Jolande W. Bouwhuis, Andre J.A.M. van der Ven, Johanna M.M. Gijtenbeek, Pieter Wesseling, Robert W. Sauerwein en Pieter J.A.
|
|
- Stijn Bogaerts
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Casuïstiek Neuroschistosomiasis Een onverwachte bevinding bij een Nederlandse vrouw Jolande W. Bouwhuis, Andre J.A.M. van der Ven, Johanna M.M. Gijtenbeek, Pieter Wesseling, Robert W. Sauerwein en Pieter J.A. Beckers Een 67-jarige Nederlandse vrouw zocht medische hulp omdat zij sinds enige maanden neurologische klachten had. Bij MRI-onderzoek werden afwijkingen gezien in het cerebrum. Een hersenbiopt uit het afwijkende gebied toonde een granulomateuze ontsteking met resten van wormeieren. In de feces werden eieren van Schistosoma mansoni gevonden en serologisch onderzoek naar Schistosoma had een positieve uitslag. Uit de aanvullende anamnese werd duidelijk dat patiënte schistosomiasis had opgelopen toen zij jaren tevoren Brazilië bezocht. Zij werd behandeld met praziquantel en corticosteroïden. Neuroschistosomiasis is een zeldzame, maar ernstige complicatie van een Schistosoma-infectie. Aan deze diagnose moet gedacht worden bij patiënten die gereisd hebben in of afkomstig zijn uit gebieden waar schistosomiasis endemisch is. Het gebeurt zelden dat schistosomiasis gepaard gaat met aantasting van het centrale zenuwstelsel. Bij autochtone Nederlanders ziet men vooral acute schistosomiasis, opgelopen tijdens een verblijf in een gebied waar Schistosoma endemisch is. Wij bespreken hier de ziektegeschiedenis van een Nederlandse patiënte met neurologische verschijnselen die achteraf veroorzaakt bleken te zijn door een Schistosoma-infectie. Ziektegeschiedenis Universitair Medisch Centrum St Radboud, Nijmegen. Afd. Interne Geneeskunde en Infectieziekten: drs. J.W. Bouwhuis en dr. A.J.A.M. van der Ven, internisten-infectiologen. Afd. Neurologie: dr. J.M.M. Gijtenbeek, neuroloog. Afd. Pathologie: prof.dr. P. Wesseling, neuropatholoog (tevens: Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis, afd. Pathologie, Nijmegen). Afd. Medische Microbiologie: prof.dr. R.W. Sauerwein, medisch microbioloog; dr. P.J.A. Beckers, microbioloog. Contactpersoon: dr. A.J.A.M. van der Ven Patiënt A, een 67-jarige, voorheen gezonde vrouw, consulteerde de huisarts in verband met toenemend krachtsverlies in de rechter voet, dat ze vooral bemerkt had tijdens het fietsen. Zij had geen pijn of gevoelsstoornissen. Wel had zij enkele aanvallen van kramp in het rechter been gehad; ook had zij het gevoel gehad flauw te vallen. De huisarts verwees haar naar de neuroloog in een ziekenhuis elders. Daar werd de diagnose idiopathische N.-peroneusneuropathie gesteld. Patiënte werd behandeld met fysiotherapie. Na 6 maanden ontstond krachtsvermindering in de linker voet. Patiënte had geen bewustzijnsverlies of koorts. Zij werd 8 maanden na het begin van de klachten voor een second opinion verwezen naar de polikliniek Neurologie van het Universitair Medisch Centrum St Radboud. Bij lichamelijk onderzoek zagen wij een vrouw die geen zieke indruk maakte; zij had een voetheffersparese, links meer dan rechts, zwakte van de M. gastrocnemius beiderzijds, en een bipiramidaal syndroom aan de benen met hyperreflexie en voetzoolreflexen volgens Babinski beiderzijds. Er waren geen sensibiliteitsstoornissen. Laboratoriumonderzoek had de volgende uitslagen: leukocyten: 7, /l; geringe eosinofilie (10%); C-reactieve NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:A196 1
2 K L I NI SCH E PR AK TI JK a b FIGUUR 1 (a) Sagittale T1-gewogen MRI-opname van de hersenen van patiënt A na toediening van gadolinium: hoog pariëtaal is een vlekkige, nodulaire aankleuring zichtbaar; (b) transversale T 2-gewogen MRI-opname van dezelfde patiënt: hoog pariëtaal bevindt zich beiderzijds, rechts meer dan links, een hyperintens gebied, passend bij vasogeen oedeem. proteïne (CRP): < 5 mg/l. Aanvullend onderzoek middels een elektromyogram (EMG) en een MRI-scan van de wervelkolom bracht geen afwijkingen aan het licht. Een MRI-scan van het cerebrum toonde evenwel hoog pariëtaal beiderzijds in de cortex en subcorticaal een vlekkige aankleuring met oedeem (figuur 1). Bij onderzoek van liquor en CT-scanonderzoek van thorax en abdomen werden geen afwijkingen gevonden. Histopathologisch onderzoek van het hersenbiopt toonde een granulomateuze ontsteking met daarin resten van wormeieren, mogelijk Schistosoma-eieren (figuur 2). 