Programma De Kunst van Veranderen

Transcriptie

1 Programma De Kunst van Veranderen Het programma kent verschillende thematische lijnen. De thematische lijnen sluiten nauw aan op de thema's waar het LKCA ook in andere activiteiten aandacht aan besteedt. Het centrale thema van de conferentie, veranderen, komt terug in de meeste van deze lijnen en in het bijzonder in de plenaire programmaonderdelen zoals de keynotes van Nico Nelissen op donderdag en Jo Houben op vrijdag. Als een programmaonderdeel bij een van de onderstaande thematische lijnen hoort, staat dat hierna altijd bij de beschrijving vermeld. Kunst en samenleving: kunstprojecten in de zorg, in de wijk en op het platteland waarbij gezocht wordt naar deelname uit de gemeenschap; zodanig dat kunst een rol gaat spelen bij de sociaal-maatschappelijke ontwikkeling Kunst inclusief: werkwijzen en projecten in kunstbeoefening voor mensen voor wie kunstbeoefening niet vanzelfsprekend is maar wel belangrijk! Belangrijk vanwege eigen ontwikkeling, sociale cohesie en integratie; niet vanzelfsprekend vanwege fysieke of mentale beperkingen, of anderszins problematische leefomstandigheden. Ouderenparticipatie: de kunstbeoefening van de groeiende groep ouderen in Nederland is een belangrijke programmalijn van het LKCA, in het bijzonder in het programma Lang Leve Kunst. Op dit terrein werken zorg, welzijn, cultuur en ook fondsen steeds vaker samen. Richtlijnen, raamleerplannen en methoden: richtlijnen en standaarden waar professionals in het veld zich aan kunnen spiegelen. Het LKCA draagt samen met zijn partners bij aan de ontwikkeling en actualisering van kwaliteitsstandaarden en referentiekaders. Materieel en immaterieel erfgoed: het onderhouden en vitaliseren van cultureel erfgoed, verbinden van materieel en immaterieel erfgoed maakt dat er nieuwe verhalen ontstaan die helpen bij het begrip en het beleefbaar maken van cultureel erfgoed. Ondernemerschap: werkwijzen, methodes en inzichten die de kunstprofessional niet alleen helpen om ideeën, plannen en dromen te ontwikkelen maar ze ook te kunnen gaan uitvoeren. Over het benutten van talenten, creëren van kansen en over vormen van samenwerken. Vrije inloop en toegangskaarten Bij de grotere programmaonderdelen kun je vrij naar binnenlopen. De kleinere werksessies kennen, in verband met een beperkte capaciteit, toegangskaarten. Hiervoor geldt: op is op. Bij de omschrijvingen van alle programmaonderdelen hierna staat aangegeven of er een toegangskaart nodig is. De toegangskaarten voor de kleinere sessies zijn per dagdeel verkrijgbaar bij de balie van het LKCA tijdens de conferentie. Het is niet mogelijk vooraf toegang te reserveren voor sessies.

