Welke bouwste(e)n(en) mist u in het raamwerk als uitwerking van de grote opdrachten? Licht uw antwoord toe.

Transcriptie

1 Ontwikkelteam Kunst & Cultuur Ronde Vierde ronde (4) REFERENTIE KC Naam Ronald Kox Organisatie LKCA adres Namens wie geeft u reactie? Anders dan organisatie/netwerk Anders dan organisatie/netwerk Anders Anders: namens wie reageert u? Feedbackronde gericht op erfgoed Wie heeft er bijgedragen aan deze reactie? Leraren primair onderwijs Professionals uit een maatschappelijke organisatie Anders Aantal leraren primair onderwijs 1 Aantal professionals uit een maatschappelijke organisatie 6 Anders: vul hier wie nog meer heeft bijgedragen aan dit antwoord Gepensioneerde Anders: aantal 1 Welke bouwste(e)n(en) mist u in het raamwerk als uitwerking van de grote opdrachten? Licht uw antwoord toe. Deze vraag was lastig te beantwoorden omdat veel bouwstenen niet uitgewerkt zijn en de omschrijvingen zijn vaak alleen op kunst en maken gericht. Ook zou een breder perspectief of meerdere perspectieven op kunst en cultuur ingebracht kunnen worden. De tweedeling 'maken' en 'meemaken' is niet altijd duidelijk. De woordkeus en uitwerking van vaardigheden geven de indruk dat ook in bouwstenen bij 'meemaken' nog altijd 'maken' einddoel is, terwijl meemaken op zichzelf al legitiem en vormend is. Algemeen mag erfgoed nadrukkelijker benoemd worden, zie eerdere input van het Landelijk overleg Erfgoededucatie. Bij bouwsteen 6 zou cultuur (inclusief cultureel erfgoed) toegevoegd kunnen worden of 'Kunst en cultuur vormen de spiegel van de wereld' voor meer ruimte voor cultureel erfgoed. Bij bouwsteen 5 lijkt door de toevoeging (context van Kunst & Cultuur Vierde ronde (4) Pagina 1 / 5

2 kunst) cultureel erfgoed te weinig aandacht te krijgen. De behoefte voor een aparte bouwsteen voor erfgoed werd geopperd, hoewel historisch bewustzijn ook bij Mens&Maatschappij zou kunnen horen. De nadruk op samenwerking (inclusief (zelf)reflectie en feedback) wordt gemist en bij innovatie de nadruk op creativiteit. Mogelijk kan een bouwsteen toegevoegd worden gericht op ontdekken wat kunst en cultuur inhouden, zodat leerlingen daar eigen ideeën bij kunnen vormen. Misschien wordt dit opgenomen bij bouwsteen 1.2 Denkstrategieën? Welke bouwstenen in het raamwerk vindt u als uitwerking van de grote opdrachten niet nodig? Licht uw antwoord toe. Een aantal van de deelnemers was men van mening dat Presenteren geen aparte bouwsteen of zelfs grote opdracht is. Hoewel het gezien wordt als een belangrijke vaardigheid, vindt men dat het alle grote opdrachten en het leergebied Kunst & Cultuur overstijgt. Deze algemene vaardigheid kan verwerkt worden in alle grote opdrachten en alle andere leergebieden. Eventueel zou het ook ondergebracht kunnen worden bij Grote Opdracht 3 Technieken en artistieke vaardigheden of anders bij Grote Opdracht 1 bij het geheel van maak- en denkstrategieën. Een van de deelnemers was van mening dat bouwsteen 2.1 Geef vorm aan verhalen bij de andere bouwstenen ondergebracht zou kunnen worden. Daartegenover waren er ook een aantal die alle grote opdrachten en bouwstenen nodig vond. Deze bouwsteen komt voort uit Grote Opdracht 2 (met dezelfde titel). Hoe kan deze Het begrip verhalen wordt als essentieel gezien voor deze Grote Opdracht. Het begrip artistieke expressie komt veel terug in deze bouwsteen, maar verhalen en verbeelding of verbeeldingskracht veel minder. De nadruk ligt wel erg op het werk van de kunstenaar als bron en inspiratie, terwijl die op veel meer plekken te vinden zijn: in de omgeving van de leerling, zijn dagelijks leven en de inspiratie die je kunt opdoen van je 'peers. Hier kan ook cultureel erfgoed aan toegevoegd