Landelijk rapport Kwaliteitsnetwerk FPA. Parels delen

Transcriptie

1 Landelijk rapport Kwaliteitsnetwerk FPA Parels delen Cyclus 1 (pilot), 2014

2 Colofon Het Kwaliteitsnetwerk FPA is een gezamenlijk initiatief van alle Forensisch Psychiatrische Afdelingen. Het project wordt gecoördineerd door het Expertisecentrum Forensische Psychiatrie en is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het programma Kwaliteit Forensische Zorg. Voor meer informatie over het Kwaliteitsnetwerk FPA of over andere Kwaliteitsnetwerken, kunt u contact opnemen met het EFP via Dit instellingsrapport is opgesteld door: Expertisecentrum Forensische Psychiatrie Churchilllaan GV Utrecht Opmaak/ontwerp: Ted Heijmans / Heijmans Reclame

3 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Wat is het Kwaliteitsnetwerk FPA? 4 Lijst deelnemende instellingen 7 Parels en Oesters in het FPA veld 8 Waar zijn de FPA s goed in? 8 Welke uitdagingen liggen er? 9 Wat levert het thema op? 10 Over de percentages 11 Personeel, Patiënten en Familie 13 Top & Tips 13 Voorbeeld van Parels 14 Veiligheid en Risicomanagement 15 Top & Tips 15 Voorbeeld van Parels 16 1 Zorgprogramma 17 Top & Tips 17 Voorbeeld van Parels 18 In-, Door- en Uitstroom 19 Top & Tips 19 Voorbeeld van Parels 20 Evaluatie en ambitie eerste cyclus Kwaliteitsnetwerk 21 Onderzoek Kwaliteitsnetwerk FPA: het waarom 23 Bijlagen 25 Bijlage 1. Contactenlijst Parels 25 Bijlage 2. Totaal overzicht per standaard 30 Bijlage 3. Onderzoek nulmeting 31 Bijlage 4. Contactenlijst Kwaliteitsnetwerk FPA 33

4 2

5 Voorwoord Voor u ligt het landelijk rapport van de eerste cyclus van het Kwaliteitsnetwerk FPA, waarmee in 2014 een pilot in 6 Forensisch Psychiatrische Afdelingen (FPA) heeft plaatsgevonden. In het afgelopen jaar is door de FPA s hard gewerkt aan dit Kwaliteitsnetwerk FPA; een innovatieve manier van werken aan kwaliteit. Voor en door professionals, vanuit inspiratie en wederzijdse kennisuitwisseling, en met de patiënt als volwaardige partner. Deze methodiek is afgeleid van het succesvolle Quality Network for Forensic Mental Health Services dat in Engeland gebruikt wordt door het College Centre for Quality Improvement. Tussen 1 september 2013 en 31 mei 2014 hebben de FPA s met projectondersteuning vanuit het Expertisecentrum Forensische Psychiatrie (EFP) en met financiële ondersteuning vanuit KFZ, het Kwaliteitsprogramma Forensische Zorg, de methodiek van het Engelse Kwaliteitsnetwerk vertaald naar de Nederlandse forensische sector. Vervolgens is een eigen set standaarden opgesteld en is een zeer succesvolle pilot uitgevoerd met deze methodiek binnen 6 FPA s. In de pilot is men op zoek gegaan naar goede praktijkvoorbeelden ( parels ), door professionals en patiënten uit verschillende instellingen met elkaar te laten praten over de zorg binnen hun instelling. Men kijkt daarbij dus over de grenzen van de eigen instelling heen! Professionals zijn enthousiast over de methode, vooral ook omdat de inhoud centraal staat en omdat patiënten als volwaardige partners mee oordelen over de kwaliteit van de zorg. Dit model geeft de mogelijkheid tot benchmarken en leren van elkaar, waarmee we de gehele forensische zorg op FPA niveau op een hoger plan brengen. Onze ambitie daarbij is om tegelijkertijd efficiënter te werken en de kwaliteit van de forensische zorg te verbeteren. 3 De resultaten van de eerste cyclus van het Kwaliteitsnetwerk FPA vindt u terug in deze eerste jaarrapportage. In de komende twee jaren wordt de methodiek verder uitgebouwd, zo is het streven bijvoorbeeld om familie te betrekken bij deze methodiek en wordt er onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van het Kwaliteitsnetwerk. De methodiek zoals die nu is gebruikt wordt beschreven en is per oktober beschikbaar voor het gehele forensische veld. Want: kennis delen is kennis vermenigvuldigen. Dini Hoenink Voorzitter stuurgroep Kwaliteitsnetwerk FPA s

6 Introductie: wat is het Kwaliteitsnetwerk FPA? Het Kwaliteitsnetwerk is van oorsprong een Engelse methode, die door de gezamenlijke FPA s is vertaald naar de Nederlandse forensische context. In 2014 namen 6 FPA s deel aan een pilot met het Kwaliteitsnetwerk. Het Kwaliteitsnetwerk is een kwaliteitsverbetermethodiek die gedragen wordt door professionals en waarbij leren van elkaar voorop staat. Het is een cyclische methode, die start met het gezamenlijk bepalen van standaarden waarop professionals van instellingen elkaar bevragen. Het model voor het Kwaliteitsnetwerk ziet er als volgt uit: Standaarden bepalen 4 Landelijk rapport en bijeenkomst Zelfreview Reflectie en actie Reviewdag Reviewrapport voor instellingen

7 De cyclus startte met het bepalen van standaarden door professionals. In de pilot zijn deze gekozen door de deelnemers aan de FPA-dag in november Belangrijk bij het bepalen van de standaarden is, dat het niet gaat om minimale eisen waaraan een instelling in elk geval zou moeten voldoen. Gezocht wordt juist naar een ambitieuze set smart geformuleerde standaarden die aanleiding is voor een gesprek rond de vraag hoe pakken jullie dat nu aan?. De standaarden die in deze eerste cirkel zijn uitgevraagd zijn onderverdeeld in 4 rubrieken: - Veiligheid en Risicomanagement (gebaseerd op de ifpa -adviezen veiligheid en risicotaxatie en risicomanagement ) 1 - In-, door- en uitstroom (gebaseerd op het gelijknamige ifpa-advies) - Zorgprogrammering (gebaseerd op het gelijknamige ifpa-advies) - Personeel, patiënten en familie (aanvullende standaarden gekozen uit de Engelse set) Ook is doorgevraagd op het thema Open cultuur. Hoe verenig je het forensische aspect met een op groei gericht leefmilieu. De informatie die daaruit verkregen werd kan input vormen voor het ontwikkelen van nieuwe standaarden. De standaarden zijn inmiddels geëvalueerd. Een adviesraad van professionals zal op basis van deze evaluatie de set standaarden waar nodig aanscherpen of aanvullen. Zelfreview en reviewbezoek Na het bepalen van de standaarden voerde elke FPA een zelfreview uit, waarbij teams onderling in gesprek gingen over de wijze waarop de eigen instelling de standaarden vormgaf. Ook vond er een telefonisch interview plaats tussen een patiëntreviewer die daartoe was opgeleid en een patiënt vanuit elke FPA. Deze informatie diende vervolgens als input voor de reviewteams. Elke FPA werd bezocht door een reviewteam bestaande uit 4 professionals en 1 patiëntreviewer vanuit andere FPA s, ondersteund door een centrale coördinator. Tijdens het reviewbezoek werden niet alle standaarden expliciet uitgevraagd. Het reviewteam heeft zich geconcentreerd op interessante aanknopingspunten die naar voren zijn gekomen uit de zelfreview en het patientinterview. Het primaire doel van de reviewdag was intercollegiaal het gesprek aangaan en leren van elkaar. De gekozen standaarden vormden het aanknopingspunt voor gesprek. 5 Na de reviewdag ontving de instelling een instellingsrapport, waarin de uitkomsten werden weergegeven. De instelling wordt uitgenodigd hierop te reflecteren met de teams en waar wenselijk verbeteracties uit te zetten. De cyclus wordt afgesloten met dit landelijke rapport en een landelijke dag op 5 september, waarin de stand van zaken in de sector (over de deelnemende instellingen) wordt gedeeld en waar parels worden uitgewisseld.