2 Donderdag dagprogramma Dagvoorzitter Dagvoorzitter op donderdag 6 november is Ingrid Docter, specialist cultuurparticipatie bij het LKCA. Zij houdt zich daar vooral bezig met de verbinding tussen kunst en samenleving. Ingrid werkt daarnaast in samenwerking met andere makers en instellingen aan kunstprojecten waar materieel en immaterieel erfgoed de inspiratiebron zijn om vorm te geven aan identiteiten uur Dagopening Auditorium, zaal 1 Vrije inloop Dagopening door Ocker van Munster, directeur van het LKCA uur Keynote Nico Nelissen: De kunstprofessional in transitie Auditorium, zaal 1 Vrije inloop Vanuit een sociologisch-filosofisch perspectief gaat professor doctor Nico Nelissen in op transities in de samenleving en de gevolgen daarvan voor de kunst. Hoe verandert daarmee de rol van de kunstprofessional? De infrastructuur van de kunst en met name de amateurkunst is aan grote veranderingen onderhevig, provinciale structuren verdwijnen en op gemeentelijk niveau worden drastische maatregelen genomen Nu de overheid de amateurkunst financieel en organisatorisch meer op eigen benen wil laten staan, rijst de vraag hoe de kunstprofessional daarmee om moet gaan. Is een subsidiearme, c.q. subsidieloze amateurkunstbeoefening mogelijk met behoud van kwaliteit of doemt het scenario op van een afbrokkelende sector die slechts marginaal vorm en inhoud kan geven aan de culturele taak waarvoor ze staat? Schept de veranderende infrastructuur ook andere inzichten en misschien nieuwe kansen? Hoe gaan we om met de toenemende belangstelling vanuit de maatschappelijke en sociale sectoren om de kwaliteit van kunst, verbeeldingskracht en creativiteit als motoren van verandering, in te zetten in transitie processen. Gegeven het belang van de amateurkunst voor een samenleving moet nagedacht worden over een nieuw narratief voor de amateurkunst. Wat houdt dit nieuwe narratief in? Wat zijn de hoofdkenmerken daarvan? Wat betekent dit voor de toekomstige rol van de kunstprofessional in de sector van de amateurkunst? Eén ding is duidelijk: een geïnspireerde kunstprofessional, die op een positieve manier weet om te gaan met kansen en bedreigingen, is voor de toekomst van de amateurkunst een groot en noodzakelijk kapitaal waar zorgvuldig mee moet worden omgegaan. Prof. dr. Nico Nelissen is van huis uit socioloog. Hij was docent- en hoogleraar in de bestuurskunde, bouwkunde en natuur- en milieuvraagstukken uur Presentatie raamleerplannen blaasinstrumenten en slagwerk Auditorium, zaal 1 Vrije inloop Programmalijn Richtlijnen, raamleerplannen en methoden De nieuwe versies van de raamleerplannen zijn een update van het raamleerplan HaFaBra deel 1, 2 en 3 uit 1996 en het raamplan voor de Drum- en Showbandopleidingen uit Het slagwerkdeel was in 2010 weliswaar vernieuwd maar het ontbrak aan een goede implementatie. Mede daarom zijn in de nieuwe versie de opmerkingen n.a.v. organisatie en gebruik uit het werkveld verwerkt. De beide raamleerplannen bevatten een gezamenlijk inhoudelijk algemeen deel. Ook is er in de nieuwe versies van deze raamleerplannen meer ruimte voor de eigen inhoudelijke en didactische aanpak van docenten.

3 Henk Smit, Jan van den Eijnden, Chantal de Bonth en Gert Bomhof van het LKCA presenteren de door hen samengestelde nieuwe raamleerplannen blaasinstrumenten en slagwerk. KNMOvoorzitter Bart van Meijl en Kunstconnectie directeur Jan Brands geven aan hoe zij in de toekomst willen samenwerken rond het landelijke stelsel van examens en diplomering op basis van een nieuw examenreglement uur Brainstorm voor Innovatieve Zangmakers Tuinzaal 2 Vrije inloop Professionals die werken met koren, zanggroepen en vocale ensembles komen samen om inspiratie op te doen, expertise uit te wisselen en nieuwe samenwerkingsverbanden te onderzoeken. Het doel is te ontdekken hoe de