Beknopt literatuuronderzoek relatie binnenmilieu vs. ziekteverzuim en leerprestaties

Transcriptie

1 1 Beknopt literatuuronderzoek relatie binnenmilieu vs. ziekteverzuim en leerprestaties Auteur jaar Bevindingen binnenmilieu vs. ziekteverzuim Van Dijken 2004 Wanneer leerlingen in zowel school- als thuisomgeving een slechte luchtkwaliteit hebben (bandbreedte >1200 ppm), zal het verbeteren van de schoolomgeving alléén de gezondheid van de leerlingen NIET verbeteren. De thuissituatie heeft meer invloed op de gezondheid dan de schoolomgeving. Als leerlingen thuis problemen ondervinden door het binnenmilieu, zullen gelijksoortige klachten ook op school optreden. Wargocki Myhrvold Stansfeld Heschong Mahone Group Mendell et Shendell et al 2002 Op basis van literatuurreview is o.a. geconcludeerd dat ventilatie mede sterk geassocieerd wordt met korte termijn ziekteverzuim. Ook wordt geconcludeerd dat een afname van de ventilatiewaarden voor buitenlucht in niet-industriële omgevingen (o.a. scholen) onder de 25 l/s per persoon een toename geeft van het kortstondig ziekteverzuim Er is een verband aangetoond tussen CO2-concentraties ( pm) en de gezondheid van leerlingen 2005 Zowel vliegtuig- als verkeerslawaai hebben effect zelfgerapporteerde gezondheid en globaal mentale gezondheid Her-analyse uit 2003 (CEC, 2003): Fysieke klaslokaal karakteristieken (daglichtvoorzieningen, te openen ramen, airco, verplaatsbare lokalen) hebben geen effect op ziekteverzuim leerlingen Verband tussen ventilatie en ziekteverzuim (situatie bij gemiddeld. 4 dm3/s pp). Voor elke toename van de ventilatie met 1 dm3/s per persoon leidt tot een afname van ziekteverzuim met 1,2 tot 1,6% Verband: Een toename van 1000 ppm delta CO2-concentratie is geassocieerd met een daling van 0,5 a 0,9% van jaargemiddeld dagelijkse leerlingaanwezigheid, wat overeenkomt met een relatieve 10 a 20% toename van leerlingafwezigheid. Auteur jaar Bevindingen binnenmilieu vs. leerprestaties Ten Boske 1997 Leerprestaties (= testscores uit aandachtstest, specifiek zoeksnelheid) correleert met luchtkwaliteit (bandbreedte 750 vs 2000 ppm). Van Buggenum De Gids et (TNO Verband tussen mindere leerprestaties (= testscores zoeksnelheid en aandacht c.q. nauwkeurigheid en snelheid) bij hogere temperatuur klaslokaal (bandbreedte <20 tot 30,7 C). Zwak verband tussen mindere leerprestaties (= testscores) en CO2-gehalte klaslokaal (bandbreedte tot 5800 ppm). Geen significant verband tussen aandacht leerlingen en CO2- concentraties Leerprestaties (aantal gemaakte fouten in toetsen) is gerelateerd aan de CO2-concentraties in lokalen. Aantal