2 Bij aanvullende anamnese vertelde patiënte dat ze 5, 8 en 10 jaar geleden telkens 1 maand op vakantie was geweest in het noordoosten van Brazilië. Daar had zij meerdere keren in zoet water gezwommen. Ook had ze al enkele jaren zeurende pijn links in de bovenbuik, met een overigens normaal ontlastingspatroon. Bij fecesonderzoek werden levende Schistosoma mansoni-eieren gevonden en ook het serologische onderzoek naar Schistosoma had een sterk positieve uitslag (titer anti-worm en anti-ei: 1:512). Patiënte werd gedurende enkele dagen behandeld met praziquantel en gedurende enkele weken met prednison. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:A196
3 b Epidemiologie Schistosomiasis is wereldwijd een veelvoorkomende parasitaire infectie die veroorzaakt wordt door trematoden. Er worden 5 soorten bij de mens gevonden: Schistosoma mansoni, S. japonicum, S. intercalatum, S. mekongi en S. haematobium. Deze laatste soort veroorzaakt vooral ontstekingen in de blaas. De overige soorten veroorzaken een intestinale infectie. S. mansoni is endemisch in Afria c Schistosoma-restant aansnijding van een Schistosoma-ei granulomen centrum met histiocyten en meerkernige reuscellen lymfohistiocytaire randzone FIGUUR 2 Histologisch beeld van hersenafwijkingen in een naaldbiopt van patiënt A: verspreid zijn granulomen aanwezig (a); sterkere vergroting van een granuloom toont centraal histiocyten en meerkernige reuscellen, daaromheen een zoom van lymfocyten en enige eosinofiele granulocyten (b). In meerdere granulomen zijn wormeieren zichtbaar: in (b) een eirest, in (c) een gaver exemplaar (HE-kleuring; vergroting bij benadering 30 x (a) en 115 x (b en c)). Bij poliklinische controle 1 maand nadien was de uitslag van het fecesonderzoek negatief. Na 2 maanden was bij het neurologisch onderzoek verbetering te zien, al liep patiënte nog steeds met een rollator. De MRI-scan toonde dat de hersenafwijkingen aanmerkelijk kleiner waren geworden. Beschouwing NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:A196 3
4 lever volwassen wormen S. haematobium blaas rectum wormei S. mansoni cercariën miracidiën FIGUUR 3 Levenscyclus van Schistosoma-soorten. De eieren komen met de urine of de ontlasting in zoet oppervlaktewater terecht. Uit het ei komt een larfje (miracidium) vrij, dat een slak binnendringt. Na een ontwikkelingscyclus in de slak komen zogenaamde cercariën vrij, die de intacte huid van de mens kunnen binnendringen. Met het bloed gaan de jonge wormen (schistosomula) naar het hart en de longen en vanuit de longen naar de lever, waar ze tot volwassen mannetjes en vrouwtjes worden en paren. De wormen meten tot circa 20 mm. Daarna gaan ze paarsgewijs tegen de bloedstroom in naar uiteindelijk de kleine bloedvaten van de darm (Schistosoma mansoni en Schistosoma japonicum) dan wel van de blaas en de ureters (Schistosoma haematobium). De vrouwtjes leggen eieren die worden uitgescheiden via respectievelijk de feces en de urine, waarmee de cyclus rond is (figuur afkomstig uit een eerder artikel). 2 kaanse landen ten zuiden van de Sahara, in enkele landen in het Midden-Oosten, in Zuid-Amerika (voornamelijk in Brazilië en de kuststreken van Venezuela en Suriname) en op enkele Caribische eilanden. 1 Pathogenese Besmetting met Schistosoma bij de mens treedt op via cercariёn die de intacte huid kunnen penetreren (figuur 3). 2 Deze cercariën verspreiden zich via de bloedbaan, waarna in de lever volwassen wormen gevormd worden, die een zeer lange levensduur hebben. Deze begeven zich naar de mesenteriale vaten of, in geval van S. haemato- 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:A196
