Trends in consumptiegedrag. Trends in consumptiegedrag. Hoe verandert de levensmiddelenindustrie in de industrielanden?
|
|
- Stefanie van der Heijden
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Trends in consumptiegedrag Trends in consumptiegedrag Hoe verandert de levensmiddelenindustrie in de industrielanden? 1
2 Samenvatting Sociale veranderingen hebben een aanzienlijke invloed op het consumptiegedrag bij levensmiddelen. Dit veranderde na de Tweede Wereldoorlog, in die jaren van de economische opleving, in het algemeen toen zich een brede middenklasse vormde. Terwijl men direct na de Tweede Wereldoorlog met voedselbonnen moest inkopen, ontwikkelde de samenleving zich steeds meer tot een consumptiemaatschappij. Sociale veranderingen hebben ook effecten op de levensmiddelenindustrie die met steeds korter wordende ontwikkelingstijden sterk onder druk is komen te staan. Bijvoorbeeld bij de bepaling van de houdbaarheidsdata van de producten in het algemeen, maar ook bij de stabiliteitsbepaling van individuele ingrediënten, zoals natuurlijke kleuren. De houdbaarheidsbepaling is bijzonder belangrijk, omdat vele levensmiddelen al worden weggegooid terwijl ze eigenlijk nog eetbaar zijn en dat alleen omdat de houdbaarheidsdatum is verlopen. De hoge mate aan levensmiddelenverspilling heeft bovendien effecten op het wereldwijde klimaat omdat hierbij groeikast gassen ontstaan. De levensmiddelenindustrie is dus gedwongen om steeds preciezere houdbaarheidsdata aan te geven. 2
3 Inhoudsopgave 2 Samenvatting 4 Sociale veranderingen Maatschappelijke ontwikkelingen Vooruitgang 7 Effecten sociale veranderingen Ecologische effecten Gezondheidseffecten Sociale effecten 10 Tests in de levensmiddelenindustrie 11 Colofon 3
4 Sociale veranderingen Maatschappelijke ontwikkelingen Sociale veranderingen hebben een aanzienlijke invloed op het consumptiegedrag bij levensmiddelen. Dit veranderde na de Tweede Wereldoorlog, in die jaren van de economische opleving, in het algemeen toen zich een brede middenklasse vormde. Terwijl men direct na de Tweede Wereldoorlog met voedselbonnen moest inkopen, ontwikkelde de samenleving zich steeds meer tot een consumptiemaatschappij. De samenleving is de laatste decennia steeds meer veranderd. Vandaag de dag spreekt iedereen over de demografische veranderingen. Dit is een begrip dat door vele kleine veranderingen wordt bepaald. Zo speelt de steeds ouder wordende samenleving een belangrijke rol. In de laatste eeuw heeft de geneeskunde zich zodanig ontwikkeld dat vandaag de dag de gemiddelde levensverwachting van een man bij 77 jaar en die van een vrouw bij 82 jaar ligt. 30 jaar geleden was de levensverwachting met 70 ofwel 76 jaar aanmerkelijk lager. De pensioengerechtigde leeftijd werd op grond hiervan in Duitsland reeds tot, 67 jaar verhoogd omdat ook het pensioen van de steeds langer levende bevolking moet worden betaald. Daarbij komt dat het groeiende aandeel oudere mensen verdere problemen met zich meebrengt bijvoorbeeld de zorg van niet meer mobiele mensen die begeleiding nodig hebben. De financiering moet in Duitsland via een generatiecontract worden geregeld, maar ook dit contract wordt bij deze wijzigingen veranderingen problematisch. De reden hiervoor is het dalende aantal geboortes. Zo sprak men rondom het jaar 1900 nog van een maatschappelijke piramide die het generatiecontract kon dragen en de werkende bevolking ook nog de oudere mensen kon verzorgen. In de afgelopen jaren heeft zich reeds afgetekend, en deze tendens wordt ook verder geprogrammeerd zeer, dat de samenleving zich eerder in de richting van een omgekeerde piramide ontwikkelt. Waarom daalt het aantal geboortes? Hiervoor zijn er verschillende redenen. Eén van de redenen is zeker het groeiende aantal werkende vrouwen, die graag zelf carrière maken en geen deel willen uitmaken van de klassieke taakverdeling. 4
5 Sociale veranderingen Maatschappelijke ontwikkelingen Een andere reden voor de veranderingen in consumptiegedrag is dat door het aandeel werkende vrouwen en hun zelfstandigheid het aantal huishoudens met één of twee personen aanzienlijk hoger is geworden. Zo hebben de grote steden reeds te kampen met een gebrek aan woningen. Bovendien is ook het gezinsleven in de afgelopen jaren veranderd. Het aantal alleenstaande ouders neemt toe, maar ook homoseksuele gezinnen komen steeds vaker voor. Het klassieke gezin met twee tot drie kinderen komt vandaag de dag steeds minder voor, aangezien ook het aantal scheidingen aanzienlijk is gestegen. Aan het huwelijk wordt minder waarde gehecht dan in de jaren 50. Al deze veranderingen leiden tot een demografische ontwikkeling in de samenleving, die niet alleen het leven van de bevolking verandert, maar de staten bovendien dwingt om na te denken over hun sociale stelsel en dit eventueel aan te passen. Aantal geboortes in Duitsland in de loop van de tijd 5
