De fascinerende wereld van wilde planten Samenvatting van inleiding Jacques de Raad voor de IVN-gidsencursus op 18 april 2011
|
|
- Valentijn van der Linden
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De fascinerende wereld van wilde planten Samenvatting van inleiding Jacques de Raad voor de IVN-gidsencursus op 18 april 2011 Om duidelijk te maken waar we het over hebben eerst wat getallen. In Nederland komen voor: - Dagvlinders: 25 soorten, waarvan 15 algemeen - Libellen: 70 soorten, waarvan 25 algemeen - Vogels: 400 soorten, waarvan 150 algemeen - Nachtvlinders: 900 macro s en 1300 micro s - Hogere planten: 2000 soorten, waarvan 400 algemeen In het benaderen van die grote hoeveelheid planten zijn er twee stromingen: - Die van de bestudering van individuele planten. Het bijbehorende standaardwerk is de Oecologische Flora van Eddy Weeda (5 kloeke delen), uitgave van IVN/VARA/VEWIN. - Die van het beschouwen van de plant in zijn omgeving ( de Nijmeegse School ). Met het bijbehorend standaardwerk Wilde Planten van Victor Westhoff c.s. (3 delen) uitgave NM. De hele plantenwereld is dus niet op één avond te behandelen.
2 Wat is het meest kenmerkend voor de plantenwereld? Dit is een madeliefje, dat was een wielewaal. Met andere woorden: een plant verplaatst zich niet, die kun je op je gemak bekijken, maar een vogel is zo weer gevlogen. Wat is niettemin het meest kenmerkend door de plantenwereld? De veranderlijkheid, de successie. De meeste mensen zijn eraan gewend dat je planten koopt in een tuincentrum. Die planten doen het altijd, zo verwacht men. Doen ze het niet, dan verkoopt het tuincentrum waardeloze planten. Maar wat is toch kenmerkend voor de plantenwereld? Wilde planten komen niet overal voor. Ze doen het niet op plaatsen waar ze niet gedijen. De volgende beelden laten de gang van zaken, de verandering, in een duingebied zien. Boven duinen zoals ze zich hebben ontwikkeld, onder zoals het begon. Op een zandhoopje ontwikkelt zich begroeiing. Meestal verschijnt als eerste biestarwegras (rechtsonder). Daarna gaat de ontwikkeling van duinen gestaag verder. Er ontstaan valleien. En in de valleien blijft zoet water staan. Er groeien planten, er sterven planten. 2
3 Successie schrijdt voort, totdat een soort eindstadium is bereikt met wat we noemen climaxvegetatie. In het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten in Nieuwkoop is goed in beeld gebracht hoe de successie verloopt in het laagveenmoerasgebied. De climaxvegetatie is daar soortenarm moerasbos, zonder de rijke variatie van nu. Dat maakt begrijpelijk dat beheer nodig is als je dat niet wilt dat het hele gebied dat wordt. Planten hebben hun specifieke leefgebieden. Enkele uitgesproken voorbeelden maken dat duidelijk: Een waterlelie vind je in het water, dat dan ook nog aan bepaalde eisen moet voldoen. De blauwe zeedistel komt slechts voor op kalkrijk, stuivend duingebied. Duinheide vraagt om verzuurd, kalkarm duingebied. In een donker beukenbos zul je op de grond niet of nauwelijks planten aantreffen. 3
4 Uit de bodemgesteldheid valt al veel af te leiden over de planten die er voorkomen. Zo vind je b.v. het duinviooltje uitsluitend in de duinenrij (kaartje rechtsonder). Het is handig om bij floraverkenning enige structuur aan te brengen aan de hand van - de indeling (systematiek) van het plantenrijk - het inzicht dat planten niet overal voorkomen, maar eisen stellen aan hun omgeving - enige kennis van de perioden waarin ze bloeien De indeling van het plantenrijk kent achtereenvolgens: Klassen, orden, families, geslachten en soorten. Voor ons zijn vooral van belang de geslachten en de soorten. Het aantal plantenfamilies is 147, maar de omvang loopt uiteen van 1 soort tot 200 soorten: - lidsteng-familie: 1 soort - gentiaanachtigen: 12 soorten - orchideeën-familie: circa 35 soorten - schermbloemen-familie: circa 70 soorten - vlinderbloemigen en kruisbloemigen: circa 100 soorten - grassen en composieten: circa 190 soorten 4