5 bium, naar de vaten rond de blaas. Ze produceren eieren die de darm- of blaaswand kunnen doordringen en die worden uitgescheiden via feces of urine. Als dat gebeurt in de buurt van stilstaand of traag stromend zoet water kunnen de miracidiёn uit deze eieren zich vestigen in specifieke soorten zoetwaterslakken. Deze vormen vervolgens weer cercariёn. Neuroschistosomiasis is het gevolg van wormen en eieren die via de kleploze paravertebrale veneuze plexus (plexus van Batson) de spinale venen bereiken. Dit gebeurt meestal ter hoogte van de lumbosacrale overgang, omdat de veneuze verbinding daar het best functioneert. De Schistosoma-eieren blijven hier steken en kunnen een radiculomyelopathie veroorzaken. Via het spinale kanaal kunnen eieren het cerebrum en cerebellum bereiken. Dit komt relatief vaak voor bij infecties met S. japonicum, waarschijnlijk doordat deze soort kleinere eieren heeft; maar ook bij de overige soorten kan neuroschistosomiasis optreden. 3-5 Symptomen Besmetting met S. mansoni door penetratie van cercariën gaat vaak gepaard met een papuleuze huidreactie. Vervolgens heeft de patiënt gedurende een korte periode symptomen zoals koorts, urticaria, diarree, hoesten en spierpijn, ook wel katayama-syndroom genoemd. 6 Daarna kan men langdurig in wisselende mate last hebben van buikpijn en van diarree met eventueel bloed of slijm. Bloedonderzoek toont vaak geringe eosinofilie. Door de aanwezigheid van wormeieren met een ontstekingsreactie en granuloomvorming in de lever kan portale fibrose ontstaan. In de longen kan deze ontstekingsreactie leiden tot pulmonale fibrose en hypertensie. 7 Bij schistosomale radiculomyelopathie krijgen patiënten vaak snel rugpijn en neurologische uitval, soms resulterend in een dwarslaesie. Als de eieren het cerebrum of cerebellum bereiken, kunnen epileptische aanvallen optreden, evenals focale neurologische uitval en tekenen van verhoogde intracraniёle druk. 3,5 Therapie Met een eenmalige dosis praziquantel geneest 60-90% van de patiënten met schistosomiasis. Men moet de feces of urine nakijken op wormeieren om het effect van de behandeling te controleren. Serologisch onderzoek is hiervoor ongeschikt omdat de uitslagen maanden tot jaren positief kunnen blijven na de behandeling. Er wordt geadviseerd om de patiënt een tweede keer te behandelen als deze vitale Schistosoma-eieren blijft uitscheiden. 7 Neuroschistosomiasis wordt eveneens behandeld met praziquantel, gecombineerd met hoge doses prednison om lokale zwelling ten gevolge van de immuunreactie tegen te gaan. Vroegtijdige behandeling geeft een goed resultaat, dus snelle diagnostiek is geïndiceerd om irreversibele schade te voorkomen. Over de duur van de behandeling en de dosering bij neuroschistosomiasis bestaat geen consensus. Bij schistosomale radiculomyelopathie adviseert men over het algemeen om 3-5 dagen praziquantel te geven in een dosering van 60 mg/dag of 25 mg 2 dd. De dosering prednison is 1 mg/kg/dag; deze medicatie kan na 3-5 dagen worden verminderd en na weken tot maanden gestopt. 3-5 Bij cerebrale of cerebellaire schistosomiasis wordt vaak dezelfde behandeling geadviseerd als bij een spinale infectie. De duur van de behandeling met corticosteroïden kan hierbij korter zijn. Vermindering van neurologische symptomen kan al optreden h nadat de patiënt met corticosteroïden begonnen is, maar een complete respons treedt vaak pas na 2-3 maanden op, afhankelijk van de ernst van de neurologische schade. Cerebrale schistosomiasis heeft over het algemeen een betere prognose dan schistosomale radiculomyelopathie. 3,5,8 Conclusie Neuroschistosomiasis is een relatief zeldzame complicatie van een Schistosoma-infectie. Men moet aan deze complicatie denken bij patiënten die gereisd hebben in of afkomstig zijn uit gebieden waar schistosomiasis endemisch is, aldaar met zoet water in contact zijn geweest en neurologische symptomen hebben. Bij onbegrepen neurologische klachten hoort men in de anamnese te vragen naar reizen. Het laagdrempelig screenen op schistosomiasis door middel van serologisch onderzoek en, indien de uitslag positief is, middels feces- of urineonderzoek kan bij patiënten met deze ziekte of met neuroschistosomiasis invasievere diagnostiek en complicaties op lange termijn voorkomen. Het Klinisch Microbiologisch Laboratorium van het Leids Universitair Medisch Centrum verrichtte serologisch onderzoek naar Schistosoma. Drs. A.C. Koetsveld, neurochirurg in het Universitair Medisch Centrum St Radboud en het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis te Nijmegen, verrichtte de hersenbiopsie. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 1 maart 2009 Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:A196 > Meer op NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:A196 5
