Bijlage 1: voortgang per speerpunt

Transcriptie

1 Bijlage 1: voortgang per speerpunt 1. Monitoring We monitoren de resultaten voor het grondgebied uit de lopende beleidsnota s. Dit helpt om naar onze inwoners toe te communiceren waar we staan. Een gezamenlijk jaarplanformat is gemaakt met activiteiten en doelen. We verzamelen jaarlijkse meterstanden met betrekking tot de doelen die we realiseren. Nu worden grotendeels nog voor de gemeenten afzonderlijk gegevens verzameld en zijn soms ook nog verschillende monitoringinstrumenten in afzonderlijke gemeenten in gebruik. Monitoring is een continu proces. Het monitoren van activiteiten moeten we op een aantal punten nog harmoniseren. 2. Kennisuitwisseling Wij stimuleren kennisontwikkeling op het gebied van duurzaamheid en betrekken medewerkers bij duurzame acties. In de eerste plaats helpt de gemeentelijke organisatie inwoners en maatschappelijke partners door hen te faciliteren. Afgelopen periode is veel samengewerkt met onder andere de Gebiedscooperatie Westerkwartier om initiatieven van inwoners verder te brengen (moestuinen, energiecoöperaties, bouwprojecten, zonneweides). Om kennisniveau te vergroten zijn voor medewerkers cursussen georganiseerd over gebiedsontwikkeling, veranderende wetgeving voor gasaansluitingen, klimaatadaptatie en inkoopbeleid (maatschappelijk verantwoord inkopen). De conclusie is dat het kennisniveau over duurzame vraagstukken is toegenomen. Dit vergroot de betrokkenheid en is belangrijk om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. 3. Duurzame gemeente Inwoners zien ons als een duurzame gemeente. Er is actief en met regelmaat en via verschillende kanalen gecommuniceerd over beleid en subsidieregelingen. Ook toont de gemeente eigen goede voorbeelden via social media. Qua voorbeeldfunctie zijn veel projecten afgerond (elektrische auto s, duurzaam inkopen, groen zwemmen, zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen). Op basis van gesprekken met onze inwoners ziet men dat er veel concrete resultaten worden geboekt. Conclusie Het is lastig om te monitoren of dit onderdeel is behaald. Afgaand op de signalen en betrokkenheid van inwoners en maatschappelijke partners, denken we dit doel te behalen.

2 4. Woon- en leefomgeving Ons doel is om een prettige woongemeente te zijn waar wonen plezierig is met een goed comfort als het gaat om voorzieningen. De prestatieafspraken in de Woonvisie Westerkwartier zijn leidend. De Woonvisie Westerkwartier is ten uitvoer gebracht waarbij acties zijn opgesteld die een veilige, comfortabele en betaalbare woningaanbod in voldoende mate garanderen. Met de name de afspraak met een zorgvraag veilig en comfortabel wonen heeft nu onze aandacht. Er is een woonzorgvisie in ontwikkeling om de woonzorgopgave in het Westerkwartier goed in kaart te krijgen en doelmatige investeringen op dit gebied te kunnen doen in de toekomst. Dit onderdeel ligt goed op koers. Diverse concrete resultaten komen terug in de jaarlijkse prestatieafspraken (eerstvolgend in 2019) met de woningcorporaties en zijn terug te vinden in onze jaarplannen. 5. Duurzaamheidsvoorlichting Wij zetten met onderwijsinstellingen in op duurzame campagnes voor de schooljeugd. In totaal hebben honderden leerlingen deelgenomen aan duurzame lesactiviteiten. NDCE Westerkwartier heeft steeds jaarlijks een project uitgevoerd (met zwerfvuil, waterbesparing). De leerlingenraad heeft in Leek besloten kunst uit afval te gaan maken in Vier scholen hebben in schooljaar deelgenomen aan het project Energy Challenges, waarbij de scholen het tegen elkaar hebben opgenomen om zoveel mogelijk energie te besparen. Het effect van bijvoorbeeld een project het Energy Challenges is bescheiden in termen van energiebesparing. Leereffecten en bewustwording thuis zijn groot. Dit doel ligt op koers. Het is wenselijk om het project Energy Challenges voort te zetten en uit te rollen op alle basisscholen in onze gemeente. 6. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Wij stimuleren maatschappelijk verantwoord ondernemen actief bij bedrijven in onze gemeenten. Bij onze bedrijven zit veel veranderkracht om duurzame ontwikkelingen te versnellen. Met het Koploperproject duurzaam ondernemen zijn mooie, tastbare resultaten bereikt (ketensamenwerking, nieuwe duurzame productontwikkeling) (zie ook In twee rondes; eerst in Zuidhorn en later in het gehele Westerkwartier hebben in totaal 20 bedrijven enthousiast geparticipeerd in het project. Samen met de Gebiedscooperatie Westerkwartier en Koploperproject Groningen organiseerden we in 2016 en 2018 een succesvol eindsymposium met twee keer ruim honderdtwintig bezoekers (waaronder ondernemers, kennisinstellingen en studenten). Sinds 2018 zijn we mede op basis van pilots in gemeente Leek gestart met energietoezicht bij 45 zakelijke grootverbruikers verspreid over alle gemeenten. Dit onderdeel ligt op koers. Naast energietoezicht heeft de gemeente met maatschappelijk verantwoord inkopen een belangrijk instrument in handen om achterblijvers te stimuleren om duurzame wijze producten en diensten te leveren.

