Uit de kliniek: Capita selecta van diagnostiek en behandeling van RSI
|
|
- Tania van den Pol
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VOOR DE PRAKTIJK Uit de kliniek: Capita selecta van diagnostiek en behandeling van RSI M.H.W. Frings-Dresen, J.K Sluiter RSI is een verzamelterm voor arbeidsrelevante klachten en aandoeningen in de bovenste extremiteit. In het Engels zijn er diverse andere afkortingen die worden gebruikt voor hetzelfde paraplubegrip zoals ULD (upper limb disorders), UEMSD (upper extremity musculoskeletal disorders), OTD (occupational trauma disorders), OCD (occupational cumulative disorders), OOS (occupational overuse syndrome). De NVAB (Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde) heeft een richtlijn opgesteld die het handelen van de bedrijfsarts voor werknemers met klachten aan arm, schouder of nek (Kasn) beschrijft. 1 Een multidisciplinaire groep professionals heeft hiernaast enkele jaren geleden een nieuwe verzamelnaam voor diverse aandoeningen aan de bovenste extremiteit bedacht, losstaand van arbeidsrelevantie, genaamd CANS (complaints of arm, neck, and/or shoulder). 2 Als herkenning van de aandoening wordt de term RSI gebruikt 3 en door de Nederlandse RSI-patiëntenvereniging geprefereerd boven de term CANS of Kasn. De bedrijfsarts heeft bij de diagnostiek van RSI drie aandachtspunten, namelijk: 1. In hoeverre heeft het werk een rol gespeeld bij het ontstaan van de klachten? 2. Welke consequenties voor het uitvoeren van het werk hebben de klachten? 3. In hoeverre kan het werk een rol gaan spelen bij het onderhouden van de klachten? In de meeste richtlijnen en beschrijvingen van RSI wordt een onderscheid gemaakt in aandoeningen die specifiek zijn (combinatie van klachten is onder te brengen in een bestaande diagnosecategorie) en die aspecifiek zijn (combinatie van klachten is niet onder te brengen in een bestaand diagnostisch label). In een groep chronische RSI-patiënten bleek bij 12% een specifieke diagnose door een professional te zijn gesteld. 4 Voorbeelden van specifieke aandoeningen zijn carpaletunnelsyndroom, epicondylitis, en schouderaandoeningen (bijvoorbeeld tendinitiden van de spieren rond het schoudergewricht die onder de naam rotator cuff syndroom bekend zijn). Schouderaandoeningen worden als beroepsziekten aan de bovenste extremiteit het meest gemeld. 5 Volgens schattingen rapporteren 15% van de werknemers jaarlijks werkrelevante RSI-klachten die tot beperkingen leiden in het uitvoeren van activiteiten. 6 Het doel van dit artikel is om de state-of-the-art weer te geven van diagnostiek en behandeling van RSI-klachten die relatief veel vóórkomen, namelijk arbeidsrelevante aspecifieke aandoeningen aan het bewegingsapparaat in de bovenste extremiteit en arbeidsrelevante schouderklachten. DIAGNOSTIEK (ARBEIDSRELEVANTE) ASPECIFIEKE AANDOENINGEN AAN HET BEWEGINGSAPPARAAT IN DE BOVENSTE EXTREMITEIT Van aspecifieke aandoeningen aan het bewegingsapparaat in de bovenste extremiteit wordt gesproken wanneer specifieke aandoeningen zijn uitgesloten. 1 Uitsluiting van specifieke aandoeningen dient volgens daarvoor opgestelde richtlijnen te verlopen 1,7 waarin, naast anamnese, en lichamelijk onderzoek, ook beeldvormende technieken worden beschreven voor vaststelling van de specifieke aandoeningen. Onder specifieke aandoeningen worden onder andere gerekend epicondylitis, focale dystonie, carpaletunnelsyndroom. Het blijkt dat 63% tot 87% van de bestaande combinaties van klachten in de bovenste extremiteit aspecifiek zijn. Het hoge percentage aspecifieke aandoeningen kan worden veroorzaakt door het niet toepassen c.q. gebruiken van de opgestelde richtlijnen voor vaststelling van specifieke aandoeningen of door definiëring van symptomen die niet direct zijn terug te leiden tot specifieke aandoeningen. Het is van belang om zich daarbij te realiseren dat implementatie en toepassing van richtlijnen geruime tijd in beslag neemt en scholing vereist, hetgeen eveneens zijn weerslag kan hebben in beschreven prevalentiecijfers van de klachten. Wanneer actief naar specifieke aandoeningen wordt gezocht in een beroepspopulatie blijkt het aantal aanzienlijk hoger te zijn dan verwacht. 8 Doorgaans zijn de klachten multifactorieel RSI, ROTATOR CUFF SYNDROOM, SCHOUDER- KLACHTEN, DIAGNOSTIEK, BEHANDELING, BEROEPSZIEKTE 199
2 bepaald, hetgeen inhoudt dat zowel biologische, persoonsgebonden en arbeidsgebonden factoren een rol kunnen spelen. In de anamnese dient naar locatie, aard, duur, provocatie, ontstaan en verloop van de klachten te worden gevraagd alsmede naar de mate van beperkingen tijdens uitvoer van activiteiten. Daarnaast dienen, met name bij chroniciteit, psychologische factoren te worden uitgevraagd zoals angst om te bewegen en aanwezigheid van depressie of angststoornis. Factoren waarvan is aangetoond 1,9 dat zij in verband staan met het veroorzaken van de klachten, zijn bijvoorbeeld: gebruik van trillend gereedschap, extreme houding (regelmatig tijdens de werkdag voorkomende houding over de helft van de maximaal mogelijke range (ROM) van het gewricht), hoge herhaling van bewegingen (acties die meer dan twee- tot viermaal per minuut worden uitgevoerd, of cycli die minder dan 30 seconden duren gedurende meer dan in totaal vier uren per werkdag), te weinig hersteltijd (minder dan 10 minuten per uur pauzes die werkhoudingen en/of bewegingen onderbreken). Daarnaast zijn er per regio (pols, hand, elleboog, schouder, nek) specifieke factoren in de NVABrichtlijn 1 beschreven, die in de anamnese meegenomen kunnen worden; bijvoorbeeld bij aspecifieke nekklachten zoals het verrichten van aaneengesloten zittend werk gedurende meer dan twee uur per werkdag. De term RSI wordt nationaal en internationaal gebruikt en geprefereerd als verzamelnaam voor arbeidsrelevante klachten en aandoeningen aan het bewegingsapparaat in de bovenste extremiteit. Naast de medische diagnose dient door de bedrijfsarts een arbeidsrelevante diagnose te worden gemaakt die bestaat uit: in hoeverre heeft het werk een rol gespeeld bij het ontstaan van de klachten, welke consequenties voor het uitvoeren van het werk hebben de klachten, en in hoeverre kan het werk een rol gaan spelen bij het onderhouden van de klachten? Bij chronische aspecifieke klachten aan het bewegingsapparaat in de bovenste extremiteit genieten multidisciplinaire behandelprogramma s de voorkeur. Er bestaat (nog) matig bewijs voor effectiviteit van maatregelen op de werkvloer ter preventie van RSI. BEHANDELING ASPECIFIEKE AANDOENINGEN Bij aspecifieke aandoeningen aan de bovenste extremiteit is het advies om te blijven functioneren en activiteiten die heftige pijn veroorzaken te vermijden; eventueel kunnen tijdelijk pijnstillers worden ingenomen. 