Vroegpensioen, de levensloopregeling en het vermogen van Nederlandse huishoudens
|
|
- Patricia Verbeek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vroegpensioen, de levensloopregeling en het vermogen van Nederlandse huishoudens De helft van de Nederlandse werknemers wil voor haar 65 ste met pensioen, zo blijkt uit een enquête over vroegpensioen en de levensloopregeling. Tegelijkertijd blijkt uit het dnb Household Survey dat het gemiddelde Nederlandse huishouden steeds vermogender wordt, wat het gemakkelijker maakt om vroegpensioen zelf te financieren. Desondanks is de interesse voor de levensloopregeling, die op individuele basis en fiscaal gefaciliteerd de mogelijkheid biedt tot sparen voor vroegpensioen, gering. Onderzoek toont aan dat diverse factoren ten grondslag liggen aan de geringe deelname, waaronder uitstelgedrag, de complexiteit van de regeling en het feit dat veel werknemers al deelnemen aan de spaarloonregeling. Deze factoren dragen eraan bij dat werknemers relatief vaak kiezen voor de standaardsituatie: het niet deelnemen aan de levensloopregeling. Verder blijkt uit de enquête over vroegpensioen dat de standaard pensioenleeftijd een belangrijke rol speelt bij beslissingen over het moment van pensionering. Werknemers geven aan dat zij van plan zijn gemiddeld bijna een jaar langer te werken als de officiële pensioenleeftijd met twee jaar omhoog gaat.
2 Vroegpensioen Ruwweg 50 procent van de Nederlandse werknemers wil voor de leeftijd van 65 jaar stoppen met werken. Eén op de 10 werknemers weet het nog niet. De overige 40 procent is van plan door te werken tot de leeftijd van 65 jaar. Voor de helft daarvan is het financiële aspect de belangrijkste reden om niet met vervroegd pensioen te gaan. De andere helft wil graag doorwerken vanwege het werkplezier en de sociale contacten met collega s of klanten. Dit blijkt uit een korte vragenlijst over vroegpensionering die in januari 2008 is voorgelegd aan werknemers uit het panel van het dnb Household Survey; 882 van de 1316 personen hebben de enquête volledig ingevuld. Sinds 2006 wordt vroegpensionering via collectieve regelingen zoals vut en prepensioen fiscaal ontmoedigd. Tegelijkertijd is de levensloopregeling ingevoerd waardoor het voor werknemers mogelijk blijft om op individuele basis onder fiscaal gunstige voorwaarden te sparen voor vroegpensioen. Deze verandering heeft belangrijke consequenties voor het spaargedrag van werknemers die voor hun 65 ste willen stoppen met werken. Gevraagd naar de financiering van het vroegpensioen, wijst tweederde van de groep werknemers tussen 55 en 65 jaar op de mogelijkheden voor vut en prepensioen. Ondanks de veranderde regelgeving rekent nog ruim 20 procent van de werknemers onder de 35 jaar op uitkeringen in het kader van vut- of prepensioenregelingen. Circa de helft wil eigen middelen aanwenden, terwijl ruwweg 10 procent deelname aan de levensloopregeling als belangrijkste financieringsbron ziet. Uit dezelfde enquête blijkt overigens dat de plannen voor het moment van pensionering niet alleen afhangen van financiële overwegingen, maar ook samenhangen met de leeftijd waarop de meeste mensen met pensioen gaan en in het bijzonder met de officiële pensioenleeftijd. De respondenten is gevraagd naar de verwachte pensioenleeftijd in de hypothetische situatie dat de aow-leeftijd wordt verhoogd van 65 tot 67 jaar en tegelijkertijd ook de standaard pensioenleeftijd in collectieve pensioenregelingen met twee jaar omhoog gaat. Daarbij is verteld dat dit gepaard gaat met lagere aow- en pensioenpremies en dat men, evenals nu het geval is, zelf maatregelen moet nemen om vervroegd met pensioen te kunnen gaan. Een dergelijke verhoging van de officiële pensioenleeftijd leidt er toe dat vier op de tien werknemers hun geplande pensioenleeftijd opwaarts bijstellen met minimaal één jaar maar meestal met twee jaar. Het betreft niet alleen werknemers die al de intentie hadden tot hun 65 ste te blijven werken, maar ook personen die eerder hadden willen stoppen. De voorgenomen pensioenleeftijd van werknemers stijgt daardoor met gemiddeld 0,8 jaar van 62,7 tot 63,5 jaar. De vermogenspositie van Nederlandse huishoudens De vermogenspositie van het gemiddelde Nederlandse gezin heeft zich het afgelopen decennium in gunstige zin ontwikkeld. Het gemiddelde netto vermogen is fors gestegen van eur aan het begin van 1995, tot ruim eur per huishouden twaalf jaar later. Gecorrigeerd voor inflatie is de waarde van het vermogen bijna verdubbeld. Dit blijkt uit cijfers over de ontwikkeling van de vermogensbalans van Nederlandse gezinnen op basis van de jongste uitkomsten van de dnb Household Survey (dhs, Tabel 1). Het gaat om een representatieve steekproef bestaande uit ongeveer 1500 huishoudens. Daarmee geven de cijfers een goede indicatie voor de ontwikkeling van de vermogenspositie door de jaren heen. Een belangrijke implicatie van de toegenomen rijkdom is dat huishoudens het zich gemakkelijker kunnen veroorloven om eerder met pensioen te gaan. Tegen deze achtergrond gaat dit artikel in op de voornemens van Nederlandse werknemers ten aanzien van het vroegpensioen, de relatie met het vermogen en de deelname aan de levensloopregeling. Vermogen en vroegpensioen Onderzoek van de Vrije Universiteit van Amsterdam laat zien dat mensen met veel vermogen relatief snel met pensioen gaan. 1 Het is daarbij overigens niet uit te sluiten dat het verband ook de andere kant op werkt: degenen die een voorkeur hebben voor een vroege pensionering zullen hun besparingen daarop aanpassen. Daarnaast kan een vervroegde pensionering natuurlijk ook samenhangen met andere factoren, zoals de zwaarte van het beroep. Analyse van de enquêtegegevens laat zien dat vermogende werknemers 25 procentpunt vaker aangeven voor hun 65 ste met pensioen te willen gaan dan de minder vermogende werknemers. Hierbij is rekening gehouden met de invloed van opleiding, inkomen, geslacht, leeftijd en de aanwezigheid van een partner. Naast het vermogen heeft alleen het opleidingsniveau een voorspellende waarde voor het voornemen met vroegpensioen te gaan. Universitair geschoolde werknemers geven 15 procentpunt minder vaak aan dat zij met vroegpensioen willen dan werknemers met ten hoogste 34 dnb / Kwartaalbericht maart 2008