6 Sociale veranderingen Vooruitgang Na de Tweede Wereldoorlog is de wereldhandel duidelijk veranderd. Er heeft een globalisering en een vertrek van bedrijven naar de ontwikkelingslanden plaatsgevonden. De reden hiervan waren de goedkopere arbeidskrachten en de lagere veiligheidsvoorschriften. Daardoor is het dagelijkse werk van veel mensen veranderd. Een bedrijf is niet meer alleen gevestigd in een bepaalde regio, maar heeft internationale dochterondernemingen. Vaak komt het voor dat een bepaalde flexibiliteit nodig is. Deze flexibiliteit heeft er niet alleen voor gezorgd dat mensen thans meer reizen. Werknemers hebben ook in toenemende mate te maken met flexibele werktijden. Dit heeft niet alleen positieve aspecten. Juist op het gebied van de winkeltijden wordt steeds meer van werknemers gevraagd. Zo is in de laatste decennia in Duitsland het aantal mensen in nachtdienst gestegen van 6,8 % naar 9,6 %. Met de globalisering en de hoge mobiliteit is ook het privéleven veranderd. Zo gaat men niet meer in het eigen of het buurland op vakantie, maar in de hele wereld. 6
7 Effecten sociale veranderingen Ecologische effecten De sociale veranderingen hebben verschillende gevolgen voor het consumptiegedrag van de mensen en veroorzaakt verschillende effecten die de levensmiddelenindustrie vandaag de dag sterk beïnvloeden. Bij de ecologische effecten speelt vooral de klimaatbescherming een belangrijke rol. Door de globalisering en de snellere levensstijl van de mensen is ook het klimaat veranderd. Door de vele broeikastgassen die worden veroorzaakt door het autorijden, vliegen etc. is de milieuvervuiling sterk toegenomen. Een ander effect is de bescherming van dieren die ook steeds meer op de voorgrond komt te staan. Zo is ook de kritiek op de intensieve veehouderij toegenomen op grond van verschillende schandalen en dierlijke ziekten die zich bij de massale veeteelt bijzonder snel verspreiden. Deze beide effecten hebben ertoe geleid dat de consument steeds meer waarde hecht aan regionale producten. Hierdoor wordt het klimaat ontzien, om dat de lange transport afstanden komen te vervallen en in de regel weet de consument ook onder welke condities de dieren in de regio worden gehouden. Bovendien worden de regionale boeren ondersteund. Een ander belangrijk onderwerp is de levensmiddelenverspilling die in de westelijke landen momenteel aanzienlijk is. De WRAP (Worldwide Responsible Accredited Production) gaat ervan uit dat ongeveer een derde van de gekochte levensmiddelen worden weggegooid. Het probleem betreft niet alleen de verspilling van levensmiddelen zelf, die ergens anders in de wereld worden gemist, maar ook dat de weggegooide levensmiddelen als afval moeten worden verwerkt. In de regel wordt dit afval op afvalbergen gestort waar uit deze levensmiddelen methaan wordt gevormd. Dit methaan heeft een broeikasgas effect dat 20 keer zo hoog is als dat van kooldioxide. De levensmiddelenverspilling heeft dus een direct effect op de milieubescherming die steeds belangrijker wordt. Dit effect heeft dus directe gevolgen voor de levensmiddelenindustrie en de houdbaarheidstests, omdat vaak levensmiddelen worden weggegooid die nog eetbaar zijn. 7
8 Effecten sociale veranderingen Gezondheidseffecten Een ander effect is dat mensen meer waarde hechten aan hun gezondheid en daarom opletten wat ze eten. Hier is vooral de versheid van de producten belangrijk, maar ook de vervaardiging met natuurlijke ingrediënten. Een voorbeeld hiervan is de kleuring van de producten. Tot nog toe werden vooral kunstmatige luren gebruik de producten een aantrekkelijke kleur te geven, omdat ook de kleuren de (koop-)beslissing van de consumenten beïnvloeden. De kleur en de presentatie van de producten is het eerste wat de consument ziet en daarom bepaalde verwachtingen van de consument wekken. Deze kleuring werkt tot nog toe uitgevoerd met kunstmatige kleurmiddelen. Door het gebruik van natuurlijke kleuren zijn voor de levensmiddelenindustrie bepaalde problemen opgetreden. Deze kleurmiddelen zijn niet alleen duurde, maar ook minder stabiel, wat de houdbaarheid van de producten sterk beïnvloed. De consumenten stellen met het oog op hun gezondheidsbewustzijn hogere eisen aan de kwaliteit van de producten. Bovendien vinden ze het steeds belangrijker om te weten waar de producten vandaan komen. Daarom wordt er bijvoorbeeld vaak op gelet dat de aardbeien pas worden gekocht als deze uit Duitsland komen en niet uit zuidelijke landen van waaruit ze een verre reis hebben moeten afleggen. 8