1,10 Uit de review van Van Tulder et al. 3 blijkt dat bewegen als therapie nuttig is bij aspecifieke klachten; daarnaast blijkt dat voor sommige patiënten manuele therapie of chiropraxie werkzaam kan zijn. Er is evenwel nog matig bewijs beschikbaar in de literatuur van het effect van fysiotherapie bij ernstige klachten. Bij eventuele verwijzing geniet oefenen houdingstherapie de voorkeur. 3,11 Van veel toegepaste behandelingen zoals massage of hoogfrequenttherapie is nog niet bewezen dat ze effectief zijn. 3 Multidisciplinaire behandelprogramma s genieten de voorkeur als therapie in geval van chronische aspecifieke aandoeningen in de bovenste extremiteit die leiden tot herhaald of langdurige (langer dan drie maanden) participatieproblemen. 12,13 Multidisciplinaire behandelingen omvatten verschillende componenten zoals kennis over ontstaan en gevolgen van de aandoeningen, elementen van cognitieve gedragstherapie, relaxatie, fysieke training, en reductie van bewegingsangst. In Nederland worden door diverse reintegratiecentra multidisciplinaire behandelingen aangeboden. De effectiviteit van een multidisciplinaire behandeling is in Nederland onderzocht in een gerandomiseerd, gecontroleerd onderzoek bij een beperkt aantal (n = 38) patiënten. 14 Uit de resultaten blijkt dat deze vorm van behandeling een significante en relevante verbetering teweegbrengt in fysiek functioneren en mate van beperkingen alsmede in vermindering van ernst van de klachten en bewegingsangst. De multidisciplinaire behandeling bleek voor (snelheid en mate van) terugkeer naar werk niet significant te verschillen ten opzichte van (reguliere) begeleiding gegeven door arbodiensten. Ter informatie worden de resultaten vermeld naar het zorggebruik binnen een periode van drie maanden van een grote groep chronische RSIpatiënten (gemiddeld langer dan 5 jaar klachten) gebaseerd op vragenlijstonderzoek: 4,15 20% bezoekt de huisarts eenmaal en 12% meer dan eenmaal, 7% bezoekt de bedrijfsarts eenmaal en 8% meer dan eenmaal, 27% bezoekt de fysiotherapeut meer dan viermaal en 8% bezoekt de chiropractor of manueel therapeut meer dan viermaal, 5% bezoekt de psycholoog meer dan viermaal. Het gebruik van medicatie in dezelfde periode van drie maanden liet zien dat 46% pijnstillers slikt waarvan 8% minimaal dagelijks, dat 13% spierverslappers slikt, 17% ontstekingsremmers, 8% slaappillen en 9% antidepressiva. 200
3 Uit hetzelfde vragenlijstonderzoek onder de groep chronische RSI-patiënten (n = 1129), waarvan 75% op het moment van invullen van de lijst werkzaam was, is tevens gebleken hoe vaak er welke hulp(maatregel) door de werkgever is geïmplementeerd: 13% kreeg hulp bij de werkzaamheden, 18% kreeg aanpassing van de werktijden, 9% meer pauzes, 15% een aanpassing van de functie, 31% aangepast meubilair, en 27% speciale apparatuur. Deze hulp(maatregelen) bleken drie- tot viermaal vaker geïmplementeerd bij patiënten die werkzaam waren ten opzichte van hen die niet werkzaam waren ten tijde van het onderzoek. 15 Uit een literatuuronderzoek 16 blijkt dat er matig bewijs is voor de effectiviteit van aanwijsmiddelen, zoals joystick en muis, en geen effectiviteit voor aanpassing van werkstations en pauzes ter preventie van klachten en aandoeningen aan het bewegingsapparaat in de bovenste extremiteit. Armondersteuning in combinatie met ergonomische training blijkt effectief te zijn ter preventie van klachten aan de bovenste extremiteit en reduceert pijnklachten. 17 De resultaten van experimenteel onderzoek naar het gebruik van een computermuis met een sensor die een trilsignaal geeft wanneer de hand gedurende 12 seconden op of vlak boven de muis gehouden wordt zonder actief te scrollen en/of te klikken, laten zien dat gebruik van een dergelijke muis effectief is in verminderen van blootstelling aan duur muisgebruik en aantal keer onnodig langdurig vasthouden van de muis 18 en geen negatief effect lijkt te hebben op productiviteit; 19 op basis van longitudinale studies is evenwel matig bewijs gevonden voor de relatie tussen muisgebruik en hand-, armklachten bij kantoorpersoneel. 20 Tabel 1 Classificatie criteria voor rotator cuff syndroom 15 Rotator cuff syndroom Intermitterende pijn in de schouderregio zonder paraesthesieën die verergert bij actieve elevatie van de arm Ten minste een van onderstaande testen positief: pijn bij weerstandstest tegen schouderabductie pijn bij weerstandstest tegen schouder binnenwaartse rotatie pijn bij weerstandstest tegen schouder buitenwaartse rotatie pijn bij weerstandstest tegen elleboogbuiging met onderarm in supinatie positieve painfull-arc test (actieve abductie-elevatiebeweging van de armen vanaf de romp tot boven het hoofd) Tabel 2 Risicofactoren in het werk 1 Bij klachten of aandoeningen in de schouderregio 1. Bevindt de hand zich gedurende meer dan 2 uur per werkdag boven schouderhoogte? 