3 Tabel 1 Bezittingen en schulden van Nederlandse huishoudens op basis van de dnb Household Survey 2007 In procenten en gemiddelde bedragen per huishouden naar inkomensgroepen naar leeftijd % van tot. fin. bezittingen Bank- en spaarrekeningen Obligaties Aandelen Beleggingsfondsen Lijfrenten/koopsompolissen Kapitaalverzekeringen Spaarloon Levensloop Overige financiële bezittingen Totale financiële bezittingen (1000 eur) 24,6 47,3 21,4 48,3 81,3 18,9 50,0 72,8 % van totale bezittingen Totale financiële bezittingen Totale niet-financiële bezittingen Onroerend goed Eigen woning Ander onroerend goed Voorraad duurzame goederen Overig Totale bezittingen (1000 eur) 102,3 233,1 103,0 230,8 409,4 141,2 263,2 270,1 % van totale schuld Totale schuld (1000 eur) 32,2 60,3 25,5 59,5 107,6 81,2 64,8 28,6 Hypotheek en onroerend goed Niet-hypothecair krediet Andere schulden Studieleningen Netto vermogen (1000 eur) 70,1 172,8 77,5 171,3 301,7 60,0 198,4 241,5 Aantal waarnemingen Gerangschikt op basis van netto beschikbaar huishoudinkomen. Groep 1: de laagste vier inkomensdecielen; Groep 3: de drie hoogste inkomensdecielen. 2 Gerangschikt op basis van de leeftijd van het hoofd huishouden. Groep 1: 40 jaar of jonger; Groep 3: 65 jaar en ouder. Bron: dnb Household Survey. Voor meer informatie over de definities en samenstelling van de huishoudbalans zie Alessie, Hochguertel en Van Soest, 2002, Household Portfolios in the Netherlands. In: Guiso, Haliassos and Jappelli, Household Portfolios, mit Press, Cambridge. dnb / Kwartaalbericht maart
4 een mbo-diploma. Dit heeft mogelijk te maken met het feit dat hun werkzaamheden in veel gevallen fysiek minder belastend zijn. Levensloopregeling: een geringe belangstelling Als een werknemer zeker weet dat hij vervroegd met pensioen wil gaan, is de levensloopregeling vaak een aantrekkelijk instrument om dit te financieren. De belangstelling voor deze vorm van sparen is echter gering; 10 procent van de werknemers neemt deel aan de levensloopregeling. Dit is verrassend met het oog op de veelgeuite wens vroeg met pensioen te kunnen gaan. Werknemers noemen diverse redenen om niet deel te nemen aan de levensloopregeling. 2 Zij willen flexibel blijven, kunnen de inleg niet goed missen, twijfelen aan de financiële aantrekkelijkheid van de regeling of zijn onzeker over de toekomst ervan. Een andere reden voor de geringe belangstelling kan zijn dat de regeling als complex wordt ervaren en dat het niet mogelijk is tegelijkertijd deel te nemen aan de spaarloonregeling. De spaarloonregeling is met een deelnemerspercentage van ongeveer 50 procent veel populairder dan de levensloopregeling. Veel werknemers namen bij de introductie van de levensloopregeling twee jaar geleden al deel aan de spaarloonregeling en bleven daaraan deelnemen, mogelijk omdat zij ermee vertrouwd zijn of omdat zij niet de moeite willen nemen om over te stappen. Van de deelnemers aan de spaarloonregeling geeft 15 procent aan waarschijnlijk wel te zullen deelnemen aan de levensloopregeling als er geen spaarloonregeling zou bestaan. Daarbovenop geeft nog eens 30 procent te kennen in dat geval misschien een levensloopregeling af te sluiten. Recent onderzoek bij dnb heeft aandacht besteed aan de vraag welke persoonskenmerken van belang zijn bij de stap om dergelijke producten wel of niet aan te schaffen. 3 Wat verklaart de keuzes van consumenten? Van oudsher is in de economische keuzetheorie verondersteld dat de manier waarop een keuze wordt voorgelegd geen invloed heeft op de beslissingen van consumenten wanneer zij duidelijke voorkeuren hebben en de kosten om de beslissing te veranderen laag zijn. Meer recent heeft internationaal onderzoek echter aangetoond dat mensen keuzeproblemen soms complex vinden en dat teveel keuzes en keuzemogelijkheden ertoe kunnen leiden dat mensen geen of geen goede keuzes maken. In het bijzonder blijkt een belangrijke rol weggelegd voor de zogenoemde standaardoptie, dat wil zeggen de impliciete keuze die iemand maakt als hij niets doet. Veel minder is echter bekend over de oorzaken van dit gedrag. Uit onderzoek onder de deelnemers aan het dnb Household Survey naar de beslissingen in diverse uiteenlopende situaties volgt dat een aantal specifieke persoonkenmerken belangrijk kunnen zijn voor het keuzegedrag. Personen die geneigd zijn tot uitstelgedrag kiezen als gevolg daarvan vaak impliciet voor de standaardsituatie. Het uitstelgedrag kan daarbij worden ingegeven door een gebrek aan financiële kennis. Verder blijkt dat personen die een grotere neiging hebben om adviezen op te volgen vaker de standaardoptie kiezen. De standaardoptie kan door hen worden opgevat als een advies of een aanbeveling van degene die hem aanbiedt. Een voorbeeld hiervan is het standaard aanbieden van de Nationale Hypotheekgarantie, wat kan worden gezien als een aanbeveling van de bank die de hypotheek verkoopt. Sparen voor de oude dag en vroegpensioen Het genoemde onderzoek besteedt niet alleen aandacht aan besparingen ter financiering van een vervroegde pensionering, maar ook aan pensioenbesparingen gericht op de aanvulling van de bestaande oudedagsvoorzieningen. Deze laatste besparingen bestaan voornamelijk uit het inleggen van geld in lijfrenteverzekeringen en koopsompolissen. Deelname aan de levensloopregeling staat in veel gevallen gelijk aan sparen voor vroegpensioen; 70 procent van de deelnemers aan de regeling zegt het levenslooptegoed hiervoor te willen aanwenden. De resultaten laten zien dat personen die een grotere neiging hebben om adviezen op te volgen relatief vaak geen additionele maatregelen treffen in de vorm van koopsompolissen of lijfrenteregelingen. Een interpretatie hiervan is dat zij de huidige pensioenvoorzieningen in de vorm van aow en bedrijfspensioen opvatten als een aanbeveling over de omvang van het ouderdomspensioen door overheid, werkgevers, vakbonden en pensioenfondsen. Hierbij kan meespelen dat het zeker niet eenvoudig is om na te gaan wat in een specifieke individuele situatie een optimale pensioenopbouw is. De resultaten tonen ook een sterk verband tussen de financiële situatie en extra pensioenopbouw. Als mensen het zich kunnen veroorloven sluiten zij veel vaker aanvullende pensioenverzekeringen. De uitkomsten van het onderzoek laten zien dat uit- 36 dnb / Kwartaalbericht maart 2008
