edup 2016 Activiteitenoverzicht (onderdeel I) Gemeente Zuidhorn februari 2017

Transcriptie

1 edup 2016 Activiteitenoverzicht (onderdeel I) Gemeente Zuidhorn februari 2017

2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2016: het edup Het Duurzaamheidsuitvoeringsplan (DUP) bevat de concrete duurzame acties en resultaten die we in een jaar willen bereiken. Dit plan wordt jaarlijks bijgesteld en geëvalueerd en het resultaat van de evaluatie 2016 hebben wij vervat in deze rapportage. In dit edup geven wij aan welke acties zijn afgerond en brengen wij deze in verband met de verschillende ambities in het Duurzaamheidsbeleid Dit edup bestaat uit een tweetal onderdelen. Als eerste schetsen wij de resultaten van het DUP2016, inclusief de resultaten van de acties uit de organisatieontwikkelagenda 2016 van Zuidhorn, waarop verduurzaming van de interne bedrijfsvoering een thema was. Daarnaast bestaat dit edup2016 ook nog uit een monitoringsoverzicht aan met de verschillende beleidsindicatoren die voor de planet-thema s zijn geformuleerd. Dit stuk betreft onderdeel 1 van het edup. Evaluatie van uitgevoerde acties Per onderdeel is kort beschreven welke activiteit is uitgevoerd en vervolgens welk resultaat of effect is bereikt. Soms wordt ook verwezen naar beleidsindicatoren/meetinstrumenten. Aan alle acties is één van de onderstaande vinkjes toegekend: Deze actie is afgerond, een voldoende resultaat is geboekt. Deze actie is in gang gezet, maar wacht nog op een resultaat, of kent een ander resultaat dan vooraf verwacht. Deze actie is (nog) niet van de grond gekomen Acties die schuin gedrukt staan, betreffen acties die niet vooraf zijn opgenomen in het DUP 2016 maar toch zijn uitgevoerd.

3 Leeswijzer Bovenaan iedere pagina staat een aantal beleidsambities, voorzien van paragraafnummering. Deze nummering is afkomstig uit het Duurzaamheidsbeleid waarin de verwoorde ambities en bijbehorende onderbouwing zijn terug te vinden. Onder de ambities vindt u vervolgens steeds concrete acties die een directe bijdrage leveren aan een of meerdere van deze ambities. Tot slot wordt in het DUP 2016 onderscheid gemaakt tussen projecten/initiatieven in de gemeenschap (grijze kaders) en aan acties die raken aan een duurzame gemeentelijke bedrijfsvoering en dienstverlening (groene kaders) en de voorbeeldfunctie van de gemeentelijke organisatie. Proces Doelen/ambities Indicatoren 7.3 We monitoren de resultaten voor het grondgebied uit het duurzaamheidsbeleid. verschillende 7.3 In 2016 en 2018 zijn we tien plaatsen gestegen in de gemeentelijke duurzaamheidsindex. score in GDI Inwoners weten wat er gebeurt op het gebied van duurzame ontwikkeling in de gemeente n.v.t. + ambities Duurzaamheidsbeleid acties DUP 2016 gemeentelijk grondgebied V acties DUP 2016 gemeentelijke bedrijfsvoering, dienstverlening 3

4 1. Proces Proces Doelen/ambities 7.3 We monitoren de resultaten voor het grondgebied uit het duurzaamheidsbeleid. 7.3 In 2016 en 2018 zijn we tien plaatsen gestegen in de gemeentelijke duurzaamheidsindex. 7.4 Inwoners weten wat er gebeurt op het gebied van duurzame ontwikkeling in de gemeente n.v.t. Indicatoren verschillende score in GDI 2.0 Uitgevoerde acties Resultaat 2016 Status Faciliteren nieuwe, duurzame initiatieven vanuit We hebben diverse duurzame initiatieven het afgelopen jaar gefaciliteerd en ondersteund: het ontstaan van de gemeenschap (o.a. energiecoöperaties, energiecoöperatie Zevenster Zonnestroom, die 17 huishoudens van stroom voorziet met een jaarlijkse opbrengst van buurtmoestuinen). ongeveer kwh, dit levert een CO 2 besparing op van ruim 21 ton. Bewust Wonen en Werken Westerkwartier, waarmee in juni een belevingsreis is georganiseerd op het gebied van langer en duurzaam thuis wonen. En buurkracht Niehove, waar 15 woningen gezamenlijk geïsoleerd worden, dit levert een CO2 besparing op van 9 ton. Het opstellen van een tussentijdse rapportage Duurzaamheidsbeleid Een eerste versie voor de Tussentijdse Rapportage is gereed. Dit wordt besproken met de fractiespecialisten, waarna de beleidsambities desgewenst kunnen worden bijgesteld. In de gemeenteraad van mei 2017 wordt de Tussentijdse Rapportage behandeld. 4