2. Bevindt de arm zich gedurende meer dan 2 uur per werkdag in een ongesteunde positie, van het lichaam af? 3. Is de arm gedurende meer dan 2 uur per werkdag achter de romp? 4. Bevindt de arm zich gedurende meer dan 2 uur per werkdag aan de andere zijde van de romp? 5. Is de onderarm gedurende meer dan 2 uur per werkdag ten opzichte van de rompzijde meer dan 30 naar buiten gedraaid? DIAGNOSTIEK (ARBEIDSRELEVANTE) SCHOUDERKLACHTEN Schoudertendinitis Van Tulder et al. 3 geven in een overzicht weer welke diagnostische criteria voor onder andere schoudertendinitiden (rotator cuff syndroom) gepubliceerd zijn. In deze capita selecta worden alleen werkrelevante schouderklachten beschreven; de criteria van Sluiter et al. 3,9 (zie tabel 1) worden in Nederland gehanteerd voor de beroepsziektemeldingen bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). In een grote epidemiologische studie in Frankrijk 8 werd met toepassing van deze criteria 9 in een surveillanceonderzoek van 80 bedrijfsartsen onder 2685 werknemers uit de Loire-regio een prevalentie van 6,8% (mannen) en 9,0% (vrouwen) rotator cuff syndroom gevonden na lichamelijk onderzoek indien schouderklachten in het jaar ervoor aanwezig waren. Bij oudere werknemers (langere expositietijd) werd vaker de diagnose gesteld dan bij hun jongere collega s. Van de casus met gediagnosticeerd rotator cuff syndroom bleek meer dan 85% minimaal één bekende risicofactor in het werk te hebben. In de NVAB-richtlijn 1 wordt bij het lichamelijk onderzoek voorgesteld ook de passieve abductiebeweging tot 90 en de passieve exorotatiebeweging uit te voeren waardoor gewrichtskapselproblematiek (artrose of artritis) is uit te sluiten. In de NVAB-richtlijn 1 wordt voorgesteld de risicofactoren in het werk uit de NCvBrichtlijn (duur van herhaalde bewegingen en duur van intensiteit van hef- en draaihoudingen in de schoudergordel) uit te vragen door middel van vijf vragen (zie tabel 2). BEHANDELING SCHOUDERKLACHTEN Schoudertendinitis Van Tulder et al. 3 geven op basis van systematisch literatuuronderzoek adviezen over behandeling van schoudertendinitiden ondanks het feit dat weinig onderzocht is in specifiek werkende populaties patiënten. Gunstig voor het algemeen beloop van schouderklachten zijn subacromiale corticosteroïdinjecties (vijf trials) en fysiotherapie (manuele therapie, oefening) (drie trials). Van 19 andere behandelvormen is de effectiviteit onbekend. Bij de injectiebehandelingen is echter weinig bewijs aanwezig om adviezen betreffende 201
4 aantal, plaats, en dosis te geven. In de reviews 11,21 worden als adviezen voor de behandeling van schouderklachten geen verdere aanvullingen ten opzichte van het overzicht van Van Tulder et al. 3 gegeven. Patiënten met ernstige schouderklachten die ondanks behandeling veel beperkingen houden, dienen te worden verwezen naar specialist met deskundigheid op gebied van schouderklachten. 7 In de NVAB-richtlijn 1 wordt, overigens niet alleen voor schouderklachten, geadviseerd om, indien een hoge belasting in het werk aanwezig is, een werkplekonderzoek in te stellen of een combinatie van aanpassing in werkomstandigheden en persoonsgerichte interventies in te zetten. Bij een sterke drang om door te werken is het advies tijdelijk de taken waarbij pijn optreedt te staken. Bij verzuim is het advies om het werk op een geleidelijke tijdcontingente basis te hervatten waarbij de duur van de opbouw afhangt van de ernst van de klachten en de belasting in het werk. CONCLUSIE Arbeidsrelevante aspecifieke RSI-klachten en schouderaandoeningen zijn de meest voorkomende categorieën onder de RSI-paraplu die als beroepsziekte worden gemeld en gediagnosticeerd in werkende populaties. Het is van belang dat de bedrijfsarts naast de medische diagnose een arbeidsrelevante diagnose stelt. Bij aspecifieke aandoeningen in de bovenste extremiteit is het advies om te blijven functioneren; oefen- en houdingstherapie en multidisciplinaire behandelprogramma s lijken de meest aangewezen therapie in geval van chronische aspecifieke aandoeningen in de bovenste extremiteit die tot participatieproblemen leiden. De impact van specifieke schouderklachten op het (ingeschatte) functioneren lijkt groot. Gunstig voor het algemeen beloop van schouderaandoeningen zijn subacromiale corticosteroïdinjecties en fysiotherapie. Bij verzuim is het advies om het werk op een geleidelijke tijdcontingente basis te hervatten waarbij de duur van de opbouw afhangt van de ernst van de klachten en de belasting in het werk. Er bestaat matig bewijs voor effectiviteit van maatregelen op de werkvloer ter preventie van ontstaan en toename van klachten. LITERATUUR 1. NVAB-richtlijn Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met klachten aan arm, schouder of nek. Utrecht: Kwaliteitsbureau Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB), 2003, 28 pp. 2. Huisstede BMA, Miedema HS, Verhagen AP, et al. Multidisciplinary consensus on the terminology and classification of complaints of the arm, neck and/or shoulder. Occup Environ Med 2007; 64: Tulder M van, Malmivaara A, Koes B. Repetitive strain injury. Lancet 2007; 369: Sluiter JK, Frings-Dresen MHW. RSI patiënten gehoord anno 2005: ervaren klachten, beperkingen en functioneren, participatie in arbeid, en zorggebruik en -evaluatie. Amsterdam: Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC/UvA, 2005, rapportnummer 05-16, 27 pp. 5. Signaleringsrapport Beroepsziekten 06. Amsterdam: Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB), Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC/UvA, 2006, 128 pp. 6. Blatter B, Houtman I, Bossche S van den, et al. Gezondheidsschade en kosten als gevolg van RSI en psychosociale arbeidsbelasting in Nederland. Hoofddorp: TNO Kwaliteit van Leven, 2005, 67 pp. 7. NHG-richtlijnen. Utrecht: Nederlands Huisartsen Genootschap, Roquelaure Y, Ha X, Leclerc A, et al. Epidemiologic surveillance of upper-extremity musculoskeletal disorders in the working population. Arthritis Rheum 2006; 55: Sluiter JK, Rest KM, Frings-Dresen MHW. Criteria document for evaluating the work-relatedness of upper extremity musculoskeletal disorders. Scand J Work Environ Health 2001; suppl 1: Sluiter JK, Reneman MF, Frings-Dresen MHW. Aandoeningen van het bewegingsapparaat van de bovenste extremiteit. In: Willems JHBM, Croon NHTh, Koten J-W (red.), Handboek Arbeid en Belastbaarheid. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2005, 34 pp. 11. Verhagen AP, Karels C, Bierma-Zeinstra SMA, et al. Ergonomic and physiotherapeutic interventions for treating work-related complaints of the arm, neck or shoulder in adults. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2006, Issue 3. Art. No.: CDO DOI: / CD pub Meijer EM, Sluiter JK, Frings-Dresen MHW. Evaluation of effective return-to-work treatment programs for sick-listed patients with non-specific musculoskeletal complaints: a review. Int Arch Occup Environ Health 2005; 78: Bongers PM, IJmker S, Heuvel S van den, Blatter BM. Epidemiology of work related neck and upper limb problems: Psychosocial and personal risk factors (Part I) and effective interventions from a bio behavioural perspective (Part II). J Occup Rehabil 2006; 16: Meijer EM, Sluiter JK, Heyma A, et al. Cost-effectiveness of multidisciplinary treatment in sick-listed patients with upper extremity musculoskeletal disorders: a randomized, controlled trial with one-year follow-up. Int Arch Occup Environ Health 2006; 79: Sluiter JK, Frings-Dresen MHW. Differences in illness perception and implementation of psychosocial work interventions between sick-listed and working chronic RSI patients. Boston, MA: PREMUS, Brewer S, Eerd D Van, Amick III BC, et al. Workplace interventions to prevent musculoskeletal and visual symptoms and disorders among computer users: a systematic review. J Occup Rehabil 2006; 16: Rempel DM, Krause N, Goldberg R, et al. A randomised controlled trial evaluating the effects of two Workstation interventions on upper body pain and incident musculoskeletal disorders among computer operators. Occup Environ Med 2006; 63:
5 18. Meijer EM, Sluiter JK, Frings-Dresen MHW. Effectiveness of a feedback signal in a computer mouse on upper extremity MSDs: a randomized, controlled trial with an eight month follow-up. Submitted for publication. 19. Kraker H de, Korte EM de, Mil FLK van, et al. The effect of a feedback signal in a computer mouse on hovering behaviour, productivity, comfort and usability in a field study. Ergonomics 2007; 50: IJmker S, Huysmans MA, Blatter BM, et al. Should office workers spend fewer hours at their computer? A systematic review of the literature. Occup Environ Med 2007; 64: Crawford JO, Laiou E. Conservative treatment of workrelated upper limb disorders a review. Occup Med 2007; 57: PERSONALIA Prof. dr. Monique H.W. Frings-Dresen en dr. Judith K. Sluiter zijn respectievelijk als hoogleraar en universitair hoofddocent (UHD) en beiden als principal investigator (PI) werkzaam in het AMC te Amsterdam. CORRESPONDENTIEADRES Prof.dr. Monique H.W. Frings-Dresen, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, Academisch Medisch Centrum, Meibergdreef 9, 1105 AZ Amsterdam. m.frings@amc.uva.nl. NIEUWS Vrijwel alle huisgenoten van PG-patiënten overspannen Een grote meerderheid van de huisgenoten van psychogeriatrische (PG-)patiënten zijn overbelast en geven te kennen de zorg niet langer vol te houden. Gemiddeld zijn zij per week 38 uur bezig met mantelzorg boven de gebruikelijke zorg die huisgenoten voor elkaar hebben. Deze bevindingen komen voort uit een onderzoek naar determinanten van de volhoudtijd van mantelzorgers van PG-patiënten. Oud-bestuursvoorzitter van Thuiszorg Gooi en Eemland drs.ing. Henk Kraijo presenteerde deze resultaten van zijn promotieonderzoek tijdens het congres over indicatiestelling op 28 maart. Kraijo voegde aan zijn bevindingen het volgende toe. Regelmatig moeten mantelzorgers een (deeltijd)baan opgeven om die 38 uur per week te kunnen draaien. Wat vooral opbreekt, is het continue toezicht dat de huisgenoten op de patiënt moeten houden. Een van hen: Als ik langer weg zou kunnen dan een half uur, kan ik in één keer boodschappen doen voor de hele week. Nu moet ik elke dag even snel naar de supermarkt. Behalve een vragenlijstonderzoek heeft Kraijo ook vijftig diepte-interviews onder huisgenoten afgenomen. Kraijo: Ik zou willen dat overheid en zorgverzekeraars de tranen over hun PG-beleid zouden kunnen zien. Bron: PH Nieuwsbrief; 30 maart 2008 Ziekteverzuim Hema gehalveerd door vragenlijst Het ziekteverzuim bij warenhuis Hema is met meer dan de helft gedaald sinds werknemers zich ziek moeten melden via internet en daar een vragenlijst moeten invullen. Dat meldt de Stentor vrijdag. Volgens gezondheidsonderzoeker Loek Dapper, bedenker van het plan, komt dat door de psychologische drempel die de elektronische ziekmelding opwerpt. Wie voor een koutje een dagje thuis wil blijven, bedenkt zich wel twee keer, aldus Dapper. Zieke Hema-werknemers moeten zich met een wachtwoord aanmelden op de ziekmeldingwebsite. Daar moeten ze een vragenlijst invullen van, afhankelijk van de klachten, zes tot zestig vragen. De baas krijgt de antwoorden niet te zien, de bedrijfsarts wel. De zieke medewerker blijft verplicht zijn chef te bellen. Voorlopig gaat het om een proef bij negen vestigingen. Bron: Nu.nl; 28 maart
Effect van werkstijl op het onderhouden van RSI-klachten in een veranderende werkomgeving
Effect van werkstijl op het onderhouden van RSI-klachten in een veranderende werkomgeving Prof. dr Monique HW Frings-Dresen e-mail: m.frings@amc.uva.nl Dr Eline M Meijer Dr Judith K Sluiter voor Arbeid
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieCOMPUTERWERK. Multidisciplinaire Richtlijn NVAB. Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL
COMPUTERWERK Multidisciplinaire Richtlijn NVAB Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL PROGRAMMA Begripsbepaling computerwerk Uitgangspunten en doel Inhoud richtlijn Behandeling vragen
Nadere informatieAspecifieke klachten aan arm, nek en/of schouder 1
Aspecifieke klachten aan arm, nek en/of schouder 1 blijven? In de linkerkolom vindt u de verschillende onderwerpen die in deze folder behandeld worden. Door te klikken op deze items gaat u direct naar
Nadere informatieCommon Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016
Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences
Nadere informatieHuisarts of hometrainer?