5 stelgedrag bijdraagt aan de lage deelname aan de levensloopregeling. Hierbij zij aangetekend dat de regeling ten tijde van de enquête net was ingevoerd en dat werknemers worden geconfronteerd met de verplichting om het spaarloon (waaraan velen al jaren deelnemen) op te zeggen. Werknemers met een hoog inkomen of veel vermogen nemen vaker deel aan de levensloopregeling. Respondenten met een hoge opleiding en veel financiële kennis zijn (rekening houdend met de inkomens- en vermogenssituatie) juist minder geneigd deel te nemen. Hoger opgeleiden sparen derhalve minder vaak via een levensloopregeling voor vroegpensioen. Deze constatering is in lijn met de bevinding dat een hoog opleidingsniveau van werknemers weliswaar via de vermogenspositie gepaard gaat met meer mogelijkheden om vroeg te stoppen met werken, maar op zichzelf bezien leidt tot een grotere neiging langer door te werken. Tot slot suggereren de uitkomsten dat degenen die meer geneigd zijn gehoor te geven aan advies een enigszins grotere kans hebben deel te nemen aan de levensloopregeling. Dit kan te maken hebben met de golf van publiciteit rond de invoering van de levensloopregeling, waarbij de mogelijkheden om te sparen voor vervroegde pensionering werden benadrukt en vakbonden en werkgevers de regeling veelal hebben aanbevolen als opvolger van de bestaande vroegpensioenregelingen. verantwoordelijkheid bij pensioenfondsen, overheid en vakbonden ten aanzien van het ontwikkelen van goede default opties en het uitleggen van de consequenties van die opties. Tot slot suggereert de geringe deelname aan de levensloopregeling dat de verschuiving van een systeem van collectief gefinancierde pensioenregelingen naar individuele contracten, die op initiatief van de werknemer worden afgesloten, zou kunnen leiden tot een duidelijke verhoging van de feitelijke pensioenleeftijd. Dit is natuurlijk wel in belangrijke mate afhankelijk van de vraag in hoeverre werknemers in de toekomst hun toenemende vermogen willen aanwenden om vroegpensionering te financieren. 1 Zie Bloemen, The impact of wealth on job exit rates of elderly workers in the Netherlands, Netspar Discussion Paper, , februari Zie Van Els, Van Rooij en Schuit, 2006, Nut en noodzaak van verplicht pensioensparen. In: Van der Lecq en Steenbeek (eds.), Kosten en baten van collectieve pensioensystemen, Kluwer, blz Zie Van Rooij en Teppa, Choice or no choice: what explains the attractiveness of default options, dnb Working Paper 165, januari Beleidsimplicaties Het deels experimentele karakter van het onderzoek noopt tot enige voorzichtigheid bij het trekken van stevige conclusies. Niettemin hebben de uitkomsten in beginsel een aantal belangrijke beleidsimplicaties. De conclusie dat het complexe karakter van regelingen het niet nemen van beslissingen in de kaart kan spelen, wijst op de behoefte aan gemakkelijk begrijpbare pensioenregelingen en toegankelijke en begrijpelijke informatie daarover. De rol van uitstelgedrag wijst op een voortdurende noodzaak mensen attent te maken op het belang van doordachte pensioenbeslissingen. Bovendien kan dit gedrag worden beschouwd als een steun in de rug voor het Nederlandse pensioensysteem, waarbij de combinatie van de aow en het bedrijfspensioen dat voor meer dan 90 procent van de werknemers onder de verplichtstelling valt de kans verkleint dat uitstellers op oudere leeftijd hun inkomen fors zien terugvallen. Het feit dat het verplichte karakter van pensioensparen en de publiciteit rond nieuwe regelingen invloed hebben op de keuzes van consumenten legt een grote dnb / Kwartaalbericht maart
Hoofdstuk 12. Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 12. Financiële dienstverlening Samenvatting Dit hoofdstuk behandelt de bekendheid en het gebruik van vijf Leidse inkomensondersteunende regelingen onder respondenten met een netto huishoudinkomen
Nadere informatieAanpassing pensioenregelingen n.a.v. nieuwe wetgeving rond VUT, prepensioen en levensloopregeling
Aanpassing pensioenregelingen n.a.v. nieuwe wetgeving rond VUT, prepensioen en levensloopregeling (klik op logo om onze website te bezoeken) Aan de cliënten Breda, 19 oktober 2005 1. Inleiding De Eerste
Nadere informatieVanaf 1 januari 2006: sparen voor vrije tijd! Vanaf 1 januari 2006: sparen voor vrije tijd! over de levensloopregeling. Informatiebijeenkomst
Vanaf 1 januari 2006: sparen voor vrije tijd! Vanaf 1 januari 2006: sparen voor vrije tijd! Informatiebijeenkomst over de levensloopregeling en het ABN AMRO LevensloopPlan Universiteit Leiden 0106 BB/BV/HRM
Nadere informatieZorgen over het pensioeninkomen. 6 oktober 2011
Zorgen over het pensioeninkomen 6 oktober 2011 Inhoudsopgave 1. Samenvatting 2. De pensioensituatie van Nederlanders 3. De situatie van gepensioneerden 4. Kennis en informatievoorziening 5. Kennis van
Nadere informatieMartin Gast. Edmond Halley BV Increase PensioenKnowHow BV. Increase Pensioen KnowHow
Martin Gast Edmond Halley BV Increase PensioenKnowHow BV Even voorstellen Wat is er aan de hand in lijfrenteland? Pensioenactualiteiten Kansen 3e pijler Ik ben Martin Gast Edmond Halley BV Pensioenconsultants