8 Reflectie op dit rapport In dit rapport wordt een stand van zaken weergegeven van de kwaliteit binnen de deelnemende instellingen op de gekozen standaarden. Ook vindt u hier een overzicht van de gevonden parels : de mooie voorbeelden die de reviewteams in de instellingen vonden. Een oester is een onderwerp waarop verbetering nodig is; er ligt mogelijk een parel in verscholen, maar dat vergt nog wat werk. Het Kwaliteitsnetwerk is nadrukkelijk niet gebaseerd op het principe van een audit: het is dan ook niet de doelstelling van dit rapport om een automatische verbeterplanreflex op te wekken. Wij hopen dat FPA s dit rapport -en het instellingsrapport- gebruiken om gezamenlijk met de teams te reflecteren op de eigen kwaliteit en de eigen ambities op dat vlak. Op welke fronten wil de afdeling zich ontwikkelen, gezien de specifieke doelgroep en context? Ter ondersteuning van eventuele implementaties tref je op formats aan voor projectplanning. In de bijlage zijn enkele voorbeelden opgenomen. Omdat veel van de medewerkers en ook patiënten hebben deelgenomen aan de 6 cyclus, bevelen wij aan om het rapport breed intern te delen. 1Voor meer informatie over het project de Ideale FPA, kijk op

9 Lijst deelnemende instellingen Dit landelijke rapport heeft betrekking op de eerste cyclus die in Nederland is uitgevoerd met het Kwaliteitsnetwerk FPA. Er is zoals je in de introductie kon lezen voor gekozen om deze eerste cyclus te starten als pilot, met een beperkt aantal deelnemende FPA s. De zes deelnemende FPA s hebben deelgenomen aan het bepalen van de standaarden, het uitvoeren van de zelfreview, de reviewbezoeken en het ontvangen van het instellingsrapport. Met het ontvangen van dit rapport en het deelnemen aan de FPA-dag op 5 september 2014 is de eerste cyclus ten einde en ligt de schone taak bij deze instellingen om intern te bezien op welke fronten de teams de kwaliteit willen verbeteren. De 6 pilotinstellingen zijn: Altrecht Aventurijn GGNet GGZ Noord-Holland Noord GGZ Westelijk Noord-Brabant Palier Radix (onderdeel van Mondriaan) 7 De 7 overige FPA s namen geen deel aan de pilot, maar waren wel actief betrokken. Zo waren alle FPA s betrokken bij de vaststelling van de standaarden op de FPA-dag in november 2013 en werden zij middels een nieuwsbrief actief geïnformeerd over de vorderingen. Daarnaast zijn zij actieve deelnemers op de FPA-dag en ontvangen zij allen het landelijke rapport. Bovendien spelen zij een actieve rol in het wetenschappelijk onderzoek dat wordt uitgevoerd naar het effect van het Kwaliteitsnetwerk. Voor meer informatie over het onderzoek zie bladzijde 23. Deze 7 instellingen zijn: Kijvelanden Lentis Pro Persona GGZ Friesland Reinier van Arkel Vincent van Gogh Leger des Heils Het Kwaliteitsnetwerk FPA werd ondersteund door het Expertisecentrum Forensische Psychiatrie, die het projectmanagement en de backoffice voor haar rekening nam.

10 Parels en Oesters in het FPA-veld Wat doen de FPA s al heel goed en wat kan er beter? Hieronder geven we een beeld van de FPA-sector, eerst in woorden en daarna in cijfers. Nieuwsgierig geworden naar welke parels waar in het land liggen? In de bijlage vind je een volledig overzicht van de verschillende parels die de reviewteams gevonden hebben. Voor de uitkomsten op de individuele standaarden, verwijzen we je graag naar bijlage 2. Waar zijn de FPA s goed in? 8 Zorg op maat Zorg op maat bieden staat hoog in het vaandel bij alle FPA s, de patiënt staat centraal. Er lijkt een open behandelklimaat te heersen waarbij een respectvolle bejegening een van de pilaren is. Alle instellingen voldoen hierop. Er wordt gestreefd naar een leefklimaat dat gericht is op persoonlijke groei van patiënten. Voorts weet 83% van de instellingen hierbij een open en niet beschuldigende cultuur op afdelingen te creëren en te bevorderen waardoor men zich vrij voelt om incidenten te melden. Basisbehandelaanbod Er staat een gedegen basisbehandelaanbod. De autonomie en persoonlijke groei van de patiënt wordt hierbij op verschillende manieren gestimuleerd. Zo hebben patiënten veel eigen inbreng en verantwoordelijkheid, is er een variëteit aan dagbesteding, kunnen ze zelf koken en boodschappen doen. Op dit vlak wordt voortdurend gezocht naar ontwikkeling en verbetering van de FPA. Brug bouwen naar de samenleving Bij alle instellingen zijn er samenwerkingsafspraken zijn met een (forensische) poli of andere voorziening zoals RIBW s. Men is creatief in het vinden van wegen om deze samenwerking te verbeteren zoals jobrotation voor een dag met deze instellingen.

11 Ambitie De FPA s hebben in een korte tijd veel op de behandelkaart gekregen en zijn ambitieus in dat opzicht. Welke uitdagingen liggen er? Verankering Er zijn een veel mooie bouwstenen in het FPA veld, maar wat soms nog lijkt te missen is de lijm die het een geheel maakt: een verdieping en soms ook structurering van de behandelmodules met een koppeling naar risicotaxatie en delictanalyse. Voor ambitieuze FPA s die veel plannen hebben geldt het advies de structuur (lijm) niet uit het oog te verliezen bij het implementeren van de verbeteringen. Gestructureerde intervisie voor personeel met patiëntencontact kan een bijdrage leveren aan het versterken van de lijm door de behandelvisie breed te delen. Het betrekken van de belangrijke naasten De wijze waarop familie en/of belangrijke anderen betrokken worden bij de behandeling zou meer methodisch verankerd kunnen worden. Ondanks dat het bij onze patiëntenpopulatie lastig is om het netwerk bij de behandeling te betrekken, lijkt er nog meer winst te halen indien er een meer proactieve en methodische benadering aangehouden wordt. Met de huidige maatschappelijke ontwikkelingen wordt mantelzorg ten slotte steeds belangrijker. Daarnaast wordt er momenteel weinig gestructureerde feedback op de kwaliteit van de zorg gevraagd aan naasten: het gebruikmaken van de suggesties uit deze hoek kan de kwaliteit van de zorg verder verbeteren. 9 Verwelkomen Uit de review blijkt dat slechts één FPA zorgt voor een welkomstpakket voor nieuwe patiënten. Naast een prak-