Huisarts of hometrainer? In het literatuuroverzicht werden zes studies opgenomen. Vier studies onderzochten het effect van training op ziekteverzuim, drie daarvan bestudeerden tevens de effecten op klachten
Nadere informatieZwaar werk lichter maken: een hele klus Preventie van beroepsziekten bij bewegingsapparaat en psyche
Zwaar werk lichter maken: een hele klus Preventie van beroepsziekten bij bewegingsapparaat en psyche Dr Karen Nieuwenhuijsen Dr Paul Kuijer Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Programma
Nadere informatieDrs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille
Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Inhoud presentatie Aspecifieke KANS Project GRIP op KANS Ontwikkeling GRIP op KANS Inhoud programma Voorlopige resultaten A-specifieke KANS Aan werk of activiteiten
Nadere informatieWorkshop BG-dagen Specifieke schouderaandoening als beroepsziekte? Signalering en preventie
Workshop BG-dagen Specifieke schouderaandoening als beroepsziekte? Signalering en preventie dr. Henk van der Molen & dr. Paul Kuijer Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut voor Arbeid
Nadere informatieNVAB Richtlijn Klachten aan Arm, Nek of Schouder. Werk en KANS. 11-5-2015 Hoge School Leiden. Dr. Leo. A.M. Elders
NVAB Richtlijn Klachten aan Arm, Nek of Schouder 1 11-5-2015 Hoge School Leiden Dr. Leo. A.M. Elders Werk en KANS Tel: 06-55741585 E-mail: info@nvka.nl Inhoud presentatie Schouderklachten /SAPS Epidemiologie
Nadere informatieRSI. Informatie voor werknemers en werkgevers
RSI Informatie voor werknemers en werkgevers RSI RSI (Repetitive Strain Injury) is de veelgebruikte verzamelnaam voor klachten aan nek, bovenrug, schouders, armen, polsen en handen. Deze klachten komen
Nadere informatieBehandeling en sociaal-medische begeleiding bij verzuim door klachten van arm, nek of schouder (RSI)
TBV (januari 2004) 12:297 304 DOI 10.1007/BF03074074 ONDERZOEK Behandeling en sociaal-medische begeleiding bij verzuim door klachten van arm, nek of schouder (RSI) B.M. Blatter S.G. van den Heuvel E.M.M.
Nadere informatieOntwikkeling en evaluatie van een re-integratiestrategie ter behoud van werk bij dreigend verzuim door reuma
Ontwikkeling en evaluatie van een re-integratiestrategie ter behoud van werk bij dreigend verzuim door reuma Jan Hoving J.L.Hoving@amc.uva.nl Marrit vd Meer Judith Sluiter Monique Frings-Dresen Coronel
Nadere informatieDe waarde van echografisch diagnostisch onderzoek. Marc Weyts, huisarts-echografist April 2018
De waarde van echografisch diagnostisch onderzoek Marc Weyts, huisarts-echografist April 2018 Geen Geen Geen Geen NHG standaard schouderklachten (2 e heriene versie 2008) Eenvoudig, pragmatisch en stapsgewijs
Nadere informatieRegistratie-richtlijnen D001 WERKGERELATEERDE AANDOENINGEN VAN DE BOVENSTE EXTREMITEIT
WERKGERELATEERDE AANDOENINGEN VAN DE BOVENSTE EXTREMITEIT (Inclusief 506.21: Ontstekingen door overmatige inspanning van peesscheden; 506.22: Ontstekingen door overmatige inspanning van het weefsel van
Nadere informatieArbocuratieve fysiotherapie: een effectieve beweging?
Arbocuratieve fysiotherapie: een effectieve beweging? Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Even voorstellen Even voorstellen: Rob Oostendorp 1942: geboren in Nijmegen 1961: gymnasium Canisius College, Nijmegen
Nadere informatieRESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG
Verslag bijeenkomst 21 januari 2011 Erasmus MC RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG Partners Mijnpijn.nl vinden dat chronische pijn prioriteit
Nadere informatieEffectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek
Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Karin Proper Afdeling Sociale Geneeskunde, EMGO+ Instituut, VUmc, Amsterdam Body@Work, Onderzoekscentrum Bewegen, Arbeid en Gezondheid
Nadere informatieStressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie
Stressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie Dr. Karen Nieuwenhuijsen voor Arbeid en Gezondheid, AMC, Amsterdam Amsterdam, 17 juni 2016 Disclosure belangenverstrengeling (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieMultidisciplinaire richtlijn
Multidisciplinaire richtlijn Vermindering van blootstelling aan lichaamstrillingen om rugklachten te voorkomen dr. ir. Huub Oude Vrielink, ErgoLab Research, Wageningen prof. dr. Carel Hulshof, Kwaliteitsbureau
Nadere informatieBevorderen arbeidsparticipatie chronisch zieken: effectieve interventies
Bevorderen arbeidsparticipatie chronisch zieken: effectieve interventies Marloes Vooijs Monique Leensen Jan Hoving Haije Wind Monique Frings-Dresen Organisatie voor Arbeid en Gezondheid (AMC) Preventie
Nadere informatieNiet-aangeboren Hersenletsel (NAH) en Arbeidsparticipatie
Niet-aangeboren Hersenletsel (NAH) en Arbeidsparticipatie Richtlijn voor bedrijfs- en verzekeringsartsen Birgit Donker-Cools Haije Wind Monique Frings-Dresen Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde Coronel
Nadere informatieHoge steigers, lage rugklachten
Hoge steigers, lage rugklachten Alle 337 steigerbouwers van R&M Spreeuwenberg werden in 1998 uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek. Uiteindelijk verleenden 288 steigerbouwers daadwerkelijk hun
Nadere informatieMultidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS. Inzicht in beloop van beperkingen en verzuim
Multidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS Inzicht in beloop van beperkingen en verzuim 28 februari 2015, Utrecht Anita Feleus Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam Samenwerking richtlijn
Nadere informatieInleiding. In dit nummer. Augustus Beste collega,
Augustus 2011 Inleiding Beste collega, Meldende bedrijfsartsen worden vooral intrinsiek gemotiveerd door de eigen professionele taakopvatting en hoewel zij het vellen van een oordeel over een beroepsziekte
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse samenvatting
Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,
Nadere informatiebehandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.
Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan
Nadere informatie10/2/2014. Infosessie ergonomiebeleid op kantoor Oktober 2014 Team Ergonomie
Infosessie ergonomiebeleid op kantoor Oktober 2014 Team Ergonomie Ergonomie : wat en wie? Ergonomie : waarom? Wetgevend kader: KB Beeldschermwerk Vermijden van klachten Ergonomie: hoe? 2 Ergonomie tracht
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatiePijnrevalidatie. Orbis Revalidatie
Pijnrevalidatie Orbis Revalidatie Inleiding U hebt al langere tijd last van pijn in uw houdings- en bewegingsapparaat, oftewel in uw spieren, pezen, botten of gewrichten. Er is sprake van lichamelijke
Nadere informatieFysiotherapie Schiphol tel: 95108 E-mail: fysiospl@planet.nl. Door: M. Punte, MSc. November 2007. www.fysiotherapieschiphol.nl
Door: M. Punte, MSc Fysiotherapie Schiphol November 2007 Inleiding Fysiotherapie Schiphol is een zelfstandig bedrijf. Dit voorstel is dan ook op initiatief van Fysiotherapie Schiphol zelf. Wat is P.F.T.