9 Effecten sociale veranderingen Sociale effecten In de levensmiddelenindustrie spelen echter niet alleen ecologische en gezondheidseffecten een rol, maar ook sociale effecten. Zo wordt momenteel een slank figuur aantrekkelijk gevonden dat zo eenvoudig mogelijk door de juiste consumptie van voedingsmiddelen moet worden bereikt. Desondanks is de smaak van de producten belangrijk en ook fastfoodproducten en kant-en-klare producten worden steeds populairder. Door het snelle leven wil men de avonden niet ook nog in de keuken doorbrengen, maar het avondeten zo snel en eenvoudig mogelijk toebereiden, bijvoorbeeld met kant-en-klare producten. Een ander sociaal effect is de snelgroeiende fair trade -markt. Hierbij wordt bijvoorbeeld de koffieboeren een eerlijk loon beloofd, zodat de tussenhandelaars minder verdienen. Fair trade heeft zich inmiddels vanuit de levensmiddelenbranche waar dit vooral met betrekking tot koffie en chocola een onderwerp is, zelfs uitgebreid naar andere branches, bijvoorbeeld de textielindustrie. 9
10 Tests in de levensmiddelenindustrie De snellere ontwikkelingstijden hebben inmiddels ook de levensmiddelenindustrie bereikt en gelden niet alleen meer voor branches waarin de techniek een belangrijke rol speelt. De consument wil steeds nieuwe producten met langere en preciezere houdbaarheidsdata. Hier moeten echter complexe tests worden uitgevoerd die uiteenlopende opslagcondities simuleren. Dit is echter vrijwel onmogelijk in het licht van de kortere ontwikkelingstijden. Daarom worden eerder conservatieve houdbaarheidstijden gehanteerd, die de levensmiddelenverspilling bevorderen. Een ander probleem bij de houdbaarheidstests is dat er hiervoor momenteel geen eenduidige regelingen en richtlijnen gelden. Zo wordt een verwante standaard gebruikt, bijvoorbeeld uit de farmaceutische industrie die geldt voor het testen van de fotostabiliteit van geneesmiddelen, zoals de ICH-richtlijn. In de ICH-richtlijn wordt getest wanneer er nog minimaal 98 % van de werkzame stof in het geneesmiddelen beschikbaar is, omdat daaruit het einde van de houdbaarheid resulteert. Voor dergelijke fotostabiliteitstests zijn er op de markt verschillende simulatiekasten met een speciaal lichtspectrum verkrijgbaar die aan deze vereisten voldoen. Zo heeft ook BINDER dergelijke kasten in zijn productportfolio die ook in de levensmiddelenindustrie worden ingezet. Met gepatenteerde lichtsensoren kan zelfs de lichtintensiteit exact worden gemeten en eventueel de verlichting na het bereiken van de maximale waarde automatisch worden uitgeschakeld. Op grond van de ontbrekende regelingen zijn vele producenten in de levensmiddelenbranche van de reële houdbaarheidstests overgestapt naar de versnelde tests die vooral in dergelijke simulatiekasten worden uitgevoerd. In de kasten wordt dan een versnelde houdbaarheid door hogere temperaturen en hoge vochtigheidswaarden gesimuleerd zodat hieruit de daadwerkelijke houdbaarheid kan worden afgeleid. Deze tests kunnen echter slechts als aanvulling worden gebruikt en zouden de reële test niet helemaal mogen vervangen. 10
11 Colofon Auteur Ina Kanngiesser werkt als Product Manager Environmental Simulation bij BINDER GmbH en is daar verantwoordelijk voor de omgevingssimulatiekasten die in de wetenschap en in de industrie worden ingezet. Bedrijfsprofiel BINDER is de grootste specialist ter wereld voor simulatiekasten voor wetenschap en industrie. Het productprogramma bestaat uit routinetoepassingen, uiterst specifieke werkzaamheden in onderzoek en ontwikkeling, productie en kwaliteitsborging. Met 350 medewerkers in de hele wereld plant BINDER GmbH voor 2012 een omzet van 58 miljoen euro. Contact BINDER GmbH Im Mittleren Ösch Tuttlingen Tel: +49(0) info@binder-world.com 11
12 Colofon Bronnen Statistisches Bundesamt ( Spiegel ( Society of chemical industry ( WRAP ( Agrifood Consulting GmbH ( AgroFOOD industry hi-tech ( sm:k ( 12
Versnelde houdbaarheidstests. voor natuurlijke kleurstoffen in drie levensmiddelenmodellen
