Basisschool Den Bongerd

Transcriptie

1 Basisschool Den Bongerd een Daltonschool in oprichting Beste ouders en verzorgers, U ontvangt van ons deze informatiekrant, omdat we graag alle ouders willen informeren over de voortgang van onze onderwijskundige ontwikkelingen op school. Op 6 oktober 2009 hebben we een bijeenkomst gehad met de ouders en leerkrachten waarbij we hebben verteld over onze keuze voor een nieuw schoolconcept Een stukje geschiedenis: Een aantal jaar geleden hebben we op Den Bongerd een start gemaakt met zelfstandig werken. De kleuters werkten toen al met het bord Arbeid naar keuze en de overige groepen begonnen met de invoering van dagtaken, later tweedaagse taken en weektaken. Daarnaast werd de instructietafel geïntroduceerd. Op het moment dat kinderen zelfstandig aan het werk zijn, heeft de leerkracht gelegenheid om een groepje leerlingen extra hulp te bieden. Dit kan betekenen, extra instructie, aanbieden van verdiepingsstof, begeleiding in specifieke zorg. Deze hulp komt alle kinderen te goede. De overige kinderen leren om te gaan met uitgestelde aandacht. Je kunt niet meteen met je vraag naar de leerkracht, want de leerkracht is bezig aan de instructietafel. Dat kan betekenen dat het kind nog eens extra kijkt of hij/zij de vraag zelf kan oplossen of er zijn afspraken gemaakt over maatjeswerk. Het kind kan ook beslissen om verder te gaan met het overige werk en de vraag te bewaren, totdat de leerkracht weer beschikbaar is. Een half jaar geleden, met de komst van onze nieuwe directeur, besloten we om verder op deze weg voort te gaan. De basisprincipes van het Daltononderwijs sluiten goed aan bij de ontwikkeling, die wij voor de school voor ogen hebben. Enerzijds hebben we gekeken naar wat we de kinderen willen leren, anderzijds is het belangrijk dat het aansluit bij de ontwikkelingen in het vervolgonderwijs. Dit betekende voor ons, dat we ons gingen oriënteren op het Daltononderwijs. Voor de leerkrachten was dit een proces van zoeken en kritisch kijken of dit ook datgene is wat wij willen. We hebben een andere Daltonschool in de regio bezocht en we hebben artikelen gelezen over het Daltononderwijs. Daarnaast gingen we kijken welke Daltonelementen al op onze school aanwezig waren. De nulmeting werd uitgevoerd door Glenda Noordijk. Aan het einde van vorig schooljaar hebben we de beslissing genomen. We willen op de ingeslagen weg verder, omdat het voor ons een logische stap is. 1

2 Wat is Dalton? Daltononderwijs bestaat al bijna 100 jaar, maar de basisprincipes blijven actueel: Vrijheid / verantwoordelijkheid Zelfstandigheid Samenwerking Vrijheid / verantwoordelijkheid: Kinderen leren op een Daltonschool door zelfstandig kennis en ervaring op te doen. Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken. Dat betekent niet dat zomaar alles kan en mag. De leerkracht stelt grenzen door structuur te bieden om vrijheid te leren hanteren. Vrijheid betekent in het Daltononderwijs: kunnen omgaan met verantwoordelijkheid. Uitgangspunt is het vertrouwen van de kracht van ieder kind. Leerkracht en leerlingen maken afspraken over de leerstof (bord arbeid naar keuze, dag- / weektaak, keuzewerk). Er zijn verplichte en keuze-onderdelen. Het leren omgaan met vrijheid gaat stap voor stap. Bij kleuters gaat het om kleine, overzichtelijke taken die ze zelfstandig uitvoeren. Naarmate kinderen zich verder ontwikkelen, worden taken omvangrijker en moeilijker. De inhoud van de leerstof wordt, zoals op alle scholen, bepaald door de richtlijnen van de overheid, samenleving en schoolplan. Zelfstandigheid: Het Daltononderwijs wil kinderen vormen tot volwassenen die zelfstandig kunnen denken en handelen. Daarvoor is nodig dat kinderen leren hoe je informatie vergaart, hoe je zaken op waarde kunt schatten en hoe je keuzes maakt. Daarin zal ieder mens verschillen en daar houdt het Daltononderwijs rekening mee. Om dit te bereiken wordt er op Daltonscholen veel zelfstandig gewerkt. De rol van de leerkracht is het begeleiden en coachen van elke leerling, het kind maakt keuzes hoe deze doelen te bereiken. Samenwerking: Om later als volwassene te kunnen deelnemen aan de samenleving moet je leren samenwerken. Ook met mensen die je niet zelf kiest. Daarom wordt op Daltonscholen veel aandacht besteed aan het spelen en werken in groepjes. Meestal gaat het om leerlingen uit dezelfde klas die samen een opdracht uitvoeren, maar ook gebeurt het dat leerlingen van verschillende leeftijden samenwerken. 2