Nadere informatieHoofdstuk 12. Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 12. Financiële dienstverlening Samenvatting Dit hoofdstuk behandelt de bekendheid en het gebruik van vijf Leidse inkomensondersteunende regelingen onder respondenten met een netto huishoudinkomen
Nadere informatieHoofdstuk 11. Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 11. Financiële dienstverlening Samenvatting Dit hoofdstuk behandelt de bekendheid en het gebruik van de vijf Leidse inkomensondersteunende regelingen onder respondenten met een netto huishoudinkomen
Nadere informatieB. BEZITTINGEN Heeft u een eigen woning: ja/nee Beschikt u over spaargelden: ja/nee Globale omvang: Welk rendement rekent u hierover: %
KLANTPROFIEL Doelstelling klantprofiel: Om tot een advies te komen voor een complex product zijn klantgegevens noodzakelijk en dienen wij een analyse te maken van uw persoonlijke situatie. Vervolgens onderzoeken
Nadere informatieHoofdstuk 11. Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 11. Financiële dienstverlening Samenvatting Dit hoofdstuk behandelt de bekendheid en het gebruik van vijf Leidse inkomensondersteunende regelingen onder respondenten met een netto huishoudinkomen
Nadere informatieDe Levensloopregeling
De Levensloopregeling De meest gestelde vragen Januari 2007 7.0093ML /GW De Levensloopregeling De meest gestelde vragen Het belang van een goede regeling Wellicht wilt u binnenkort een lange reis maken,
Nadere informatieGfK 2012 AFM Consumentenmonitor December
GfK 2012 AFM Consumentenmonitor December 2012 1 Management Summary Pensioen Niet-gepensioneerden hebben steeds minder vertrouwen in de afgegeven pensioenindicatie. Een ruime meerderheid schat in dat de
Nadere informatieOudedagsvoorziening in het MKB
A201309 Oudedagsvoorziening in het MKB Vormen van pensioenopbouw en de verwachtingen van MKB-ondernemers in beeld gebracht drs. K. L. Bangma drs. J. Snoei Zoetermeer, februari 2013 Oudedagsvoorziening
Nadere informatieDe doorsneepremie ZO DENKEN WIJ ER OVER. De doorsneepremie. De doorsneepremie
Zo denken wij er over is een uitgave van ABP Corporate Communicatie. Voor meer informatie verwijzen wij u naar www.abp.nl. september 2007 ZO DENKEN WIJ ER OVER Collectief versus individueel Juridische
Nadere informatieEen belangrijk onderdeel van het
deelnemersgedrag Gedragsreacties van deelnemers op nieuwe contracten Het pensioenakkoord handhaaft de verplichtstelling, koppelt de pensioenleeftijd aan de levensverwachting en accepteert dat beleggingsrisico
Nadere informatieHoofdstuk 24 Financiële situatie
Hoofdstuk 24 Financiële situatie Samenvatting De gemeente voert diverse inkomensondersteunende maatregelen uit die bedoeld zijn voor huishoudens met een lager inkomen. Zes op de tien Leidenaren zijn bekend
Nadere informatieHoe gaat Nederland met pensioen?
Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over het pensioensbewustzijn van Nederland op verschillende thema s, waaronder duurzame inzetbaarheid In opdracht van GfK Intomart 2014 Hoe gaat Nederland
Nadere informatieHoe gaat Nederland met pensioen?
Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over het pensioensbewustzijn van Nederland op verschillende thema s, waaronder duurzame inzetbaarheid In opdracht van. GfK Intomart 2014 Hoe gaat Nederland
Nadere informatieVroegpensioen en verlofsparen in transitie
Hoofdstuktitel Vanaf 1 januari 2006 schrapt de Wet aanpassing fiscale behandeling VUT/Prepensioen en introductie levensloopregeling (Wet VPL) de belastingvoordelen voor VUT en prepensioenregelingen. Tegelijkertijd
Nadere informatieFinQ Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders. Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager
FinQ 2018 Monitor van financieel bewustzijn en financiële vaardigheden van Nederlanders Auteurs Jorn Lingsma Lisa Jager 14-1-2019 Projectnummer B3433 Achtergrond van de FinQ monitor Nederlanders in staat
Nadere informatieVertrouwen, geluk en de financiële situatie van huishoudens
Vertrouwen, geluk en de financiële situatie van huishoudens Hoofdstuktitel Nederlandse huishoudens zijn somber over hun financiële toekomst. Het gemiddelde financiële vermogen van de huishoudens is echter
Nadere informatieDe inkomensverdeling van ouderen en sociaaleconomische
De inkomensverdeling van ouderen en sociaaleconomische ongelijkheid in de levensverwachting Marike Knoef, Universiteit Leiden, CentERdata, Netspar Rob Alessie, Rijksuniversiteit Groningen, Netspar Adriaan
Nadere informatie3 Hoe pensioenbewust zijn we?
3 Hoe pensioenbewust zijn we? Door verschillende instanties en bedrijven wordt onderzoek gedaan naar het pensioenbewustzijn van burgers, hun houding tegenover pensioen en de kennis die zij hebben van (hun)
Nadere informatieHet spaargeld uit de levensloopregeling kunt u gebruiken om de periode van onbetaald verlof te financieren.
Levensloop. Wat is levensloop? De levensloopregeling (of: levensloop) is een fiscale regeling die vanaf 1 januari 2006 in Nederland bestaat om het sparen voor een vervangend inkomen tijdens een periode
Nadere informatieDNB Household Survey (DHS) en het CentERpanel. Maarten van Rooij NPSO Lezingendag, 8 september 2016
DNB Household Survey (DHS) en het CentERpanel Maarten van Rooij NPSO Lezingendag, 8 september 2016 Achtergrond DHS DHS is een panelstudie Gegevens worden verzameld onder de leden van het CentERpanel DHS
Nadere informatieWelke informatie moet worden ingewonnen is afhankelijk van de complexiteit van het product. Er zijn diverse manieren om die informatie op te vragen:
Eekwal 2 Postbus 318 8000 AH Zwolle T 038 421 44 57 F 038 421 88 07 E info@definancielealliantie.nl W www.definancielealliantie.nl Klantprofiel ING bank 66.69.59.145 KvK Zwolle 08166207 Opmerkingen vooraf:
Nadere informatieHoofdstuk 17. Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening Samenvatting Leiden kent verschillende inkomensondersteunende regelingen, te weten: Kwijtschelding gemeentelijke belastingen, Bijzondere bijstand, Declaratieregeling,
Nadere informatieNaar nieuwe pensioencontracten: Wat zijn de voorkeuren van deelnemers?