5 Proces Ambities Indicatoren 4.1 / 5 In 2018 kopen wij 100% duurzaam in criteria inkoopbeleid Westerkwartier 7.1 wij vergroten onze kennis over duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen 7.1 Werknemers meer en vaker betrekken bij acties op het gebied van maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen medewerkertevredenheidsonderzoek 7.1 Wij hebben duidelijke afspraken gemaakt over de coordinatie van duurzame acties 7.4 Inwoners zien ons als een duurzame organisatie score in 'Waar staat je gemeente' Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status Invullen Milieubarometer voor gehele De gegevens voor de milieubarometer zijn verzameld en ingevuld. Dit jaar zijn deze naast het gemeentehuis ook voor de vier werkplaatsen ingevuld. De resultaten uit de Milieubarometer zijn opgenomen in onderdeel II van dit edup. bedrijfsvoering (gemeentewerkplaatsen) Hieruit is gebleken dat de gemeentelijke organisatie bijna 200 ton besparing in CO2 heeft gerealiseerd Ontwikkelen nieuwe voorstellen voor verduurzamen bedrijfsvoering. Programma voor medewerkers over integratie van duurzaamheidsaspecten in hun werkzaamheden. Actualiseren handboek + factsheets duurzaam inkopen (versie Leek) In 2016 hebben wij een actielijst met voorstellen voor verduurzaming van de organisatie opgesteld. Deze zijn gedeeltelijk in 2016 gerealiseerd en het restant staat voor 2017 in de planning. De concrete resultaten hiervan zijn (schuin gedrukt) opgenomen als extra uitgevoerde acties in dit edup. In de plangesprekken met de medewerkers hebben MT-leden mogelijkheden besproken om duurzamer te werken en duurzamer inzetbaar te zijn. Voorbeelden hiervan zijn; fitnessabonnementen, extra dienstfietsen en aanschaf van elektrische (mobiele) werktuigen voor de buitendienst. Hiervoor zijn de voorbereidingen gestart. Het geüpdatet handboek en factsheet verwachten wij in 2017, omdat dan een herziening van het inkoop- en aanbestedingsbeleid plaatsvindt, waarin dit wordt meegenomen. Om 100% duurzaam in te kopen gaat voor sociale en milieucriteria een resultaatverplichting gelden. Cursus CO 2-prestatieladder voor medewerkers Deze actie is nog niet uitgevoerd, omdat dit samenhangt met het updaten van het handboek met factsheets voor Samenwerking met kennisinstellingen (en de Gebiedscooperatie) voor uitvoering duurzaamheidsaspecten (grote) projecten duurzaam inkopen. Het afgelopen jaar hebben wij weer nieuwe samenwerkingen met kennisinstellingen gerealiseerd. Voorbeelden hiervan zijn de uitwerking van het Ambitieweb Duurzaam GWW voor het Stationspark Zuidhorn. In samenwerking met RUG wordt Piëzo techniek in de praktijk beproefd. Living Lab (aanpak waarin de 5 O s met elkaar samenwerken). Sociaal ++, verkenning project sociale huur. Idee hierin is de huurder te laten meedenken bij het ontwikkelen van de huurwoning, hierdoor verhoogt leef- en huurgenot. 5

6 Het opstellen van communicatiekalender met duurzame communicatieacties De communicatiekalender is opgesteld. Het doel van deze actie was om vaker en planmatiger te communiceren over duurzame activiteiten die we ondernemen. Hier zijn we in geslaagd door meer in te zetten op berichten via social media (Twitter, Facebook), maar ook door in nieuwsbrieven aandacht te schenken aan duurzame onderwerpen, waaronder het Stationspark Zuidhorn. Periodiek communiceren op intranet en internet over duurzaamheidsprestaties van de organisatie. Verbeteren proces jaaropdracht ODG milieuuitvoeringstaken In het kader van de Routeplanner voor de organisatie is uitvoerig gecommuniceerd over de voortgang van de thema s waaronder duurzaamheid, onder andere via intranet, afdelingsoverleggen, voortgangsoverleggen en themabijeenkomsten. Dit willen we in 2017 intensiveren. Voor de handhaving- en toezichtstaken wordt nu vooraf een risicoanalyse uitgevoerd om heldere prioriteiten te bepalen voor handhaving- en toezichtstaken. Beschikbare uren bij de ODG worden zo efficiënter ingezet in