worden. Nemen kennis van en geven vorm aan zou meer recht doen aan deze bouwsteen. Daarnaast zou de voorkennis benoemd kunnen worden die nodig is om de genoemde vaardigheden te leren en toe te passen. Vanuit het perspectief van erfgoed gezien, richt deze bouwsteen zich sterk op kunstzinnige expressie en minder breed op culturele vorming waaronder erfgoed. In fase 1 en 2 ontbreekt de inspiratie van buitenaf. Natuurlijk kan en moet een leerling in fase 1 en 2 zich ook laten inspireren door de wereld om hem heen. Vanaf fase 1, maar zeker vanaf fase 2 kan erfgoed al goed als bron worden ingebracht en vanaf fase 3 kan immaterieel erfgoed ook bij de vaardigheden komen. Immaterieel erfgoed is immers een culturele uiting van een individu of groep, die je door wilt geven naar de toekomst. Dat kunnen tradities, rituelen of ambachtelijke vaardigheden uit het verleden zijn, maar ook culturele uitingen van nu, zoals streetdance, of graffiti. De kennis en vaardigheden zijn veel gericht op beleving, kennismaken met en reflectie. Kennismaken met is niet hetzelfde als kennis tot je nemen. Naast onderzoeken moet er ook meer ruimte zijn voor ontdekken, de basis van het onderzoeken. Andere vaardigheden die daarmee samenhangen zijn opzoek- /informatievaardigheden (waar vind je informatie), mediawijsheid (hoe presenteer je informatie), sociale- en culturele vaardigheden. Het begrip complexiteit staat overigens mooi benoemd, maar de uitwerking lijkt deze opzet niet altijd te volgen. Kunst & Cultuur Vierde ronde (4) Pagina 2 / 5

3 In het Primair Onderwijs wordt geen relatie gelegd met werk van kunstenaars en met cultureel erfgoed, terwijl beide prima als bron en inspiratie in te zetten zijn en als terrein waarvan de kennis kan worden versterkt. De inspiratie van buitenaf moet ook al in het primair onderwijs aan bod komen, ook deze leerlingen kunnen en moeten zich laten inspireren. Informatievaardigheden (het doen van research) en vervolgens deze informatie samenvatten en de essentie eruit halen zou een grotere rol moeten krijgen en eerder moeten worden onderwezen. Deze bouwsteen komt voort uit Grote Opdracht 3 (met dezelfde titel). Hoe kan deze Wat is het doel bij het aanleren van kennis en vaardigheden: een kunstenaar vormen of een attitude voor het leven meegeven? Hoeveel kan een leerling in het reguliere onderwijs aanleren van technieken en artistieke vaardigheden, kan dit meer zijn dan basale kennis? De kern ligt meer bij kennismaken, enthousiasmeren, en verbanden tonen zodat een kind buitenschools zijn gewekte interesse kan volgen. Voor kunst is de bouwsteen goed uitgewerkt, maar voor cultuur, culturele activiteiten en specifiek erfgoed veel minder. Haal het woord artistiek vaker weg zodat het stuk cultuurbreder toepasbaar wordt. Aan de elementen kan erfgoedelementen toegevoegd worden. Erfgoed is ook maakbaar, en zeker immaterieel erfgoed. Erfgoed kan gebruikt worden als voorbeeld bij het versterken van technieken en vaardigheden. Vaardigheden voor erfgoed zitten deels ook bij Mens&Maatschappij Tijd en Chronologie, neem een verwijzing hiernaar op. Wat complexiteit betreft moeten bij iedere fase leerlingen eigen keuzes leren maken en verbindingen leren leggen. In onderbouw primair onderwijs kunnen ook principes en begrippen gebruikt worden naast onderzoeken, en in de bovenbouw primair onderwijs hoeft niet alles spelenderwijs. Technieken kunnen ook ontdekt worden, en zijn vaak gekoppeld aan materialen en voorwerpen. Bij de disciplines worden literatuur, drama, poëzie of scenario gemist als specifieke verhaaltechnieken. Voor alle fasen geldt dat kennis van erfgoed ontbreekt. Er van uitgaande dat erfgoed onderdeel is van Kunst & Cultuur moet hier ook iets