Kruidenrijk gras voor de veehouderij

Transcriptie

1 Kruidenrijk gras voor de veehouderij Slotsymposium praktijknetwerk Natuurlijk kruidenrijk gras voor de veehouderij Aanleg en beheer van kruidenrijk grasland Rob Geerts Wageningen 12 maart 2014

2 Inhoud van deze presentatie Ons praktijknetwerk Kruidenrijk grasland, waar hebben we het over? Aanleg en ontwikkeling van kruidenrijk grasland Praktijkvoorbeelden inzaai kruidenrijk grasland Bemesting Beheer Suggesties voor implementatie

3 Ons praktijknetwerk Deelnemers: veehouders, onderzoek & advies, agrarisch natuurbeheer en onderwijs Promotie van de meerwaarde van kruidenrijk gras voor de biodiversiteit én de veehouderij Kennis en ervaringen bijeen brengen en toegankelijk maken voor een brede doelgroep De waarde van kruidenrijk gras voor veevoeding Aanleg en beheer kruidenrijke graslanden De betekenis van kruidenrijke graslanden voor weidevogelbeheer Netwerk- en themabijeenkomsten, persberichten, website en de brochure Kruidenrijk grasland

4 Kruidenrijk grasland: waar hebben we het over? Perspectiefvolle graslandtypen: Gras-kruidenmix en Bloemrijk grasland (Veldgids) Vertaald naar Plantengemeenschappen van Nederland: De Glanshaverhooilanden en de Kamgrasweiden Huidig areaal: - Glanshaverhooilanden: 3000 ha - Kamgrasweiden: 6000 ha - Totale areaal grasland: ha Begin jaren 50 kon meer dan de helft van de graslanden tot deze graslandtypen worden gerekend

5 Presentie van grassen en kruiden in 1400 graslanden vnl. Kamgrasweiden Kruiden en vlinderbloemigen P% grassen P% Witte klaver 97 Fioringras 99 Paardenbloem 97 Ruw beemdgras 99 Scherpe boterbloem 95 Veldbeemdgras 99 Kruipende boterbloem 92 Engels raaigras 97 Gewone hoornbloem 87 Rood zwenkgras 91 Veldzuring 81 Gestreepte witbol 88 Pinksterbloem 81 Reukgras 84 Vertakte leeuwentand 75 Beemdlangbloem 83 Madeliefje 68 Kweek 73 Gewoon duizendblad 51 Timotheegras 72 Smalle weegbree 50 Kamgras 71 Rode klaver 50 Gewoon struisgras 55 Uit het onderzoek naar de samenstelling van de Nederlandse Graslanden. D.M.Vries, 1967

6 Graslandtypen FASE GRASLANDTYPE OPBRENGST (ton ds/ha) SOORTEN (per 25m 2 ) KWALIFICATIE INVLOED MEST INVLOED B+W START- EN TUSSENFASEN 0 Engels raai-grasland > zeer soortenarm 1 Grassenmix soortenarm 2 Dominant-stadium* soortenarm KRUIDENRIJK GRASLAND 3 Gras-kruiden-mix vrij soortenrijk 4 Bloemrijk grasland soortenrijk 5 Schraalland < 5 > 30 soortenrijk ton ds: ton droge stof / B: bodem / W: water Bron: Wim Schippers, Veldgids ontwikkelen van kruidenrijk grasland, 2012

7 Ontwikkeling van kruidenrijk grasland Traditioneel: via verschraling en aanpassing hydrologie Veenkampenonderzoek: herstel blauwgrasland Rob Geerts PRI-WUR

8 Optie 1: met zadenrijk maaisel, MDL Winterswijk Versnellen van de ontwikkeling van kruidenrijk grasland door oogsten en uitspreiden van zadenrijk maaisel uit nabij gelegen soortenrijke bronterreinen

9 optie 2: met inheemse zaadmengsels Nieuw inzaai van kruidenrijk grasland met inheemse kruidenrijke zaadmengsels waarvan het zaad geoogst is in kruidenrijke percelen (Biodivers)

10 Inzaai advies Besteedt aandacht aan de perceelskeuze op je bedrijf Zorg dat de bodem-ph op peil is (> ph 4.8) Zaaizaad hoeveelheid: 20 kg per ha Zaaitijdstip: bij voorkeur in het najaar Kies voor een zaadmengsel met inheemse, streekeigen soorten Het beste resultaat geeft nieuw inzaai, doorzaai is matig tot weinig succesvol Goede zaaibedbereiding en inzaai met een juist afgestelde zaaimachine geven goede resultaten