7 2. People People mensenrechten woon- en leefomstandigheden eerlijk handelen maatschappelijke ontwikkeling Doelen/ambities Indicatoren 4.1 Wij hebben samen met bewoners invulling gegeven aan een schone, veilige, woonomgeving met passende voorzieningen 4.2 Wij hebben als Millenniumgemeente concreet invulling gegeven aan de nieuwe Millenniumdoelen afspraken woonvisie westerkwartier indicatoren projectplan 4.3 Wij hebben bewustwording, voorlichtende activiteiten op een effectieve manier vormgegeven n.v.t. 4.4 Maatschappelijk verantwoord ondernemen is actief gestimuleerd bij bedrijven in gemeente Zuidhorn sociaal domein, Milieubarometer etc. Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status Ontwikkelen aanpak duurzame dorpshuizen Het project is voorbereid in 2016, waarbij we onder meer hebben gesproken met de dorpshuizen. Samen met hen hebben we een inventarisatie van aanwezige wensen en behoeften gemaakt. Een projectplan wordt in de raad van april 2017 voorgelegd. Slim Verbouwen Beurs In februari 2016 vond de Slim Verbouwen Beurs (georganiseerd door de Rabobank) plaats bij Zalencentrum Balk. De beurs werd door circa 30 personen bezocht. Hiervan heeft 30% energiebesparende maatregelen getroffen. Het betreft vooral isolatie. Hiermee wordt ongeveer 3000m 3 gas bespaard, dit resulteert in bijna 6 ton besparing van CO 2 uitstoot. Buurtbijeenkomsten energiezuinig wonen In samenwerking met de lokale bedrijvengroep Slim Wonen hebben we in 2016 een viertal buurtbijeenkomsten georganiseerd in Zuidhorn, Aduard, Oldehove en Grijpskerk. In totaal zijn op de avonden ca. 80 bezoekers geweest. Hiervan hebben circa 20 personen energiemaatregelen in de woning uitgevoerd. Hierdoor is ongeveer 3000m 3 gas bespaard en wordt kwh nu duurzaam en lokaal opgewekt. Deze maatregelen zorgen voor een CO 2 reductie van ruim 20 ton. Informeren sportverenigingen over Bij gesprekken met verenigingen is gesproken over mogelijkheden om complex en accommodatie te verduurzamen. mogelijkheden energiebesparingen Op natuurlijke momenten (lees renovaties) wordt verlichting vervangen voor LED-verlichting. Concreet voorbeeld uit 2016 is het aanbrengen van LED-veldverlichting bij VV Zuidhorn. Watereducatieproject Het watereducatieproject in samenwerking met de NDCE is afgerond. Aan 3000 leerlingen (Westerkwartierbreed) is kennis overgedragen over watervraagstukken (waterwinning, afvalwaterbehandeling). Kinderen (en indirect ook de ouders) zijn bewust gemaakt van waterverspilling. 7

8 Zwerfvuilcampagne ( Zuidhorn Buiten Gewoon Schoon ) continueren Het NDCE heeft ook dit jaar een zwerfvuilcampagne georganiseerd. Ieder jaar vindt er op deelnemende scholen een afvalopruimactie plaats. In 2016 is ruim kilo zwerfvuil ingezameld in de gemeente Zuidhorn. Gegevens van 2015 zijn niet bekend, zwerfvuil werd toen bij het bedrijfsafval verwerkt. Continueren gemeentelijke aanpak LFG De resultaten van het meetonderzoek uit 2015 zijn in maart 2016 aan de raad gepresenteerd. Vervolgens is besloten een na-analyse uit te laten voeren. De resultaten van de na-analyse zijn december 2016 opgeleverd door de ODG. Uit deze resultaten blijkt dat er geen gemeenschappelijke bron te vinden is voor de hinder van de betrokken inwoners en geen akoestische bron is gemeten die de hinder verklaart. Dit houdt in dat er geen gezamenlijke oplossing te vinden is voor de individuele problemen. Wij hebben de raad op 9 februari 2017 middels een memo geïnformeerd over de uitvoering van de motie LFG van Uitvoeren energiebesparingscampagne voor middenverbruikers Voor de energiebesparingscampagne is in 2016 een pilot uitgevoerd in de gemeente Leek. Uit deze pilot zijn verschillende verbeterpunten gekomen. Deze worden meegenomen in een provinciale uitrol. Deze wordt in 2017 door de ODG gezamenlijk met de provincie verder vormgegeven. Nacht van de Nacht 2016 organiseren Op 29 oktober is in Kommerzijl de Nacht vd Nacht georganiseerd met een goede opkomst van ruim 70 personen. In 2015 waren dat er nog 40, evenals in het jaar Onze inwoners zijn bewust gemaakt van de (nadelige) gevolgen van lichtvervuiling op flora en fauna. Faciliteren samenwerking tussen ondernemers en gebiedscoöperatie (de Kenniswerkplaats) In het kader van het Koploperproject duurzaam ondernemen zijn studenten via Gebiedscoöperatie Westerkwartier aan de slag gegaan bij Koopman Transport, Oudebosch Fruit, Hoekstra Bouw. Een voorbeeld hiervan is dat studenten van Van Hall Larenstein in Leeuwarden voor Koopman Transport de milieubarometer hebben ingevuld. Daardoor krijgt Koopman Transport inzicht in de effecten van de bedrijfsactiviteiten op het milieu. Uitvoeren Koploperproject Duurzaam Ondernemen Het project is begin 2016 gestart met 9 ondernemers. Het project is inmiddels succesvol afgerond met in november een koplopersymposium in Aduard met ruim 150 bezoekers. Dit succes heeft er voor gezorgd dat er Westerkwartierbreed een koploperproject start in Tijdens het koploperproject hebben de deelnemers in eerste instantie het laaghangend fruit aangepakt, zoals het slimmer inplannen van de logistiek. Verder hebben de deelnemers een actieplan opgesteld, met een maatwerkaanpak per bedrijf. Hierin staat bijvoorbeeld de vervanging van bedrijfswagens door elektrische of groengas varianten. Buurtbijeenkomst langer thuis wonen Er is in samenwerking met Slim Wonen een bijeenkomst georganiseerd in Oldehove met informatie over langer thuiswonen in samenwerking met Generatie Thuis. Deze bijeenkomst is bezocht door 10 personen. De bijeenkomst was gericht op langer én duurzaam thuis wonen. 8