5 Binnen een familie hebben soorten vaak gemeenschappelijke kenmerken, maar er zijn eveneens opmerkelijke verschillen zoals bij de grasachtigen tussen echte grassen en zeggen. Soorten hebben specifieke bloeitijden. Zoals sneeuwklokje, speenkruid en heidesoorten. Hoe kun je determineren? 1. Door goed te kijken, te voelen en (soms) te ruiken. 2. Door bij het raadplegen van een flora kritisch te lezen. 5
6 Zie de verschillen in structuur van deze twee schermbloemigen, berenklauw en wilde peen. Engelwortel moeraslathyrus rolklaver rode klaver 6
7 witte dovenetel hondsdraf Zonnebloem Heelblaadje Madelief Paardenbloem en vertakte leeuwentand 7
8 Bij voorbeeld: Het onderscheid tussen grassen en zeggen: - grassen hebben holle stengels, met knopen, tweerijig - zeggen zijn stervormig en hebben geen knopen De bestuiving verloopt op te onderscheiden wijzen: - door de wind, zoals bij voorbeeld bij de hazelaar, de els en de grassenfamilie - door insecten, zoals bij voorbeeld bij de wilg en de witte dovenetel - door zelfbestuiving, zoals bij de meeste graansoorten V.l.n.r een bij en een vlinder op stokroos. Wat doet een libel? Een vleeseter bestuift niet! Het laagveenmoeras Nieuwkoopse Plassen is zeldzaam in zijn soort, niet alleen in Nederland, maar in heel Europa. De plantenrijkdom is er groot. En door het herstel van de waterkwaliteit zijn bijna verdwenen waterplanten spectaculair aan het terugkomen. Het gaat dan bij voorbeeld om kranswieren en fonteinkruiden. Tot slot een aantal beelden van planten die hier veel voorkomen, maar elders niet of zelden Veenpluis Moerasviooltje 8
9 Echte koekoeksbloem Dotterbloem Pinksterbloem Moeraskartelblad (half parasiet op grassen) Dophei Engelwortel Grote kattestaart Blauwe knoop 9 Kikkerbeet
10 Krabbescheer. De waterplant is waardplant voor de groene glazenmaker. Groot blaasjeskruid (vleeseter) in bloei Ronde zonnedauw (vleeseter) Watervorkje Kroosmos Welriekende nachtorchis Groenknolorchis (tweemaal) Veenmosorchis naast stengel kleine lisdodde (De vindplaatsen van deze orchissen in Europa zijn op de vingers van één hand te tellen). 10
Groencursus IVN Best. Onze waardering voor de natuur. Voedsel en kringloop. Planten. Kringloop Koolstof. Het belang van planten
Groencursus IVN Best Onze waardering voor de natuur Alle aandacht voor wat zich beweegt? Planten als achtergrondvulling? Planten als voedselbron voor mens en dier Deel: Planten Datum: 1-3-2012 4 Planten
Nadere informatieHet veldboeket. Leerdagboek van:...
Het veldboeket Leerdagboek van:... Bloemen in het veld Het boeket in de klas (Beschrijf het boeket. Let vooral op de vormen, grootten en kleuren van de bloemen.) Bloemen groeien buiten (Vul de onderzoeksvragen
Nadere informatieBESTUIVERS IN HET LANDSCHAP
BESTUIVERS IN HET LANDSCHAP INTRODUCTIE Biodiversiteit: Biodiversiteit of biologische diversiteit is een graad van verscheidenheid aan levensvormen binnen een gegeven ecosysteem, bioom of een gehele planeet.
Nadere informatieBronnen. Begeleidingsinstrument: Concrete tips en activiteiten. Boogmans, J. (2010). Rupsen horen poepen, praktijkgids natuurbeleving. Zeist : KNNV.
Bronnen Begeleidingsinstrument: Concrete tips en activiteiten Boogmans, J. (2010). Rupsen horen poepen, praktijkgids natuurbeleving. Zeist : KNNV. Cornell, J.B. (1986). Beleef de natuur met kinderen. Rijswijk
Nadere informatieWetland. Groot Wilnis-Vinkeveen
Groot Wilnis-Vinkeveen Moeras met Lisdodde in de Krimpenerwaard Wetland Wetland is een mozaïek van open water, drijvende waterplanten, planten die met hun voeten in het water staan, riet dat in het water
Nadere informatieWat hebben bijen nodig?
Wat hebben bijen nodig? Plek om te nestelen en te schuilen Genoeg voedsel Bijen zijn volledig afhankelijk van bloemen: stuifmeel (bouwstof) en nectar (brandstof). Hoe meer floristische diversiteit, hoe
Nadere informatieWat hebben bijen nodig?