voor natuurlijke kleurstoffen in drie levensmiddelenmodellen Inhoudsopgave 3 Samenvatting 4 Bepaling van de minimale houdbaarheid 5 Materiaal en methoden 6 Resultaten 8 Conclusies 9 Colofon 2 Samenvatting
Nadere informatieAgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers
AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft
Nadere informatieHuishoudensprognose : belangrijkste uitkomsten
Huishoudensprognose 26 2: belangrijkste uitkomsten Elma van Agtmaal-Wobma en Coen van Duin Het aantal huishoudens blijft de komende decennia toenemen, van 7,2 miljoen in 26 tot 8,1 miljoen in 23. Daarna
Nadere informatieMeer betalen voor duurzaam? Alleen als de consument weet waarom Duurzaamheidkompas #7 thema: Ken de prijs. December 2011
Meer betalen voor duurzaam? Alleen als de consument weet waarom Duurzaamheidkompas #7 thema: Ken de prijs December 2011 Inleiding Duurzaamheidkompas Antwoord op duurzaamheidvragen In deze tijd van milieu-,
Nadere informatie1. Je wordt ouder, papa
13 1. Je wordt ouder, papa Jan Steyaert Een eeuw van vooruitgang Wellicht kan deze stelling wel op veel momenten in de geschiedenis geuit worden, maar in 2015 voelt het toch echt alsof we een spannende
Nadere informatieDomein GTST havo. 1) Gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland; of anders geformuleerd: (C + I + O + E M)
1) Geef de omschrijving van trendmatige groei. 2) Wat houdt conjunctuurgolf in? 3) Noem 5 conjunctuurindicatoren. 4) Leg uit waarom bij hoogconjunctuur de bedrijfswinsten zullen stijgen. 5) Leg uit waarom
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Drechterland
Demografische ontwikkeling Gemeente Drechterland 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O
Nadere informatieRoundtable voedselverspilling
Roundtable voedselverspilling Op maandag 4 april heeft de roundtable: Beperken van voedselverspilling, waarden van voedsel in de keten plaatsgevonden te Ede. Dit in het kader van het programma ketens en
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Biologische producten en duurzame keurmerken Wij kochten in 2014 voor iets meer dan 1 miljard euro aan biologische producten. Dat is een groei van 6% ten opzichte van 2013. We worden steeds bewuster en
Nadere informatieVan baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieLANDEN ANALYSE DUITSLAND
LANDEN ANALYSE DUITSLAND Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee7 de sector (cijferma@g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms@ge (2018) waarde van de consump@e van snijbloemen en potplanten
Nadere informatieM201218. Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland
M201218 Meer snelgroeiende bedrijven en meer krimpende bedrijven in Nederland drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, november 2012 Relatief veel snelgroeiende bedrijven in Nederland In deze rapportage
Nadere informatieBeperken Voedsel verspilling, Waarden van Voedsel in de Keten
Beperken Voedsel verspilling, Waarden van Voedsel in de Keten Juist of onjuist Per jaar wordt door de Nederlandse consument 8 tot 11% van het gekochte voedsel weggegooid! Juist of onjuist Totaal wordt
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Hoorn
Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2
Nadere informatieOver de voedingsmiddelenindustrie
Voedingsmiddelenindustrie Brancheontwikkelingen 2012 Deze factsheet bevat arbeidsmarktinformatie over de voedingsmiddelenindustrie. Onderwerpen die aan bod komen zijn: werkgelegenheid, trends en ontwikkelingen,
Nadere informatieDe kritische consument
De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als
Nadere informatiefluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe Aantal senioren sterk gestegen Aantal 65-plussers in Fryslân, /2012
Vergrijzing in Fryslân fluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe In Fryslân wonen op 1 januari 2011 647.282 inwoners. De Friese bevolking groeit nog jaarlijks. Sinds 2000 is het aantal inwoners toegenomen
Nadere informatieDe evolutie van de sociale situatie en de sociale bescherming in België Samenvatting en kernboodschappen
De evolutie van de sociale situatie en de sociale bescherming in België 2018 Samenvatting en kernboodschappen September 2018 ANNEX 6 : NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING EN KERNBOODSCHAPPEN VAN DE ANALYSE
Nadere informatieEDITIE 7 DE TOEKOMST VAN VLEES. De toekomst van vlees - Archief. http://www.vakbladvoedingsindustrie.nl/archief/automatisering-2015/de-toekomst-va...