2 2 onderzoek ) Heath Mendell & Myhrvold Shaughne ssy taalfouten in toetsen neemt toe (van 5,34 naar 5, 64) en aantal rekenfouten neemt toe (van 1,98 naar 2,44) in condities met recirculatielucht en toenemende CO2-waarden (bandbreedte 800 vs 1600 ppm) Literatuuronderzoek waaruit blijkt dat weinig directe wetenschappelijke verbanden zijn naar effecten vervuilde lucht en thermisch comfort op leerprestaties, maar wel (sterke) suggesties dat bepaalde condities een negatief effect hebben op de gezondheid en leerprestaties van schoolleerlingen. Leerprestaties worden slechter door te weinig ventilatie, te hoge temperaturen, waterschade, vervuilde stoffen, vochtproblemen en te weinig schoonmaak, waarbij de uitkomsten overigens moeilijk hard te maken zijn Er is een verband aangetoond tussen CO2-concentraties ( pm) en de leerprestaties van leerlingen Verband tussen CO2-concentratie (bandbreedte >1400 ppm) in klaslokaal en schoolprestaties (=testresultaten rekentoets). Wargocki Wargocki & Wyon Stansfeld Van Kempen et 2005 Verband: verlaging van de luchttemperatuur (van 23,6 tot 20 C) heeft een positief effect op de leerprestaties (= werktempo en foutreductie, 10% betere score op dictee). Verband: verhoging van de ventilatie (van 5,2 tot 9,6 dm3/s per persoon) heeft een positief effect op de leerprestaties (=werktempo). Verband: verlaging temperatuur en verhoging ventilatie heeft positief effect op leerprestaties (= werktempo) Verdubbeling van de ventilatiehoeveelheid (bandbreedte: 3 tot 10 dm3/s per persoon) leidt tot een verbetering van de schoolprestaties (schoolwerk door jarigen o.b.v. numerieke of taalgebaseerde taken) met 14,5%. Verlaging van de temperatuur met 1 C (bandbreedte: 25 tot 20 C ) leidt tot een verbetering van de schoolprestaties (schoolwerk door jarigen o.b.v. numerieke of taalgebaseerde taken) met 3,5% Verband (lineair blootstellingseffect) tussen blootstelling aan chronisch vliegtuiglawaai en verslechtering van leerprestaties (t.a.v. begrijpend lezen en herkenningsgeheugen) en een verband (niet lineair) met irritaties (gecorrigeerd op moeders opleiding, sociaal ec. status, langdurige ziekte en mate waarin klaslokaal geïsoleerd is tegen geluid). Verband (lineair) tussen blootstelling aan verkeerslawaai met toename in episodisch geheugen en met irritaties. Zowel vliegtuig- als verkeerslawaai hebben effect op attentieniveau Verband: blootstelling aan geluid vliegverkeer is geassocieerd met een verslechtering van de leesprestaties en geheugenfunctie van kinderen. Bij hogere geluidsniveaus van vliegverkeer maken kinderen

3 3 meer fouten op de complexe onderdelen van de aandachtstest. Een aantal geheugenfuncties blijken gemiddeld beter te zijn bij hogere geluidsniveaus van wegverkeer. Bij hogere geluidsniveaus van wegverkeer op school maken kinderen meer fouten op de complexere onderdelen van de aandachtstest. Specifiek verband: bij blootstelling aan laag vliegtuiggeluid (35 db(a)), heeft gemiddeld 9% van alle leerlingen in bovenbouw (9-11 jr.) een relatief lage score op de leestest. Dit percentage neemt met 0,1-2,5% toe door blootstelling aan vliegtuiggeluid in omgeving Schiphol. (Bandbreedte db (A) als jaargemiddelde geluidsbelasting van de deelnemende scholen rond luchthavens). Heschong 2002 Prestaties van leerlingen (op reken- en taaltesten) zijn beter met goede daglichtkoepels in de klaslokalen voor zover ze afsluitbaar cq. controleerbaar zijn. Specifiek waren de scores 13-26% beter t.o.v. lokalen met de geringste daglichttoetreding. 25% van deze betere prestaties is toe te schrijven aan daglichtniveau (75% is ruis). Heschong Mahone Group Coley et Dockrell & Shield Hygge, Bullinger & Evans et 1999 Leerlingen met de meeste daglichttoetreding (dakvensters en ramen) presteerden 20% meer op wiskundetest en 26% meer op leestest in jaar tijd t.o.v. leerlingen met de minste daglichttoetreding. Leerlingen in klaslokalen met het meeste raamoppervlak presteerden 15% meer op wiskundetest en 23% meer op leestest in jaar tijd t.o.v. leerlingen in lokalen met minste raamoppervlak. In klaslokalen waar ramen open konden, was er 7-18% snellere onderwijsgerelateerde vooruitgang bij leerlingen dan t.o.v. leerlingen in klaslokalen met vaste ramen, onafhankelijk van airconditioning. Bevindingen zijn onafhankelijk van curricula of stijl van lesgeven. Her-analyse uit 2003 (CEC, 2003): In klaslokalen met meeste daglicht laat een 21% verbetering zien van leerprestaties t.o.v. leerlingen uit klaslokalen met minste daglicht. Fysieke klaslokaal karakteristieken (daglichtvoorzieningen, te openen ramen, airco, verplaatsbare lokalen) hebben geen effect op ziekteverzuim leerlingen Verband tussen toenemende CO2-waarden (van 690 to 2909 ppm) leidt tot een reductie van aandacht van 5% Verband tussen effecten van blootstelling aan omgevingsgeluid in de klas en de snelheid van uitvoering van cognitieve tests. 1999, 2002 Verband tussen toename van geluidsbelasting (opening vliegveld) en verstaanbaarheid, langetermijngeheugen, lezen en motivatie om moeilijkere problemen op te lossen, terwijl deze klachten afnamen van kinderen rond het oude verplaatste vliegveld. Bako-Biro 2012 Verband: toename ventilatie van 1 naar 8 dm3/s per persoon