[Naam docent] Wat hebben bijen nodig? Een zoemende tuin biedt: Nestelgelegenheid Variatie in soorten (en dus in bloeitijden) Variatie in structuur (hoog, laag) Variatie in onderhoud (in ruimte en in tijd)
Nadere informatieBoterbloemen in het gras
Boterbloemen in het gras Achtergrondinformatie De boterbloem behoort tot de familie der ranonkelachtigen. De wetenschappelijke naam Ranunculus betekent in het Latijn: kikkertje. Veel soorten hebben namelijk
Nadere informatieOeverplanten in Lelystad
Oeverplanten in Lelystad Inleiding Lelystad is rijk aan water. Binnen de bebouwde kom is een blauwe dooradering aanwezig van talloze wateren. Om de waterbergingscapaciteit te vergroten en de leefomgeving
Nadere informatie1. Status. Groenknolorchis (Liparis loeselii) H Kenschets. 3. Ecologische vereisten. 4. Huidig voorkomen
Dit profiel dient gelezen, geïnterpreteerd en gebruikt te worden in combinatie met de leeswijzer, waarin de noodzakelijke uitleg van de verschillende paragrafen vermeld is. Groenknolorchis (Liparis loeselii)
Nadere informatieSoortensamenstelling van de Kamgrasweiden
Soortensamenstelling van de Kamgrasweiden Grassen Kruiden Vlinderbloemigen Kamgras Madeliefje Witte klaver Engels raaigras Paardenbloem Rode klaver Beemdlangbloem Scherpe boterbloem Kleine klaver Ruw beemdgras
Nadere informatieSOORTENKENNIS. Periode 2
SOORTENKENNIS Periode 2 SOORTENKENNIS Periode 2 Les 1 Vandaag Introductie grasland en heide Bekijken grassen en heide onder binoculair Verdeling soortenlijst Uitleg verwerken soortenlijst Grasland Gebied
Nadere informatieMolsla Paardenbloem. Achtergrondinformatie
Molsla Paardenbloem Achtergrondinformatie De paardenbloem is een zeer algemeen voorkomende plant. In gazons, graslanden, bermen en ruigten kun je hem vaak aantreffen. De paardenbloem behoort tot de familie
Nadere informatieWandelroute Oppad en Kromme Rade, vlak bij Hilversum
Wandelroute Oppad en Kromme Rade, vlak bij Hilversum 9.3 km wandelen Wandel dwars door het veenplassengebied bij Kortenhoef en Loosdrecht. Geniet van het uitzicht vanaf de historische wandelpaden, het
Nadere informatieCursus Natuur-in-zicht
Planten (deel 1) Cursus Natuur-in-zicht 1 Inhoud van de les Deel 1 Bouw van een plant Hoe leven (bloeiende) planten? Beknopte indeling van het plantenrijk Deel 2 6 grote plantenfamilies Planten 1 Cursus
Nadere informatieMeer dan gras. Terreinstudie in de Bourgoyen
Meer dan gras Terreinstudie in de Bourgoyen Stad Gent - Educatieve Diensten - Natuur- en Milieucentrum De Bourgoyen - 2018 Driepikkelstraat 32, 9030 Mariakerke - ( 09 226 15 01-7 bourgoyen.educatie@stad.gent
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 17 jrg7
SLOBKOUSNIEUWS 17 jrg7 De kop is er af! Na wat voorafgaand prospectie werk van Nicole en Ine trokken Nicole, Annemie, Isabelle, Guido, Paul, Harry, Jan, Luc & Luc, Pierre, Pat en de conservator van het
Nadere informatieAnatomie en Morfologie. Wortel. Plantencel. Stengel. Delen van een zaadplant
Anatomie en Morfologie Wortel De Plantencel Bouw van de plant in zijn functionele delen Vormen waarin die delen zich kunnen voordoen Iets over (geslachtelijke) voortplanting 45 48 Plantencel Stengel Jonge
Nadere informatieBERGVENNEN. ROUTE 2,3 km
BERGVENNEN ROUTE 2,3 km Tegen de Duitse grens, in Noordoost Twente, ligt natuurgebied de Bergvennen. Een weids, glooiend landschap met zeven vennen, droge en natte heide, schrale hooilanden en bos. De
Nadere informatieDe duinen hebben een belangrijke functie in ons land:
De duinen De duinen hebben een belangrijke functie in ons land: 1 Zeewering 2 Waterwingebied en waterberging 3 Recreatie 4 Natuurwetenschappelijk onderzoek en natuurstudie Laatst las ik: Als de zeespiegel
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 2006
Bijlage VMBO-GL en TL-COMPEX 26 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE GL EN TL COMPEX Deze bijlage bevat informatie. 613-1-589b DUINEN INFORMATIE 1 DUINGEBIEDEN Het grootste deel van de Nederlandse kust bestaat uit duingebieden.
Nadere informatieAandachtssoorten voor de natuursurvey Dilbeek
Aandachtssoorten voor de natuursurvey Dilbeek Deze soorten zijn goed te herkennen en zijn in min of meerdere mate representatief voor een bepaald soort biotoop. Deze soorten kunnen ons dus helpen om tot
Nadere informatieVan eitje tot vlinder
Werkblad Van eitje tot vlinder Wat is de goede volgorde van de plaatjes? Begin bij plaatje : de vlinder legt eieren. Schrijf de letter a in hokje. Welk plaatje is de volgende? Zet de letter ervan in hokje
Nadere informatiePlantenfamilies leren herkennen
Plantenfamilies leren herkennen Om te leren determineren, les 1 1) Ga naar: http://www.inverde.be en druk op het slotje 2) Vul het sleutelwoord = anjer in en druk op toon pagina Opbouw van de cursus 1.