9 Onderzoeken SVn Blijverslening In Westerkwartierverband is gesproken over de blijverslening. SVn (de aanbieder van de blijverslening) heeft op zowel ambtelijk als bestuurlijk niveau een presentatie verzorgd. Op dit moment wordt een concept voor de Woonzorgvisie Westerkwartier opgesteld. Deze visie dient als beleidskader voor Wonen en Zorg. Na vaststelling van deze visie, kan de blijverslening (op Westerkwartier niveau) worden getoetst aan de Woonzorgvisie. Dit is voorzien voor eind Onderzoeken mogelijkheid opzetten Energy Challenges De samenwerkingsschool de Adeborg in Aduard heeft meegedaan met dit project. Dit heeft geleid tot een energiebesparing. Wij hebben de resultaten hiervan nog niet ontvangen. In 2017 wordt het project Energy Challenges ook uitgerold bij de andere scholen in onze gemeente. Uitvoeren GIDS-project Er zijn vier vitaliteitsprogramma's opgezet in verschillende kernen (Grijpskerk, Aduard en Zuidhorn) met SWGZ. Er is nog ruimte voor enkele nieuwe voorstellen. 9

10 People mensenrechten woon- en leefomstandigheden Ambities Indicatoren 4.3 Het is duidelijk waar inwoners en bedrijven terecht kunnen met vragen/voor informatie over duurzaamheid Waar staat je gemeente 4.3 Bij vergunningverlening & handhaving, nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zijn wij alert op kansen voor verduurzaming Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status Realisatie van een overzichtspagina op gemeentewebsite met overzicht van tools, regelingen en informatie Verbeteringen omgeving Energieloket en dienstverlening energiebesparing De overzichtspagina op de gemeentewebsite is nog in ontwikkeling. De prioriteit lag bij het ontwikkelen van de nieuwe (servicegerichte)website. Een overzichtspagina voor duurzaamheid viel buiten deze prioriteit, maar wordt wel naar verwachting in het tweede kwartaal van 2017 gerealiseerd. In 2016 zijn diverse verbeteringen doorgevoerd op het energieloket. Zo hebben lokale ambassadeurs een plek gekregen en is informatie over energiebesparende maatregelen direct op de website te vinden. Het energieloket van de gemeente Zuidhorn heeft in totaal 700 bezoekers ontvangen over 2016, en daarmee is ons energieloket een van de best lopende in de provincie Groningen. Duurzame aanbesteding van doelgroepenvervoer De aanbesteding is voorbereid met de 23 Groninger gemeenten. Hierbij is het onderwerp groen gas meegenomen, evenals de andere wensen voor duurzaam doelgroepenvervoer. De feitelijke aanbesteding vindt in 2017 plaats. Afspraken uitvoeren met ODG over toezicht op Met de ODG zijn afspraken gemaakt over de uitvoering van EED- energieaudits. Voor wat betreft handhaving van energiebesparende maatregelen. energiebesparende maatregelen, in kader van Wet Milieubeheer, zijn we nog met de ODG in gesprek We streven ernaar om in 2017 de afspraken gemaakt te hebben, en de handhaving tot uitvoering brengen. Onderzoeken mogelijkheden korting op leges/ozb De mogelijkheden zijn in de raad besproken, om gelijktijdig met de legesverordening bij energie-initiatieven een voor duurzame energieprojecten korting te geven op leges. En hoe om te gaan met waardevermeerderingen van panden door zon-pv. In maart wordt hiervoor een voorstel aan de raad voorgelegd. 10