6 Literatuur 1 Drummond SC, Silva LC, Amaral RS, Sousa-Pereira SR, Antunes CM, Lambertucci JR. Morbidity of Schistosomiasis mansoni in the state of Minas Gerais, Brazil. Mem Inst Oswaldo Cruz. 2006;101 Suppl 1: Kager PA, Schipper HG. Koorts en eosinofilie, al dan niet met urticaria, na een reis door Afrika: acute schistosomiasis. Ned Tijdschr Geneeskd. 2001;145: Ferrari TC, Moreira PR, Cunha AS. Clinical characterization of neuroschistosomiasis due to Schistosoma mansoni and its treatment. Acta Trop. 2008;108: Lambertucci JR, Silva LC, do Amaral RS. Guidelines for the diagnosis and treatment of schistosomal myeloradiculopathy. Rev Soc Bras Med Trop. 2007;40: Carod-Artal FJ. Neurological complications of Schistosoma infection. Trans R Soc Trop Med Hyg. 2008;102: Bomers MK, Veenstra J. Diagnose in beeld (391). Een man met koorts en urticaria na een reis door Uganda. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152: Ross AG, Bartley PB, Sleigh AC, Olds GR, Li Y, Williams GM, et al. Schistosomiasis. N Engl J Med. 2002;346: Fowler R, Lee C, Keystone JS. The role of corticosteroids in the treatment of cerebral schistosomiasis caused by Schistosoma mansoni: case report and discussion. Am J Trop Med Hyg. 1999;61: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:A196
Guillain- Barré syndroom
Guillain- Barré syndroom T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Hypereosinofiel syndroom
Hypereosinofiel syndroom R. Fijnheer Meander Medisch Centrum/UMCUtrecht HES Incidentie: 2-4 per 1.000.000 per jaar Man> vrouw Leeftijd: 30-70 erg in belangstelling: glivec, mepolizumab etc. Lastig voor
Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Trombolyse. Acute behandeling van een herseninfarct
Trombolyse Acute behandeling van een herseninfarct In deze folder vindt u informatie over de behandeling van een herseninfarct met een stolseloplossend medicijn (Alteplase). Deze behandeling wordt trombolyse
Werkstuk Biologie Schistosomiasis
Werkstuk Biologie Schistosomiasis Werkstuk door een scholier 3706 woorden 2 mei 2007 8,2 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie overal Schistosomiasis Wat is het? Schistosomiasis (ook wel Bilharzia
CMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog
CMV, EBV, Toxoplasma Diagnostiek Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog Man, 50 jaar Sinds 8d uit Thailand, 1 maand verblijf (nieuwe partner aldaar) Branderig gevoel ter hoogte van
Icterus na tropenbezoek. Sophie Willemse Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum
Icterus na tropenbezoek Sophie Willemse Maag-Darm-Leverarts Academisch Medisch Centrum Casus 1 Man, 51 jaar Voorgeschiedenis Niertransplantatie prednison, cellcept en tacrolimus M. Bechterew etanercept
Geschreven door Diernet Team zondag, 25 september :00 - Laatst aangepast zondag, 25 september :20
Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Ataxie/ Incoördinatie is een signaal dat er problemen zijn met het zenuwstelsel. Ataxie kan ongecoördineerde bewegingen geven
Schistosomiasis - Bilharzia
Schistosomiasis - Bilharzia met een bijlage over Cercariën dermatitis (zwemmersjeuk) Schistosomiasis - Bilharzia B65 1. Algemeen Schistosomiasis (schistosomiase, bilharziasis) is een parasitaire infectie
Onderhoudsmedicatie bij Multiple Sclerose
Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Patiënteninformatie 1707 Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Alle medicijnen hebben voor- en nadelen. Het belangrijke voordeel van onderhoudsmedicatie bij
Verwijderen van een zaadbal via de lies. Inguinale orchidectomie
Verwijderen van een zaadbal via de lies Inguinale orchidectomie Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Na de operatie... 2 Bloedverdunners... 2 Ontslag... 3 Tot slot... 4 Ruimte voor vragen... 5
Uitzaaiingen in de wervelkolom
Oncologie Uitzaaiingen in de wervelkolom Inleiding Kwaadaardige gezwellen (tumoren) kunnen soms uitzaaien naar andere delen van het lichaam. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. Uitzaaiingen
Koorts en eosinofilie, al dan niet met urticaria, na een reis door Afrika: acute schistosomiasis
en eenduidige instructie en voorlichting van deze patiënten. 10 improvement was also seen in the group checked after an average of 3 months. abstract To learn to inhale: better use of powder inhalers after
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).
