blijven volgen en nieuwe inzichten toepassen op het productieproces en/of bereidingsadvies op de verpakking. Op Europees niveau ontwikkelen van voorlichting en trainen van professionele eindgebruikers en overige stakeholders. Aansluiting zoeken bij Top-sector Agro & Food die in 2012 samen met het onderwijs een visie op gaat stellen hoe om te gaan met de toekomstige tekorten en concrete afspraken gaat maken over de rol die het bedrijfsleven en de onderwijsinstellingen daarin vervullen. 3.2 Uitgevoerde acties In deze paragraaf worden de uitgevoerde acties op de verschillende sociale thema s beschreven Verantwoorde leefstijl Verantwoorde leefstijl valt voor de aardappelverwerkende industrie uiteen in twee kernthema s: Verbeterde vetzuursamenstelling Gezond gewicht 17

20 Vanuit gezondheidsperspectief is het verbeteren van de vetzuursamenstelling van voorgebakken aardappelproducten het belangrijkste duurzaamheidsthema voor de aardappelverwerkende industrie. In de periode 2003 tot 2010 heeft de Taskforce Verantwoorde Vetzuursamenstelling onderzocht hoe de vetzuursamenstelling van voorgebakken aardappelproducten kan worden verbeterd. In die periode zijn individuele VAVI-leden overgestapt van geharde plantaardige vetten (meestal palmolie) naar ongeharde vetten, waarmee transvetzuren structureel zijn gereduceerd tot < 1% op vetbasis. Als tweede stap zijn diverse leden de afgelopen jaren overgeschakeld naar plantaardige olie met veel lagere gehaltes aan verzadigde vetten, zoals zonnebloemolie. Hierdoor is de frituurolie, waarmee de aardappelverwerkende industrie werkt, een stuk gezonder geworden. Zoals onderstaande grafiek laat zien is in de jaren het aandeel transvetzuren significant gedaald en vanaf 2005 tevens het aandeel verzadigde vetzuren, waardoor het aandeel (gezondere) onverzadigde vetzuren is gestegen. Figuur 3.1: samenstelling (%) van het vetzuur in voorgebakken aardappelproducten 1 100% verzadigde vetzuren (SUFA) 80% onverzadigde vetzuren (MUFA+PUFA) 60% transvetzuren (TFA) 40% 20% 0% / In 2010 is de Taskforce Verantwoorde Vetzuursamenstelling opgegaan in het Netwerk Herformulering Productaanbod. De VAVI is lid van deze groep en blijft prioriteit geven aan het verbeteren van de vetzuursamenstelling (gezondere vetten). Het doel van deze groep is een netwerk creëren van brancheorganisaties die actief zijn op het gebied van herformulering van voedingsproducten. Het herformuleren van voedingsproducten moet leiden tot een gezonder aanbod voor consumenten. De groep bedrijven die is aangesloten komt een aantal keer per jaar samen om vooral hun voortgang op het gebied van herformulering van productaanbod te bespreken en activiteiten eventueel met elkaar af te stemmen. De Taskforce houdt bovendien nauw contact met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en RIVM rondom de herformulering. Naast deze sectoroverstijgende activiteiten vinden er ook binnen de branches zelf activiteiten plaats. In dit kader zijn de activiteiten rondom de vetzuurmonitoring ontwikkeld en is de website Good Fries, die uitleg geeft over de juiste bereiding van aardappelproducten, gepromoot, om hiermee tevens acrylamidevorming zoveel mogelijk te beperken tijdens de eindbereiding. Kernboodschap is dat goed gebakken frites licht goudgeel hoort te zijn en dat consumenten en eindbereiders de frites niet te bruin moeten bakken. In 2005 ondertekende de VAVI, gezamenlijk met de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI), het Convenant Gezond Gewicht, dat streeft naar het ombuigen van de stijgende trend van overgewicht en obesitas. 1 Bij het schrijven van het VAVI Duurzaamheidsrapport 2014 waren de cijfers van de vetzuursamenstelling over 2013 nog niet beschikbaar. 18