Nadere informatieNVAB-richtlijn blijkt effectief
NVAB-richtlijn blijkt effectief Nieuwenhuijsen onderzocht de kwaliteit van de sociaal-medische begeleiding door bedrijfsartsen van werknemers die verzuimen vanwege overspannenheid, burn-out, depressies
Nadere informatieVergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten
Vergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten Dr. Cécile Boot, gezondheidswetenschapper Universitair Hoofddocent Arbeid en Gezondheid Afdeling Sociale Geneeskunde VU medisch centrum
Nadere informatieAchtergronddocument bij de Richtlijn. Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met klachten aan arm, nek of schouder (KANS)
Achtergronddocument bij de Richtlijn Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met klachten aan arm, nek of schouder (KANS) (gedeeltelijk herziene versie, 2014) Colofon NVAB 2014 Uitgave NVAB Kwaliteitsbureau
Nadere informatieAcute Low Back Pain Screenings Questionnaire (ALBPSQ)
Acute Low Back Pain Screenings Questionnaire (ALBPSQ) S.J. Linton en K. Halldén, 1996 Instructie DOEL(GROEP): Prognostische en inventariserende vragenlijst De Acute Low Back Pain Screening Questionnaire
Nadere informatiearbo 42 11-10-2013 17:27:30
arbo 42 11-10-2013 17:27:30 e brengen een hoge werkdruk vaak in verband met een breed scala aan gezondheids- en veiligheidsrisico s, variërend van vermoeidheid en fysieke klachten tot hartziekten of ongelukken
Nadere informatieBeroepsziekten, wat kan je er mee als veiligheidskundige? Drs.ing. Jolanda Willems MBA Drs. Rik Menting bedrijfsarts PreventPartner
Beroepsziekten, wat kan je er mee als veiligheidskundige? Drs.ing. Jolanda Willems MBA Drs. Rik Menting bedrijfsarts PreventPartner Voorstellen (1) Gecertificeerd arbeidshygiënist/toxicoloog, ook opgeleid
Nadere informatieSummery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers
ummery amenvatting Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers 207 Algemene introductie Werkgerelateerde arm-, schouder- en nekklachten zijn al eeuwen
Nadere informatiePijnrevalidatie. Zuyderland Revalidatie
Pijnrevalidatie Bezoekadres Zuyderland Revalidatie Meldpunt: West 07 Dr. H. van der Hoffplein 1 6162 BG Sittard-Geleen Telefoon: 088-459 9718 Zuyderland Revalidatie Postadres Zuyderland Revalidatie Postbus
Nadere informatieEen worsteling met de muis
ONDERZOEK Een worsteling met de muis P.G. Koenders, L. Dijkstra, K.M. Bouwman-Brouwer, H.S. Konijnenberg In een uitgebreid literatuuronderzoek hebben Blatter et al. recent de wetenschappelijke bewijsvoering
Nadere informatieNEEM KLACHTEN SERIEUS. Wij helpen u daar graag bij! stac.nl
NEEM KLACHTEN SERIEUS Wij helpen u daar graag bij! Waarom naar STAC Beter functioneren? IK HEB LICHAMELIJKE KLACHTEN We hebben specialisten in het complete (para) medische spectrum. IK BEN WERKGEVER STAC
Nadere informatieBeeldschermwerk en werken in de e-gemeente
Beeldschermwerk en werken in de e-gemeente Gezond werken aan het beeldscherm (voor medewerkers) Brochure voor medewerkers over het voorkomen van gezondheidsklachten door beeldschermwerk Inhoudsopgave Gezond
Nadere informatieBeroepsziekten te lijf met de RI&E!
Beroepsziekten te lijf met de RI&E! + Dr. Paul Kuijer, p.p.kuijer@amc.uva.nl Coronel Instituut voor Arbeid & Gezondheid, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, Polikliniek Mens & Arbeid Beroepsziekte?
Nadere informatieHogeschool van Amsterdam. Beeldschermwerk? Voorkom RSI!
Hogeschool van Amsterdam Beeldschermwerk? Voorkom RSI! RSI, dat krijg ik toch niet, dat krijgen anderen... Iedereen die dagelijks langer dan 2 uur ononderbroken op de computer werkt loopt het risico om
Nadere informatieArbo- en Milieudienst
Arbo- en Milieudienst KANS B.Groenenberg, bedrijfsarts 19 november 2013 1 KANS - Wat is KANS? - Welke factoren kunnen KANS veroorzaken? - Wat kan de medewerker doen bij KANS? - Wat kan de PAM doen bij
Nadere informatieSAMENVATTING Depressie en verzuim Voorspellers voor verzuim en werkhervatting hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
Samenvatting SAMENVATTING SAMENVATTING Depressie en verzuim Ongeveer 15% van de Nederlandse bevolking krijgt eens in zijn of haar leven een depressie. Het hebben van een depressie beïnvloedt het leven
Nadere informatieAnneClaire GNM Zaman, MSc. Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC - 3 oktober 2017 Amsterdam Public Health research institute
AnneClaire GNM Zaman, MSc Dr. Kristien MAJ Tytgat Dr. Angela GEM de Boer Prof. dr. Jean HG Klinkenbijl Prof. dr. Monique HW Frings-Dresen voor Arbeid en Gezondheid, AMC - 3 oktober 2017 Amsterdam Public
Nadere informatieFysieke belasting in arbocatalogi 25 september 2008
Fysieke belasting in arbocatalogi 25 september 2008 dr Henk F. van der Molen 1,2 dr P. Paul F.M. Kuijer 1 prof dr Monique Frings-Dresen 1 1 voor Arbeid en Gezondheid Nederlands Centrum voor Beroepsziekten
Nadere informatieBack on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc
Back on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc Disclosure slide Companies No relations Research funding CZ Fonds Provincie Limburg Adelante epartment
Nadere informatieDuurzame Re-integratie
Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Nadere informatiePoliklinische revalidatie programma s
Poliklinische revalidatie programma s Mensen met chronische pijnklachten van het bewegingsapparaat (rug, nek, schouder, knie) kunnen revalideren met behulp van gespecialiseerde revalidatieprogramma s.