3 Aspecten van het Daltonconcept Vormen van zelfstandig werken, leren en reflecteren in alle groepen Het pedagogisch handelen gaat uit van het vermogen van de mens tot leren. Dit blijkt onder andere uit keuzevrijheid van leerlingen gedurende een deel van de dag. De ruimte is ingericht voor zelfstandig werken en samenwerken Zelfstandig en samenwerkend leren krijgen veel aandacht in het leerplan Uit gedrag van de leerlingen blijkt dat zij gewend zijn aan vrijheid van handelen binnen grenzen, bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid voor het eigen werk en dat van anderen. Leerlingen houden leeractiviteiten en resultaten zelf bij. Er wordt gewerkt met een takenbord, (dag of week)taakblad en met dagkleuren. Den Bongerd in trefwoorden We willen een goede Daltonschool zijn. Dit kenmerkt zich door een doorgaande lijn op het gebied van: het pedagogisch klimaat aan de hand van 10 kernwoorden: vertrouwen groeien samen jezelf leren - eerlijkheid respect plezier veiligheid vrijheid het gebruik van dagkleuren het werken met taken het werken met keuzewerk binnen zelfstandig werken het werken met uitgestelde aandacht samenwerken permanente ontwikkelingsmogelijkheden voor alle kinderen een samenwerkend team (leren van elkaar, opvattingen delen, intervisie) eisen stellen aan elkaar en verantwoording nemen / geven 3

4 Helen Parkhurst Helen Parkhurst is geboren in 1887 in Duland, Wisconsin in de Verenigde Staten van Amerika. Van 1905 tot 1913 was zij in de praktijk van het lager onderwijs werkzaam. In deze tijd experimenteerde zij op verschillende scholen verspreid over Amerika. Het is voor een goed begrip van Parkhurst van belang, dat haar streven naar veranderingen in het onderwijs en opvoeding wortelt in de confrontatie met de praktijk. Haar eerste opgave is, op haar eerste school, een 'eenmansschooltje' in Wisconsin, zo goed mogelijk onderwijs te geven. Haar theoretische kennis over hoe kinderen leren lezen, schrijven, rekenen lost haar specifieke probleem niet op. Helen, de vers afgestudeerde leerkracht, krijgt te maken met veertig kinderen van verschillende leeftijden. Hoe zal ze dit probleem oplossen? Door in haar eigen praktijk te experimenteren komt ze tot onderwijs waarin zij de voorgeschreven bepalingen van het lesrooster en de leerstof doorbreekt. Ze vraagt kinderen zelf te kiezen uit de aangeboden leerstof, eigen leerprogramma's te maken en vertelt hen dat zij altijd hulp kunnen vragen aan haar of aan andere kinderen. Leerling en leerkracht gaan als het ware een samenwerkingsverband aan, waarbij de een zich verplicht het in vrijheid gekozen leerdoel binnen een bepaalde tijd te bereiken en de ander hem toezegt daarbij waar nodig behulpzaam te zijn. Helen kiest voor individualiserend onderwijs in plaats van frontaal klassikaal onderwijs, zoals dat in die tijd gebruikelijk was en nog steeds is. Met financiële steun opent Helen Parkhurst in 1919 "The Children's University School" in New York, die in 1920 wordt omgedoopt in "The Dalton School", naar de woonplaats van haar geldschieters. The Dalton School in New York werkt ook op dit moment nog met de ideeën van Parkhurst. In 1922 verschijnt haar boek 'Education on the Dalton Plan, waarin zij haar plan uiteenzet. Kenmerkend voor haar plan zijn o.a. het centraal stellen van de leerling, het vertrouwen in leerlingen en het gebruik van taken. Voor Parkhurst is er geen scheiding tussen onderwijs en opvoeding, tussen kennis- of cultuuroverdracht en tussen karakter- of gewetensvorming. Haar staat een school voor ogen waar 'het leren voor het leven' een leerproces inhoudt dat ieder kind in zijn waarde laat door dit proces steeds weer in handen te brengen en te laten van de leerling zelf.. Helen Parkhurst ( ) 1913: Helen gaat naar Italië om het werk van Maria Montessori te bekijken. 1951: Het tweede boek van Helen Parkhurst verschijnt: 'Exploring the child's world'. 1952: Helen bezoekt Nederland. 1957: Helen wordt benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. 1973: Zij overlijdt op 86-jarige leeftijd in New Milford, Connecticut. Bron: Education on the Daltonplan van Helen Parkhurst (1922) en The Dalton School van Susan F. Semel (1992) 4