Prednison of Prednisolon
Prednison of Prednisolon Prednison of Prednisolon Uw maag, darm- en leverarts heeft in overleg met u besloten u te gaan behandelen met Prednison. Dit geneesmiddel dient ter behandeling van de ziekte van
Maag-, darm- en leverziekten. Infliximab / Remicade bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Infliximab / Remicade bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Infliximab (Remicade).
Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming. Retroperitoneale fibrose (RPF)
Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u
Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)
Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van prednison/ prednisolon. In
Familiaire Mediterrane Koorts
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).
Familiaire Mediterrane Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak gehanteerd:
Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima
Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: infliximab. Hoe werkt infliximab?
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Biltricide 600 mg, filmomhulde tabletten. praziquantel
Bijsluiter Biltricide 1 van 6 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Biltricide 600 mg, filmomhulde tabletten praziquantel Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken, want
Hoe lang en hoe vaak op een dag krijgt u de antibiotica?
Antibiotica Antibiotica Antibiotica zijn medicijnen die worden gebruikt bij infecties die worden veroorzaakt door bacteriën. Deze infecties ontstaan doordat bacteriën het lichaam binnendringen en zich
Jelte Helfferich, Eva M. Kingma, Linda C. Meiners, Elisabeth H. Schölvinck, Hilde D. Mulder en Oebo F. Brouwer
Nederlandse Tijdschrift Geneeskunde. 2017;161:D1566 Casuïstiek Acute slappe verlamming na een luchtweginfectie Jelte Helfferich, Eva M. Kingma, Linda C. Meiners, Elisabeth H. Schölvinck, Hilde D. Mulder
NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende
De reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei
De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek
Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis
Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?
Het hepatitis B -virus is heel besmettelijk en wordt overgedragen door seksueel contact, door bloed-op-bloed contact of bij de geboorte.
Hepatitis B CWZ is één van de door de NVMDL erkende hepatitis behandelcentra in Nederland. Op de polikliniek Maag-, darm- en leverziekte (MDL) werken meerdere MDL-artsen en een verpleegkundige specialist
Casus koorts uit tropen
Casus koorts uit tropen Het is zaterdagavond 21.30 uur, de heer Theunissen, 38 jaar,meldt zich op uw 1 ste hulp met koorts en algemene malaise sinds 2 dagen. Hij kwam 10 dagen geleden terug uit Sierra
Onderzoek naar oorzaken hoge bloeddruk
Onderzoek naar oorzaken hoge bloeddruk 2 U bent verwezen naar de afdeling interne geneeskunde/nierziekten. Om te onderzoeken wat uw hoge bloeddruk kan veroorzaken. In deze folder leest u wat u van dit
INTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III CASUSSCHETSEN
INTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III Okt 2003 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Jongedame van 19 jaar Bij paardrijden gevallen, een uur geleden. Mank lopend, pijn rechter bil. Het lijkt een contusie, geen
Infliximab. Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Infliximab Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Infliximab. In deze folder krijgt u informatie over de werking en het gebruik
Haperende vinger (triggerfinger) Behandeling van een verdikking of knobbel van de peesschede van de vinger of duim door de plastische chirurg
Haperende vinger (triggerfinger) Behandeling van een verdikking of knobbel van de peesschede van de vinger of duim door de plastische chirurg 2 Haperende vinger Een haperende vinger ook wel triggerfinger
Infliximab (Remicade) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)
Infliximab (Remicade) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van infliximab In deze folder leest u over de werking
Tia Service Radboud universitair medisch centrum
Tia Service Inleiding In overleg met uw behandelend arts bent u doorverwezen naar de TIA poli op de polikliniek Neurologie of Spoedeisende Hulp van het Radoudumc. Dit omdat u kortgeleden mogelijk kortdurend
Reizigersinformatie Malaria - chemoprofylaxe