Nadere informatieTillen, duwen en trekken lichter maken: Dit gaat niet over rozen
Tillen, duwen en trekken lichter maken: Dit gaat niet over rozen Dr Paul Kuijer, consulent arbeidsgebonden aandoeningen bewegingsapparaat, p.p.kuijer@amc.nl Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum
Nadere informatieBeeldschermwerk en werken in de e-gemeente
Beeldschermwerk en werken in de e-gemeente Gezond werken aan het beeldscherm (voor leidinggevenden) Brochure voor leidinggevenden over de gezondheidsrisico s van beeldschermwerk Inhoudsopgave Gezond werken
Nadere informatiePoliklinische revalidatie programma s
Poliklinische revalidatie programma s Mensen met chronische pijn van het bewegingsapparaat (rug, nek, schouder, knie) kunnen revalideren met behulp van gespecialiseerde revalidatieprogramma s. Er is meer
Nadere informatieArbeidsgerelateerde problemen Wat kunt u betekenen?
Arbeidsgerelateerde problemen Wat kunt u betekenen? Prof. dr. Carel Hulshof, bedrijfsarts, voor arbeid en gezondheid Dr. Paul Smits, bedrijfsarts, principal educator, Centrum voor evidence-based education
Nadere informatieFysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma
Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Fysiotherapie na acceleratie
Nadere informatieConclusies Orthopedie
Conclusies Orthopedie Grote interdokter variatie, bij vrijwel gelijke incidentie GC Marne is bovengemiddeld duur voor Z&Z : 8% duurder Hoge kosten orthopedie wordt veroorzaakt door: 34% meer verwijzingen
Nadere informatieInternationale week van de pijn : Rugpijn : wat werkt er? Oefenen of prikjes? Dr. K. Van Boxem, pijncentrum (SJK) Opereren?
Internationale week van de pijn : Rugpijn : wat werkt er? Oefenen of prikjes? Dr. K. Van Boxem, pijncentrum (SJK) Opereren? Dr. R. Rasschaert, neurochirurgie (UZA) of er mee leven? Mevr Batens, pijncentrum
Nadere informatieMEDINELLO POLIKLINISCHE REVALIDATIE ZORG
MEDINELLO POLIKLINISCHE REVALIDATIE ZORG Medinello is een nieuw ZBC, een zelfstandig behandelcentrum, voor poliklinische revalidatie in Amersfoort. Een multidisciplinair team behandelt hier cliënten met
Nadere informatieAcute Low Back Pain Screening Questionnaire (ALBPSQ) S.J. Linton & K. Halldén (1996)
Acute Low Back Pain Screening Questionnaire (ALBPSQ) S.J. Linton & K. Halldén (1996) DOEL(GROEP): Inventariserende vragenlijst De Acute Low Back Pain Screening Questionnaire (ALBPSQ) is een biopsychosociaal
Nadere informatieZorg voor de mantelzorger
Zorg voor de mantelzorger Het geven van zorg aan je naasten is een taak van ons allen. Dat verwacht de overheid ook van ons. Maar voor zorgmedewerkers is mantelzorg verlenen een extra gezondheidsrisico.
Nadere informatieBewegingsstimulering en klachten aan het bewegingsapparaat (deel 2)
TBV (2006) 14: 18 DOI 10.1007/BF03074299 ONDERZOEK Bewegingsstimulering en klachten aan het bewegingsapparaat (deel 2) J. Heinrich M.P. Jans V.H. Hildebrandt Abstract In dit literatuuronderzoek is bekeken
Nadere informatieCobi Oostveen Bedrijfsarts Bedrijfsartsconsulent oncologie. Nascholing NVAB Noord 6 april 2017
Cobi Oostveen Bedrijfsarts Bedrijfsartsconsulent oncologie Nascholing NVAB Noord 6 april 2017 De brug van kanker naar arbeid Aanleiding Arbeidsparticipatie van mensen die behandeld worden of zijn voor
Nadere informatieScreening bij werknemers Dr. C.T.J. Hulshof* en Dr. J.K. Sluiter** Bijblijven jaargang 25, nummer 7 (2009) p
Screening bij werknemers Dr. C.T.J. Hulshof* en Dr. J.K. Sluiter** Bijblijven jaargang 25, nummer 7 (2009) p. 63-68 Samenvatting Preventief medisch onderzoek (PMO) van werknemers in bedrijven kent vele
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieRichtlijn Schouderklachten
Volandis Ceintuurbaan 2-100a 3847 LG Harderwijk Postbus 85 3840 AB Harderwijk 0341 499 299 info@volandis.nl Uitgebracht door Stichting Arbouw 2011 Richtlijn Schouderklachten CONTACTPERSOON Persbericht
Nadere informatieWhitepaper aspecifieke lage rugpijn. Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o.
Whitepaper aspecifieke lage rugpijn Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o. (co-writer) Inhoud Inleiding De praktijk Het trainingsprogramma De ervaringen
Nadere informatieWerkplekadvies en -begeleiding. Kort multidisciplinaire aanpak (2 mnd) Lang multidisciplinaire aanpak (3 mnd) Kort psychologische aanpak (2 mnd)
WorkWell 1. Intake en diagnostiek 2. (Secundaire) Preventie 3. Re-integratie Z1 Z2 Z3 Expertise Consult WoW ZR Intake door WoW ZR Diagnostiek: P1 P2 P3 Werkplekadvies en -begeleiding Back to Work Kort
Nadere informatieWatskeburt: lasten verlicht?
Watskeburt: lasten verlicht? dr Paul Kuijer Eur.Erg. voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam voor Arbeid en Gezondheid Afdeling Arbeid en Gezondheid, Academisch
Nadere informatieCHAPTER. Samenvatting
CHAPTER 9 Samenvatting CHAPTER 9 Klachten aan pols en hand komen veel voor; bij 9 tot 12.5% van de Nederlandse volwassenen. Niet alle mensen bezoeken de huisarts voor pols- of handklachten. De huisarts
Nadere informatieWerkgerichte interventies bij psychische klachten
Werkgerichte interventies bij psychische klachten Dr. Karen Nieuwenhuijsen voor Arbeid en Gezondheid, AMC Goed Gestemd aan het werk, 20 maart 2013 Inhoud I. Psychische aandoeningen en problemen in werk
Nadere informatieszw Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 3 december 2001
szw0001015 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 3 december 2001 Met deze brief wil ik u informeren over het gevoerde RSI-beleid in de afgelopen jaren en over de aard
Nadere informatieHET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE
HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM
Nadere informatieArbeidsongeschiktheid & Somatisch on(voldoende) verklaarde lichamelijke klachten (SOLK)
Arbeidsongeschiktheid & Somatisch on(voldoende) verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) Kristel Weerdesteijn Kringbijeenkomst 1-10-2018 Disclosure Affiliaties Afdeling Sociaal Medische Zaken (SMZ), UWV
Nadere informatieGeschikt of ongeschikt?