Nederlandse zangwereld een nieuwe impuls kan krijgen en hoe we elkaar daarbij kunnen helpen. We bespreken de volgende onderwerpen: Welke samenwerkingsvormen zijn er mogelijk tussen zangmakers en professionals uit totaal andere gebieden? Hoe ontwerp je een inspirerende samenwerking tussen een conventionele zanggroep en een bijzondere, specifieke doelgroep? Hoe integreer je experimentele en geïmproviseerde onderdelen in een conventioneel concert? Welke vaardigheden zou je als ambitieuze zangmaker moeten ontwikkelen en wat moet je juist leren uitbesteden? Merlijn Twaalfhoven is componist, maar niet van muziek alleen. Ik ontwerp concerten, ervaringen voor alle zintuigen. Zo plooi ik de tijd, neem je mee in een beleving van klank en ruimte, aldus Twaalfhoven uur Kunstzinnige projecten voor kwetsbare jeugd Tuinzaal 7 Vrije inloop Programmalijn Kunst inclusief Je bent kunstenaar en/of je gebruikt je kunstzinnige discipline in het werken met mensen. Dan heb je mensen heel wat te bieden. Er wordt haast overal bezuinigd op kunst en cultuur en dat zie je dus ook terug in onderwijs en (jeugd)zorg. Dat is mooi, want het daagt ons uit om projecten te ontwikkelen die nog meer aansluiten bij de leer- of ontwikkelingsdoelen die een instelling stelt voor haar kinderen of jongeren. In deze sessie komen voorbeelden en werkvormen aan de orde die gebruikt worden in onze projecten voor bijzondere mensen. Daarbij worden antwoorden gezocht op de vragen: hoe maak je aanbod voor bijzondere doelgroepen en hoe sluit je aan bij de leer- of ontwikkelingsdoelen van een school of zorg- of justitiële instelling voor bijzondere kinderen en jongeren? In de werksessie wordt vooral uitgegaan van de kracht van de eigen kunstdiscipline van de deelnemers. Sessieleider Stefke de Wit is directeur, artistiek leider en docent aan het Circustheater Stoffel dat bijzondere mensen door middel van circustheater naar succeservaringen begeleidt. Hij bedenkt en ontwerpt de projecten die worden aangeboden en ook door hem zelf worden uitgevoerd uur Wie wil glimmen, moet poetsen! Studio 3 Toegang met toegangskaart Kunstdocenten verliezen de context van hun werk. Veelal hoorden ze bij kunstencentra, nu zijn ze zelfstandig ondernemers. Met jouw vak de wijde wereld in: wat werkt het best?

4 Dactylus ( academie voor schrijfdocenten, organiseert deze werksessie bedoeld voor schrijfdocenten, schrijvers die met groepen werken en alle andere kunstdocenten. Sessieleider is Frans van der Reep ( denker en spreker over de invloed van internet, zakendoen en veranderen. Van der Reep heeft als persoonlijk motto van machtsstrijd naar strijdmacht. Hij spreekt op verschillende Europese podia en is wel getypeerd als vrijdenker die intrigerende dwarsverbanden legt. Daarnaast is hij uitvoerend kunstenaar (pianist). Hoe houden wij als docenten ons verdienvermogen op peil? Frans introduceert de business logica. Wie niet gezien is, is weg, stelt Frans. Hij zal ons meenemen langs reputatie en branding. Hij zal ons inspireren en tot directe actie aanzetten. Doel van de ochtend: een groep losse zzp ers voelt zich weer een beroepsgroep en grijpt kansen om zich professioneel te presenteren. Van Dactylus zijn ook Sieneke de Rooij en Margriet van Bebber aanwezig uur Immaterieel erfgoed 1 Studio 4, 5 en 6 (iedereen start in Studio 4) Vrije inloop Programmalijn Materieel en immaterieel erfgoed Hoe vertaal je verhalen naar (amateur)kunst? Deze werksessie start met een inleiding over projecten in Noord-Holland. Daarna komen drie stadia van verhalenprojecten aan de orde: de Verhalenkamer met twee live vertelde verhalen, Beloofd Land, een meerjarig project in de kop van Noord-Holland en Atlantikwall, verhalentheater over IJmuiden. Door middel van een carrousel maken alle deelnemers de drie stadia mee. De inleiding in de sessie wordt verzorgd