3 Planet 8. Afval Samen met onze inwoners proberen we dit hogere scheidingspercentages te bereiken. Het doel is om in 2019 een afvalscheidingspercentage te bereiken van 80%. Het gevoerde afvalbeleid is geëvalueerd en er zijn beperkte verschillen tussen de gemeenten. Om de resultaten naar de verdere toekomst te verbeteren zal er nog gerichter gecommuniceerd moeten worden en zal nagedacht moeten worden over een gedifferentieerd tarief voor rest,- en gft afval. Ook is het nodig om het serviceniveau voor de inzameling van de brongescheiden stromen en de inzameling van het rest,- en gft-afval te verhogen. Conclusie Nu fluctueren de scheidingspercentages tussen 68% (Leek) en 78% (Grootegast). Deze verschillen zijn lastig te verklaren. Sorteeranalyses laten zien dat hierdoor toch nog een redelijke hoeveelheid aan grondstoffen aan het restafval worden onttrokken. We verwachten op basis van een gemiddeld percentage voor de vier gemeenten dat het mogelijk is om het 80%-doel eind 2019 te behalen. 9. Energiebesparing Een reductie van 10% op het totale energieverbruik door particulieren en bedrijven gerealiseerd in 2019 (t.o.v. 2015). Dit komt neer om een gedaald verbruik van 3,4 mln. m3 gas voor particuliere woningen en 3,3 mln. m3 gas voor zakelijke verbruikers. Dit meten we met Energie in Beeld. Onze aanpak richt zich op zakelijke verbruikers (energietoezicht, zie punt 6) en op particuliere verbruikers. Onze acties richtten zich vooral op particuliere spoor. De heeft geleid tot een wijziging in onze strategie: van een aanbodgerichte aanpak (lokale consortia ontzorgen met een totaal aanbod) naar vraaggerichte aanpak: bewustwording, digitaal energieloket, financiering en gemeentelijke subsidies. In 2017 en 2018 hebben we succesvol collectieve inkoopacties uitgevoerd met enkele honderden deelnemers. In 2018 zijn we met aantal buurtgroepen in het Westerkwartier gestart in het kader van Energieke Buurten met succesvolle voorbeelden in kleine kernen (Niehove, Midwolde). Voor huurders renoveert Wold & Waard tientallen woningen naar Nul-op-de-Meter. Op basis van de meest actuele jaarcijfers in 2017 bedroeg de totale reductie -1,2% (t.o.v. 2015). De verwachte besparingen van ca. 15 lopende projecten zijn nog niet zichtbaar: Reeds bespaard m3 aardgas (zichtbaar in 2017) Zakelijk m m3 aardgas (zichtbaar in 2019/2020) Particulier m m3 aardgas (zichtbaar in 2019/2020) In het meest gunstigste geval reduceren we 3,1 mln. m3 aardgas begin Dit betekent dat we met huidige inspanningen slechts 46% van onze doelstelling kunnen behalen. Daarmee beseffen we ons hoe groot het doel is, dat we onszelf hebben gesteld. 10. Duurzame mobiliteit Ons beleidsdoel is om vormen van duurzame mobiliteit te stimuleren en bijbehorende infrastructuur te faciliteren. Het project Stap-op-en-Probeer Westerkwartier stimuleert op dit moment e-bikes voor woonwerkverkeer. In grote gemeentelijke projecten waaronder het project Stationspark Zuidhorn en Hoogwaardig Openbaar Vervoer Leek worden keuzes gemaakt die een belangrijke bijdrage te leveren aan duurzame mobiliteit. OV-knooppunten (zogeheten hubs ) worden verbeterd met optimale