11 Kruidenrijke zaadmengsels Biodivers Samenstelling voor 1 ha: Engels raaigras (vroeg) 20 % Engels raaigras (laat) 20 % Rood zwenkgras 20 % Kropaar 10 % Timotee 10 % Veldbeemdgras 10 % Beemdlangbloem 4 % Glanshaver 4 % Reukgras 2 % Kamgras Biodivers Margrietmengsel 102* of Biodivers Margrietmengsel 103 ** *voor kalkarme gronden 10 kg 5 kg 5 kg **voor kalkrijke gronden Biodivers Margrietmengsel 102: Margriet, Knoopkruid, Veldzuring, Rode-, Witte- en kleine klaver, Rolklaver, Smalle weegbree, Duizendblad, Grasmuur, Scherpe- en Kruipende boterbloem Madeliefje, Knolboterbloem, Brunel, Groot streepzaad, Biggenkruid én aantal grassen Kuikenland Beemdlangbloem Kamgras Rood zwenkgras Reukgras Veldgerst Rode klaver Kleine klaver Moerasrolklaver Veldlathyrus Vogelwikke Moeraszoutgras Smalle weegbree Scherpe boterbloem Pinksterbloem Veldzuring Duizendblad Echte koekoeksbloem

12 Veldkrekel (Rode Lijst Soort) Jos en Margret de Kleijne

13 Praktijkvoorbeeld: Skalsumer Natuurbeheer Kollumerpomp Friesland

14 Skalsumer Natuurbeheer: inzaai kruidenmengsel

15 Praktijkvoorbeeld: Kees Lambalk Bovenkerkerpolder Amstelveen

16 Kees Lambalk: inzaai

17 Bemesting Verlaging van de gewasopbrengst is essentieel VERBAND TUSSEN GEWASOPBRENGST EN SOORTENRIJKDOM VAN GRASLANDEN SOORTEN (per 25m 2 ) GRASLANDFASE JAAROPBRENGST (ton droge stof per ha) Bron: Wim Schippers, Veldgids ontwikkelen van kruidenrijk grasland, 2012

18 Bemestingniveau begin jaren 50 Kg N/ha/ja Kunstmest Stalmest Gier jaar NL Veen Klei Zand NL Veen Klei Zand NL Veen Klei Zand W N W N W N Kg N/ha/ja Totaal jaar NL Veen Klei Zand W N Huidige bemestingsniveau: 350 Kg N /ha/ja waarvan 150 Kg kunstmest N Bron: Koopmans, 1960 Het produktieniveauonderzoek De bemesting van grasland in de praktijk

19 Bemesting essentieel onderdeel van het beheer Kamgrasweiden (weidevogelbeheer) In het eerste jaar van inzaai niet bemesten Bij voorkeur stro-rijke vaste rundermest Maximaal 15 ton/ha (80 kg N)in het vroege voorjaar goed verdeelt uitrijden Als alternatief runderdrijfmest, maar pas na de eerste snede: 15 ton/ha (60 kg N) Als laatste optie NPK kunstmest Via weidemest aanvullend nog 20 tot 60 kg N/ha Zorg voor een goede P en K voorziening, zeker voor vlinderbloemigen belangrijk Zorg dat de ph boven de 4.8 blijft

20 Volstaan kan worden met alleen P en K, wanneer voldoende vlinderbloemigen zorgen voor de stikstofvoorziening Ossekampen bemestingsexperiment 2005

21 Beheer Afwisselen van maaien en beweiden heeft de voorkeur Een eerste snede vanaf half juni, zo bloeiende kruiden en grassen Ook weer niet te laat maaien, want dan neemt de voederwaarde en de gehalten aan mineralen en spoorelementen af Daarna eventueel bemesten en nabeweiden Probleemonkruiden pleksgewijs bestrijden, vollevelds is niet mogelijk! Met maaien en bemesten is ontwikkeling te sturen Graslandmanagement moet opnieuw geleerd worden

22 Hoe promoten en realiseren we meer kruidenrijk grasland op de bedrijven? Leg demovelden aan op verschillende grondsoorten Experimenteer met verschillende mengsels Investeer in het ontwikkelen van verdienmodellen Bijvoorbeeld 1 eurocent per pak melk of beloning voor maatschappelijke diensten?

23

24 Graslandvernieuwing 2013: Vogelbescherming Nederland start campagne: Red de rijke weide Graslandvernieuwing nieuwe stijl: ha bloemrijke weide. 1950: De Voorlichtingsdienst, de Onderzoekinstituten en de Ned. Kali-import maatschappij, propageerden het scheuren van ha onproductief grasland.

25 2 ha kruidenrijk grasland op elk melkveebedrijf: een mooie uitdaging voor de toekomst! Dank voor u aandacht Zie praktijknetwerken