11 3. Planet Planet milieumanagement vervuiling duurzaam gebruik van grondstoffen klimaatverandering bescherming natuurlijk milieu Ambities Indicatoren Wij hebben ons zwerfafval signifcant verminderd indicatoren in schouwresultaten Wij hebben in onze bodemproblematiek de belangrijkste knelpunten aangepakt Bodematlas/indicatoren provinciaal / Wij hebben volledig uitvoering gegeven aan de Kaderrichtlijn Water en het Waterakkoord indicatoren in vgrp Een reductie van 5% op het totale energieverbruik voor zakelijke en particuliere aansluitingen in 2017 (t.o.v. 2013) Energie in Beeld Wij hebben duurzame vormen van mobiliteit (en bijbehorende infrastructuur) gestimuleerd Klimaatmonitor Een aandeel van 7% van duurzame energie in 2017 Klimaatmonitor Wij hebben blijvend geinvesteerd in zeer energiezuinige, duurzame nieuwbouw verantwoording Excellente Gebieden Wij hebben onze totale CO 2 -uitstoot in 2017 met 5% gereduceerd (t.o.v. 2010) Klimaatmonitor/Haskoning DHV 5.4 Wij hebben onze groenstructuren en de lokale biodiversiteit versterkt indicatoren groenvisie Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status SVn Duurzaamheidslening inzetten De duurzaamheidslening is per 1 juli 2015 ingesteld met in totaal ,-. Dit fonds is sindsdien tweemaal aangevuld tot in totaal ,-. In 2016 zijn in totaal 34 aanvragen voor een duurzaamheidslening gedaan, en hebben 25 inwoners daadwerkelijk gebruik gemaakt van de duurzaamheidslening. Dit brengt het totaal op 44 aanvragen sinds de instelling van de duurzaamheidslening. De maatregelen resulteren in een lager gasverbruik, bijna 9.000m 3, en een lager elektriciteitsverbruik, en kwh aan stroom lokaal en groen opgewekt. Dit resulteert in totaal in 40 ton CO 2 besparing. Bij ontwikkeling en uitvoering nieuw groenbeleid stimuleren van meer duurzame beplanting. De groenvisie is vastgesteld. Een onderdeel hiervan is verbetering van de natuurkwaliteit. Een voorbeeld hiervan is de inventarisatie van alle natuur in het NAM park. Na inventarisatie kunnen we met gestuurd beheer de biodiversiteit gericht uitbreiden. We starten hiermee in Nieuwe energieprestatieafspraken maken met Wold en Waard De conceptafspraken zijn in november 2016 geformaliseerd. Nieuwbouw van Wold en Waard wordt standaard in Nulop-de-Meter uitgevoerd. Daarnaast is de ambitie opgenomen om 1000 woningen duurzaam te renoveren. De uitwerking van deze ambitie vindt op dit moment plaats. Promoten zeer energiezuinige woningbouwconcepten Oostergast fase 2. We hebben de mogelijkheden voor energiezuinige woningbouw in kaart gebracht. In het stedenbouwkundig plan voor de Oostergast hebben we onze ambities vastgelegd. Inmiddels hebben we voor de projectmatige woningen, samen met de aanbieding van de bouwclaim, aan Plegt-Vos een voorstel gedaan voor realisatie van energiezuinige woningen in fase 2. De ambitie is om nul-op-de-meter te bouwen. De onderhandelingen zijn hierover nog gaande. Voor de vrije kavels ontwikkelen wij een aanbod op maat. 11