Naar nieuwe pensioencontracten: Wat zijn de voorkeuren van deelnemers? 1. Inleiding en belangrijkste conclusies Momenteel wordt een brede discussie gevoerd over nieuwe pensioencontracten. Deze notitie
Nadere informatieHoe gaat Nederland met pensioen? In vergelijk met België, Zweden en Denemarken
Hoe gaat Nederland met pensioen? In vergelijk met België, Zweden en Denemarken Onderzoek van GfK september 2015 Inleiding Delta Lloyd doet doorlopend nieuwe kennis op over ontwikkelingen rondom pensionering
Nadere informatieKennis over kosten en opbrengsten van het pensioensysteem
Vereniging Bedrijfstakpensioenfondsen - Pensioenvertrouwen ad hoc september 2009/ 19-10-2009 / P.1 / 19-10-2009 / P.1 Kennis over kosten en opbrengsten van het pensioensysteem
Nadere informatiePENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae
PENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae Op macroniveau begrijpt de grote meerderheid van de Nederlandse werknemers dat ingrepen in het pensioenstelsel noodzakelijk
Nadere informatieMemorandum. Technical Sciences Brassersplein 2 2612 CT Delft Postbus 5050 2600 GB Delft. Aan Bestuur stichting Pensioenfonds TNO. www.tno.
Memorandum Aan Bestuur stichting Pensioenfonds TNO Van Dr. F. Phillipson Onderwerp Risicobereidheidsonderzoek Pensioenfonds TNO Inleiding In de periode juni-augustus 2014 is er een risicobereidheidsonderzoek
Nadere informatieHoofdstuk 17. Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening Samenvatting In dit hoofdstuk wordt allereerst gekeken naar de bekendheid en het gebruik van vijf inkomensondersteunende regelingen, te weten: Kwijtschelding gemeentelijke
Nadere informatiePensioenverwachtingen en duurzame inzetbaarheid
Pensioenverwachtingen en duurzame inzetbaarheid Prof.dr. Andries de Grip Studiedag Waarheen met de loopbaan? CCR, Universiteit Antwerpen,11 juni 2015 Toenemende noodzaak om langer door te werken Verlagen
Nadere informatieBijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2. Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13
Bijlagen Pensioenen: solidariteit en keuzevrijheid Stella Hoff Inhoud Bijlage A Enquête solidariteit in de pensioenen... 2 Bijlage B Multivariate regressieanalyses... 13 Bijlagen SCP-publicatie Pensioenen:
Nadere informatiePensioenbewustzijn. Henriëtte Prast en Arthur van Soest, Tilburg University & Netspar. Panel paper in opdracht van Stichting Instituut GAK
Pensioenbewustzijn Henriëtte Prast en Arthur van Soest, Tilburg University & Netspar Panel paper in opdracht van Stichting Instituut GAK Inhoud Motivatie Wat bedoelen we met pensioenbewustzijn? Pensioenbewustzijn
Nadere informatieFinanciële kennis Nederlandse huishoudens is beperkt
De mate waarin Nederlanders financieel zijn onderlegd is voor verbetering vatbaar. Dit blijkt uit een in 005 gehouden enquête onder Nederlandse burgers. Ondervraagden kregen vijf eenvoudige vragen voorgelegd
Nadere informatieEen goede oudedagsvoorziening? Werknemers zijn aan zet
28 november 2014 Een goede oudedagsvoorziening? Werknemers zijn aan zet Jarenlang was pensioen géén actueel onderwerp. Je kreeg AOW als je 65 was en daarnaast een gegarandeerd pensioen dat via een werkgever
Nadere informatieDuurzame inzetbaarheid en Pensioenverwachtingen
Duurzame inzetbaarheid en Pensioenverwachtingen -onderzoek onder werknemers en werkgevers 2007-2013 Toenemende noodzaak om langer door te werken Verlagen (vroegtijdige) pensioenrechten: - Afschaffing VUT,
Nadere informatieHoofdstuk 7. Financiële situatie
Stadsenquête Leiden Hoofdstuk 7. Financiële situatie Samenvatting Bijna driekwart van de Leidenaren geeft aan gemakkelijk rond te komen met het huishoudinkomen, twee op de tien komt net rond en bijna een
Nadere informatieHoofdstuk 10. Financiële situatie
Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting In hoofdstuk 9 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit hoofdstuk is uitgebreider
Nadere informatieDe resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds. mei, 2014
De resultaten van de deelnemersenquête DNB & DNB Pensioenfonds mei, 2014 1 Beste DNB er Hartelijk dank voor jouw deelname aan en/of interesse in dit deelnemersonderzoek onder (ex)werknemers van DNB. Van
Nadere informatieGraag gaan wij met u in een volgend gesprek dieper in op de stappen die u aan de hand van dit rapport wilt nemen.