21 In het kader het Convenant Gezond Gewicht neemt de VAVI deel aan de Commissie Voeding en Gezondheid van de FNLI. Onder dit Convenant vallen de vier deelconvenanten Werk, School, Consument en Vrije Tijd en Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG). Naast de ondertekening van het algemene Convenant is de VAVI betrokken bij de deelconvenanten Consument en Vrije Tijd en Jongeren Op Gezond Gewicht. Beide deelconvenanten zijn erop gericht om consumenten (jong en oud) meer te laten bewegen en een gezond productaanbod te bieden. Om dit te bewerkstelligen probeert de FNLI, met de VAVI, zoveel mogelijk draagvlak te creëren binnen de levensmiddelenbranche om aandacht te krijgen voor deze onderwerpen. Daarnaast is de VAVI betrokken bij het initiatief van de Alliantie Verduurzaming Voedsel om de fritesketen verder te verduurzamen. In dit kader is er in 2013 marktonderzoek uitgevoerd binnen de keten. Hiervoor zijn cafetariahouders geïnterviewd, is er een online onderzoek onder consumenten gehouden en op basis hiervan is een marktanalyse uitgevoerd over het huidige aanbod duurzame frites. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de gehele keten positief is over een initiatief voor duurzamere frites, waarbij de uitdaging ligt in duurzame frites die niet duurder is dan het reguliere product. Samenwerking wordt als essentieel gezien voor verduurzaming van de gehele aardappelketen. Verder informeren de VAVI en het Productschap Margarine, Vetten en Oliën de consument via de website Deze website is ontstaan na een eerdere samenwerking tussen het Productschap en de VAVI op het onderwerp verantwoord frituren. Hier is onder andere informatie te vinden over onderwerpen die gerelateerd zijn aan het onderwerp overgewicht Duurzame palmolie Op 2 november 2010 ondertekende de VAVI het Manifest van de Taskforce Duurzame Palmolie. VAVI-leden die voorgebakken aardappelproducten maken, committeren zich om duurzame palmolie de norm te maken. Inmiddels zijn de VAVI-leden Aviko, Lamb Weston/Meijer, McCain, Oerlemans Foods, Farm Frites en Agristo, lid van de Roundtable on Sustainable Palm Olie (RSPO). VAVI-lidbedrijf Peka Kroef maakt in het proces geen gebruik van palmolie, aansluiting bij de RSPO heeft dan ook geen toegevoegde waarde. Het internationale platform RSPO bevordert de productie en verwerking van gecertificeerde duurzame palmolie. Binnen de aardappelverwerkende industrie wordt steeds vaker gebruik gemaakt van andere oliën dan palmolie, vanwege gezondheidsaspecten. Palmolie is echter een relatief goedkoop product, met veelzijdige toepassingsmogelijkheden, een hoog rendement en goede verwerkbaarheid tijdens de verwerking. Voor de palmolie die de sector gebruikt houdt de VAVI vast aan een gefaseerde uitrol van de invoering van gecertificeerde duurzame palmolie in de Nederlandse markt. Het commitment van de VAVI-leden is om eind % van deze palmolie in te kopen als Certified Sustainable Palm Oil (CSPO) conform RSPO-richtlijnen. Hierbij zijn er drie opties om duurzame palmolie in te kopen, die alle drie kostenverhogend zijn: segregated, mass balance of book en claim. In 2011 stond het aandeel duurzame palmolie van de VAVI nog op 10%, in 2013 is dit gegroeid naar 59%. De aardappelverwerkende industrie zit hiermee 9% boven het gestelde doel van 50% duurzame palmolie in Een van de lidbedrijven heeft het doel van 100% gecertificeerde duurzame palmolie al per eind 2012 gerealiseerd. Het is belangrijk dat overige leden stappen blijven zetten om de 2015-sectordoelstelling te behalen. 19