12 tisch doel (patiënten worden niet zelden opgenomen zonder spullen als shampoo) heeft dat ook als effect dat patiënten zich meer welkom voelen, waardoor je gemakkelijker op de juiste toon begint aan de behandeling. Wat levert het thema op? In de pilot zijn niet alleen 28 standaarden uitgevraagd, maar ook een thema. Hiervoor is gekozen omdat er onderwerpen zijn die een belangrijke impact hebben op kwaliteit maar die zich nog niet in een standaard laten vangen, omdat we nog niet goed weten hoe je ze goed doet. Het idee is dat elk jaar wordt gekozen voor een thema dat wordt uitgevraagd met behulp van een aantal meegeleverde vragen. We hopen dat de antwoorden op de vragen uiteindelijk input biedt om nieuwe standaarden te ontwikkelen. 10 Het gekozen thema dit jaar is open cultuur: hoe verenig je het forensisch aspect met een op groei gericht leefmilieu. Uit het thema blijkt dat de verschillende instellingen een goed beeld hebben waar hun krachten en hun uitdagingen liggen. Het blijft altijd zoeken naar een juiste balans tussen het forensische aspect (risicobeperking/beheersing) met een op groei gericht leefmilieu (respectvol, open). Er wordt nagestreefd een open cultuur te creëren waarin alles bespreekbaar is, zowel onderwerpen als risico s en veiligheid. Verschillende factoren kunnen hierbij een rol spelen als doelgroep, personeel en verwijzer. Centraal staat het creëren van een veilige haven, waar zowel de patiënt als het personeel zich optimaal kan ontplooien. De sfeer op de afdelingen kan geschetst worden als humaan, leefbaar, geen overkill aan regels waarbij normalisatie wordt nagestreefd. Hier zijn verschillende aanvliegroutes voor, waarbij elke FPA zijn eigen accenten kiest. De behandeling is zo kort als mogelijk en zo lang als nodig. De doelen zijn gericht op resocialisatie, vergroten inzicht in eigen problematiek en delictgedrag. Men start al vroegtijdig met verloven zoals therapie buiten de afdeling. Er is aandacht voor de relatie met de patiënt en zijn mogelijkheden, wensen en krachten. Zo wordt samen in gesprek gegaan met de vraag wat wil jij zelf. De patiënt mag fouten maken in zijn behandeling, dit is bespreekbaar en bedoeld om van te leren. Verantwoordelijkheid nemen voor fouten, maar ook voor herstel en eigen leven. Er wordt verteld aan de patiënt wie de FPA is, wat ze doen en hoe ze het doen. Hierbij ze mogen dus ook aangesproken worden op hun handelingen. Een van de uitdagingen lijkt te liggen in het voorkomen dat groepen een te gesloten karakter krijgen. Er wordt door het personeel continu gewaakt om de neiging te

13 voorkomen om niet te snel in repressieve maatregelen te schieten. Transparant zijn en voortdurend in gesprek blijven en onder de aandacht te brengen helpt hierbij. Een andere uitdaging lijkt te liggen in dat het personeel veel van zichzelf moet kunnen en alles normaal moet vinden. Door bijeenkomsten te organiseren na incidenten, door het doen van VIM/MIP-meldingen te stimuleren en doordat alle behandelaren letterlijk bijna altijd hun deur open hebben staan, wordt geprobeerd hier meer ruimte voor te creëren. Om een zo open mogelijke cultuur op een FPA verder te stimuleren worden ook open dagen en werkbezoeken georganiseerd waar externen, zoals buurtbewoners, verwijzers, scholieren etc., voor uitgenodigd worden om een kijkje te nemen in de wereld van de forensische psychiatrie. Voor familie wordt geprobeerd familiedagen te organiseren. Verder wordt aan de open cultuur gewerkt door gastvrije zorg, religieuze feesten van andere culturen te vieren, door te samenwerken met herstelwerkplaatsen of door mee te doen met een hardloopwedstrijd. Tevens werken verschillende FPA s met ervaringsdeskundigen en/of maatjes wat als positief wordt ervaren. Als effect wordt beschreven dat het lijkt alsof de kloof tussen patiënt en verpleging kleiner wordt. Over de percentages Zoals in grafiek 1 te zien is scoorden de instellingen het hoogste op de domeinen Zorgprogramma en Veiligheid & Risicomanagement. Bij de domeinen Zorgprogamma en In-, door en uitstroom zijn er zelfs geen standaarden waar niet aan voldaan werd. Een mooie score voor een pilot waarin standaarden zijn opgenomen met een hoog ambitieniveau! Grafiek 1 laat zien hoeveel procent van de instellingen in totaal voldoen op de domeinen. 11

14 Grafiek 2: De uitkomsten per (geanonimiseerd weergegeven) FPA In de grafiek zie je weergegeven dat de zes pilot-fpa s (nummers 1 tot en met 6) tenminste op 89 % van de ambitieuze standaarden deels of volledig voldoen. 12

15 Personeel, Patiënten en Familie Aantal standaarden: 7 Percentage standaarden waaraan geheel wordt voldaan: 40% Range: 29 % - 57% Top Het leefklimaat op de afdelingen bij de FPA s is gericht op persoonlijke groei van de patiënt. Ook naar het bezoek toe wordt zorgvuldig gezocht naar een goede balans tussen gastvrijheid en risicobeperking. Tip Alhoewel er een goede balans is tussen gastvrijheid en risicobeperking, zou bij de helft van de instellingen in het bezoekersbeleid nog wel meer aandacht besteed kunnen worden aan hoe om te gaan met kinderen. Hoewel er aandacht is voor scholing voor het personeel, blijkt met name voor verdiepende cursussen behoefte aan te zijn. Hierbij valt te denken aan cursussen omtrent verslavingsproblematiek. 13 Een welkomstpakketje waardoor een patiënt voorzien wordt van de basisbenodigdheden bij binnenkomst, kan de patiënt helpen zich welkom te voelen. Het gestructureerd vragen van feedback aan patiënten en hun belangrijke naasten en dit vervolgens te benutten, kan een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van zorg.