Page 1 of 5 Nº EDITIE 7 MAAND 10 2015 Door: Theo Verkleij - TNO DE TOEKOMST VAN VLEES Page 2 of 5 Jaarlijks is er het International Congress of Meat Science and Technology : een wereldcongres waar zo n
Nadere informatieKerncijfers Nederlandse horeca
Kerncijfers Nederlandse horeca In deze presentatie worden kerncijfers over de Nederlandse horeca gepresenteerd: Hoeveel horecabedrijven telt de gemeente? Hoeveel restaurant- en hotelbedrijven zijn in de
Nadere informatieLANDEN ANALYSE DENEMARKEN
LANDEN ANALYSE DENEMARKEN Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee6 de sector (cijferma?g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms?ge (2018) waarde van de consump?e van snijbloemen en potplanten
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Opmeer
Demografische ontwikkeling Gemeente Opmeer 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O Research
Nadere informatiePersoneelsvoorziening van de toekomst
Personeelsvoorziening van de toekomst een transitienetwerk voor Noordoost-Brabant Food & Feed Noordoost-Brabant Wie doet over tien jaar het werk? Waar staat uw bedrijf over tien jaar? De crisis voorbij,
Nadere informatieGREAT COFFEE MADE EASY
GREAT COFFEE MADE EASY HÉt koffieconcept dat iedereen perfect past Dat is de uitdaging! We hebben goed naar uw wensen geluisterd 1... Wisselende kwaliteit De vraag naar variatie Afval Tijdrovend Ingewikkelde
Nadere informatieLANDEN ANALYSE ITALIË
LANDEN ANALYSE ITALIË Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee7 de sector (cijferma@g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms@ge (2018) waarde van de consump@e van snijbloemen en potplanten
Nadere informatieArmoede en Arbeidsmarkt
2 Armoede en Arbeidsmarkt Presentatie Masterclass 4: Armoede en arbeidsmarkt op het congres Overerfbare Armoede, Emmen, 25 september 2017 Jouke van Dijk, Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse Arjen
Nadere informatieBLOEMENDETAILHANDEL. Aantal vestigingen: 4.479. Aantal werkzame personen: 14.280. 17% van de bedrijven verwacht personeel aan te nemen
BLOEMENDETAILHANDEL Brancheontwikkelingen 2013 Deze factsheet bevat arbeidsmarktinformatie over de bloemendetailhandel. Onderwerpen die aan bod komen zijn: werkgelegenheid, trends en ontwikkelingen, vacatures
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2001-II
4 Antwoordmodel Opgave Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. ja Uit de toelichting moet blijken dat de stijging
Nadere informatieDe loonkloof tussen vrouwen en mannen in België. Samenvatting rapport 2011
De loonkloof tussen vrouwen en mannen in België Samenvatting rapport 2011 Hoe groot is de loonkloof? Daalt de loonkloof? De totale loonkloof Deeltijds werk Segregatie op de arbeidsmarkt Leeftijd Opleidingsniveau
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Enkhuizen
Demografische ontwikkeling Gemeente Enkhuizen 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Opmeer
Demografische ontwikkeling Gemeente Opmeer Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1
Nadere informatieDe feiten: arbeidsmigratie door de jaren heen
De feiten: arbeidsmigratie door de jaren heen Jeannette Schoorl Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) Den Haag NIDI/NVD/CBS Seminar arbeidsmigratie 30 maart 2011 Onderwerpen Historische
Nadere informatieDe voedselketenles LES 1 VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt?
VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt? 1 Hoe denk je dat de aardbeienjam op jouw boterham terecht is gekomen? Wat is er allemaal nodig om die aardbeienjam op jouw boterham
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 2011-2025
Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O Research
Nadere informatieArm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten
Arm en Rijk Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten 2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten De rijke Verenigde Staten Je kunt op verschillende manieren aantonen dat de VS een rijk land is. Het BNP
Nadere informatieEindexamen economie 1 vwo 2008-I
Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 vergemakkelijken van het ontslaan
Nadere informatieTempo-Team arbeidsmarkt en werkvloer onderzoek
Tempo-Team arbeidsmarkt en werkvloer onderzoek team.xx Methodologie Representatieve steekproef België: 550 werknemers 200 HR managers Duitsland: 529 werknemers 200 HR managers Kwantitatieve peiling naar
Nadere informatieDe groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007
De groei voorbij Jaap van Duijn september 2007 1 Een welvaartsexplosie Na WO II is de welvaart meer gestegen dan in de 300 jaar daarvoor Oorzaken: inhaalslag, technologische verandering en bevolkingsgroei
Nadere informatieBIJLAGEN. bij GEDELEGEERD BESLUIT (EU).../... VAN DE COMMISSIE
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 3.5.2019 C(2019) 3211 final ANNEXES 1 to 4 BIJLAGEN bij GEDELEGEERD BESLUIT (EU).../... VAN DE COMMISSIE tot aanvulling van Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en
Nadere informatieDe sensor, die in het verpakkingsmateriaal wordt ingebouwd en over vijf jaar in de supermarkten wordt verwacht, kan ook lekken opsporen.