4 reizigersfaciliteiten zoals OV-fietsen en parkeerfaciliteiten, een elektrische busverbindingen en extra elektrische oplaadpunten voor fietsen en auto s. In 2019 maken de eerste dorpsdeelauto s in het Westerkwartier hun entree. Voor de particuliere markt groeit elektrisch rijden sterk. Dit resulteert in meer oplaadpunten bij huis. Vanaf 2019 zijn is de gemeente Westerkwartier aangesloten bij de Green Deal laadpalen Groningen- Drenthe. Op een voordelige en efficiënte wijze kunnen wij voortaan ook verzoeken voor openbare laadpalen faciliteren. Dit doel ligt op ruimschoots op koers, zowel op het gebied van laadinfrastructuur als het stimuleren van vormen van duurzame mobiliteit. 11. Openbare verlichting Ons doel is om 20% reductie te bereiken in 2019 (t.o.v. 2013). We meten dit met de Klimaatmonitor en data van RWS leefomgeving. In alle gemeenten zijn grote aantallen lichtmasten vervangen voor LED. Energiebesparing door zuinige lampen en armaturen) en avond-nachtschakeling dragen ook bij aan verdere besparingen in de vier gemeenten. Op basis van de meest actuele dashboard in de Klimaatmonitor zijn jaarcijfers beschikbaar van Begin 2019 worden deze cijfers pas geactualiseerd. Hieruit blijkt dat de reductie ligt tussen 7% (Leek) en 21 % (Marum). Op basis van geplande werkzaamheden in 2017, 2018 (zie bijlage 2) verwachten we dat ons 20%-doel binnen handbereik ligt voor alle vier gemeenten. 12. Zeer energiezuinige nieuwbouw Het uitgangspunt is om standaard zeer energiezuinige woningbouwconcepten te hebben gebouwd en hierover met ontwikkelende partijen afspraken te maken. Op deze wijze beperken we toename van het totale aardgasverbruik voor het verwarmen van woningen in het Westerkwartier (zie 4.2). Langs grofweg drie sporen werken we dagelijks aan dit uitgangspunt. Ten eerste hebben we sinds 2017 in de jaarlijkse prestatieafspraken met Wold en Waard vastgelegd dat nieuwbouw in de huursector standaard Nul-op-de-Meter wordt uitgevoerd 1. In de tweede plaats maken we afspraken met ontwikkelaars over aan te bieden energiepakketten in projectwoningen. Aan zelfbouwers in het Westerkwartier bieden we sinds 2018 gratis energieadvies over energiezuinig bouwen. In Zuidhorn is in 2018 een tijdelijke regeling van kracht geweest om te stimuleren om het vliegwiel bij (zelf)bouwers op gang te brengen en versneld energiezuinige concepten te realiseren. Sinds 1 juli 2018 het door de invoering van de wet VET (voortgang Energietransitie) het niet meer mogelijk om nieuwe gebouwen in onze gemeenten nog op het aardgasnet aan te sluiten. In 2019 verwachten we tientallen zeer energiezuinige woningen opgeleverd in het Westerkwartier volgens uiteenlopende bouwstijlen en verwarmingsconcepten. De conclusie is dat dit doel ruimschoots op koers ligt. Door actieve inzet van beleidsinstrumenten (voorlichting, informatievoorziening, financiële prikkels) is het ons gelukt om te anticiperen op snel veranderende wet- en regelgeving. 1 De term Nul-op-de-Meter betekent dat de energiemeters van een woning aan het eind van het jaar op nul staan. De bewoner heeft per saldo geen jaarlijkse energielasten meer.