16 Parels Binnen de Mare wordt binnen zes weken contact gelegd met de familie, een huisbezoek afgelegd en daarmee de eerste aanzet gedaan tot systeemgesprekken waarin samen naar de toekomst kan worden gekeken. Twee keer per jaar wordt er bij Palier een spiegelbijeenkomst gehouden, waarbij een onafhankelijk persoon de patiënten vraagt wat zij van een bepaald onderwerp vinden, zoals het drugsbeleid of afdelingsregels. Bij de Boog hebben patiënten de mogelijkheid zelf hun gemeenschappelijke ruimtes aan te kleden met bijvoorbeeld kunstwerken. Op deze manier wordt goed gebruik gemaakt van de omgevingsfactoren om je zo goed als mogelijk welkom te voelen. 14 Grafiek 3: Overzicht uitkomsten op domein Personeel, Patiënt en familie, uitgesplitst per instelling

17 Veiligheid en Risicomanagement Aantal standaarden: 7 Percentage standaarden waaraan geheel wordt voldaan: 60 % Range: 43 % 57 % Top Alle instellingen hebben het streven om een open en niet beschuldigende sfeer op de afdelingen te creëren, bij 83 % lijkt dit ook te lukken. 83 % van de instellingen voldoen aan de standaard dat het beleid omtrent verboden voorwerpen bekend is bij zowel patiënten als bezoekers. Ten aanzien van veiligheid, is er bij alle instellingen beleid aanwezig ten aanzien van veiligheid. Bij 67% van de instellingen wordt het toepassen van dwang en drang ook aantoonbaar bewust gedaan. Tip In het aantoonbaar koppelen van de behandeldoelen aan de risicotaxatie (inclusief de beschermende factoren) en met name aan de delictanalyse valt nog winst te behalen (bij 83% van de instellingen). 15

18 Parels Binnen GGZ Noord-Holland-Noord is risicotaxatie stevig verankerd in de behandeling. Zo worden verschillende risicotaxatie-instrumenten gebruikt en wordt gekeken welk instrument voor welke doelgroep het meest valide en betrouwbaar is, met een specialisatie in zedenproblematiek. Een parel is het dwang- en drangbeleid bij De Boog met het daaraan gekoppelde engagementmodel. Er wordt daardoor de-escalerend gewerkt en met een heldere focus op vroegsignalering. Het gebouw sluit goed aan bij deze methode. Zo kunnen patiënten langer op hun eigen kamer blijven omdat de kamer daadwerkelijk prikkelarm gemaakt kan worden, kan de intensiteit en kleur van het licht aangepast worden en kan de deur zowel naar binnen als naar buiten open. 16 Binnen Radix wordt de methode het Zwaard en de Kelk gehanteerd. Dit is een mooie manier om te zorgen dat je daadwerkelijk naast de patiënt blijft staan wat soms met deze populatie lastig kan zijn. Hiermee wordt het verpleegkundig personeel op een eenvoudige manier bewust gemaakt welke bejegening het beste is voor de patiënt op een bepaald moment. Grafiek 4: Overzicht domein Veiligheid en Risicomanagement, uitgesplitst per instelling

19 Zorgprogramma Aantal standaarden: 7 Percentage standaarden waaraan geheel wordt voldaan: 63 % Range: 14 % 86 % Top Alle instellingen hebben een respectvolle bejegening als basis voor de patiënt. Het basisprogramma staat ook bij alle instellingen. Bij 67% van de instellingen krijgen patiënten een exemplaar van het zorg/behandelplan of hebben directe toegang daartoe. Bij 67% van de instellingen wordt behandeld volgens bestaande multidisciplinaire richtlijnen, rekening houdend met de complexiteit en samenhang van stoornissen. Tip Een ruim aanbod aan vaktherapie (als PMT, drama, muziek, beeldend, etc.) is aanwezig bij de helft van de instellingen. Bij de andere helft is hier mogelijk nog winst te behalen. 17 De helft van de deelnemende instellingen voldoet geheel waar het gaat om het bieden van een samenhangend aanbod voor patiënten met verslavingsproblematiek. Bij de andere helft is dit deels gelukt. Bij 67 % van de instellingen valt nog winst te behalen in het betrekken van familie bij het in kaart brengen van de zorgvragen van een patiënt door middel van systeemgesprekken. Een gemeenschappelijk probleem bij alle FPA s blijkt het voor elkaar krijgen dat er altijd een sociotherapeut/verpleegkundige in de gemeenschappelijke ruimtes aanwezig is. Door veel administratieve taken lijkt dit streven vaak in de knel te komen. Er is dan wel een medewerker aanwezig in de teampost, maar niet in de huiskamers of op de afdeling. Wat soms ontbreekt is de lijm die de afzonderlijke bouwstenen van de behandeling op een heldere en door iedereen gedeelde manier integreert. Door een gedeelde en concreet gemaakte behandelvisie wordt het geheel sterker dan de som der delen.

20 Parels Bij GGZ Noord-Holland-Noord hanteert men zowel het What Works Principe als het Risk Need Responsivity model als een gedeelde behandelvisie, die ook concreet is gemaakt. Daardoor is dit een herkenbare kapstok voor de behandeling. Bij de Boog is er een mooi basisaanbod aan behandelingen en (vaardigheids) trainingen, waarbij oog is voor specifieke doelgroepen. De Boog blijft nadenken welke expertise nodig is en beperkt zich daarbij niet door de grenzen van de eigen instelling, maar kijkt waar nodig ook buiten de deur. Roosenburg biedt daarnaast verschillende leefmilieus en daardoor is veel zorg op maat mogelijk. De afdeling Trans is een plek waar patiënten in alle openheid mogen ervaren wat hun grenzen zijn bij gebruik van de afdeling en wanneer dit hun leven in de weg staat. Bij Radix is een groot basisaanbod van therapie. Hierbij is er een duidelijke focus op verslaving, met onder andere een specifieke verslavingsafdeling, naast een individueel signaleringsplan ook een groepssignaleringsplan en heldere richtlijnen voor wat te doen als er (vermoedens van) drugs in huis zijn. 18 Binnen de Mare is er veel samenhang in het modulaire behandelaanbod, dat veel duidelijkheid en structuur biedt. Het team houdt in de groepsbehandeling het individuele behandeltraject scherp voor ogen. Grafiek 5: Overzicht per domein Zorgprogramma, uitgesplitst per instelling

21 In-, Door- en Uitstroom Aantal standaarden: 7 Percentage standaarden waaraan geheel wordt voldaan: 43 % Range: 29 % 43% Top Alle instellingen is het gelukt om samenwerkingsafspraken met een (forensische) poli of andere voorziening (FACT/RIBW) te hebben. Vanaf de eerste behandelplanbespreking worden dan ook meteen doelen gesteld gericht op uitstroom en nazorg (83%). Tip Bij opname krijgen patiënten vaak informatie over hun rechten en plichten. Momenteel wordt echter niet enige tijd daarna bij de patiënt nagevraagd of die alles begrepen heeft. Doordat het moment van opname voor de patiënt vaak een heftig en hectisch moment is, landt belangrijke informatie over procedures bij verlof, vrijheden, arts bezoek et cetera minder goed. Door er achteraf, als het stof is neergedaald, nog even op terug te komen, bereikt de informatie hen beter. Wanneer een patiënt uitstroomt blijkt het lastig te zijn om een smart geformuleerd actueel signalerings- én terugvalpreventieplan te hebben (bij 83% van de instellingen). Er is wel altijd één van de twee plannen aanwezig bij uitstroom. Wanneer een patiënt voorts met ontslag gaat, is het streven bij alle instellingen dat er binnen twee weken een ontslagbrief verstuurd wordt naar de huisarts, dit blijkt bij 83% vaak niet te lukken. 19