Nadere informatieBIJLAGE B6-1 SCHEMA MONITORING
1 BIJLAGE B6-1 SCHEMA MONITORING 2 Monitoringprogramma 2014-2019 Tabel 6.1. Monitoring ten behoeve van de habitattypen en hun kwaliteitsparameters Kranswierwateren (20 Te monitoren parameter(s) Opgevangen
Nadere informatie17/03/2016. Planten 2. Cursus Natuurgids. 1. Overleven 2. Voortplanting 3. Concurrentie
Planten 2 Cursus Natuurgids 3. Concurrentie 2 1 1. Wat heeft een plant nodig om te overleven? Voedsel Autotrofie Heterotrofie Voedselreserves Een en tweejarige planten Water Landplanten Waterplanten 3
Nadere informatieVerslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroep Kockengen
Verslag Eindejaars Plantenjacht 2015 Natuurgroep Kockengen Speuren naar bloeiende planten langs het Henri Dunantpad, 30 december 2015 foto: Pieter Hielema Theo van Schie Eindejaars Plantenjacht 2015 FLORON
Nadere informatieNieuwsbrief Plantenwerkgroep KNNV Regio Alkmaar
Nieuwsbrief Plantenwerkgroep KNNV Regio Alkmaar Twaalfde jaargang, no.2 17 mei 2014 Viaanse Molen De eerste excursie van de Plantenwerkgroep voerde naar het natuurgebiedje Viaanse Molen. Een gebied waar
Nadere informatieMateriaal Groen. Deel 3: Groen groeit
Materiaal Groen Deel 3: Groen groeit Colofon Deel 3: Groen groeit Onderdeel van het materiaal Groen, met de thema s: Seizoenen (dl. 1), Groen in de stad (dl. 2), Groen groeit (dl. 3), Thuis tuinieren (dl.
Nadere informatieSonne Copijn, Bee Foundation
Sonne Copijn, Bee Foundation Waarom deze cursus? Het doel is: 1. Te kijken door de ogen van de bijen. 2. Het vergroten van het aantal bijvriendelijke tuinen 3. Een netwerk op te bouwen om van elkaar te
Nadere informatieBureauonderzoek natuurwaarden wijzigingsplan Boekenrode
Bureauonderzoek natuurwaarden wijzigingsplan Boekenrode Natuurwaardenkaart Voor het inventariseren van de natuurwaarden van Heemstede zijn in het rapport Natuurwaardenkaart van Heemstede Waardering van
Nadere informatieDe grond waarop wij wonen
GROEP 5/6 De grond waarop wij wonen Doel: Planten horen bij de grond waarop wij wonen. Dit onderdeel gaat over het onderzoekend verkennen van de vegetatie in de omgeving van de kinderen van de middenbouw.
Nadere informatieToelichting voor docenten bij het boek Cursus wilde planten
Toelichting voor docenten bij het boek Cursus wilde planten De cursus over wilde planten is een van de meest gegeven cursussen door IVN- en KNNVafdelingen. Hij wordt ook wel cursus Planten determineren
Nadere informatieHandleiding Insectvriendelijk beheer toepassen in de stadsparken van Amsterdam
Handleiding Insectvriendelijk beheer toepassen in de stadsparken van Amsterdam Milou van der Maarel 4e jaar student Bos- en Natuurbeheer Hogeschool Van Hall Larenstein, Velp 1-9-2016 Pagina 1 van 26 Voorwoord
Nadere informatieWILDPLUKKALENDER. blaadjes. vrucht. zaden. wortels
WILDPLUKKALENDER blaadjes vrucht zaden wortels Pluk niet in natuurreservaten, nooit veel van één soort op dezelfde plaats, nooit beschermde planten op openbaar domein. Soorten gemarkeerd met * zijn van
Nadere informatiePLANTEN. Basis maakt de vragen 1 t/m 35. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden
BK402: PLANTEN Basis maakt de vragen 1 t/m 35. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden Kader maakt de vragen 1 t/m 45. Voor iedere vraag kan 1 punt behaald worden Beantwoord de volgende vragen. 1 Een
Nadere informatieOevers 2x maaien Oever 2
Oevers 2x maaien Oever 2 De vegetatie is rijk aan diverse soorten kruiden, zoals kattenstaart, grote waterweegbree en zwanebloem en behoort tot het Watertorkruidverbond (Oenanthion aquaticae). De vegetatie
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 25 jrg2
SLOBKOUSNIEUWS 25 jrg2 Dankzij de medewerking van bevoegd boswachter Vanessa Geenens bekwamen we de toelating van ANB om te gaan inventariseren in Lozerheide. Ze had me vorige week gemeld dat ze spijtig
Nadere informatieGrasland en Heide. Hoofdstuk 2.2 en 2.4
Grasland en Heide Hoofdstuk 2.2 en 2.4 Planning Grasland Voedselweb opdracht Heide Voedselweb opdracht Grasland Grasland is een gebied van enige omvang met een vegetatie die gedomineerd wordt door grassen
Nadere informatieNatuurontwikkeling op de de Volgermeerpolder (2012)
Natuurontwikkeling op de de Volgermeerpolder (2012) Presentatie voor het Burgerkomitee en bewoners Piet-Jan Westendorp (ecoloog, ACV) 29 november 2012 Inhoud Organisatie Beheer en monitoring natuurontwikkeling
Nadere informatieBloemen en hun bezoekers
Voorjaarsproject 2018 bloemen en hun bezoekers voor groep 5 t/m 8 van de basisschool Bloemen en hun bezoekers Voorjaarsproject 2018 van IVN Veldhoven Eindhoven Vessem. We gaan op zoek naar bloembezoekers.