5 13. Duurzame energieopwekking Het doel is om een aandeel duurzame energie van tenminste 9% te realiseren in Individuele, kleinschalige zon-pv wordt toegepast op daken van particulieren (duurzaamheidslening) en bedrijven. Sinds afgelopen twee jaar zijn zes energiecoöperaties gevormd in Aduard, Zuidhorn, Oldehove, Niekerk/Oldekerk/Faan, Midwolde en Oostwold. Zij investeren in gezamenlijk in zonnedaken en/of dorpswindmolens. Onder agrariërs zijn kleinschalige windturbines bij het agrarisch bouwblok populair (50 turbines vergund). Er zijn vier bio-energie installaties in het Westerkwartier. Tot slot zijn op dit moment 40 ha zonneweides in planning/aanleg. Op dit moment blijft het aandeel duurzame energie in 2019 steken op ca. 4,5%. Het doel van 9% gaan we niet bereiken op basis van alle lopende projecten. Bijlage 5 toont wat er nog nodig is om ons doel in te vullen. Dit geeft aan hoe groot de totale opgave is die we onszelf hebben gesteld. 14. Natuurlijk Milieu Ons doel is om bestaande groenstructuren te versterken en de lokale biodiversiteit te bevorderen. In Zuidhorn is aandacht gevraagd voor beter bijenbeleid. In het Zuidelijke Westerkwartier kwaliteit wordt het natuurlijk milieu versterkt in combinatie met waterhuishoudingsopgaven. In het Noordelijke Westerkwartier lopen enkele projecten in het Middag-Humsterland rondom natuurinclusief beheer, gekoppeld aan de gebiedvisie Middag-Humsterland. Gebiedscooperatie Westerkwartier werkt met boeren in dit gebied samen aan nieuwe verdienmodellen. Dit doel scoort richting voldoende. Er zijn veel plannen voorbereid. De maatregelen dienen komende jaren te worden uitgevoerd. De verwachting is dat we aantoonbare bijdrage leveren aan de lokale biodiversiteit en evenwichtig beheer van deze gebieden. 15. Gemeentelijke vastgoed 10% reductie op elektriciteit en gas in onze gebouwen in 2019 (t.o.v. 2015). In de vier gemeenten is het nodige onderzoek gedaan op gebouwniveau naar besparingspotentieel. In de achterliggende jaarplannen (bijlage 2 en 3) is beschreven welke maatregelen zijn uitgevoerd per gebouw per gemeente. We werken steeds langs twee verschillende sporen. Het eerste spoor zijn de wettelijke erkende maatregelen in het kader van de wet Milieubeheer. Hieronder vallen circa vijftien panden met meer dan kwh en/of m3 aardgas. Het tweede spoor betreffen energiemaatregelen tijdens het regulier onderhoud (ledverlichting, lichtsensoren, isolatie, inregelen installaties. In 2019 we aan duurzame vervanging van enkele verwarmingsinstallaties. In Zuidhorn loopt een project om diverse gebouwen van zonnepanelen te voorzien. Op basis van bijgehouden gegevens voor de vijftien grootste panden (Wet Milieubeheer) in onze vier vastgoedportefeuilles verwachten we ons doel te gaan behalen. Met name besparingen in het Zwemkasteel Nienoord (jaarlijks verbruik ca. 1 mln. kuub aardgas) wordt nog extra besparing verwacht. Om in de toekomst continu de energieverbruiken in onze gebouwen te kunnen volgen, draaien we nu proeven met meerdere monitoringsystemen. 16. Gemeentelijke bedrijfsvoering

6 25% CO2-reductie en 15% vermindering van dieselverbruik (t.o.v. 2015). Dit meten we met de Milieubarometer van Stichting Stimular. Het stroomverbruik is gereduceerd in de vier gemeentehuizen door energiezuinige verlichting en apparatuur. De helft van het energieverbruik van de gemeentehuizen in Leek en Zuidhorn wordt sinds 2016 opgewekt met zonnepanelen. We kopen per 2019 voor alle gebouwen de resterende stroom nu zo groen mogelijk (grotendeels uit de regio). Veruit de grootste winst is nog te behalen in schoon zakelijk verkeer en woon-werkverkeer. Een eerste stap is gezet door vier elektrische dienstauto s aan te schaffen in Leek en Zuidhorn. Ondanks de getroffen duurzame maatregelen in de organisaties, verwachten we ons gestelde einddoel niet te behalen. Deze inschatting maken we op basis van de Milieubarometergegevens over het jaar 2017 in Leek en Zuidhorn. Op basis van de ontwikkelingen in deze cijfers zijn dalende trend, die deels teniet wordt gedaan door de toename van zakelijk verkeer. In 2018 en 2019 gaat de CO2-uitstoot naar verwachting zelfs stijgen door toename in zakelijk verkeer en woon-werkverkeer van onze medewerkers. Onze invloed hierop is op dit moment beperkt.