22 Parels In de visie van Palier wordt bij uitstroom het probleemhouderschap vastgelegd: deze ligt bij de regio van herkomst van de patiënt. Dat geeft helderheid naar alle betrokken partijen. Daarnaast is het bewonderenswaardig dat Palier behandelinhoudelijke afwegingen laat prevaleren boven de doorstroomdruk. Palier heeft Forensische Oefen Units. De FOU s zijn units waarbij patiënten al binnen de klinische setting stevig en realistisch oefenen met meer vrijheid. De Mare heeft goede samenwerkingen met het FACT-team en de RIBW. De uitstroom richting FACT en RIBW lijkt goed aan te sluiten op het klinische vervolgtraject. Roosenburg heeft een samenwerking met de ambulante sector als ACT en RIBW. Men is creatief in het vinden van wegen om deze samenwerking te verbeteren zoals jobrotation voor een dag met deze instellingen. 20 Grafiek 6: Overzicht per domein In-, Door- en Uitstroom, uitgesplitst per instelling

23 Evaluatie en ambitie eerste cyclus Kwaliteitsnetwerk Zoals gezegd was deze eerste cyclus van het Kwaliteitsnetwerk FPA een pilot. Daarom heeft na afloop van de reviewbezoeken in juli 2014 een grondige evaluatie plaatsgevonden waarbij deelnemers (reviewers en coördinatoren) bevraagd zijn op hun ervaringen. Daaruit kunnen we allereerst concluderen dat, aan het enthousiasme van de deelnemers afgemeten, het Kwaliteitsnetwerk een succes is. Reviewers en coördinatoren, maar ook professionals die deelnamen aan de reviewdag bij hun instelling, waren enthousiast over de reviewdag en de inzicht en inspiratie die dit bood. In september zullen de directies van de FPA s formeel gevraagd worden of zij deel willen (blijven) nemen aan het Kwaliteitsnetwerk. Vooruitlopend daarop heeft de kerngroep zich gebogen over de input uit de evaluaties en heeft aanbevelingen gedaan voor cyclus 2. Standaarden en thema Dit jaar waren de standaarden weinig SMART, wat ze soms wat multi-interpretabel maakte. Dat leverde soms verwarring op in de zelfreview. Dat de standaarden een hoog ambitieniveau hadden werd juist als prettig ervaren, omdat ze daardoor een goede aanleiding waren voor het gesprek over de vraag hoe pakken jullie dat aan?. Het uitvragen van een thema in aanvulling op de standaarden beviel, al was het gekozen thema niet altijd gemakkelijk te concretiseren. 21 De kerngroep heeft ervoor gekozen om voor komend jaar wederom uit te gaan van een beperkte set aan standaarden. Dit houdt de reviewdag en de zelfreview behapbaar en het past bij de ambitie van het project: het Kwaliteitsnetwerk is een methode om professionals elkaar te laten inspireren. Het beoogt geen keurmerk te worden en hoeft daardoor ook geen dekkende set van standaarden te hebben over alle denkbare domeinen. De kerngroep beveelt aan om de standaarden zoveel als mogelijk SMART te formuleren voor komend jaar. Deze toetsbaarheid zorgt voor meer concretisering en draagt eraan bij dat de kwaliteitsverbetering over verschillende jaren beter te monitoren is. Ook voor komend jaar wordt er een thema gekozen; gezocht wordt naar een thema dat wat concreter uit te vragen is.

24 Inzet patiëntreviewer en naasten In de eerste cyclus hebben we gewerkt met patiëntreviewers, die deelnamen aan de reviewdag en die voorafgaand daaraan een telefonisch interview afnamen bij een patiënt van de te bezoeken instelling. We hebben daarbij gewerkt met patiënten die nog in zorg waren bij een FPA. De bijdrage van de patiëntreviewers werd als erg positief beoordeeld, met name tijdens de reviewdag. Het is daarbij voor volgend jaar wel zinvol om een grotere pool aan te leggen van patiëntreviewers. Dit voorkomt dat de deelnemers overvraagd worden als er iemand uitvalt. In Engeland wordt daarnaast gewerkt met naasten (carers). De ambitie is om in 2015 ook de naasten een rol te geven in het Kwaliteitsnetwerk. Tijdens de FPA-dag zal worden besproken op welke manieren dit zou kunnen. 22 Ondersteunen implementatie Deelnemers zijn enthousiast over de methode, maar het is niet altijd eenvoudig om ook daadwerkelijk werk te maken van de opgedane inspiratie. Alhoewel er in de cyclus meerdere momenten zijn die weer even inspiratie brengen (zelfreview, reviewbezoek, instellingsrapport, landelijk rapport, landelijke dag), blijft het aan de instelling zelf om deze om te zetten in reflectie en actie. In de waan van de dag en zeker met de huidige bezuinigingen- is dat soms een uphill battle. Met ondersteuning vanuit het programma Kwaliteit Forensische Zorg gaan we dit najaar met enthousiaste professionals ideeën verzamelen hoe we deze implementatie binnen de instellingen kunnen ondersteunen vanuit de backoffice. Een workshop op locatie over een parel waaraan behoefte is? Jobrotation bij twee FPA s die wat van elkaar willen leren? We gaan ermee aan de gang en we houden je op de hoogte..

25 Onderzoek Kwaliteitsnetwerk FPA: het waarom Forensische instellingen lijken naar binnen gerichte organisaties te zijn. Over de grenzen van de eigen organisatie heen kijken is niet vanzelfsprekend. Specifiek aan Kwaliteitsnetwerken is juist dat instellingen feedback krijgen van externe collegae (intercollegiale toetsing) over de sterke en zwakke punten in de zorg die zij leveren en een oordeel of wordt voldaan aan vereiste standaarden. Kwaliteitsnetwerken zijn gericht op het delen van kennis en best-practices tussen verschillende organisaties. Zij streven een open attitude na, waarbij kennis wordt gedeeld en een lerende houding wordt gestimuleerd. Forensische instellingen zouden dus veel baat kunnen hebben bij een Kwaliteitsnetwerk. De effectiviteit van Kwaliteitsnetwerken in het algemeen (en in de forensische psychiatrie in het bijzonder) is echter vrijwel niet onderzocht. Door tijdens de start van het Kwaliteitsnetwerk FPA een effectiviteitsonderzoek uit te voeren, wordt gekeken of het Kwaliteitsnetwerk daadwerkelijk een effect heeft op de kwaliteit. Het gaat daarbij om onderzoek naar de effecten van een Kwaliteitsnetwerk op een combinatie van processen en (klinische) uitkomsten op het niveau van de organisatie, de patiënten en de medewerkers. Gestart is met een haalbaarheidsonderzoek (feasibility study) naar het potentieel van het Kwaliteitsnetwerk. Op basis van de bevindingen kan het onderzoek verder uitgebouwd worden. 23 Doelstelling Doelstelling van het onderzoek is de effectiviteit van deelname aan het Kwaliteitsnetwerk voor FPA s te onderzoeken, waarbij het gaat om effectiviteit in termen van processen en uitkomsten. Een belangrijke procesfactor is de open attitude die een Kwaliteitsnetwerk nastreeft. In dit onderzoek wordt deze open attitude gemeten aan het sociale klimaat met de EssenCES, waarvan veiligheidsbeleving, onderlinge betrokkenheid van het team en ondersteuning tussen patiënten belangrijke aspecten zijn. Het gaat hier dus om een procesfactor op het niveau van patiënten en medewerkers. Verbetering van processen komt op organisatieniveau tot uitdrukking in het (meer) voldoen aan de kwaliteitsstandaarden. Op het niveau van patiënten is de mate van herstelgericht werken ook een procesmaat, gemeten met de Vragenlijst Herstelprincipes.