4 4 Haverinen - Shaughne ssy leidt tot snellere en nauwkeurigere antwoorden voor reactie (2,2%), alertheid (2,7%), geheugen (8%) en herkenning (15%) Lineair verband tussen luchtverversing (bandbreedte 0,9-7,1 dm3/s per persoon) en leerprestaties. Voor elke toename met 1 dm3/s per persoon in deze range leidt tot een toename onder de leerlingen die slagen voor een test neemt toe met 2,9% (wiskunde) en 2,7% voor lezen. Quickscan verbanden uit onderzoeken welke niet specifiek zijn uitgevoerd bij scholen, maar met name bij kantoren (Boerstra, 2006; Van Ass, 2004) Productiviteit Ziekteverzuim Totaaleffect goed binnenmilieu +10 a 15% -1,5 a 2,5% punt Effect hoge temperatuur >25 C ca 2% daling per C stijging Persoonlijke beïnvloeding temperatuur +3-10% -34% Verse luchttoevoer (van 12 naar 24 m3/3 +1,8% -35% (op pp) c.q. verdubbeling luchttoevoer kortdurend verzuim) Akoestiek (o.a. reductie in galm) +29% Akoestiek (3 a 4 pers in kamer t.o.v. +2 a 4% groepsruimte/kantoortuinen) Toename verlichtingsniveau (550 naar +2,8% (bij 2200 lux) Goed uitzicht bij beeldschermwerk vs. geen uitzicht papiergerelateerd werk) 10 a 25% betere score op geheugentests en 6 a 12% meer afgehandelde gesprekken Verblinding door daglichtvensters -15 a 21% bij call-center Voldoende ventilatie +1 a 2% - 0,5% punt Geen bronnen van luchtverontreiniging +3 a 7% -1,5% punt Temperatuur regelbaar +2 a 3% -0,5% punt Temperatuur niet te hoog, niet te laag +7% Goede verlichting +2 a 3%