Sensor spoort bederf in voedsel-verpakking op 14-01-2014 Pag. 13 Onderzoekers uit Gent, Leuven, Brussel en Nijmegen werken aan een sensor die het mogelijk maakt te controleren of verpakte levensmiddelen
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Medemblik
Demografische ontwikkeling Gemeente Medemblik Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieChange the world shopping
Change the world shopping V.U./E.R.: Erik Devogelaere, Hoogstraat 35 E, 3360 Bierbeek, België - Belgique Op een plezierige manier de wereld veranderen Kies voor eerlijke kwaliteitsproducten Het hoeft
Nadere informatieMarriages and births in the Netherlands/nl
Marriages and births in the Netherlands/nl Statistics Explained Waarom nog trouwen? Burgerlijke staat en geboortes in Nederland Tekst: Lydia Geijtenbeek - Centraal Bureau voor de Statistiek. Gegevens geëxtraheerd
Nadere informatieWelke richting volg je? In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet
Nadere informatieHuishoudensprognose : ontwikkelingen naar type en grootte
Huishoudensprognose 5: ontwikkelingen naar type en grootte Andries de Jong Het aantal huishoudens neemt de komende decennia fors toe, van 6,9 miljoen in naar 8, miljoen in 5. Deze groei wordt vooral bepaald
Nadere informatieFlitspeiling Voedselverspilling
bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0)20 589 83 83 W www.motivaction.nl Flitspeiling Voedselverspilling Beknopt rapport Natuur
Nadere informatieConjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland
Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog
Nadere informatiePresentatie ei innovatie onderzoek
Presentatie ei innovatie onderzoek Jon Zwijnenburg Kees Wilborts Agenda 1 Onderzoeksverantwoording 2 Conclusies 3 Resultaten 1 Onderzoeksverantwoording Onderzoeksvragen 4 Dit onderzoek geeft antwoord op
Nadere informatieEindexamen vwo economie I
Opgave 1 1 maximumscore 1 Uit het antwoord moet blijken dat de hoogte van de arbeidsinkomensquote 0,7 / 70% is. 2 maximumscore 2 Een antwoord waaruit blijkt dat als b 1 daalt, het inkomen na belastingheffing
Nadere informatieING International Survey. De ik -generatie: Grip op financiële doelstellingen en eigen dromen nastreven
april 2014 De ik -generatie: Grip op financiële doelstellingen en eigen dromen nastreven Deze enquête is samengesteld door Ipsos namens ING Grote belangstelling voor geldzaken, maar het beheren van geld
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) De economie van India is snel gegroeid sinds aan het begin van de jaren 90 verregaande hervormingen werden doorgevoerd in o.a. het handels- en industriebeleid. Groei van
Nadere informatieSterkste groei bij werknemers
In 1994 stagneerde de ontwikkeling van de koopkracht nog. In de daarop volgende jaren nam de koopkracht echter steeds sterker toe: met 1% in 1995 tot 1,5% in 1997. De grootste stijging,,7%, deed zich voor
Nadere informatieCO2-monitor 2013 s-hertogenbosch
CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de
Nadere informatieHolland Imago Monitor Duitsland voorjaar 2013
Holland Imago Monitor Duitsland voorjaar 2013 Kasgroenten (tomaat, paprika, komkommer) Juni 2013 Rap PT 2013-05 Holland Imago Monitor Duitsland voorjaar 2013 Anne Marie Borgdorff, a.borgdorff@tuinbouw.nl
Nadere informatiePERSCONFERENTIE. Technologische industrie blijft groeien
PERSCONFERENTIE Technologische industrie blijft groeien Groei activiteit en werkgelegenheid versterkt nog in 2016......maar verslechterende wereldconjunctuur...en we mogen aandacht voor herstel concurrentievermogen
Nadere informatieAantal vestigingen: 3.364. Aantal werkzame personen: 21.003. 28% van de bedrijven verwacht personeel aan te nemen
Groene detailhandel Brancheontwikkelingen 2013 Deze factsheet bevat arbeidsmarktinformatie over de groene detailhandel. Onderwerpen die aan bod komen zijn: werkgelegenheid, trends en ontwikkelingen, vacatures
Nadere informatie> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel
> Ketenaanpak en -verantwoordelijkheid > Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Doel: boeren ondersteunen bij de impact van klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Ons klimaat verandert
Nadere informatieDienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet Demografische ontwikkelingen: blijvende groei Amsterdamse bevolking
Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet nummer 7 november 2005 Demografische ontwikkelingen: blijvende groei Amsterdamse bevolking Het inwonertal van Amsterdam is in 2004 met ruim 4.000 personen tot 742.951
Nadere informatieDuurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?
Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie
Nadere informatieArtikelen. Minder dynamiek binnen de werkzame beroepsbevolking in Ingrid Beckers en Birgit van Gils
Minder dynamiek binnen de werkzame beroepsbevolking in 23 Ingrid Beckers en Birgit van Gils In 23 vonden ruim 9 duizend mensen een nieuwe baan. Dat is 13 procent van de werkzame beroepsbevolking. Het aandeel
Nadere informatiesolidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd?
Bijdrage prof. dr. Kees Goudswaard / 49 Financiering van de AOW: solidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd? Deze vraag staat centraal in de bij drage van bijzonder hoogleraar Sociale zekerheid prof.