De heer [#NAAM] en Mevrouw [#NAAMP] [#ADRES] [#POSTCODE] [#WOONPLAATS] Betreft: uw persoonlijk financieel advies Geachte heer en mevrouw, Als resultaat van ons prettige gesprek, waarin u uw wensen kenbaar
Nadere informatieKLANTPROFIEL JUNI 2007. Teeuwen Verzekeringen
JUNI 2007 Teeuwen Verzekeringen de Sitterlaan 89-2313 TL Leiden - tel.: (071) 5149967 - fax: (071) 5149979 - informatie@teeuwenverzekeringen.nl - www.teeuwenverzekeringen.nl postbus 1147-2302 BC Leiden
Nadere informatieKLANTPROFIEL. Naam klant : Voorletters: Voornaam : Titel : Adres. Postcode : Woonplaats: Voornaam : Titel:
KLANTPROFIEL RELATIENUMMER PERSOONLIJKE GEGEVENS KLANT EN PARTNER Naam klant : Voorletters: Voornaam : Titel : Geboortedatum : Adres : Postcode : Woonplaats: Telefoon privé : Telefoon mobiel: E-mail :
Nadere informatie53% 47% 51% 54% 54% 53% 49% 0% 25% 50% 75% 100% zeer moeilijk moeilijk komt net rond gemakkelijk zeer gemakkelijk
30 FINANCIËLE SITUATIE In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de financiële situatie van de Leidse burgers. In de enquête wordt onder andere gevraagd hoe moeilijk of gemakkelijk men rond kan komen met het
Nadere informatieKlantprofiel. Naam klant : Voorletters : Voornaam : Titel : Postcode : Woonplaats : Geboortedatum : Geboorteplaats. Naam partner : Voorletters :
Doelstelling klantprofiel: Om tot een advies te komen voor een complex product zijn klantgegevens noodzakelijk en dienen wij een analyse te maken van uw persoonlijke situatie. Vervolgens onderzoeken wij
Nadere informatieSparen voor een koopwoning
Sparen voor een koopwoning Consumentenonderzoek in opdracht van de Volksbank GfK februari 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 Management summary Onderzoeksresultaten Onderzoeksverantwoording Contact 2 Management summary
Nadere informatieDeutsche Bank Nederland Stichting Pensioenfonds Deutsche Bank Nederland
In deze nieuwsbrief Voorwoord Wat betekenen de nieuwe pensioenmaatregelen voor u? De informatie in dit document is eigendom van en mag noch in haar geheel noch gedeeltelijk van. Page 2 of 5 Voorwoord In
Nadere informatieEerder met pensioen Uitgave juli 2015
Eerder met pensioen Uitgave juli 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het pensioenfonds ) is van algemene aard, uitsluitend
Nadere informatieWERKNEMERS MOETEN CONTROLE KRIJGEN OVER HUN FINANCIËLE PLANNING
HEALTH WEALTH CAREER MERCER WERKNEMERS- ONDERZOEK SERIES WERKNEMERS MOETEN CONTROLE KRIJGEN OVER HUN FINANCIËLE PLANNING PENSIOENCOMMUNICATIE ALLEEN IS NIET VOLDOENDE WERKNEMERS MOETEN ECHT AAN DE SLAG
Nadere informatieOverzicht en kerncijfers pensioenregelingen Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie
Overzicht en kerncijfers pensioenregelingen Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie (BPF Baksteen) is opgericht op 1-4-1957.
Nadere informatieABN AMRO. Kiezen tussen levensloopregeling en de spaarloonregeling. Alle informatie in één oogopslag. Mét fiscale spelregels.
ABN AMRO. Kiezen tussen levensloopregeling en de spaarloonregeling. Alle informatie in één oogopslag. Mét fiscale spelregels. Gemakkelijker kiezen tussen twee goede regelingen De overheid stelt werknemers
Nadere informatieKlantprofiel. Waaruit blijkt dat?
Klantprofiel Wat is uw burgerlijke staat? o Alleenstaand o Gehuwd(gemeenschap van goederen) o Gehuwd(huwelijkse voorwaarden) o Samenwonend met samenlevingscontract o Samenwonend zonder samenlevingscontract
Nadere informatieHoofdstuk 25 Financiële dienstverlening
Hoofdstuk 25 Financiële dienstverlening Samenvatting De gemeente voert diverse inkomensondersteunende maatregelen uit die bedoeld zijn voor huishoudens met een lager inkomen. Zes op de tien Leidenaren
Nadere informatieHoofdstuk 5. Trendvragen financiële situatie
Hoofdstuk 5. Trendvragen financiële situatie Samenvatting Hfst 5. Trendvragen financiële situatie Na twee jaar van stijgende inkomens zien Leidenaren dit jaar hun inkomenspositie verslechteren. Het zijn
Nadere informatieGeef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening. Position paper: Toekomst pensioenstelsel
Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening Position paper: Toekomst pensioenstelsel Publicatiedatum: juni 2016 Autoriteit Financiële Markten De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante
Nadere informatieZou u het de laatste jaren vóór uw pensioen ook al rustiger aan willen doen? Dan is de regeling 80-85-85 wellicht wel iets voor u
Zou u het de laatste jaren vóór uw pensioen ook al rustiger aan willen doen? Dan is de regeling 80-85-85 wellicht wel iets voor u De Stichting Fonds Collectieve Belangen voor het Kartonnage- en Flexibele
Nadere informatieKlantpensioenmonitor Pensioenfonds UMG
St. Anthoniusplaats 9 6511 TR Nijmegen 024 663 9343 info@movate.nl Klantpensioenmonitor Pensioenfonds UMG 05-06-2015 1 Inhoudsopgave Management summary 3 Introductie 5 Deelnemerinformatie 6 Pensioenbewustzijn
Nadere informatiePersoonlijk Financieel Advies
Persoonlijk Financieel Advies Suzan van Lierop Inhoudsopgave Basisgegevens Inkomens- en vermogensplanning Specificatie vaste lasten Grafiek inkomens- en vermogensplanning Onderneming B.V. Toelichting Basisgegevens
Nadere informatieConceptrapportage Preferentie keuzes aanpak crisis van CNV leden
Conceptrapportage Preferentie keuzes aanpak crisis van CNV leden In opdracht van: Contactpersoon: CNV De heer P. Hazenbosch Utrecht, mei 2009 DUO MARKET RESEARCH drs. Vincent van Grinsven Henk Westerik
Nadere informatieVragenlijst Particulieren
Vragenlijst Particulieren Naam cliënt Plaats Datum : : : In het kader van de Wet Financiële Dienstverlening (WFD) worden in dit document diverse vragen gesteld ter bepaling van het Klantprofiel van de
Nadere informatie1 Inleiding. Wanneer ga jij met pensioen Versie: 4 17-07-2015 Pagina: 3 van 7
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 AOW-gerechtigde leeftijd... 4 2.1 Algemeen... 4 2.2 Verhoging van 65 naar 67... 4 2.3 Verdere verhoging op basis van de levensverwachting... 4 3 Pensioenleeftijd... 6 3.1
Nadere informatieVragen formulier Klanten Profiel
Vragen formulier Klanten Profiel U heeft ons verzocht, om gezamenlijk, een gedegen voorstel ten aanzien van uw hypotheek uit te brengen. Om tot een advies te komen voor een complex product zijn klantgegevens