bij over archeologie, monumenten, cultuurlandschap, musea, streektaal, tradities, en dergelijke. Gebruik de verschillende vormen van erfgoed om technieken en artistieke vaardigheden toe te lichten en te versterken, zodat ook de herkomst van technieken en principes bekend zijn. Ook onderzoeksvaardigheden worden in alle fasen gemist, zodat bronnen van inspiratie en informatie op waarde geschat kunnen worden. Het proces van leren kijken en waarnemen, wat valt je op als je aandachtiger kijkt en hoe leer je echt goed kijken past hier ook bij. Tenslotte werd er ook opgemerkt dat presenteren en samenwerken ook algemene vaardigheden zijn die hier bij horen, omdat er bij de ontwikkeling van technieken ook collectieve processen en producten zijn. Het toepassen en ontwikkelen van technieken en vaardigheden loopt door in alle fases, en daarbij dient ook het ontwikkelen van nieuwe technieken meegenomen te worden. Er wordt opgemerkt dat de bij complexiteit omschreven punten erg lineair zijn, alsof van simpel naar complex gelijk loopt met de lijn van onderbouw primair onderwijs naar de bovenbouw voortgezet onderwijs. De ontwikkeling is echter niet lineair, maar loopt eerder kriskras door elkaar, met onbewuste en bewuste elementen en vraag- en aanbodgericht door elkaar heen. Reflectie op het proces kan ook in de onderbouw, en onderzoekend leren zou toegevoegd moeten worden in alle fases. Kunst & Cultuur Vierde ronde (4) Pagina 3 / 5

4 Deze bouwsteen komt voort uit Grote Opdracht 7 (met dezelfde titel). Hoe kan deze Deze bouwsteen biedt veel ruimte voor cultureel erfgoed. De gelaagdheid van erfgoed biedt de mogelijkheid meerdere bezoeken te maken en telkens een ander aspect te zien, wat leidt tot interactie. Het is belangrijk dat men op zoek gaat naar specifieke culturele uitingen van de regio, zodat het niet één grote landelijke eenheidsworst wordt. Cultureel en vooral immaterieel erfgoed horen sterk bij een regio. Blijf benadrukken dat alleen meemaken van een culturele uiting niet voldoende is en niets oplevert zonder (voor)kennis over inhoud en context. Goed dat de samenhang met andere leergebieden is uitgewerkt, maar verwijs niet alleen naar GO8 van Mens&Maatschappij, maar ook voor het ervaren van culturele uitingen naar GO6 van dat leergebied. Ook Burgerschap speelt hierin een belangrijke rol. Dit biedt aanknopingspunten om culturele activiteiten van inhoud en context te voorzien en te relateren aan de eigen ervaring van de leerling en de vorming van zijn identiteit. Dat laatste aspect ontbreekt hier nog. De leerling start met het ontdekken van de eigen culturele achtergrond om van daaruit een andere culturele achtergrond te ontdekken en aan een multiculturele ervaring te werken. De leerlingen moeten leren reflecteren en reageren op zichzelf en op elkaar, dat is ook een waardevolle ervaring. Het herkennen van vaktaal en bijbehorende begrippen in fase 2 vraagt om een bepaalde voorkennis waarvan het goed is deze hier ook te benoemen. Verder wordt in de onderbouw voortgezet onderwijs gesproken over professionele contexten waarbij het de vraag is of deze ook niet dienen te gelden voor het primair onderwijs. Aan de andere kant zijn zintuigen en fantaseren niet alleen belangrijk voor fase 1 maar voor alle fasen. In de onderbouw van het primair onderwijs is het ontdekken en onderzoeken van beeld-, klank-, theater- en danselementen ook belangrijk. In het primair onderwijs ontdekken leerlingen wat hun eigen cultuur is en wat overeenkomsten en verschillen met andere cultuurelementen zijn. Musea en andere erfgoedinstellingen kunnen hier explicieter genoemd worden, van spelenderwijs tot wat minder spelenderwijs in de latere fasen kennismaken met