Reizigersinformatie Malaria - chemoprofylaxe Wat is malaria? Malaria is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door malariaparasieten. De malariaparasieten worden door muggen overgedragen. De parasieten
Ustekinumab Stelara. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Ustekinumab Stelara Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: ustekinumab. Hoe werkt ustekinumab? Bij patiënten
Sulfasalazine (Salazopyrine EC, salazosulfapyridine) bij reumatische aandoeningen
Sulfasalazine (Salazopyrine EC, salazosulfapyridine) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel sulfasalazine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro De Ziekte van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf
Rituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Rituximab Mab Thera Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: rituximab. Hoe werkt rituximab? Bij patiënten
SKML - Parasitologie
SKML - Parasitologie Training of toetsing??? Doe de quiz en test uzelf Routine feces onderzoek Van een 12 jarig meisje vanwege aanhouden buikklachten. ± 15 µm Routine feces onderzoek Artefacten (niet parasitair)?
Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF)
Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF) Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 1184 Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u retroperitoneale
ZENUWBLOKKADE BLOKKADE VAN DE PLEXUS COELIACUS FRANCISCUS VLIETLAND
ZENUWBLOKKADE BLOKKADE VAN DE PLEXUS COELIACUS FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding De anesthesioloog heeft met u besproken dat uw pijnklachten behandeld gaan worden met een blokkade van de plexus coeliacus.
Bosentan (Tracleer ) bij reumatische aandoeningen
Bosentan (Tracleer ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel bosentan te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft
Splenomegaliebij een Eritrese vluchteling. Isaie Reuling 17 Januari 2017
Splenomegaliebij een Eritrese vluchteling Isaie Reuling 17 Januari 2017 Introductie Toename vluchtelingen in NL Toename acute tropische infectieziekten 1 Ook toename chronische tropische infectieziekten!
Een tumefactieve demyeliniserende afwijking
Casuïstiek Een jonge vrouw met een centrale facialisparese Christiaan M. Broere, B.R. (René) de Witte en J.F.H.M. (Franka) Claes Achtergrond Casus Conclusie Het onderscheid tussen een centrale en perifere
Behandeling hematologie R-CVP
Behandeling hematologie R-CVP Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met R-CVP, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen en de
Infliximab (Remicade ) bij reumatische aandoeningen
Infliximab (Remicade ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel infliximab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Afdeling: Onderwerp: MDL-centrum (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van (Humira). In deze folder krijgt u informatie
Zika virus en zwangerschap
Zika virus en zwangerschap 04/2016 Dit document bevat mogelijk vertrouwelijke informatie van JIJWIJ. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van JIJWIJ
Behandeling met Tysabri
Behandeling met Tysabri Natalizumab Inleiding U heeft een afspraak gemaakt voor behandeling met Tysabri (natalizumab). Voor deze behandeling wordt u opgenomen op de verpleegafdeling Neurologie van het
LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM
INTERLINE LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM maart 2017 Inleiding Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat uit: Huisartsen: Annemiek Meutstege Martin Olieman Bonne Rik Wesseler
De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting
Richtlijnen De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting L. Willem Draijer, Janneke N. Belo, Hans F. Berg, Roeland M.M. Geijer en A.N. Lex Goudswaard Gerelateerd artikel:
Ambrisentan (Volibris ) bij reumatische aandoeningen
Ambrisentan (Volibris ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel ambrisentan te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Wat is een hernia. Bouw van de wervelkolom. Onderstaande afspraken zijn voor u gemaakt op: locatie Delfzicht/locatie Lucas. Polikliniek neurologie:
Herniastraat Onderstaande afspraken zijn voor u gemaakt op: locatie Delfzicht/locatie Lucas MRI-onderzoek: Polikliniek neurologie: Route Neuroloog: datum Tijd. datum Tijd Telefoon: 088-066 1000 Wat is
Azathioprine Imuran, Azafalk
Azathioprine Imuran, Azafalk Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: azathioprine. Hoe werkt azathioprine?
Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij de ziekte van Crohn en Collitus Ulserosa bij kinderen
Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij de ziekte van Crohn en Collitus Ulserosa bij kinderen In overleg met de behandelend arts is besloten dat uw kind het medicijn Prednison gaat gebruiken. De
Tocilizumab RoActemra
Tocilizumab RoActemra Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: tocilizumab. Hoe werkt tocilizumab? Bij patiënten
Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen
Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
CervISA-studie (Baarmoederhalskanker) / baarmoederhalskanker
CervISA-studie (Baarmoederhalskanker) / baarmoederhalskanker Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met (HPV16 positieve) uitgebreide of terugkerende baarmoederhalskanker zonder uitzicht
Bijlage A : Formulier voor een eerste aanvraag
Bijlage A : Formulier voor een eerste aanvraag Formulier voor eerste aanvraag tot terugbetaling van de specialiteit RoACTEMRA (tocilizumab) voor de behandeling van actieve systemische juveniele idiopathische
Abatacept Orencia. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Abatacept Orencia Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: abatacept. Hoe werkt abatacept? Bij patiënten met
Hernia. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Hernia Ziekenhuis Gelderse Vallei De rug bestaat uit een dynamische keten van wervels, die bestaan uit bot met tussenwervelschijven. Een tussenwervelschijf, ook wel discus genaamd, bestaat uit een kraakbeenachtige
Uw behandeling met YERVOY (ipilimumab)
Uw behandeling met YERVOY (ipilimumab) Patiëntenfolder YERVOY is onderworpen aan aanvullende monitoring. U wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Dit educatieve materiaal is een verplichte
Groepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem. Urticaria = galbulten = netelroos
Groepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem Urticaria = galbulten = netelroos Urticaria Urticaria komen veel voor: ¼ volwassenen heeft het wel eens gehad Kenmerkend zijn snel wisselende kwaddels (bleek) daaromheen
Informatie longkanker. Informatie voor patiënten met longkanker die behandeld worden met Taxotere.
Informatie longkanker Informatie voor patiënten met longkanker die behandeld worden met Taxotere. Inhoud 3 Waarom heeft uw arts Taxotere voorgesteld? Hoe wordt Taxotere toegediend? 4 Bijwerkingen op het
De ziekte van Graves
De ziekte van Graves ZIEKTE VAN GRAVES Wat is de ziekte van Graves? De ziekte van Graves is een ziekte aan de schildklier, waarbij ons eigen afweersysteem antilichamen maakt, waardoor een te snel werkende
*** Jaar Metaanalyse
1. Alvleesklierontsteking (Post-ERCP Pancreatitis) Bij een alvleesklierontsteking ontstaat meestal (hevige) pijn boven in de buik die vaak recht doorstraalt naar de rug. Ziekenhuisopname is dan noodzakelijk.
Een 34-jarige vrouw met een epileptisch insult
N E U R O L O G I S C H E O B S E R V A T I E Een 34-jarige vrouw met een epileptisch insult M.T. Flohil en J.G. Imanse Dit artikel beschrijft een bekende maar zeldzame vorm van neurosarcoïdose. Een 34-jarige
Trastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Infliximab (Remicade )
Infliximab (Remicade ) bij kinderen en jongeren met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Waarom deze folder? Je dokter heeft met je gesproken over het gebruik van Infliximab (Remicade ). In deze folder
Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis
Azathioprine (Imuran) bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Azathioprine (Imuran). In deze folder krijgt u informatie
IgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De
Mycofenolaatmofetil Mycofenolaat mofetil, CellCept, Myfenax
Mycofenolaatmofetil Mycofenolaat mofetil, CellCept, Myfenax Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: mycofenolaatmofetil
Prednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Uw behandelend maag-darm-leverarts heeft u Prednison voorgeschreven in verband met een ontstekingsziekte van de darm. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft
Inleiding. Reumatische ziekten
De reumatoloog Inleiding Ieder jaar bezoekt een groot aantal mensen de huisarts met klachten van het bewegingsapparaat (gewrichten, spieren, pezen en botten). Vaak is de huisarts in staat de diagnose
Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum
Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison. In deze
Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiëntenfolder
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel YERVOY. Het verplichte plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Koorts na tropenreis. Epidemiologie van reizigersziekten. Epidemiologie van reizigersziekten. Epidemiologie van reizigersziekten
Koorts na tropenreis Les ASO 22 november 2017 EuroTravNet studie (2011) : 5965 ill-returned travellers in Western-Europe Acute diarrhea 35% Dermatologic syndrome 18% Respiratory syndrome 11% Systemic febrile
Methotrexaat bij reuma Ledertrexate, Emthexate, Metoject
Methotrexaat bij reuma Ledertrexate, Emthexate, Metoject Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: methotrexaat.