Nadere informatieLevensloopregeling Informatie voor werknemers
Levensloopregeling Informatie voor werknemers Levensloopregeling Met de levensloopregeling kunnen werknemers een deel van hun brutosalaris sparen. Dit spaargeld kan worden gebruikt voor een periode van
Nadere informatieHoofdstuk 10. Financiële situatie
Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting Hfst 9. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële positie van de Leidenaar. De resultaten
Nadere informatieAFM Consumentenmonitor najaar 2015 Beleggers November 2015. GfK 2015 AFM Consumentenmonitor November 2015 1
AFM Consumentenmonitor najaar 1 Beleggers November 1 GfK 1 AFM Consumentenmonitor November 1 1 Percentage beleggers in Nederland stabiel 90 0 0 60 0 40 30 3 3 4 1 1 16 1 1 1 0 Voorjaar 1 (n = 934) Najaar
Nadere informatieAFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen. December 2011
AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen December 2011 1 Inhoudsopgave 2 1 2 Management Summary Onderzoeksresultaten in detail 2a Pensioen algemeen 2b Pensioencommunicatie 2c Pensioenregeling 3 Onderzoeksverantwoording
Nadere informatie152 De Pensioenwereld in 2015
16 152 De Pensioenwereld in 2015 Ontwikkelingen in de pensioenmarkt 153 Pensioenproducten standaardiseren, gedegen vergelijking blijft noodzakelijk Auteurs: Olivier Roodenburg en Marcel Schep Het pensioenlandschap
Nadere informatieKLANTPROFIEL RELATIENUMMER: PERSOONLIJKE GEGEVENS KLANT EN PARTNER. Naam klant : Voorletters : Voornaam : Titel : Adres : Postcode : Woonplaats :
KLANTPROFIEL RELATIENUMMER: PERSOONLIJKE GEGEVENS KLANT EN PARTNER Naam klant : Voorletters : Voornaam : Titel : Adres : Postcode : Woonplaats : Telefoon privé : Telefoon mobiel: E-mail : Geboortedatum
Nadere informatieHoe gaat Nederland met pensioen?
Hoe gaat Nederland met pensioen? Een onderzoek over het pensioensbewustzijn van Nederland op verschillende thema s, waaronder pensioenleeftijdsverwachting. In opdracht van GfK Intomart 2013 33213 Delta
Nadere informatieEénVandaag en Nibud onderzoeken armoede
EénVandaag en Nibud onderzoeken armoede Doel Armoede is geen eenduidig begrip. Armoede wordt vaak gemeten via een inkomensgrens: iedereen met een inkomen beneden die grens is arm, iedereen er boven is
Nadere informatieVOORBEELD. KLANTPROFIEL Particuliere consument RELATIENUMMER PERSOONLIJKE GEGEVENS KLANT EN PARTNER. Naam klant : _ Voorletters: Voornaam : ^^ Titel:
VRBEELD KLANTPRFIEL Particuliere consument RELATIENUMMER PERSNLIJKE GEGEVENS KLANT EN PARTNER Naam klant : _ Voorletters: Voornaam : ^^ Titel: Adres : _ Postcode : Telefoon privé: _Woonplaats: Telefoon
Nadere informatieZeker van uw inkomen. Risicobeheersing en pensioenopbouw voor de DGA
Zeker van uw inkomen Risicobeheersing en pensioenopbouw voor de DGA Heeft u uw eigen risico s in beeld? Als directeur-grootaandeelhouder (DGA) weet u als geen ander dat ondernemen risico s met zich meebrengt.
Nadere informatieEinde in zicht voor de VUT
Einde in zicht voor de VUT 11 0 Drs. J.L. Gebraad en mw. T.R. Pfaff Publicatiedatum CBS-website: 1 september 2011 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer ** =
Nadere informatiePensioen in de Praktijk
Pensioen in de Praktijk Een gelukkig nieuwjaar! (maar wel met pensioenwerk aan de winkel ) Uiteraard opent deze eerste editie van Pensioen in de Praktijk in het nieuwe jaar met de beste wensen. Dat 2017
Nadere informatiePensioencommunicatie start bij de werkgever
Pensioencommunicatie start bij de werkgever Artikel Senior adviseur collectieve pensioenen J. Arts (Pon) Pensioencommunicatie start bij de werkgever Welke maatregelen kan de werkgever nemen om het pensioenbewustzijn
Nadere informatieWanneer ga jij met pensioen?
Wanneer ga jij met pensioen? Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 AOW-gerechtigde leeftijd... 4 1.1 Algemeen... 4 1.2 Verhoging van 65 naar 67... 4 1.3 Verdere verhoging op basis van de levensverwachting...
Nadere informatieRondkomen van huishoudinkomen naar doelgroep
Hoofdstuk 16. Financiële situatie Samenvatting 16. FINANCIËLE SITUATIE In hoofdstuk 5 is aan de hand van een aantal trendvragen kort ingegaan op de financiële situatie van de inwoners van Leiden. In dit
Nadere informatieInhoud. Wie spaart (niet)? 5. Hoe sparen we? 17. Waarom en waarvoor sparen we? 35. Wat beïnvloedt ons spaargedrag? 39
Inhoud Wie spaart (niet)? 5 2 Hoe sparen we? 7 3 Waarom en waarvoor sparen we? 35 4 Wat beïnvloedt ons spaargedrag? 39 2 Opzet van het onderzoek Sparen, of niet - maart 207 - Dit onderzoek zoomt in op
Nadere informatieVoor tussentijds verlof of eerder stoppen met werken. Loyalis Levensloop
Loyalis voert de levensloopregeling uit voor ABP Loyalis Levensloop Voor tussentijds verlof of eerder stoppen met werken Je werkt. Maar soms even niet. Je neemt de tijd voor die ene cursus. En daarna er
Nadere informatiePresentatie voor de PVGE Best Roel Fonville Best, 10 maart 2017
10-3-2017 Presentatie voor de PVGE Best Roel Fonville Best, 10 maart 2017 1 10-3-2017 2 Opleiding: Doctoraal diploma Anorganische Chemie RU Groningen Carrière: Ruim 30 jaar Koninklijke Philips Electronics:
Nadere informatieBetaalbaarheid van pensioen in de toekomst
Betaalbaarheid van pensioen in de toekomst Vereniging Bedrijfstakpensioenfondsen Jubileum / 21-4-2010 / P.1 / 21-4-2010 / P.1 Onderzoeksrapportage Amsterdam April 2010
Nadere informatieVUT-fondsen nog minder dan tien jaar te gaan
Publicatiedatum CBS-website: 16 juli 2007 VUT-fondsen nog minder dan tien jaar te gaan Drs. J.L. Gebraad en mw. T.R. Pfaff Centraal Bureau voor de Statistiek VUT en prepensioen krijgen vanaf 2006 geen
Nadere informatieMeerderheid zelfstandigen bouwt geen pensioen op Een derde verwacht onvoldoende
ZZP ING Economisch Bureau Meerderheid zelfstandigen bouwt geen pensioen op Een derde verwacht onvoldoende pensioeninkomen te hebben Meer dan de helft van de zelfstandige zonder personeel (zzp ers) bouwt
Nadere informatie./. Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het lid Bussemaker (PvdA) over de arbeidsproductiviteit van oudere werknemers.