26 De belangrijkste klinische uitkomstmaten zijn het aantal recidieven, de hoogte van het recidiverisico en meer herstel van patiënten. Dit zijn uitkomstmaten voor de lange termijn, die standaard worden geregistreerd onder andere middels Routine Outcome Monitoring (ROM). Het forensische veld kent daarnaast een hoger ziekteverzuim dan de reguliere GGZ; 6,8% tegenover 4,9% (2012). Het delen van kennis, het verbeteren van de kwaliteit van zorg en het werken binnen een lerende organisatie heeft een positieve invloed op het functioneren van medewerkers. De invloed van deelname aan het Kwaliteitsnetwerk op medewerkersniveau wordt daarom onderzocht aan de hand van ziekteverzuim en burn-out klachten. Het laatste wordt gemeten met de UBOS-C. In het onderzoek worden instellingen die intercollegiale toetsing krijgen vergeleken met instellingen die dat niet krijgen. 24 Het Imperial College London is in 2011 met een vergelijkbaar onderzoek naar een Kwaliteitsnetwerk voor Low-Secure Mental Health Services gestart. Afstemmen van een (beperkt) aantal uitkomsten in het Nederlandse onderzoek op het Engelse onderzoek kan de externe validiteit van de bevindingen vergroten en geeft ons de mogelijkheid om gezamenlijk over de grenzen heen- te leren. In beide onderzoeken wordt het ziekteverzuim en de burn-out klachten onder medewerkers gemeten. Daarnaast wordt het aantal onttrekkingen, separaties en geweldsincidenten van patiënten in beide onderzoeken verzameld. De hypothese is dat deze factoren samenhangen met kwaliteit van zorg. Ook de bevindingen op het onderwerp veiligheidsbeleving van zowel patiënten als van medewerkers kunnen vergeleken worden. 26 Meer weten over de eerste bevindingen? Zie bijlage 3. Stefan van Bokkem, Directieadviseur GGZ Noord-Holland-Noord en onderzoeker Kwaliteitsnetwerk

27 Bijlagen Bijlage 1: Parels met contactpersoon Parel FPA Contactgegevens Zorgprogramma Systematisch Rehabilitatie Handelen Roosenburg hanteert de methode van het Systematische Rehabilitatie Handelen om beter te kunnen aansluiten bij patiënten. Er is aandacht voor de relatie met de patiënt en zijn mogelijkheden, wensen en krachten. Zo wordt samen in gesprek gegaan met de vraag wat wil jij zelf. Patiënten geven aan zich gesteund, begrepen en gelijkwaardig behandeld te voelen. Dit model en de daarbij passende bejegening lijkt zijn vruchten af te werpen, waarmee het contact en daarmee ook de veiligheid verbeterd wordt. Roosenburg - Altrecht Aventurijn Mieke van Boxtel verpleegkundig specialist m.van.boxtel@altrecht.nl Basisaanbod Bij de Boog is er een mooi basisaanbod aan behandelingen en (vaardigheids)trainingen, waarbij oog is voor specifieke doelgroepen. De Boog blijft nadenken welke expertise nodig is en waar deze, eventueel ook buiten de deur, gehaald kan worden. GGNet - De Boog Maud Overduin Klinisch psychoog m.overduin@ggnet.nl Modulair aanbod 26 Binnen de Mare is er veel samenhang in het modulaire behandelaanbod, dat veel duidelijkheid en structuur biedt. Het team houdt in de groepsbehandeling het individuele behandeltraject scherp voor ogen. Patiënten ervaren dat er ruimte is voor eigen ontwikkeling wat men fijn vindt. De Mare - GGZ Westelijk Noord-Brabant Judith Edelbroek Programmamanager j.edelbroek@ggzwnb.nl 25 Zorg op maat Roosenburg biedt verschillende leefmilieus en daardoor is veel zorg op maat mogelijk. De afdeling Trans is een plek waar patiënten in alle openheid mogen ervaren wat hun grenzen zijn bij gebruik van de afdeling en wanneer dit hun leven in de weg staat. Het drugsbeleid bij Roosenburg is in de basis gericht op abstinentie. De Trans lijkt een realistisch antwoord te zijn voor patiënten die denken hun verslaving in de hand te kunnen hebben en hoe harm reduction dan toch gestalte kan krijgen. Roosenburg - Altrecht Aventurijn Marieke Raedts inhoudelijke manager, klinisch psycholoog m.raedts@altrecht.nl What works en maatwerk GGZ Noord-Holland-Noord biedt dagbesteding waarbij vanuit het herstelprincipe gekeken wordt naar de individuele mogelijkheden van cliënten. Het reviewteam was onder de indruk van de mogelijkheid om hout te bewerken in boten. Met name omdat dit gebeurt buiten het terrein, wat past bij de herstelgedachte en bijdraagt aan het resocialiseren. GGZ Noord-Holland-Noord Marieke Schaap Verpleegkundig specialist, projectleider RNR m.schaap@ggz-nhn.nl Sleutel tot herstel en zelfstandigheid Bij Radix is een groot basisaanbod van therapieën, waarbij muziektherapie en beeldende therapie zich binnen de muren van de instelling bevinden. Op het terrein is voorts een ruim aanbod van verschillende vaktherapieën: onder andere ergotherapie, psychomotore therapie en arbeidstherapie. Voor de vaktherapeuten is het helder welke sleutel ze vervullen binnen de behandeling op weg naar herstel en zelfstandig functioneren. Radix- Mondriaan Mignon Tekelenburg Psycholoog m.tekelenburg@radixcfpz.nl

28 Parel FPA Contactgegevens Zwaard en Kelk voor balans De zelfgenoemde methode het Zwaard en de Kelk die men binnen Radix hanteert verdient aanbeveling: een mooie manier om te zorgen dat je daadwerkelijk naast de patiënt blijft staan hetgeen soms met deze populatie lastig kan zijn. Hiermee wordt het verpleegkundig personeel op een eenvoudige manier bewust gemaakt welke bejegening het beste is voor de patiënt op een bepaald moment. Pas je het Zwaard toe of kies je voor de Kelk. Deze methode sluit mooi aan bij een balans tussen risicobeheersing en een op groei gericht leefklimaat. Radix - Mondriaan Anita Paffen Afdelingshoofd a.paffen@radixcfpz.nl Kapstok Over het gehele behandelproces is goed nagedacht. Het Risk Need Responsivity (RNR) model is de kapstok voor de behandeling GGZ Noord-Holland-Noord Marieke Schaap Verpleegkundig specialist, projectleider RNR m.schaap@ggz-nhn.nl Groepen bouwen bij verslaving 26 Bij Radix (Mondriaan) weet men in korte tijd een groep te creëren bij een populatie waar verslaving op de voorgrond staat. Er zijn twee behandelafdelingen die specifiek gericht zijn op behandeling van patiënten met verslavingsproblematiek. Door het werken met onder andere groepssignalering en groepsdynamiek wordt een setting gecreëerd waarin patiënten verantwoordelijkheid nemen en elkaar aanspreken. Tevens zijn er specifieke richtlijnen omtrent handelswijze in het geval van (het vermoeden van) aanwezigheid van drugs in de kliniek. Radix - Mondriaan Anita Paffen Afdelingshoofd a.paffen@radixcfpz.nl Aanbod vaktherapie Bij Roosenburg is een ruim aanbod van verschillende vaktherapieën, waaronder dramatherapie en muziektherapie. Dit brede behandelaanbod is een belangrijk element in het bieden van zorg-op-maat doordat deze een ander appél doen op de patiënt dan alleen verbale behandelingen. Roosenburg - Altrecht Aventurijn Mariska Rosheuvel Teammanager vaktherapie m.rosheuvel@altrecht.nl In-, door- en uitstroom Uitstroom Roosenburg heeft een samenwerking met de ambulante sector als ACT en RIBW. Men is creatief in het vinden van wegen om deze samenwerking te verbeteren zoals jobrotation voor een dag met deze instellingen. Roosenburg - Altrecht Aventurijn Frank Verhoef Opname-coördinator f.verhoef@altrecht.nl Visie op uitstroom Palier heeft een heldere visie op uitstroom, waarbij het probleemhouderschap is belegd bij de regio van herkomst van de patiënt. Daarnaast laat Palier behandelinhoudelijke afwegingen prevaleren boven de doorstroomdruk. Als een langdurig verblijf in de instelling bijvoorbeeld nodig is omdat er geen goede plek in de maatschappij te vinden is dan moet dat kunnen, ook als de titel afloopt. Palier Martijn Koerhuis Psychiater, manager zorg m.koerhuis@palier.nl