Nadere informatieVan meizoentje tot liefkruid
Van meizoentje tot liefkruid Madeliefje Het madeliefje groeit in made landen (made = gras). Het madeliefje hoort bij de familie der composieten of samengesteld bloemige. Wat bij de eerste oogopslag één
Nadere informatieVoorbereiding post 5. Kleuren om (van) te snoepen Groep
Voorbereiding post 5 Kleuren om (van) te snoepen Groep 5-6-7-8 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 5: Kleuren om (van) te snoepen, voor groep 5 t/m 8. Inhoud: Algemeen
Nadere informatieBos/Bosplaats Perceelsnummer LH1 Bestandsnummer
Bos/Bosplaats Perceelsnummer LH1 Bestandsnummer B Grauwe els 40% B Zwarte els 10% K Grassen (Henna, Witbol, Raaigras) 30% K Braam 30% K Koninginnekruid 10% K Grote brandnetel 10% K Moerasspirea 4% K Gewone
Nadere informatieBloemen en hun bezoekers
Voorjaarsproject 2017 bloemen en hun bezoekers voor groep 1 t/m 8 van de basisschool Bloemen en hun bezoekers Voorjaarsproject 2017 van IVN Veldhoven Eindhoven Vessem. We gaan op zoek naar bloembezoekers.
Nadere informatieBloemen en hun bezoekers
INSTRUCTIEBOEKJE Bloemen en hun bezoekers Scala College Rietvelden 2013 BLOEMEN EN HUN BEZOEKERS a. BESCHRIJVING VAN DE OPDRACHT In deze veldles ga je kijken naar bloemen en de insecten die op bloemen
Nadere informatieDe Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 14 en woensdag 15 april 2015 vervolg. Dit is het vervolg op het eerste deel van mijn verslag.
De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 14 en woensdag 15 april 2015 vervolg Beste natuurliefhebber/- ster, Dit is het vervolg op het eerste deel van mijn verslag. Een week geleden zag ik alleen nog maar
Nadere informatieWILDPLUKKALENDER. blaadjes. vrucht. zaden. wortels. bloem LEGENDE
WILDPLUKKALENDER blaadjes vrucht zaden wortels bloem Gebruiken De planten(delen) in deze kalender kan je zo opeten, ze zijn geschikt om koud en rauw te gebruiken. Kan je er nog iets anders mee bereiden
Nadere informatiePlanten. over bloemetjes en bijtjes Knollen en citroenen
Planten over bloemetjes en bijtjes Knollen en citroenen Deze bijeenkomst Planten versus dieren Indeling van het plantenrijk Voortplanting Ecosystemen Indeling van het leven op aarde Er zijn 4 rijken: Bacteriën
Nadere informatiePlanten 2 Cursus Natuurgids
Planten 2 Cursus Natuurgids 3. Concurrentie 2 1. Wat heeft een plant nodig om te overleven? Voedsel Autotrofie Heterotrofie Voedselreserves Een en tweejarige planten Water Landplanten Waterplanten Voedsel:
Nadere informatiePlanten 2. Cursus Natuurgids
Planten 2 Cursus Natuurgids Planten 2 1. Overleven 2. Voortplanting 3. Concurrentie 2 1. Wat heeft een plant nodig om te overleven? Voedsel Autotrofie Heterotrofie Voedselreserves Eén tweejarige planten
Nadere informatieBiodiversiteit in de hoogstamboomgaard
Nationale Boomgaarden Stichting v.z.w. Vereniging voor pomologie, boomgaard- en landschapsbeheer (staatsblad 2 09-2005) Leopold-III-straat 8 3724 Vliermaal, tel: 012/391188; fax: 012/747438 E-mail: info@boomgaardenstichting.be
Nadere informatieOp Stap in het Binnenveld. Willem van Raamsdonk & Christa Heijting
Op Stap in het Binnenveld Willem van Raamsdonk & Christa Heijting Bennekom februari 2011 Hoogtekaart van het Binnenveld en omstreken. Het Binnenveld is een laag gelegen gebied tussen de Veluwe en de Utrechtse
Nadere informatienectarplanten gesorteerd op bloeitijd
vlinderplanten inleiding Vlinders spreken de meeste mensen aan. Met hun vaak mooie kleuren en zorgeloos fladderen brengen ze de meeste mensen toch wel tot een glimlach. Ook kinderen zijn vaak gefascineerd
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 32 jrg6
SLOBKOUSNIEUWS 32 jrg6 Na een dag puffen en blazen onder een loden zon kwamen Luc, Isabelle, Marc, Josse, Ine, Yvonne, Jan, Guido, Paul, Pat en André samen aan de goeie kant van het café de Wedelse molen
Nadere informatieInsecten in de duinen
Insecten in de duinen Onbekend maakt onbemind Wat maakt insecten bijzonder Bouw en levenscyclus Levenswijzen van insecten Leefomgeving Eten en gegeten worden Bestuivers Diversiteit van insecten in de duinen
Nadere informatieHerstel van een soortenrijk zandlandschap. Jaap Bouwman (Unie van Bosgroepen)
Herstel van een soortenrijk zandlandschap Jaap Bouwman (Unie van Bosgroepen) Gert-Jan van Duinen Jaap Bouwman Hein van Kleef Michiel Wallis de Vries Achterliggende vraag Waarom hebben sommige soorten wel
Nadere informatienatuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN
natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN indeling inleiding: voorstelling a geschiedenis van het natuurbeheer b - biotopen en soorten en hun beheer pauze c - beheer richt zich op de omgeving d - natuurbeheer
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 19 jrg2
SLOBKOUSNIEUWS 19 jrg2 Een nieuwe trend bij de slobkousjes! Met 15 vertrekken en met 16 aankomen! Stel verder maar geen vragen en laat uw fantasie de vrije loop. We namen deze keer een deel van IFBL hok
Nadere informatieDe Patrijs, klant van berm en akkerrand.