12 Opstellen gemeentelijke waterkaart De gemeentelijke waterkaart is opgesteld en geschikt voor gebruik. Dialoog met landbouworganisaties over Met LTO Noord zijn de mogelijkheden voor een gezamenlijk project verkend. De concrete uitwerking hiervan volgt broeikasgassen agrarische sector begin Gesprekken met agrariërs over energiezuinige Het afgelopen jaar hebben wij met verschillende agrariërs het gesprek over energiezuinige bedrijfsvoering gevoerd. bedrijfsvoering. Daarbij hebben wij gekeken naar mogelijkheden van kleine windturbines, en de mogelijkheden voor collectieve energieopwekking op daken van boerderijen. In een gezamenlijk project met LTO Noord (zie bovengenoemde actie) willen wij dit soort ideeën verder brengen. Onderzoeken en implementeren gemeentelijke De mogelijkheid voor e-bikecampagne voor het Westerkwartier is onderzocht en uitgewerkt. Een campagne voor campagne elektrisch fietsen voor inwoners stimulatie van woon-werkverkeer met de ebike, voor werkenden in het Westerkwartier gaat in 2017 van start. Daarnaast zijn de voorbereidingen getroffen om actief deel te nemen in Groningen Bereikbaar, een project voor stimuleren van het gebruik van de ebike gericht op de scholieren binnen onze gemeente. Start herontwikkeling Stationspark Zuidhorn De werkzaamheden voor de herontwikkeling van het Stationspark zijn inmiddels begonnen. Duurzame maatregelen zijn in een actielijst opgenomen om duurzame keuzes in het gebiedsontwikkelingsproces te borgen. De werkzaamheden lopen door in 2017 (en 2018). Opstellen factsheet kleinschalige windturbines De planning was om in het vierde kwartaal de factsheet windturbines te completeren en uit te brengen. Echter door de discussie over kleinschalige windturbines in en rondom het Middag Humsterland hebben wij besloten dit uit te stellen naar 2017, omdat wij het belangrijk vinden dat in de factsheet de juiste informatie staat voor de hele gemeente Zuidhorn. Deze factsheet wordt in het 2e of 3e kwartaal van 2017 verwacht. 12

13 Planet milieumanagement vervuiling duurzaam gebruik van grondstoffen klimaatverandering bescherming natuurlijk milieu Ambities Indicatoren % besparing op elektriciteit en 10% op gas in het maatschappelijk vastgoed (scope: MJOP) Slimme meters/milieubarometer/nader % reductie op elektriciteitsverbruik door openbare verlichting (OVL) in 2017 (t.o.v. 2008) Provinciale data/tauw reductie van 10% brandstofverbruik voor zakelijk verkeer in 2017 (t.o.v. 2013) CO 2 -meter in de Milieubarometer Het aandeel van autokilometers in het woon-werkverkeer met 15% verminderd in 2017 (t.o.v. 2013). Milieumeter in de Milieubarometer wij hebben 2 extra gemeentelijke gebouwen van zonnepanelen voorzien. Milieumeter in de Milieubarometer wij hebben gekozen voor duurzame en innovatieve oplossingen voor materiaalgebruik bij wegbeheer/riolering Aparte berekeningen voor milieu reductie van 30% CO 2 -uitstoot per fte in de gemeentelijke bedrijfsvoering in 2017 (t.o.v. 2013) CO 2 -meter in de Milieubarometer 5.4 wij hebben gekozen voor volledig duurzaam groenbeheer Indicatoren Barometer Duurzaam Uitgevoerde acties Behaalde resultaten Status Organiseren Warmetruiendag Op 4 februari is de Warmetruiendag op het gemeentehuis van Zuidhorn georganiseerd. De verwarming is met twee graden naar beneden gesteld. Medewerkers waren enthousiast over het onderwerp. Door het bewust maken van de medewerkers, is de verwarmingsinstallatie ook beter ingeregeld.. De actie wordt in 2017 herhaald én uitgebreid. E-bikeregeling voor medewerkers Sinds 22 maart is voor de medewerkers van de gemeente Zuidhorn de e-bikeregeling beschikbaar gekomen. Er Aanschaffen e-bike en/of speedbike dienstfietsen en oplaadpunten voor medewerkers Onderzoeken kortingsregeling OV-abonnementen voor medewerkers hebben 9 medewerkers gebruik gemaakt van de regeling. Hiermee wordt naar verwachting de CO2 uitstoot van woonwerverkeer met 5,5 ton per jaar teruggebracht. Er zijn drie e-bikes aangeschaft voor dienstreizen. Hiervoor zijn oplaadmogelijkheden in het fietsenhok aangelegd. Daarnaast zijn ook drie extra niet elektrische dienstfietsen aangeschaft. In totaal is met de elektrische dienstfietsen ruim 1600 kilometer afgelegd voor dienstreizen. Hiermee is ruim 340 kilo CO 2 bespaard voor de zakelijke dienstreizen. Deze maatregel is onderzocht en besproken in het MT. Het MT heeft besloten deze kortingsregeling niet uit te voeren, omdat deze niet past binnen de huidige vergoedingenstelsel/werkkostenregeling. Thuiswerken extra stimuleren Tijdens de mobiliteitsmarkt op 22 maart is aandacht gevraagd voor thuiswerken en thuiswerktips. In het kader van de Routeplanner is een proef gestart met tijd- en plaatsonafhankelijk werken, waaraan 15 medewerkers deelnemen. Een eerste effect is dat dienstreizen tussen gemeenten minder worden evenals woon-werkverkeer. Deze proef evalueren wij begin Organiseren Mobiliteitsmarkt Op 22 maart was de mobiliteitsmarkt in het gemeentehuis van Zuidhorn voor de medewerkers. Hier konden zij informatie krijgen over: de e-bikeregeling, carpoolen, e-bikes, elektrisch handgereedschap en er konden proefritten gemaakt op e-bikes, e-scooters en e-auto s. Vanuit de organisatie was volop belangstelling, de markt goed bezocht. 13