29 Parel FPA Contactgegevens Betrekken van sociaal steun systeem Binnen de Mare wordt binnen zes weken contact gelegd met de familie, een huisbezoek afgelegd en daarmee de eerste aanzet tot systeemgesprekken gemaakt om samen naar de toekomst te kijken. De Mare GGZ Westelijk Noord-Brabant Judith Edelbroek Programmamanager Forensische Oefen Unit Palier zet in op een naadloze oversteek naar de maatschappij. De Forensische Oefen Units (FOU) zijn hier een goed voorbeeld van: op deze units kunnen patiënten al binnen de klinische setting stevig en realistisch oefenen met meer vrijheid. Palier Fieke van der Meer GZ psycholoog Goede aansluiting De Mare heeft goede samenwerkingen met het FACT-team en de RIBW. De uitstroom richting FACT en RIBW lijkt goed aan te sluiten op het klinische vervolgtraject. De Mare - GGZ Westelijk Noord-Brabant Judith Edelbroek Programmamanager j.edelbroek@ggzwnb.nl Veiligheid/risicomanagement Signaleringsplan 28 Het signaleringsplan heeft binnen de Mare een centrale positie in de behandeling. Het is het eigen document van de patiënt dat samen met de professional gemaakt wordt. Wanneer een patiënt er niet goed bij zit, wordt het plan door het verpleegkundig personeel erbij gehaald om te kijken wat een passende interventie is. Er wordt dan ook continu getoetst of het plan nog passend is en waar het eventueel aangepast mag worden. Het signaleringsplan heeft een heldere en stevige positie binnen de behandeling. De Mare - GGZ Westelijk Noord-Brabant Judith Edelbroek Programmamanager j.edelbroek@ggzwnb.nl 27 Risicotaxatie in de behandeling Bij GGZ Noord-Holland-Noord is het gebruik van risicotaxatie in de behandeling goed ontwikkeld en geïntegreerd. Zo hanteert de FPA verschillende risicotaxatie-instrumenten en wordt gekeken welk instrument voor welke doelgroep het meest valide en betrouwbaar is, met een specialisatie in zedenproblematiek. GGZ Noord-Holland-Noord Nanda Wijnne Klinisch Psychoog n.wijnne@ggz-nhn.nl Dwang en drangbeleid met engagementmodel De Boog hanteert een dwang- en drangbeleid met daaraan gekoppeld het engagementmodel waardoor er de-escalerend gewerkt wordt met een heldere focus op vroegsignalering. Het gebouw sluit goed aan bij deze methode. Het is een mooi gebouw met slimme aspecten. Zo wordt separatie voorkomen doordat de kamer daadwerkelijk prikkelarm gemaakt kan worden: de intensiteit en kleur van het licht kan aangepast worden en de deur kan zowel naar binnen als naar buiten open. GGNet - De Boog Tenille Carter Verpleegkundige, ATAS* T.Carter@ggnet.nl Marjanne Maneschijn Verpleegkundige, ATAS* m.maneschijn@ggnet.nl *Aandachtfunctionaris en trainer agressiehantering en sociale veiligheid

30 Parel FPA Contactgegevens Personeel, patiënt en familie Cultuur Bij de Boog hebben patiënten de mogelijkheid zelf hun gemeenschappelijke ruimtes aan te kleden met bijvoorbeeld kunstwerken. Op deze manier wordt goed gebruik gemaakt van de omgevingsfactoren om je zo goed als mogelijk welkom te voelen. GGNet - De Boog Tenille Carter Verpleegkundige, ATAS* T.Carter@ggnet.nl Marjanne Maneschijn Verpleegkundige, ATAS* m.maneschijn@ggnet.nl *Aandachtfunctionaris en trainer agressiehantering en sociale veiligheid Spiegelbijeenkomsten Twee keer per jaar wordt er een spiegelbijeenkomst gehouden binnen Palier waarbij een onafhankelijk persoon de patiënten vraagt wat zij van een bepaald onderwerp vinden, zoals het drugsbeleid of afdelingsregels. Palier Martijn Koerhuis Psychiater, manager zorg m.koerhuis@palier.nl ZINloopspreekuur 28 Binnen Altrecht Aventurijn wordt op systematische wijze geleerd van de incidentmeldingen. Eens per week kijken de psychiater, de teammanager, de verpleegkundige van dienst en (waar mogelijk) de ervaringswerker alle incidentmeldingen door. Deze meldingen hebben vooral betrekking op medicatie, agressie en separatie. Er is aandacht voor de ervaringskennis van de medewerkers: waar worden incidenten verwacht en zijn er interventies die nog ingezet kunnen worden. Ook wordt de argusregistratie grondig doorgenomen: zijn de dwang en drangtoepassingen proportioneel en doelmatig, zijn er alternatieven en hoe zijn de interventies door patiënt en team geëvalueerd. Centraal in dit overleg staan reflectie, evaluatie en het gesprek over samenwerking, draagkracht van de teams en algehele visievorming. Roosenburg - Altrecht Aventurijn Petra de Leede Teammanager p.de.leede@altrecht.nl Succesvolle communicatie Binnen Radix is men sterk in de onderlinge communicatie. Er zijn korte lijnen en er wordt helder gecommuniceerd. Deze goede communicatie en samenwerking is zowel tussen professionals onderling als met de patiënten en zorgt voor een gevoel van veiligheid. Patiënten voelen zich behandeld als een gelijkwaardig persoon. Radix - Mondriaan Mignon Tekelenburg psycholoog m.tekelenburg@radixcfpz.nl Toewijding Binnen de Mare is het klimaat sterk groepsgericht en er wordt duidelijk gebruik gemaakt van de groepsdynamiek. Zo is er eenmaal per twee weken een cliënten-staf-overleg (CSO) met zowel patiënten als professionals waar het leefmilieu op de FPA besproken wordt. De cultuur is open en er wordt op aangestuurd dat patiënten vanaf het eerste moment ook open zijn over hun delictachtergrond. De Mare - GGZ Westelijk Noord-Brabant Judith Edelbroek Programmamanager j.edelbroek@ggzwnb.nl