door Peter Saal, adviseur Erfgoed en Publieksprojecten voor Cultuurcompagnie Noord-Holland. Het is voor het begrip en het beleefbaar maken van cultureel erfgoed van belang om de bakstenen en dakpannen te verbinden met de verhalen van de gebruikers en de omstanders. Ook dorpen, steden en hele regio's zijn verbonden met verhalen die iets vertellen over hun identiteit, aldus Peter Saal. In de carrousel van verhalenstadia wordt Peter Saal bijgestaan door Ingrid Docter, werkveldspecialist cultuurparticipatie van het LKCA, en door Lyda Tijsen, theatermaakster en regisseur uur Filmstudio en vrije ruimte Studio 9 en Studio 11 Vrije inloop Vanaf uur kun je in Studio 9 genieten van een reeks inspirerende films en video's. In Studio 11 is er vrije ruimte beschikbaar die je zelf in kunt vullen uur Lunch uur Parels Diverse zalen Vrije inloop De Parels zijn kleine, mooie, gekke, leuke, ontroerende korte voorstellingen en presentaties. Ook hiervan vind je het programma los in je tas uur Interactieve verdieping raamleerplannen blaasinstrumenten en slagwerk Tuinzaal 7: sessie blaasinstrumenten * Studio 11: sessie slagwerk Voor beide sessies geldt de vrije inloop. Programmalijn Richtlijnen, raamleerplannen en methoden In het hele land werken docenten en opleidingsbegeleiders met de landelijke raamleerplannen:

5 ze zijn de basis voor een landelijke standaard. Maar muziekonderwijs staat niet in steen gebeiteld en is steeds aan verandering onderhevig. We kunnen leren van elkaars ervaring en expertise als die gebundeld wordt. Juist dat laatste wil het LKCA ook realiseren met de presentatie van de nieuwe raamleerplannen muziek. De plannen bieden een landelijke standaard maar bieden ook veel ruimte voor een eigen onderwijsstijl: sterker nog, het succes is vooral daarvan afhankelijk. Het LKCA werkt aan een nieuwe ondersteunende, interactieve website waar ervaringen, niveauvoorbeelden, repertoiretips en nieuwe ontwikkelingen kunnen worden gedeeld; in discussie, door middel van notenvoorbeelden maar bijvoorbeeld ook door soundbites en filmpjes. Na de presentatie in de ochtend zijn er nu twee parallelle sessies waarin de uitwisseling tussen docenten centraal staat. Chantal de Bonth en Jan van den Eijnden begeleiden de sessie over het raamleerplan blaasinstrumenten. Chantal is naast haar werk bij het LKCA onder meer actief als dirigent van jeugdorkesten. Jan heeft ruime ervaring als docent en leidinggevende in muziekscholen. Gert Bomhof en Henk Smit zijn sessieleiders bij de sessie over het raamleerplan slagwerk. Zowel Gert als Henk zijn naast hun werk bij het LKCA actief als slagwerkdocent uur Aan tafel met Diverse studio's Toegang met toegangskaart Op beide conferentiedagen kun je na de lunch aanschuiven voor een gesprek met een van onze experts over een door hem of haar ingebracht dilemma of stelling. Op donderdag kun je over de volgende onderwerpen Aan tafel met Nico Nelissen (Studio 3) Gevraagd: bouwstenen voor een nieuw kunstmacronarratief! Er wordt gevraagd om een nieuw macronarratief voor de (amateur)kunst. Is die noodzaak er? Wat zou dat macronarratief moeten inhouden? Wat zouden de hoekstenen van dit nieuwe narratief dan moeten zijn? Wie zouden de opstellers van dit macronarratief moeten zijn? Hoe zou dit door wie moeten worden gepromoot? In onderlinge samenspraak wordt gepoogd om elementen voor zo'n nieuw macronarratief aan te dragen en zo mogelijk te componeren tot een coherent en overtuigend verhaal. Ocker van Munster (Studio 5) De infrastructuur voor amateurkunst en kunsteducatie in onze lokale gemeenschappen dreigt te verkruimelen. Kunstencentra en verenigingen brokkelen af. De overheid vindt dat de markt het moet overnemen, en trekt zich terug. Er ontstaat een nieuw landschap met zzp ers en particuliere initiatieven. Vraag is hoe we een buitenschools