14 Onderzoek vervanging oude dieselauto s wagenpark Er is een inventarisatie gemaakt van het wagenpark. Twee dieselauto's worden vervangen in Deze actie loopt door in Als ook deze twee auto s zijn vervangen rijdt bijna 80% duurzaam (groen gas en elektrisch). Doorontwikkelen en uitvoeren visie papierloos werken Na de zomer zijn MT en college gestart met een proef met papierloos vergaderen. Dit heeft geresulteerd in een besparing van papier van 4% en daarmee is ruim een ton CO 2 bespaard. Deze proef zal vanaf 2017 geleidelijk worden uitgebreid. Aanvullend onderzoek zonnepanelen bij renovatiewerkzaamheden vastgoed Op gemeentelijke gebouwen die recent gerenoveerd zijn en waar dit constructief mogelijk was, liggen op dit moment zonnepanelen. Uit onderzoek is gebleken dat bij andere gemeentelijke gebouwen een grote investering nodig is in verband met (soms vergaande) constructieve aanpassingen. Opstellen plan van aanpak energiebesparing in maatschappelijk vastgoed Het afgelopen jaar hebben we verschillende maatregelen getroffen, de voornaamste bij de renovatie van de Bokkediek in Grijpskerk. Bij deze renovatie zijn energiebesparende maatregelen meegenomen (zoals LEDverlichting, nieuwe ketels, waterbesparende douchekoppen en solar tubes). Hierdoor is in 2016 bijna kwh bespaard op elektriciteit ten opzichte van Dit resulteert in een CO 2 besparing van bijna 8 ton. Voor de andere gebouwen onderzoeken we de mogelijkheden. De resultaten van dit onderzoek worden begin 2017 in een plan van aanpak opgenomen. Uitvoering acties duurzame vervangingen (erftoegangs)wegen Het gebruik van de bestaande verharding van een te renoveren weg als puinverharding onder de nieuwe betonweg is het meest duurzaam. Echter blijkt bestaande verharding vaak dermate vervuild dat afvoer hiervan noodzakelijk is. Deze methode kunnen wij dus niet toepassen, de meest duurzame methode daarna is het aanleggen van een betonpad op een nieuwe puinlaag. Concrete uitvoering wordt van jaar tot jaar bekeken, afhankelijk van noodzakelijke vervangingen en beschikbaar budget. Opstellen beleidsplan Licht in de Openbare Ruimte Dit plan is voorjaar 2016 in concept vastgesteld en digitaal te bekijken op Bewuster verlichten levert niet alleen energiewinst, maar heeft ook veel bredere positieve effecten (minder lichtvervuiling en overlast, effecten flora- en fauna etc.). In februari 2017 is het plan door de raad vastgesteld. Testlocaties duurzame vervanging armaturen In Aduard, Noordhorn en Visvliet is een proef gedaan met de vervanging van straatverlichting. Een deel van de dorpen is voorzien van LED verlichting. Een gedeelte van de verlichting heeft dimmogelijkheden en is schakelbaar. Dit heeft eraan bijgedragen dat wij ten opzichte van 2013 bijna 15% op het energieverbruik van de openbare verlichting hebben bespaard. In CO 2 is dit uit te drukken als een besparing van ruim 30 ton. Een prestatie die zelfs het beste van heel Nederland is! Opnieuw inregelen balansventilatie en installeren energiezuinige verlichting in CCZ Balansventilatie werkt inmiddels naar behoren en de verbouwing van het interieur van het CCZ in combinatie met energiezuinige lampen is gereed. Een nieuw energielabel wordt in 2017 afgegeven. Resultaten melden in het edup van