De Patrijs, klant van berm en akkerrand. Lesbrief met kleurwedstrijd voor de groepen 5, 6 en/of 7 van de basisscholen van de gemeente Heeze-Leende. Je vult de antwoorden op de vragen in op de achterzijde
Nadere informatieAbiotische factoren: alle invloeden uit de levenloze natuur (temperatuur, wind, licht)
Samenvatting door B. 911 woorden 16 juni 2015 7 59 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Basisstof 1 Abiotische factoren: alle invloeden uit de levenloze natuur (temperatuur, wind, licht)
Nadere informatieVoortplanting bij planten
Voortplanting bij planten Opdracht 1 1. Wanneer spreken we van ongeslachtelijke voortplanting? 2. Een uitloper en een wortelstok zijn beide stengels waaraan jonge planten ontstaan. Wat is het verschil
Nadere informatieCursus natuurgids LES 2 : PLANTEN DETERMINEREN
Cursus natuurgids LES 2 : PLANTEN DETERMINEREN 2. Planten determineren, hoe doe je dat? 2.1. Vegetatieve kenmerken 2.2. Voortplantingskenmerken 2.3. APG-indeling en praktische benadering 2.4. Tot slot
Nadere informatieLES 2 : PLANTEN DETERMINEREN
Cursus natuurgids LES 2 : PLANTEN DETERMINEREN 2. Planten determineren, hoe doe je dat? 2.1. Vegetatieve kenmerken 2.2. Voortplantingskenmerken 2.3. APG-indeling en praktische benadering 2.4. Tot slot
Nadere informatieVoortplanting. Lesbrief. Werkgroep Schoolactiviteiten. I.V.N. afd.hengelo. Tel. O74 2770390
Voortplanting Lesbrief Werkgroep Schoolactiviteiten I.V.N. afd.hengelo Tel. O74 2770390 1 Deze lesbrief wordt U aangeboden door het I.V.N. afd. Hengelo Voortplanting = zorgen voor jonge planten A. Inleiding
Nadere informatieSamenvatting Biologie Ecologie Thema 3
Samenvatting Biologie Ecologie Thema 3 Samenvatting door P. 1299 woorden 7 januari 2013 6,4 15 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Thema 3 Ecologie Basisstof 1 Invloeden uit het milieu:
Nadere informatieLandelijk meetnet vlinders
Landelijk meetnet vlinders Maart 2019 Beste teller, De winter loopt op zijn einde en we hebben in februari zelfs alweer vlinders kunnen zien. In deze nieuwsbrief een korte vooruitblik op het komende telseizoen.
Nadere informatieNachtvlinders. Glasvleugelpijlstaart. De sint-jansvlinder is een dagactieve nachtvlinder
Nachtvlinders Wist je dat er 2 groepen vlinders zijn? De ene groep noemen we dagvlinders, de andere groep noemen we nachtvlinders. Het verschil tussen dag- en nachtvlinders lijkt heel simpel: dagvlinders
Nadere informatieKleurkeur: keurmerk voor goed bermbeheer. Context: steeds minder insecten. -76% insectenbiomassa Anthonie Stip
Kleurkeur: keurmerk voor goed bermbeheer Context: steeds minder insecten Anthonie Stip 1 juni 2018 anthonie.stip@vlinderstichting.nl @birdingstip -76% insectenbiomassa 1 Insectenverlies vooral na mei Biodiversiteit
Nadere informatieGroenbeheer met oog voor bijen
Groenbeheer met oog voor bijen Voorbeelden van bijenvriendelijk beheer in openbaar groen toepasbaar in Groningen, Friesland en Drenthe Arie Koster Voor meer informatie voor ecologisch groenbeheer voor
Nadere informatieWitjes in Waasland Noord
Witjes in Waasland Noord 1 klein geaderd witje Sp 45mm 2 klein koolwitje Sp 50mm 3 groot koolwitje groter witje Vvl punt zwart, klein recht afgesneden Vvl punt zwart, klein niet recht afgesneden, kartels
Nadere informatieWetenschappelijke naam: Bellis Perennis. Compositae
Gemaakt door: Datum: Thomas Rozendaal 9-10-'11 Pagina 3 Madelief Pagina 4 Kale jonker Pagina 5 Speerdistel Pagina 6 Boterbloem Pagina 7 Gewone Brunel Pagina 8 Witte smeerwortel Pagina 9 Guichelheil Pagina
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 20 jrg2
SLOBKOUSNIEUWS 20 jrg2 Deze keer moet ik verslag maken van een wandeling waaraan ik zelf niet kon deelnemen. Maak je evenwel geen zorgen dat ik zomaar wat uit mijn botten ga slaan. Ik werd goed geïnformeerd
Nadere informatieDe patrijs, klant van de akkerrand. Achtergrondinformatie bij de lesbrief voor kinderen.