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1a 2513 AA s-gravenhage Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon
Nadere informatieUitkomsten peiling kennis en gedrag omtrent de belastingaangifte. Nibud, 2010
Uitkomsten peiling kennis en gedrag omtrent de Nibud, 2010 Inleiding In dit rapport staan de resultaten beschreven van een peiling onder lezers van De Telegraaf over hun kennis en gedrag omtrent de. De
Nadere informatieKLANTPROFIEL. Adres. Telefoon privé: Telefoon mobiel: E-mail : Geboortedatum : Naam partner : Voorletters:
KLANTPRFIEL RELATIENUMMER PERSNLIJKE GEGEVENS KLANT EN PARTNER Naam klant Voornaam Adres Postcode : Voorletters: : Titel : : : Woonplaats: Telefoon privé: Telefoon mobiel: E-mail : Geboortedatum : Naam
Nadere informatieVRAGENLIJST KLANTPROFIEL INDIVIDUEEL
VRAGENLIJST KLANTPROFIEL INDIVIDUEEL Klantprofiel Individueel Om tot een advies te komen voor een complex product zijn klantgegevens noodzakelijk en dienen wij een analyse te maken van uw persoonlijke
Nadere informatieHoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie
Hoofdstuk 9. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 10. Financiële situatie Samenvatting Hfst 9. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële
Nadere informatiePensioen- en inkomensscan. Dhr. A. WERKNEMER en Mevr. B. PARTNER. Aangeboden door: De Pensioenafdeling M.A. de Frel Hellingweg 98B 2583 WH Den Haag
Pensioen- en inkomensscan Dhr. A. WERKNEMER en Mevr. B. PARTNER Aangeboden door: De Pensioenafdeling M.A. de Frel Hellingweg 98B 2583 WH Den Haag T 070-3383088 info@depensioenafdeling.nl www.depensioenafdeling.nl
Nadere informatieKlantprofiel. Relatie 1 Achternaam: Voorvoegsel(s): Roepnaam: Voorletters: Geboortedatum:. -. -. Geslacht: man / vrouw. Relatie 2
Klantprofiel Waarom een Klantprofiel? In 2006 is de Wet Financieel Toezicht (WFT) van kracht geworden. Deze nieuwe Wet legt verantwoordelijkheden van de financiële dienstverleners vast, zodat aan consumenten
Nadere informatieDE LAATSTE 10 JAAR TOT AAN HET PENSIOEN
HEALTH WEALTH CAREER MERCER WERKNEMERS- ONDERZOEK SERIES DE LAATSTE 10 JAAR TOT AAN HET PENSIOEN VORM RUIM VOOR DE FORMELE PENSIOENDATUM EEN STRATEGIE VOOR DE LAATSTE JAREN TOT AAN PENSIOEN De AOW-leeftijd
Nadere informatieNieuwe tijden, nieuwe collectieve pensioenen
Nieuwe tijden, nieuwe collectieve pensioenen Werkgevers en werknemers aan het woord Onderzoek verricht in opdracht van Nationale-Nederlanden door Motivaction. Wat vinden werkgevers en werknemers van pensioenen.
Nadere informatieDoorwerken na 65 jaar
CvA-notitie februari 2008 Doorwerken na 65 jaar De levensverwachting en het gemiddelde aantal gezonde jaren na het bereiken van de 65-jarige leeftijd is toegenomen. Een groeiende groep ouderen heeft behoefte
Nadere informatieHoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie
Hoofdstuk 10. Trendvragen financiële situatie Hoofdstuk 11. Financiële situatie Samenvatting Hfst 10. Trendvragen financiële situatie Jaarlijks worden drie trendvragen gesteld die inzicht geven in de financiële
Nadere informatieHoeveel pensioen krijg ik straks? Denk je daar wel eens over na?
Hoeveel pensioen krijg ik straks? Denk je daar wel eens over na? Waar bestaat mijn pensioen uit? Je pensioen bestaat uit 3 belangrijke onderdelen: AOW Pensioen via je werkgever Eigen aanvulling AOW Hoeveel
Nadere informatieDe beste pensioenregeling is employability
De beste pensioenregeling is employability \\ Verder met Meeùs Edwin Schop 1 Pensioen en duurzame inzetbaarheid Onderwerpen 1. Relatie pensioen en duurzame inzetbaarheid 2. Pensioenstelsel NL: erfenis
Nadere informatie2. De directeur-grootaandeelhouder (DGA) en pijler 1
1. Wegwijs in pensioenland 1.1. Waarom eens stilstaan bij uw pensioen?...1 1.2. Oudedagsvoorziening is eigenlijk een beter woord............. 1 1.3. De drie pijlers van ons pensioensysteem.....................
Nadere informatieOudedagsvoorziening nu en straks. Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam
Oudedagsvoorziening nu en straks Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam SER, 24 juni 2014 Agenda Internationaal perspectief Probleemanalyse Houdbaarheid Maatschappelijke trends Keuzes voor
Nadere informatieTilburg University. De portefeuillekeuze van Nederlandse huishoudens Das, J.W.M.; van Soest, Arthur
Tilburg University De portefeuillekeuze van Nederlandse huishoudens Das, J.W.M.; van Soest, Arthur Published in: De Rol van het Vermogen in de Economie. Preadviezen van de KVS Publication date: Link to
Nadere informatie