Maag-, darm- en leverziekten
Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.
Behandeling hematologie: ABVD
Behandeling hematologie: ABVD Beste patiënt In deze brochure vindt u informatie over uw behandeling met ABVD, de reden van de behandeling, het verloop van de therapie, de mogelijke nevenwerkingen en de
Syndroom van Guillain Barré
Syndroom van Guillain Barré Inleiding U bent opgenomen op afdeling Neurologie met (verdenking) van het Guillain-Barré syndroom. In deze folder leest u meer over de aandoening en de behandeling. U kunt
Alvleesklierontsteking acuut. Interne Geneeskunde
00 Alvleesklierontsteking acuut Interne Geneeskunde De alvleesklier De alvleesklier, oftewel pancreas, is een hormoonklier. Het orgaan is ongeveer 15 centimeter lang en 1-3 centimeter dik. De alvleesklier
Abatacept (Orencia ) subcutaan bij reumatische aandoeningen
Abatacept (Orencia ) subcutaan bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel abatacept te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk. Warffum 2012
Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk Warffum 2012 Onderwerpen CRP, bezinking of beide CRP bij acuut hoesten CRP sneltest voor andere indicaties? CRP, bezinking of beide? Indicaties - infectie/ontsteking
Jaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten. Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep Influenza A(H1N1)
Jaap T. van Dissel Afdeling Infectieziekten Neuraminidaseremmers bij pandemie door Mexicaanse Griep ofwel Nieuwe ofwel Pandemische Influenza A(H1N1) griep (H1N1) 2009 Influenza Mexicaanse griep Wat is
RMA gewijzigde versie 10/2017 KEYTRUDA. (pembrolizumab) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiëntenwaarschuwingskaart
RMA gewijzigde versie 10/2017 KEYTRUDA (pembrolizumab) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiëntenwaarschuwingskaart Bewaar deze kaart altijd bij u en laat deze kaart zien aan
Vedoluzimab. Bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
Vedoluzimab Bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa 2 Uw maag-, darm- en leverarts (MDL-arts) heeft u vedoluzimab (merknaam Entyvio ) voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte van Crohn of colitis
Urineweginfecties en antibiotica
Urologie Urineweginfecties en antibiotica www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Algemene oorzaken urineweginfecties... 3 Blaasontsteking... 4 Verschijnselen kunnen zijn:... 4 Diagnose... 4 Behandeling... 5
Longontsteking. Pneumonie
Longontsteking Pneumonie Inleiding U bent opgenomen in het ziekenhuis en de arts heeft bij u de diagnose longontsteking (pneumonie) gesteld. De informatie in deze brochure is bedoeld als aanvulling op
Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL
Methotrexaat (MTX) bij de ziekte van Crohn MDL Inhoudsopgave Algemeen...4 Werking...4 Gebruik...5 Bijwerkingen...6 Foliumzuur...6 Aanvullende informatie...7 Zwangerschap en borstvoeding...7 Tot slot...8
Azathioprine (Imuran) bij kinderen bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis
Azathioprine (Imuran) bij kinderen bij de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa en auto-immuun hepatitis In overleg met de behandelend arts is besloten dat uw kind het medicijn Azathioprine gaat gebruiken.
Secukinumab Cosentyx. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Secukinumab Cosentyx Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: secukinumab. Hoe werkt secukinumab? Bij patiënten
Vedolizumab (Entyvio )
Vedolizumab (Entyvio ) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over een behandeling met vedolizumab (Entyvio ). In deze folder krijgt u informatie over de werking en het gebruik van dit medicijn en hoe
Adalimumab (Humira ) bij reumatische aandoeningen
Adalimumab (Humira ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel adalimumab te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Syndroom van Guillain- Barré
Syndroom van Guillain- Barré SYNDROOM VAN GUILLAIN-BARRÉ Het Guillain-Barré Syndroom (GBS) is een polyneuropathie (zenuwaandoening). Acute inflammatoire polyneuropathie, is de medische naam voor deze ziekte