De patrijs, klant van de akkerrand. Achtergrondinformatie bij de lesbrief voor kinderen. Tekeningen Ciel Broeckx, juni 2010. 1 De Europese Unie heeft in 2002 afgesproken om het verlies aan biodiversiteit
Nadere informatieBijlage VMBO-KB 2006 BIOLOGIE CSE KB. tijdvak 1. Deze bijlage bevat informatie. 600013-1-663b
Bijlage VMBO-KB 2006 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 600013-1-663b DUINEN INFORMATIE 1 DUINGEBIEDEN Het grootste deel van de Nederlandse kust bestaat uit duingebieden. De duinen
Nadere informatieBibliotheek Inhoud per categorie
A1 Biologie Atlas bij de biologie Boek A1 Biologie De evolutie van het leven Boek A1 Biologie De ontwikkeling van het leven Artikel A1 Biologie Het ontstaan van het leven Artikel A1 Biologie Indeling van
Nadere informatieONDERZOEKERS:...(vul je naam in)
Rode opdracht: bomen Pak de Boomzoeker 1,2 en 3 uit de werkmap Volg de aanwijzingen en ontdek met de cijfercode wat de naam van de boom is. Onze boom heet :... Staat deze boom in bloei? 0 - Ja 0 - Nee
Nadere informatieSLOBKOUSNIEUWS 37 jrg2
SLOBKOUSNIEUWS 37 jrg2 Hier is hij dan eindelijk nieuwsbrief 37. Met een wandeling in de omgeving van het Venlokaal werd het plantenseizoen 2012 officieel afgesloten. Ditmaal kozen onze lokale leden voor
Nadere informatiewe hebben de dennen nodig
we hebben de dennen nodig Jan Engelbregt 21-12-2016 1 in 1995 werden de Schoorlse Duinen Staatsnatuurmonument J.J. van Aartsen, min van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij 20-1-2017 2 overgenomen uit deze
Nadere informatiePVM AKKERRANDENMENGSELS MATERIALEN. Telefoon 0316-248099 Telefax 0316-248083
PVM EENJARIG MENGSEL KRUIDENRIJKE ZOOM/BLOEMRIJK GRASLAND NR. 1 Doelsoort : Planten die van nature in Nederland op kleigronden voorkomen (=inheemse flora). Mengsel : Meerjarig mengsel met plantensoorten
Nadere informatieAchtergrondinformatie
1 Achtergrondinformatie Planten groeien niet willekeurig door elkaar. Afhankelijk van verschillende milieufactoren (grondsoort, waterstand, zon, schaduw, betreding, bemesting, enz.) kunnen we verschillende
Nadere informatieKruidenrijk gras voor de veehouderij
Kruidenrijk gras voor de veehouderij Slotsymposium praktijknetwerk Natuurlijk kruidenrijk gras voor de veehouderij Aanleg en beheer van kruidenrijk grasland Rob Geerts Wageningen 12 maart 2014 Inhoud van
Nadere informatieBloemen. Duinroosje. Bloemen
Duinroosje Bloemtypen. Eén- en tweeslachtige bloemen. Tweeslachtige bloemen. De bloem heeft twee geslachten, d.w.z meeldraden en stampers zitten in één bloem bij elkaar. Eénslachtige bloemen. De bloem
Nadere informatieWijst, wat is dat? Wijstgronden in De Maashorst. Wijst is een bijzonder Brabants verschijnsel dat alleen onder specifieke omstandigheden voorkomt.