musea in je regio, met archeologie, monumenten, of met verhalenvertellers in de streektaal. Kijken en interpreteren wordt ook een belangrijke vaardigheid gevonden bij deze bouwsteen, en dat gaat niet zonder kennis van het object. Bij erfgoed spelen dan ook begrippen als volgordelijkheid en oorzaak-gevolg een belangrijk rol. Begrippen als waarnemen, kijken, luisteren, voelen, ervaren worden heel specifiek omschreven bij de onderbouw van het primair onderwijs en zouden ook bij de andere fasen expliciet benoemd moeten blijven worden om te voorkomen dat het een steeds cognitievere benadering wordt. Multi-perspectiviteit zou in fase 2 al ingebracht worden in plaats van daarmee tot de derde fase te wachten. Het onbekende, het abstracte en het complexe dienen in alle fasen voor te komen, zij kunnen bijvoorbeeld ook heel goed al in fase 1 aan bod komen, net als het simpele en het bekende en herkenbare in fase 4 een plek moeten hebben. Alle combinaties van complexiteiten zijn mogelijk en verlopen niet lineair. Fantasie en abstractie passen prima bij elkaar. Deze bouwsteen komt voort uit Grote Opdracht 8 (met dezelfde titel). Hoe kan deze De vraag wordt gesteld of dit wel een aparte bouwsteen moet zijn, of dat presenteren een onderdeel is van alle Kunst & Cultuur Vierde ronde (4) Pagina 4 / 5

5 bouwstenen. Daarbij gaat het dan niet alleen om presenteren maar ook om reflecteren op het proces. Presenteren kan gezien worden als brede vaardigheid, passend bij het gehele proces van maak- en denkstrategieën. Presenteren wordt daarbij wel degelijk gezien als een onderdeel van goed onderwijs in kunst en cultuur. Daar waar het gaat om presenteren zelf wordt ook de suggestie gegeven om de omgeving daarbij te betrekken, zoals lokale musea en podia om daar werken te presenteren of uitvoeringen te geven. De interactie en/of relatie met het publiek is een wezenlijk onderdeel van presenteren, maar wordt in de teksten niet expliciet benoemd. De manier waarop de bouwsteen beschreven is lijkt het komen tot een (eind)product een belangrijk element. Bij cultureel erfgoed kan presenteren echter ook betekenen dat de leerling eerder verinnerlijkt, waarbij het unieke en universele van een object of gebruik benoemd kan worden en verbonden kan worden met andere verwante objecten of plekken. Omgaan met spanning is een element dat er vanaf het begin bij hoort en al in de tweede fase kan het element lichaam, stem of klank bewust gebruiken toegevoegd worden.bij deze bouwsteen ontbreken verder kennis en vaardigheden gericht op cultureel erfgoed. Er zijn geen verdere aanvullingen op de opbouw, al wordt de vraag gesteld of deze vraag wel relevant is aangezien meerdere deelnemers van mening zijn dat dit geen aparte bouwsteen zou moeten zijn. Zijn er voor de bovenbouw van het vo bij bepaalde bouwstenen aanbevelingen die u toe zou willen voegen of zou willen schrappen in het kader van de doorgaande leerlijn? Noem de bouwsteen en licht uw antwoord toe. Over het algemeen zijn de aanbevelingen die nu geformuleerd zijn wel heel algemeen gesteld. Verder wordt opgemerkt dat ook aangesloten moet worden op de fase na het funderend onderwijs, dus op MBO en het Hoger Onderwijs. Dat wordt nu in het geheel gemist, er zou een koppeling gemaakt kunnen worden met de beroepsvaardigheden van vervolgopleidingen kunst en cultuur. Met name bouwsteen 3 biedt de mogelijkheid voor leerlingen om zich in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs te profileren en richting beroepsopleidingen door te stromen. Wilt u een bijlage uploaden? Ja, ik wil een bijlage uploaden (maximaal één). Deze wordt ter inspiratie aan het ontwikkelteam aangeboden. Kunst & Cultuur Vierde ronde (4) Pagina 5 / 5