5 Kwaliteit Alle erkende daltonscholen zijn lid van de Nederlandse Dalton Vereniging. De vereniging biedt de scholen een platform voor het uitwisselen van kennis en ervaringen als het gaat om het vormgeven en verder ontwikkelen van het daltononderwijs. Alleen onderwijsinstellingen met een daltonlicentie mogen zich daltonschool noemen. Dat is niet zomaar een stukje papier. Het behalen van de daltonlicentie is een intensief proces waarbij scholen stap voor stap het onderwijs en de inrichting van de school aanpassen. Daarbij worden ze regelmatig gevisiteerd door de Nederlandse Dalton Vereniging. In het voortgezet onderwijs gebeurt dit iedere vier jaar. Tijdens deze visitatie door de Nederlandse Dalton Vereniging worden de resultaten van een uitgevoerde zelfscan besproken. De daltonpedagogiek is echter geen keurslijf en de Nederlandse Dalton Vereniging hanteert geen strakke richtlijnen. De Nederlandse Dalton Vereniging heeft een promotiefilm gemaakt over het daltononderwijs in Nederland. Voor deze film en extra informatie over daltononderwijs kunt u raadplegen. Extra informatie over Helen Parkhurst of het Daltonplan is te vinden op Bron: De Daltonlicentie stap voor stap Het verkrijgen van een Daltonlicentie duurt ongeveer vijf jaar. Scholen dienen lid te zijn van de Nederlandse Dalton Vereniging. De NVD stelt als voorwaarde dat scholen een plan met tijdpad kunnen overleggen. In zo n DaltonOntwikkel Plan zijn grofweg de volgende fasen te onderscheiden: 1. Oriëntatie Literatuuronderzoek, bezoek aan Daltonscholen, informatie opvragen bij een (Daltongecertificeerd) Onderwijsadviesbureau of bij een (Dalton-gecertificeerde) Schoolbegeleidingsdienst (OBD). 2. Nul-meting Vaststellen welke Daltonkenmerken de school al heeft en welke nog niet, bijvoorbeeld aan de hand van de indicatorenlijst van de Nederlandse Dalton Vereniging. De school kan de ouders hierbij betrekken en een Daltoncommissie instellen die voorbereidt en coördineert. 3. Kennismaken met andere Daltonscholen De school meldt zich aan bij de Daltonregio. Hiervan zijn scholen lid die een Daltonlicentie hebben en scholen die dit willen verkrijgen. De regio biedt een platform voor het uitwisselen van kennis en ervaring om de Daltonlicentie te behalen. 4. Op weg Nu de school meer van Dalton weet stelt men nogmaals vast welke kenmerken van Dalton er al zijn en waar nog aan gewerkt moet worden. Daarbij kan gedacht worden aan bijscholing van de docenten, inbedding van de pedagogiek in de organisatie, de aanschaf 5