voorzieningenniveau in die situatie overeind houden, en of de overheid daarin een verantwoordelijkheid moet blijven nemen. Sikko Cleveringa (Studio 6) Kleintjes worden groot We zien sinds begin 2000 steeds meer en betere sociaalartistieke praktijken, ofwel community arts, ontstaan in Nederland. Tot voor kort werden deze binnen het reguliere bestel nog beschouwd als een sympathieke vorm van kunstzinnig bezig zijn in de marge. De pioniers dachten daar gelijk anders over: kunst is een belangrijke katalysator voor maatschappelijke verandering. En nu zien we dat ook de grote instellingen en OCW de kunst van verandering gaan omarmen. Een mooie uitdaging maar hoe gaan we dat doen? Er zijn op dit moment een aantal plekken in Nederland waar dat wordt onderzocht, zoals in Brabant en in Friesland. Zijn de succesvolle praktijken van vandaag, morgen ook herhaalbaar en opschaalbaar? Ik deel graag met u een paar dilemma s. Esmée Olthuis (Studio 8) Wat betekent creatieve ruimte eigenlijk en welke vaardigheden heb je nodig om in die ruimte te zijn en te creëren? (alleen, met leerlingen, met medekunstenaars...).

6 Merlijn Twaalfhoven (Studio 9) Hoe ontwerp je inspirerende vormen van aandacht, verbintenis en samenhang voor een publiek dat leeft in een tijd van overdaad, afleiding, infobesitas en versnippering? Adriaan Luteijn (Studio 10) Nederland is -zelfs met zijn faam als verzorgingsstaat- niet bepaald een gidsland op het gebied van inclusief theater. Inclusiviteit werkt alleen als er werkelijke ontmoetingen plaatsvinden en als deelnemers live contact maken. Willen we vooruit komen met elkaar meer verdragen dan moet er meer ontmoet worden en moeten we aanstaren veranderen in aanraken. Met elkaar dansen dus want kunst is een prima communicatiemiddel, omdat het het banale kan overstijgen uur Groepsimprovisatie Auditorium, zaal 1 Vrije inloop Programmalijn Richtlijnen, raamleerplannen en methoden Esmée Olthuis gaat met je aan de slag met de door haar ontwikkelde Kobranie methode. Dit is een improvisatievorm waarmee spelers zonder improvisatievaardigheden binnen een groepssetting onmiddellijk tot energiek en uitdagend spel komen. We verdiepen ons in het thema groepsimprovisatie, in de vaardigheden die daarbij komen kijken, en het waarom en het hoe. Hoe vertaal je creativiteit binnen de muziek? Wat is eigenheid en hoe klinkt dat? Gebruik van kaders binnen groepsimprovisatie: welke kaders zijn bruikbaar en welke niet? Esmée Olthuis is saxofoniste, improviserend musicus en gefascineerd door creativiteit binnen de muziek en in het dagelijks leven. Kobranie is de organisatie waarbinnen zij workshops en trainingen organiseert op het gebied van groepsgerelateerde muzikaal creatieve en persoonlijke ontwikkeling. Esmée Olthuis is als kerndocent verbonden aan de opleiding Musician 3.0 van het conservatorium Utrecht uur De Ontmoeting met bijzondere dansers Tuinzaal 2 Vrije inloop Programmalijn Kunst inclusief Iets wordt pas normaal als je er aan gewend raakt. Maar hoe kun je wennen aan mensensoorten als je ze nooit tegenkomt? Adriaan Luteijn is een choreograaf met een passie voor verbindingen, die houdt van inspirerende mensen met wie hij voor speciale gelegenheden choreografieën creëert. Dat kunnen acteurs, urban-dansers, ouderen, mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking zijn, die hij naast beroepsdansers zet, met vrijwel altijd een opmerkelijk resultaat. In zijn werksessie staat kennismaken centraal en gaat hij in op het werkproces rond De Ontmoeting, een door Introdans gerealiseerde dansvoorstelling waarin Adriaan Luteijn een brug slaat tussen de wereld van de professionele dansers en interessante dansers uit andere werelden. Een proces waarbij een aantal jonge en oudere mensen elkaar ontmoeten. Ze moeten als team de uitdaging van een dansproductie aangaan. Aan deze workshop nemen twee jongeren met autisme, twee rolstoelers en een oudere danser deel uur Immaterieel erfgoed 2 Tuinzaal 7 Vrije inloop Programmalijn Materieel en immaterieel erfgoed Is materieel erfgoed meer dan stenen, staal en beton alleen? Komt het materieel erfgoed pas echt tot leven door de verhalen die eraan verbonden zijn of eraan gekoppeld worden? Iedereen beleeft het materieel erfgoed op een eigen manier. Hij kent dit erfgoed vanuit zijn jeugd, heeft