Nadere informatieOnderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2017 kwartaal 2 Werk en vakantie. Randstad Nederland
Onderzoeksrapport Randstad WerkMonitor 2017 kwartaal 2 Werk en vakantie Randstad Nederland Juni 2017 INHOUDSOPGAVE Werk en vakantie 3 Mobiliteit 9 Over Randstad WerkMonitor 13 2 WERK EN VAKANTIE 3 Bijna
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Koggenland
Demografische ontwikkeling Gemeente Koggenland 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O
Nadere informatie1. Alle belasting-betalers. Zij moeten later meer belasting gaan betalen omdat het mensen dat met pensioen gaat toe neemt.
Werkstuk door E. 2200 woorden 29 mei 2014 6,1 33 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Wat is vergrijzing? Vergrijzing is een aspect van een verandering in de samenstelling
Nadere informatieType belastingen in het systeem van nationale rekeningen Curaçao, 2013
Type belastingen in het systeem van nationale rekeningen Curaçao, 2013 Lorette Ford Inleiding Belastingen worden gezien als de belangrijkste inkomstenbron voor de overheid, mede ter financiering van de
Nadere informatieBewonerspanel over Fairtrade
Onderzoek, Gemeente Utrecht onderzoek@utrecht.nl / 030 286 1350 www.utrecht.nl/onderzoek Bewonerspanel over Fairtrade Junipeiling 2013: Fairtrade Utrecht is sinds 2010 Fairtrade gemeente en hiermee de
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Enkhuizen
Demografische ontwikkeling Gemeente Enkhuizen Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieGoede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen
Slides en video s op www.jooplengkeek.nl Goede tijden, slechte tijden Soms zit het mee, soms zit het tegen 1 De toegevoegde waarde De toegevoegde waarde is de verkoopprijs van een product min de ingekochte
Nadere informatieJAARMONITOR 2016 JANUARI Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland
JAARMONITOR 2016 JANUARI 2017 Omzetontwikkeling van freelancers en flexwerkers in Nederland Inhoud 3 FREELANCERS GEBAAT BIJ ONRUST OP ARBEIDSMARKT 4 BEDRIJVEN MAKEN MEER GEBRUIK VAN FREELANCERS EN FLEXWERKERS
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Wervershoof
Demografische ontwikkeling Gemeente Wervershoof Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Andijk
Demografische ontwikkeling Gemeente Andijk Andijk Opm eer Medem blik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieArchitecture Aromatique
KOPPERT CRESS Belangrijkste leermoment Leer de jager/verzamelaar kennen Architecture Aromatique Genetisch geen onderscheid Het menselijk genoom verandert 0,2% per 1 miljoen jaar Jaren Levensverwachting
Nadere informatieStudienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken
Studienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken Impact consumptiegedrag Hefbomen naar verandering Aankoopbeleid van voedingssector verduurzamen Actieve gedragsverandering van BE consument Verduurzamen
Nadere informatieDemografische ontwikkeling Gemeente Stede Broec
Demografische ontwikkeling Gemeente Stede Broec Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners
Nadere informatieBrussels Observatorium voor de Werkgelegenheid
Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Juli 2013 De evolutie van de werkende beroepsbevolking te Brussel van demografische invloeden tot structurele veranderingen van de tewerkstelling Het afgelopen
Nadere informatieNyenrode. Dutch Agrofood week Willem Lageweg 9 oktober 2018
Nyenrode. Dutch Agrofood week Willem Lageweg 9 oktober 2018 Wie is Willem Lageweg? CV: Rabobank Nederland MVO Nederland Transitiecoalitie Voedsel Bestuurs- en toezichtfuncties: Triodos Bank Louis Bolk
Nadere informatieFAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade
Wat is Fairtrade EERLIJKE HANDEL STAAT VOOROP KEURMERK INTERNATIONALE SAMENWERKING HANDEL GEMEENTE DUURZAAMHEID Een beter leven Veel boeren en arbeiders in arme landen (ook wel ontwikkelingslanden ) hebben
Nadere informatieJeugdmonitor Zeeland: Kinderopvang
1 Jeugdmonitor Zeeland: Kinderopvang Ouders van jonge kinderen Augustus 2018 2 2 Colofon Ruben De Cuyper Jolanda van Overbeeke Esther Spuesens Dit themarapport is samengesteld door ZB Planbureau Jeugdmonitor
Nadere informatieAantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016
Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016 Werken er nu meer of minder huisartsen dan 10 jaar geleden en werken zij nu meer of minder FTE? LF.J. van der Velden & R.S. Batenburg,
Nadere informatieFacts & Figures uitwerking Pensioenakkoord
Facts & Figures uitwerking Pensioenakkoord Waarom langer doorwerken? De levensverwachting stijgt Elke generatie leeft langer dan de vorige. Dat is al langer bekend, maar de stijging van de levensverwachting
Nadere informatieCBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt
CBS: Meer werkende vrouwen op de arbeidsmarkt Tussen maart en mei is het aantal mensen met een baan met gemiddeld 6 duizend per maand gestegen. De stijging is volledig aan vrouwen toe te schrijven. Het
Nadere informatieEnquête ACV Voeding en Diensten - Jouw stem, Onze toekomst!