15 Toepassen milieuvriendelijke vervangingsmaterialen voor riolering Er is ook in 2016 minder restafval gerealiseerd door gebruik blue-tube, een betonnen buis van recyclebeton. Opstellen Baggerplan De voorbereidingen voor het baggerplan zijn op Westerkwartier niveau genomen. Er zijn metingen verricht in onze wateren, met deze gegevens wordt het baggerplan gevuld. De baggerspecie kan gebruikt worden (na rijping) als grond. Voor toepassing als nuttige bouwstof zijn onze baggerhoeveelheden te klein en is er een te laag percentage (hoeveelheden van 60 % zand zijn nodig) zand aanwezig in de bagger. Zonnepanelen op gemeentehuis plaatsen Dit project is in september 2016 afgerond. De installatie wekt kwh per jaar op en is een uniek project voor Noord-Nederland qua inpassing van zonne-energie in gebouwconstructies. Hiermee willen we anderen inspireren en laten zien dat er steeds meer goede en betaalbare producten op de markt zijn, die fraai kunnen worden ingepast in bestaande gebouwen. Sinds de oplevering van de zonnepanelen is al 6500 kwh opgewekt (stand per 1 februari 2017). Onderzoeken en uitvoeren LED-verlichting aanleg sportveld VV Zuidhorn De nieuwe verlichting is oktober 2016 opgeleverd en inmiddels in gebruik genomen. Er is gekozen voor zo zuinig mogelijke verlichting, onderhoudsvriendelijk en dimbaar/uit te schakelen per deel van het veld. Zo wordt het energieverbruik beperkt. Hiermee wordt 30 tot 40% energie bespaard ten opzichte van conventionele verlichting. Benut ICT-capaciteit in serverruimtes optimaal Begin 2017 worden serverruimtes in het Westerkwartier samengevoegd van 4 naar 2 (plus 1 backup in Leek). Hierdoor besparen we 37% op het stroomverbruik van onze servers. Digitaal factureren Vanaf 2016 verloopt 50% van de facturering digitaal. Op jaarbasis zijn dit 4000 minder papieren facturen. Hiermee wordt in totaal ruim een ton CO 2 bespaard. We streven ernaar dat in 2018 alles digitaal verloopt. Verder doorgaan met het gebruik van nietchemische Onkruid op verhardingen wordt op een niet chemische wijze uitgevoerd. Hiermee maakt gemeente Zuidhorn een bestrijdingsmiddelen duidelijke keuze, wij gebruiken praktisch geen chemische bestrijdingsmiddelen! 15

16 Machinepark vernieuwen en daarbij aanschaf van accumachines Een deel van het gereedschap (met Aspen als brandstof) is vervangen voor een elektrische (accu)variant. In totaal zijn ruim 30 machines in 2016 vervangen. Dit resulteert in een gezondere werkomgeving (geen uitlaatgassen) en een vermindering van verbruik van brandstoffen op alkydbasis. We verwachten hiermee 250 liter aspen te besparen, dit zorgt voor een CO 2 besparing van halve ton. Goede scheiding van de reststoffen op de werkplaatsen Mogelijkheden onderzoeken om groene stroom nog groener in te kopen De medewerkers scheiden alle binnenkomende reststoffen. Aansluitend bieden we niet gescheiden restafval (zwerfvuil) aan bij een bedrijf dat nascheiding pleegt. We scheiden op deze manier nagenoeg 100%. Dit is onderzocht. De aanbesteding van de energie inkoop wordt gezamenlijk met de Westerkwartiergemeenten en de gemeente Groningen uitgevoerd. Het huidige contract loopt tot Het is gelet op de noodzakelijke kennis van aanbesteding van energie niet wenselijk om het lopende contract als individuele gemeente open te breken en voor een zeer korte periode tot aan de herindeling opnieuw aan te besteden. Duurzame relatiegeschenken/stoffen tassen gebruiken ipv plastic Er worden alleen nog duurzame relatiegeschenken aangeschaft. Inmiddels zijn er duurzame pennen aangeschaft, en hebben we ook doppers als relatiegeschenk. 16

17 Begrippen en afkortingen DUP Duurzaam bouwen EPC GWW ISDE IVN LFG LEAN Milieubarometer MVO NDCE OVL ODG SDE SVn Total cost of ownership Duurzaamheidsuitvoeringsplan Duurzaam bouwen betekent dat woningen, ontwikkeld en gebruikt worden met respect voor mens en milieu. Het gaat bij duurzaam bouwen niet alleen om energiebesparing in huizen en gebouwen, maar bijvoorbeeld ook om milieu impact van materialen, materiaalgebruik, binnenmilieu, watergebruik. Energieprestatiecoëfficiënt Afkorting voor grond-, weg- en waterbouw Landelijke investeringssubsidie (RVO) voor kleinverbruikers om duurzame warmte op te wekken. Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid laagfrequent geluid Management- en organisatiefilosofie, richting op afslanken en efficiënter maken van werkprocessen. Een online instrument, ontwikkeld door de Stichting Stimular, waarmee eenvoudig de milieu- en CO 2 -footprint van een bedrijf of organisatie inzichtelijk kan worden gemaakt. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Natuur-, Duurzaamheids- en CultuurEducatie. Richt zich op basisschooljeugd in het Westerkwartier. Openbare verlichting Omgevingsdienst Groningen Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten De totale kosten (over de levensduur) die de aanschaf van een product met zich meebrengt 17

18 GIDS Gezondheid In De Stad. 5 O s Overheid, Ondernemen, Omgeving, Onderwijs en Onderzoek 18