7 erin gewoond, is erin ter kerk gegaan, heeft er gewerkt of is er door geboeid geraakt. Materieel erfgoed produceert immaterieel erfgoed. Het produceert alledaagse verhalen, wetenschappelijke vertogen, artikelen, boeken, lezingen, foto s, gedichten, anekdotes, strijdpunten, exposities, muziek en dans. Met andere woorden het produceert allerlei vormen van immaterieel erfgoed waarin de betekenis en waarde van gebouwen, ensembles, buurten, stadsdelen, dorpen en steden reliëf krijgen. Daardoor krijgt het materiële erfgoed een unieke persoonlijke, dan wel collectieve biografische betekenis. Materieel en immaterieel erfgoed zijn twee kanten van een en dezelfde medaille. Door aan het materieel erfgoed immaterieel erfgoed toe te voegen, is het mogelijk om de betekenis en beleving van de gebouwde omgeving permanent opnieuw te formuleren en te herformuleren. Wil je materieel erfgoed als uitgangspunt gebruiken om een kunstproject te starten en wil je daartoe verhalen verzamelen kom dan naar de werksessie van Nico Nelissen. Hij helpt je op weg in de verhalen uur Creatieregie spelenderwijs Studio 3- Toegang met toegangskaart Programmalijn Kunst en samenleving Je kunt lang en breed praten over de kunst van verandering maar je kunt het ook in een spel vormgeven. Sikko Cleveringa ontwikkelde recentelijk met theatermakers een rollenspel genaamd creatieregie waarmee collega s met elkaar een sociaalartistiek project kunnen ontwikkelen of toetsen. Al eens in de huid van je doelgroep gekropen? Of met een gebouw gepraat? Alles is mogelijk in de theatrale versie van creatieregie. Spelenderwijs doorloop je de belangrijkste stappen. Liefhebbers kunnen een setje spelmaterialen en -instructies mee naar huis krijgen. Sikko geeft leiding aan de netwerkorganisatie CAL-XL, laboratorium voor kunst en samenleving. Hij werkt met een kernteam van landelijke deskundigen aan netwerkvorming, scholing, onderzoek, documentatie op het raakvlak van kunst en maatschappelijke ontwikkeling. Hij is één van de pioniers in Nederland van het ontwikkelen en begeleiden van community arts en aanverwante vormen van artistieke interventies in maatschappelijke ontwikkeling. Sikko Cleveringa is o.a. auteur van het boek Cultuur Nieuwe Stijl en ontwikkelde de projectscan voor sociaalartistieke praktijken uur In 10 stappen naar een idealistisch samenwerkingsproject Studio 4 Toegang met toegangskaart Programmalijn Kunst en samenleving Merlijn Twaalfhoven neemt je mee in een omslag in je beroepspraktijk. We onderzoeken hoe je je artistieke passie kunt combineren met praktisch idealisme en een inspirerende visie op veranderingen in de maatschappij, zonder bedolven te worden onder organisatiewerk. Veel kunstprofessionals kozen ooit het vak vanuit een diepe liefde voor de kunst en een ideaal om de samenleving te verrijken. Niet zelden raken deze idealen op de achtergrond en komt het handhaven van de activiteiten en het verwerven van inkomsten centraal te staan. We onderzoeken hoe kunstenaars vanuit hun creatieve en artistieke talenten zich kunnen verbinden met andere professionals. Het doel: positieve veranderingen in de samenleving mogelijk maken. Merlijn Twaalfhoven is componist, maar niet van muziek alleen. Ik ontwerp concerten, ervaringen voor alle zintuigen. Zo plooi ik de tijd, neem je mee in een beleving van klank en ruimte, aldus Twaalfhoven.