Wijst, wat is dat? Wijstgronden in De Maashorst Wijst is een bijzonder Brabants verschijnsel dat alleen onder specifieke omstandigheden voorkomt. Wijst is een vorm van grondwaterstroming veroorzaakt door
Nadere informatieBeschermde planten en dieren in Zuid-Holland
Beschermde planten en dieren in Zuid-Holland De verspreiding van de Europese Habitatrichtlijnsoorten in kaart Januari 2004 Beschermde planten en dieren in Zuid-Holland De verspreiding van de Europese Habitatrichtlijnsoorten
Nadere informatieMIJN BERM BLOEIT! Foto: Joop Verburg
MIJN BERM BLOEIT! Foto: Joop Verburg Michiel Verhofstad Edwin Dijkhuis Groene aders Buiten bos- en natuurgebieden is er voor wilde planten vooral nog plek in bermen, water / slootkanten, parken en braakliggend
Nadere informatiePanoramapad, vlak bij Bergeijk
Panoramapad, vlak bij Bergeijk 7.3 km wandelen De 'gele' route loopt langs de meeste hoogtepunten van De Plateaux - Hageven. Voor een deel steek je zelfs de grens over en wandel je in België. Je wandelt
Nadere informatieADVIEZEN VOOR EEN BIJENRIJKER SINGELPARK. Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) Robbert Snep (Alterra) Augustus 2015 INLEIDING
ADVIEZEN VOOR EEN BIJENRIJKER SINGELPARK Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) Robbert Snep (Alterra) Augustus 2015 INLEIDING De gemeente Leiden werkt aan de inrichting van een ringvormig stadspark
Nadere informatieveldgids Beheer van water- en oeverplanten in het gebied van Waterschap De Dommel
veldgids Beheer van water- en oeverplanten in het gebied van Waterschap De Dommel Planten en beheer Deze gids is gemaakt voor afdeling Onderhoud van Waterschap De Dommel. Maar ook voor externe organisaties
Nadere informatieInventaristie van blok in 2016 door de Plantenwerkgroep van de KNNV, afdeling Gouda e.o. Blok. De leden van de Plantenwerkgroep
Inventaristie van blok 111 446 in 2016 door de Plantenwerkgroep van de KNNV, afdeling Gouda e.o. Blok. De leden van de Plantenwerkgroep hebben in 2016 blok 111 446 geïnventariseerd (zie de plattegrond
Nadere informatieTournesol - Zonnebloem zelf! Centre Régional d'initiation à l'écologie Ferme d'uccle
OPGELET! De volgende presentatie mag niet gebruikt of verspreid worden aangezien de afbeeldingen niet allemaal eigendom zijn van onze vzw! asbl Tournesol-Zonnebloem vzw Enkel voor didactisch gebruik van
Nadere informatieOnderzoek naar beschermde soorten aan de Eikenlaan in Sleeuwijk
Onderzoek naar beschermde soorten aan de Eikenlaan in Sleeuwijk 15 mei 2013 zoon ecologie Colofon Titel Onderzoek naar beschermde soorten aan de Eikenlaan in Sleeuwijk Opdrachtgever mro Uitvoerder ZOON
Nadere informatieVoorbereiding post 5. Kleuren om (van) te snoepen Groep 3-4
Voorbereiding post 5 Kleuren om (van) te snoepen Groep 3-4 Welkom bij IVN Valkenswaard Dit is de powerpointserie als voorbereiding op post 5: Kleuren om (van) te snoepen voor groep 3 en 4. Inhoud: Algemeen
Nadere informatieInventarisatie van de Reeuwijkse Hout, jaar 2014.
Inventarisatie van de Reeuwijkse Hout, jaar 2014. Project. De Plantenwerkgroep van de KNNV, afdeling Gouda, heeft op initatief van het bestuur van de vereniging, in 2014 de Reeuwijkse Hout geïnventariseerd.
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 april Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 3 april 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, De excursies in de winterperiode moesten i.v.m. het weer een paar keer worden geannuleerd. De vooruitzichten voor afgelopen
Nadere informatie5.7. Werkstuk door een scholier 1414 woorden 3 juni keer beoordeeld. Hoofdstuk 1 Planten in het algemeen.
Werkstuk door een scholier 1414 woorden 3 juni 2003 5.7 475 keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstuk 1 Planten in het algemeen. Planten spelen een belangrijke rol in zowel de levende als de onlevende natuur.
Nadere informatienatuurboekje van zomer 2015
natuurboekje van zomer 2015 HOI! EIND VAN DE ZOMER tot in oktober bramen tijd! De bramen zijn rijp en je kunt plukken. Een braam gaat van groen naar rood naar zwartblauw. Zwartblauwe bramen zijn rijp.
Nadere informatieOp Pad met Martijn van Schie in het Nieuwkoopse Plassengebied
Op Pad met Martijn van Schie in het Nieuwkoopse Plassengebied CV Martijn van Schie 1997-2002 natuur- en landschapstechniek Hogeschool Larenstein 2002-2003 junior ecologisch adviseur ecologisch adviesbureau
Nadere informatieWerkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie
BOUWEN MET DE NATUUR In Nederland proberen we de natuur te herstellen, maar de natuur kan zelf ook een handje helpen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de aanleg van de Marker Wadden, een eilandengroep in het
Nadere informatieBIOTOOP- MENGSELS. Naast deze kant en klare biotoopmengsels maken we ook mengsels op maat.
BIOTOOP- MENGSELS 2019 Naast deze kant en klare biotoopmengsels maken we ook mengsels op maat. ALLROUND BIOTOOPMENGSEL grond, groot- èn kleinwild. HAARWILD MENGSEL Biedt uitgebalanceerd voedsel, zelfs
Nadere informatie