31 Parel FPA Contactgegevens Open en op groei gericht Vanaf het eerste moment van binnenkomst is er een goede sfeer is op Palier. Voor iedereen is er een warm welkom. Er is een open en op groei gericht behandelklimaat, waarbij liever het gesprek aan wordt gegaan met de patiënten dan enkel sancties op te leggen (al kan dit soms gezien het juridische kader niet anders). Patiënten voelen zich gesteund, gestimuleerd en worden uitgenodigd om na te denken. De behandeling van de ziekte staat voorop, met als winst de vermindering van de delictrecidive. De respectvolle bejegening is het uitgangspunt. Palier Fieke van der Meer GZ psycholoog Zelfreflectief Bij GGZ Noord Holland Noord is er veel zelfreflectie en een succesvolle aanspreekcultuur. Dit zorgt er onder andere voor dat er een helder behandelklimaat heerst waarin de richtlijnen zowel expliciet dan wel impliciet gelezen worden. Hiermee hangt samen dat er een vrije cultuur heerst om officiële melding te maken van fouten en dat met elkaar te delen en van te leren. GGZ Noord Holland Noord Ronald ter Steege Teamleider 30 29

32 Bijlage 2: Totaal overzicht per standaard Onderstaande grafiek 7 toont de geaggregeerde uitkomsten per standaard

33 Bijlage 3: Onderzoek Eerste bevindingen Van de dertien Nederlandse FPA s hebben er twaalf deelgenomen aan het onderzoek. Het betreft zes FPA s die deelnemen aan cyclus 1 van de pilot Kwaliteitsnetwerk FPA en zes die dat niet doen. Voor het onderzoek houdt dit in dat instellingen die niet deelnemen aan de pilot geen intercollegiale toetsing krijgen en geen lokale rapportage. Alle instellingen vullen vragenlijsten in en leveren kengetallen aan. Beide groepen worden in de eerste cyclus met elkaar vergeleken. De niet aan de pilot deelnemende instellingen hebben de mogelijkheid om aan de tweede cyclus van het Kwaliteitsnetwerk deel te nemen. De instelling van de niet aan het onderzoek deelnemende FPA overwoog bij aanvang van de dataverzameling grote organisatorische veranderingen ten aanzien van haar forensische zorg. In overleg is besloten dat zij niet zouden deelnemen in cyclus 1. De mogelijkheid tot deelname in cyclus 2 is open gehouden. Van alle twaalf FPA s hebben patiënten en medewerkers vragenlijsten ingevuld (tabel 1). In totaal zijn 751 vragenlijsten ingevuld, een hele prestatie in de korte tijd die beschikbaar was. Tabel 1: Aantal ingevulde lijsten Vragenlijst EssenCES EssenCES Instelling Herstelprincipes Patiënten Medewerkers UBOS Totaal Totaal In het najaar van 2014 zullen analyses plaatsvinden op de vragenlijsten en de scores op de standaarden. Het voornemen is dat instellingen feedback krijgen over hun resultaten ten opzichte van de overall bevindingen.

34 Vooralsnog hebben tien instellingen kengetallen (deels) aangeleverd. Het aanleveren van kengetallen is, als verwacht, lastig. Gebruik van verschillende (registratie)systemen en inrichting van het datawarehouse, maar ook veranderingen in de organisatie gedurende het onderzoek en de definiëring van een aantal vragen maken het lastig om eenduidige informatie te generen. Zo worden teams bijvoorbeeld samengevoegd, veranderen kostenplaatsen of maken in een instelling behandelaren deel uit van een team, waar in een andere instelling verpleegkundigen en behandelaren zijn ondergebracht in aparte teams. Dit maakt dat in de kengetallen inconsistenties zitten en er informatie mist. Zo is niet altijd over een half jaar voorafgaand aan de start van het Kwaliteitsnetwerk geregistreerd, niet altijd over 6 maanden geregistreerd, niet alle informatie aangeleverd en is soms onduidelijk of de data de hele FPA betreft of een beperkt aantal afdelingen. De set is daarmee niet compleet en data kunnen daardoor niet vanzelfsprekend met elkaar worden vergeleken. Een goede nulmeting is essentieel om onderzoeksvragen over efficiëntie van het netwerk te beantwoorden. Omdat het gaat om het verzamelen van reeds vastgelegde informatie is het streven om deze data te optimaliseren in het najaar van Het generen van informatie uit registratiesystemen is een proces waar kwaliteitsverbetering ook op van toepassing is. Het betreft immers stuurinformatie; belangrijke beslissingen over inhoud en organisatie van de zorg worden genomen op basis van deze gegevens. Hoewel voorzichtigheid is geboden bij de interpretatie hebben we ervoor gekozen om ter informatie 32 en indicatie (en onder voorbehoud gezien bovenstaande) enige bevindingen ten aanzien van de kengetallen weer te geven. Het aantal bedden, aangeleverd door tien instellingen, varieert tussen de 26 en 102. Op deze bedden varieert de formatie (Fte s) verpleegkundigen en behandelaren, aangeleverd door acht instellingen, tussen de 15,6 en de 128,9 Fte. In personen ligt deze spreiding, aangeleverd door tien instellingen, tussen de 19 en 183 personeel. Het aantal Fte per bed varieert tussen 0,60 en 1,42 met een gemiddelde van 1,1 Fte per bed, het aantal personeelseden per bed varieert tussen 0,73 en 1,81 met een gemiddelde van 1,29. In 2012 kende het forensische veld een landelijk ziekteverzuim van 6,8% tegenover 4,9% in de reguliere GGZ. Uit de gegevens aangeleverd door tien FPA s in de suboptimale dataset wordt een percentage ziekteverzuim van 6,3 % gevonden met een range tussen 3,0% en 12,7%. De gegevens zijn aangeleverd over periodes die variëren van 2,5 maand tot een jaar. Voorzichtigheid bij vergelijk en interpretatie is geboden omdat bekend is dat in bepaalde periodes van het jaar het ziekteverzuim lager is dan in andere. De turnover van personeel is door zeven instellingen aangeleverd en ligt tussen 2,4% en 13,3% met een gemiddelde van 7,6%. Voorzichtigheid bij interpretatie is hier geboden, omdat de wijze waarop instellingen de turnover berekend hebben varieert. Het forensische veld bevindt zich in een periode van financiële krapte en bezuinigingen die van invloed kunnen zijn op de turnover van personeel. Invloed hiervan zou gedurende het onderzoek zichtbaar kunnen worden. Als gezegd gaat het om eerste en voorlopige bevindingen. Helder is in elk geval dat er in korte tijd door veel mensen een enorme hoeveelheid werk is verzet. In de tweede cyclus van het Kwaliteitsnetwerk FPA zullen dezelfde vragenlijsten en kengetallen worden afgenomen en verzameld, zodat deze kunnen worden vergeleken met resultaten uit de eerste cyclus.