6 van materialen die zelfstandig werken bevorderen, de aanschaf van methoden en de aanpassing van het gebouw. De Daltonscholen in de regio kunnen hierbij een klankbord vormen. 5. Collegiale consultatie Voorafgaand aan de visitatie om de Daltonlicentie te krijgen is het verstandig dat de school buitenstaanders kritisch laat kijken naar de Dalton-aspecten. Vaak gebeurt dat door middel van collegiale consultatie, maar ook de schoolbegeleidingsdienst of een onderwijsadviesbureau kan hiervoor worden gevraagd. 6. Certificering Wanneer de Daltonlicentie is aangevraagd onderzoekt een visitatiecommissie van de Nederlandse Dalton Vereniging hoe de school vormgeeft aan de Daltonpedagogiek. De hele school wordt doorgelicht. Wanneer de school voldoende kan aantonen hoe de Daltonpedagogiek is ingebed in het onderwijs en de organisatie, wordt de Daltonlicentie verleend. Voor basisscholen is deze doorgaans vijf jaar en voor scholen in het voortgezet onderwijs vier jaar geldig. Dan vindt opnieuw een visitatie plaats. Een paar vragen bij Daltononderwijs: Hier is een selectie van vragen, mogelijk dat u het één en ander herkent: Is mijn kind er wel geschikt voor? Elk kind is geschikt voor het Daltononderwijs en zal er in zijn/haar latere leven voordeel bij hebben. Basisuitgangspunt voor de leerkrachten is: Vertrouwen in de kracht van het kind en het kind helpen de doelen eigen te maken Wordt er helemaal geen klassikaal les meer gegeven? Naast de instructie in kleine groepjes worden nieuwe onderwerpen binnen de vakken rekenen, taal en wereldverkenning klassikaal aangeboden. Is het Daltononderwijs niet veel te vrij? Het Daltononderwijs kenmerkt zich door veel structuur. Kinderen weten precies wat er van hen verwacht wordt. De vrijheid is gericht op het omgaan met keuzes. Hoe is de aansluiting op het voortgezet onderwijs? In het voortgezet onderwijs wordt van leerlingen verwacht, dat ze kunnen plannen. Ze moeten over langere periodes hun taken verdelen en daarin is het gewenst dat ze zelf initiatieven ontplooien. Ook worden er regelmatig opdrachten gegeven, die in groepswerk moeten worden uitgevoerd, zowel op school als buiten school. Het blijkt in de praktijk dat kinderen van een Daltonschool zich uitstekend kunnen aanpassen op het VO, omdat ze zelfstandig zijn, kunnen plannen en goed kunnen samenwerken. Is er voldoende gelegenheid voor de leerkrachten om ook nog instructie aan individuele leerlingen te geven? Het zelfstandig werken van de leerlingen vraagt vooral een goede organisatie. Als kinderen na verloop van tijd weten, wat er van hen verwacht wordt tijdens het werken aan de dag of weektaak wordt 6

7 daarmee voor de leerkracht veel tijd gewonnen. Die tijd gebruikt de leerkracht om instructie te geven aan individuele leerlingen of aan groepjes leerlingen. De instructietafel in de klas wordt daarvoor gebruikt. Ook zal de leerkracht regelmatig individueel met kinderen hun werk evalueren: Wat is er gelukt? Wat niet en hoe komt dat? Op het moment dat kinderen met zelfstandig werk bezig zijn of met keuzewerk of soms ook klassikaal, is daar gelegenheid voor. Zijn de leerkrachten wel voldoende in staat om een goede Daltonleraar te zijn? Mensen die het vak van leraar kiezen, zullen goede organisatoren moeten zijn. Onze leerkrachten beschikken over die competentie. Echter voor Daltonleraar zal hier nog sterker een beroep op worden gedaan. Hiervoor volgen de leerkrachten nu extra scholing en zal daarna ook nog ondersteuning geboden worden. Daarnaast zal regelmatig op teamniveau de vorderingen geëvalueerd worden. Belangrijk is om tijd te nemen en de voortgang te bewaken. Het is duidelijk dat dit een investering van alle leerkrachten vraagt, het team staat unaniem achter de ontwikkelingen en ieder is bereid zich daar voor in te zetten. We hopen u met deze informatiekrant voldoende geïnformeerd te hebben. Wij houden u regelmatig op de hoogte. Met vragen kunt u bij directie en leerkrachten terecht. Veel van deze informatie vindt u ook op de website van de Nederlandse Dalton Vereniging: Namens het team, Sylvia Theuws Directeur Den Bongerd Tenslotte het allerbelangrijkste: mee bezig zijn en hoe het gaat!! Onze leerlingen, uw kinderen zijn de beste ambassadeurs. Zij kunnen u vertellen, waar ze Daltononderwijs, een trektocht, een uitdaging! Basisschool Den Bongerd - Betuwehof KP Helmond