8 15.00 uur Multi-tasken in de wijk Studio 5 Toegang met toegangskaart Programmalijn Kunst en samenleving Sinds de jaren 80 ontwikkelt het SKVR activiteiten met een maatschappelijke doelstelling voor Rotterdamse wijken. Onder de noemer SKVR-Dichtbij organiseert SKVR activiteiten die voorzien in artistieke én sociale behoeftes en die bedoeld zijn voor alle Rotterdammers die niet vanzelfsprekend met kunsteducatie in contact komen. De kunstvakdocenten die hieraan meewerken zijn multi-taskers: ze geven les, ze bouwen een netwerk, ontwikkelen methodiek en werken mee aan onderzoek. In deze werksessie belichten Marieke Stein en Mart Bechtold vanuit theorie en praktijk kwesties die je in dit type werk tegen kunt komen en worden de deelnemers geholpen om een antwoord te geven op de vraag: Zit er een wijk-multi-tasker in mij? Marieke Stein is Programmamanager Wijken van de SKVR en Mart Bechtold is beeldend kunstenaar en al sinds de start actief in het wijkenwerk vanuit verschillende functies, waaronder die van docent uur Methoden voor vocale improvisatie Studio 6 Toegang met toegangskaart Oprichter van Genetic Choir, Thomas Johannsen, neemt tijdens deze werksessie de deelnemers mee in een speelse verkenning van diverse werkvormen voor improvisatie. Het Genetic Choir zingt hele concerten zonder muziek te hebben ingestudeerd. Hoe doen ze dat? En wat kan je als koordirigent van deze aanpak leren voor je eigen koor? Thomas Johannsen laat de deelnemers zien dat ze via improvisatietechnieken de zangvaardigheden van hun koor kunnen versterken, ook als het koor vooral met genoteerde muziek optreedt. Een greep uit wat zangers en dirigenten kunnen opsteken van de Genetic Choir aanpak: inzicht en vrijheid in het spelen met klankkleur, ritme, melodieën / begrip van frasering / toegang tot emotie en betekenis in de stem / aandacht voor de gezamenlijke klank en het contact met het publiek / effectief gebruik van stilte en timing / zelfvertrouwen en zangplezier. Thomas Johannsen is niet alleen oprichter van Genetic Choir maar ook regisseur, performer en interdisciplinair onderzoeker van improvisatie. Zijn kennis van teksttheater, dans, mime, vocale muziek, poppen-, object- en locatietheater maken dat hij vaak wordt ingezet waar disciplines elkaar ontmoeten en op professioneel niveau samen moeten werken uur Rondetafelgesprek Kunst in andere sectoren Auditorium, zaal 1 Vrije inloop Programmalijn Kunst en samenleving Een rondetafelgesprek over het belang en de waarde van kunst voor andere sectoren zoals welzijn, zorg en woningbouw. Aan tafel nemen vijf kunstenaars plaats: Martijn Engelbregt (directeur van Circus Engelbregt), Sjoerd Wagenaar (artistiek leider van de PeerGrouP), Maartje Nevejan (documentaire- en nieuwe mediamaker) en Daniella Groenberg en Elly Ludenhof (kunstenaars van Zina Platform). Aansluitend geven de kunstenaars een pitch over de werksessie die ze in de avond geven. De werksessies gaan over hun specifieke ervaring met het werken binnen andere sectoren uur Avondeten