5 5 Geraadpleegde bronnen voor literatuuronderzoek Bako-Biro, Zs.,, 2012, Ventilation rate in schools and pupils performance, Building and Environment, Vol 48, pp Boerstra, A., 2006, Binnenmilieu, productiviteit en ziekteverzuim: de laatste inzichten, NVvA Symposium, 23 mrt Boerstra, A., Haans, L., Van Dijken, F., Literatuuronderzoek binnenmilieu en energieverbruik in Nederlandse Scholen, BBA Binnenmilieu Rotterdam i.o.v. SenterNovem. Bullinger, M.,, 1999, The psychological cost of aircraft noise for children, Zentralbl Hyg Umweltmed, Vol 202 (2-4), pp CEC, 2003, Daylighting In Schools: Reanalysis Report, California Energy Commission, Technical Report Coley, D., 2007, The effect of low ventilation rates on the cognitieve function of a primary school class, Int. Journal Ventilation, VOL. 6 (2), pp De Gids W.F., Van Oel C.J., Phaff J.C., Kalkman A., Het effect van ventilatie op de cognitieve prestaties van leerlingen op een basisschool. Rapport nr D- 1078/B, TNO, Delft Dockrell,J. en Shield, B., 2006, Acoustical barriers in classrooms: the impact of noise on performance in the classroom, British Educ. Research Journal, Vol 32 (3), pp Gezondheidsraad, 2010, Binnenluchtkwaliteit in basisscholen en de waarde van kooldioxide als indicator voor luchtkwaliteit, Den Haag. Haverinen-Shaughnessy, U., 2011, Association between substandard classroom ventilation rates and students acedemic achievement, Indoor Air, Vol 21 (2), pp Heschong L., Daylighting and human performance. ASHRAE Journal 44 (6): Heschong Mahone Group, Daylighting in schools: an investigation into the relationship between daylighting and human performance Condensed report. Heschong Mahone Group, Verenigde Staten Heschong Mahone Group, Daylighting in schools: an investigation into the relationship between daylighting and human performance Condensed report. Heschong Mahone Group, Verenigde Staten Heschong, L., 2002, Daylighting and human performance, ASHRAE Journal 44 (6), pp

6 6 Hygge, S., 2002, A prospective study of some effects of aircraft noise on cognitive performance in schoolchildren, Psychol. Science, Vol 13 (5) pp Meijer A., Hasselaar E., Snepvangers C., Literatuurstudie scholen en kindercentra Binnenmilieu, gezondheid en leerprestaties. Eindrapport. Onderzoeksinstituut OTB, TU Delft. Mendell M.J., Heath G.A., Do indoor pollutants and thermal conditions in schools influence student performance? A critical review of the literature. Indoor Air 15 (1): Mendell, M., 2013, Association of classroom ventilation with reduced illness absence: a prospective study in California elementary schools, Indoor Air, DOI: /ina Myhrvold, A.,, 1996, Indoor environments in schools-pupils health and performance in regard to CO2-concentrations. Proceedings Indoor Air Vol. 4, pp Shendell, D., 2004, Associations between classroom CO2 concentrations and student attendance in Washington and Idaho., Indoor Air, 14 (5), pp Stansfeld, S., Berglund, B., 2005, Aircraft and road traffic noise and children s cognition and health: a cross-national study, Lancet 365 (9475), pp Ten Boske J.A., Luchtkwaliteit in scholen en aandacht van leerlingen. Afstudeeronderzoek, Technische Universiteit Eindhoven, Eindhoven Tenhaeff A.G., Hady M., De Vos N., Verslag van onderzoek naar gezondheids- en binnenmilieuklachten van onderwijsgroepen in het Multifunctioneel Centrum de Ontdekking te Amersfoort. GGD Eemland, Amersfoort Van Ass, M. en Jongeneel, M., 2004, Binnenmilieu en gezondheid Hoe zit het met scholieren? Review van de literatuur. Van Buggenum S., Het binnenmilieu van basisscholen en de leerprestaties van leerlingen. Milieugezondheidkunde, Universiteit Maastricht Van Dijken, F., 2004, Indoor environment in Dutch primary schools and health of pupils., Afstudeeronderzoek, Technische Universiteit Eindhoven, Eindhoven Van Kempen, E., Van Kamp, I., 2005, Het effect van geluid van vlieg- en wegverkeer op cognitie, hinderbeleving en de bloeddruk van basisschoolkinderen, RIVM-rapport , Bilthoven. Wargocki P., Wyon D.P., The performance of schoolwork by children is affected by classroom air quality and temperature. Proceedings of Healthy Buildings 2006, Vol. 1: 397

7 7 Wargocki P., Wyon D.P., Matysiak B., Irgens S., The effects of classroom air temperature and outdoor air supply rate on the performance of school work by children. Proceedings of Indoor Air : Wargocki, P., Sundell, J.,, 2002, Ventilation and health in non-industrial indoor environments: report from a European Multidisciplinary Scientific Consensus Meeting (EUROVEN), Indoor Air 12 (2): pp Wilson, S., en Hedge, A., 1987, The office environment survey. A study of building sickness, Building Use Studies Ltd., London.