ACV Voeding en Diensten wil weten wat je bezighoudt. Met deze enquête komen we naar je toe om te vragen welk soort politiek beleid je wil voor de toekomst. Het invullen van deze enquête neemt maar enkele
Nadere informatieMasterclass Krimp. Presentatie Angelique vanwingerden. 16 september 2011 Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland (KKNN)
Masterclass Krimp Presentatie Angelique vanwingerden 16 september 2011 Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland (KKNN) Bevolkingsontwikkeling Bevolkingsontwikkeling in Noord-Drenthe 2000-2010 Bevolkingsontwikkeling
Nadere informatieLANDEN ANALYSE NEDERLAND
LANDEN ANALYSE NEDERLAND Algemeen LANDEN ANALYSE ALGEMEEN De Landen Analyse gee5 de sector (cijferma>g) inzicht in de huidige (2013) en toekoms>ge (2018) waarde van de consump>e van snijbloemen en potplanten
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatieArtikelen. Huishoudensprognose : uitkomsten. Coen van Duin en Suzanne Loozen
Artikelen Huishoudensprognose 28 2: uitkomsten Coen van Duin en Suzanne Loozen Het aantal huishoudens blijft de komende decennia toenemen, van 7,2 miljoen in 28 tot 8,3 miljoen in 239. Daarna zal het aantal
Nadere informatieKrimp in Fryslân. Inwonertal
Krimp in Fryslân Bevolkingsdaling, lokaal en regionaal, is een vraagstuk van nu én de komende jaren. Hoewel pas over enkele decennia de bevolking van Fryslân als geheel niet meer zal groeien, is in sommige
Nadere informatieVergrijzing, verkleuring en individualisering. Voor wie verstandig handelt!
Vergrijzing, verkleuring en individualisering Trendsamenvatting Naam Definitie Scope Conclusies Invloed Impact Bronnen Vergrijzing, verkleuring en individualisering De wereldbevolking neemt toe, waarbij
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse Landbouw en Visserij
Nederlandse Landbouw en Visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 2 t/m 8
Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 2 t/m 8 Samenvatting door Anne 1154 woorden 12 april 2017 6,3 46 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Paragraaf 2 Bevolkingsspreiding: de manier
Nadere informatieWaarden van landbouw en boeren. Hendrik Hoeksema, ZLTO (www.zlto.nl) Ton Duffhues, ZLTO en Atelier Waarden van het Land (www.waardenvanhetland.
Waarden van landbouw en boeren Hendrik Hoeksema, ZLTO (www.zlto.nl) Ton Duffhues, ZLTO en Atelier Waarden van het Land (www.waardenvanhetland.nl) Twee perspectieven Wat vinden we van waarde(n)? Boeren
Nadere informatieStand van zaken op de energiemarkt
Stand van zaken op de energiemarkt Onderzoek energiemarkt consumenten Rapportage kerncijfers Tweede halfjaar 12 Majka van Doorn, research consultant Thijs Hendrix, senior research consultant 14 uari 13
Nadere informatieFact sheet. Concentraties van allochtone ouderen en jongeren,
Fact sheet nummer 1 maart 2004 Concentraties van allochtone ouderen en jongeren, 1994-2003 Waar in Amsterdam wonen allochtone jongeren en ouderen? Allochtonen wonen vaker dan autochtonen in gezinsverband
Nadere informatieJullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden.
Gebeurteniskaarten positieve gebeurteniskaarten Jullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden. Jullie hebben samen betoogd tegen het kappen
Nadere informatieBevolkingsspreiding. Waar zit iedereen? Juist of onjuist: China is het grootste land ter wereld. A. Juist. B. Onjuist
Bevolking Waar zit iedereen? Waar zit iedereen? Bevolkingsspreiding Vraag 1 van 9 Juist of onjuist: China is het grootste land ter wereld. A. Juist B. Onjuist De manier waarop de bevolking over een gebied
Nadere informatieRabobank Cijfers & Trends
Detailhandel non-food De detailhandel levert goederen (zowel nieuw als tweedehands) direct aan particulieren. Deze goederen zijn niet in de eigen onderneming vervaardigd. De sector Detailhandel non-food
Nadere informatieVoor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland
Voor het eerst in zeven jaar stijgt het aantal snelgroeiende bedrijven weer in Nederland Voornamelijk binnen de zakelijke dienstverlening neemt het aandeel snelgroeiende bedrijven snel toe. Binnen de topsectoren
Nadere informatieUIT de arbeidsmarkt
Verandering van de werkloosheid. Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zijn onderhevig aan continue veranderingen. Als gevolg daarvan verandert de omvang van de werkloosheid in een land ook continue. Werkloosheid
Nadere informatie