Dr. Julitta Boschman Prof. dr. Carel Hulshof Prof. dr. Monique Frings-Dresen Prof. dr. Judith Sluiter Geschikt of ongeschikt? Het Coronel Insituut voor Arbeid en Gezondheid Focus van onze afdeling: Preventie
Nadere informatieSOCIALE GENEESKUNDE. de nieuwste ontwikkelingen. prof dr J.W. Groothoff UMCG. Studiekring Noord Verzekerings- en bedrijfsartsen 5 oktober 2006
SOCIALE GENEESKUNDE de nieuwste ontwikkelingen prof dr J.W. Groothoff UMCG Studiekring Noord Verzekerings- en bedrijfsartsen 5 oktober 2006 1 Opzet onderwijs/opleiding onderzoek medische / maatschappelijke
Nadere informatieDuurzame Re-integratie
Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Nadere informatieProf. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn
Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,
Nadere informatievoer eventueel de ULTT uit voor de plexus brachialis en n. medianus (uitsluittest)
Diagnostisch proces Anamnese/lichamelijk onderzoek screenen op rode vlaggen rode vlaggen: vermoeden van ernstige pathologie (nekpijn graad IV) geen rode vlaggen huisarts of verwijzend specialist Vaststellen
Nadere informatieDoe aan preventie en neem klachten serieus
RSI heet voluit repetitive strain injury. Vroeger werd het ook wel muisarm genoemd, maar dat is te beperkt. RSI is een verzamelnaam voor vage maar wel èchte klachten aan nek, schouders, armen, polsen,
Nadere informatieErgonomie in de Voedingsindustrie Optimalisatie mens-werk relatie Ergoscan
Ergonomie in de Voedingsindustrie Optimalisatie mens-werk relatie Ergoscan Marc De Greef Werkbaarheid: belastende arbeidsomstandigheden Algemene vaststelling: de werkbaarheidsgraad in de voedingsindustrie
Nadere informatieDe gevolgen van een verminderd werkvermogen voor duurzame inzetbaarheid
De gevolgen van een verminderd werkvermogen voor duurzame inzetbaarheid Tilja van den Berg & Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Aanleiding Zorgsector Aanleiding
Nadere informatieHerziening NVAB richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk
Herziening NVAB richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk Ageeth Schonewille-Rosman, verloskundige, senior onderzoeker Monique van Beukering Bedrijfsarts, onderzoeker Disclosure belangen spreker
Nadere informatie(potentiële) belangenverstrengeling
Disclosure belangen Leo Elders (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatieHet CANS-model: multidisciplinaire consensus over terminologie van arm-, nek- en/of schouderklachten
ONDERZOEK Het CANS-model: multidisciplinaire consensus over terminologie van arm-, nek- en/of schouderklachten B.M.A. Huisstede, H.S. Miedema, B.W. Koes, J.A.N. Verhaar Multidisciplinaire consensus over
Nadere informatieWhiplash en duizeligheid: een paar apart Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp
Whiplash en duizeligheid: een paar apart Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Wat te vewachten? 1. Praktijkervaring en registratie 2. Whiplash-trial 3. Prognostische factoren 1. Patiëntgegevens 1998 2003 Praktijk
Nadere informatieFCE in internationaal perspectief
FCE in internationaal perspectief Dr Paul Kuijer, p.p.kuijer@amc.nl Academisch Medisch Centrum (AMC) voor Arbeid en Gezondheid Polikliniek Mens en Arbeid Amsterdam, Nederland Financiële belangen bij FCE?
Nadere informatieInhoud. inleiding de schouder 1 9. Redactie 1 0. Auteurs 1 1. Voorwoord 1 6
Redactie 1 0 Auteurs 1 1 Voorwoord 1 6 inleiding de schouder 1 9 1 Patiënten met schoudersyndromen in de huisarts- en fysiotherapiepraktijk 2 1 Inleiding 2 2 Patiënten met schoudersyndromen in de huisartspraktijk
Nadere informatieEen effectiviteitsanalyse van de
Verzuimende werknemers Een effectiviteitsanalyse van de verzuimbegeleiding door Top-Care Onderzoek naar de effectiviteit van de verzuimspecifieke aanpak van Top-Care Esther Hilbers 1 In deze rapportage
Nadere informatieUniversity of Groningen. Chronic musculoskeletal disorders Ittersum, Marion Willeke van
University of Groningen Chronic musculoskeletal disorders Ittersum, Marion Willeke van IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.
Nadere informatieFysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag?
Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag? Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut Amersfoort UMC St Radboud, Nijmegen Werkgroep Onderzoek Kwaliteit AANDACHTSPUNTEN doel conventionele
Nadere informatiePROMOTIEONDERZOEK ARBEIDSPARTICIPATIE VAN JONGVOLWASSENEN MET LICHAMELIJKE BEPERKINGEN. Joan Verhoef
PROMOTIEONDERZOEK ARBEIDSPARTICIPATIE VAN JONGVOLWASSENEN MET LICHAMELIJKE BEPERKINGEN Joan Verhoef PROMOTIEONDERZOEK Eigen promotieonderzoek: Verbeteren arbeidsparticipatie van jongvolwassenen met lichamelijke
Nadere informatieKlachten Arm Nek én Schouders. WGH Oerlemans Neuroloog Meander Medisch Centrum
Klachten Arm Nek én Schouders WGH Oerlemans Neuroloog Meander Medisch Centrum TOELICHTING Neuroloog in Meander Medisch Centrum Amersfoort Lid Werkgroep Pijn NVN Bestuurslid Nederlandse Vereniging voor
Nadere informatieBeroepsziekten; opmaat tot preventief beleid BG-dagen 01 juni 2018
Beroepsziekten; opmaat tot preventief beleid BG-dagen 01 juni 2018 Disclosure belangen spreker Bas Sorgdrager, MD, PhD (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieDe toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief. Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets
De toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets Disclosure Lid adviesraad Philips Pain Management Synthese fysieke training reviews en metaanalyses
Nadere informatieSignalering Nieuwe Arbeidsgerelateerde Aandoeningen Loket (SIGNAAL) in Nederland en België 14 juni 2013 Heijermanslezing Annet Lenderink
Signalering Nieuwe Arbeidsgerelateerde Aandoeningen Loket (SIGNAAL) in Nederland en België 14 juni 2013 Heijermanslezing Annet Lenderink Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam SIGNAAL
Nadere informatieGerandomiseerd onderzoek naar het effect op terugkeer naar werk met lichttherapie / magnetische veld therapie en coaching bij werknemers met burnout
Gerandomiseerd onderzoek naar het effect op terugkeer naar werk met lichttherapie / magnetische veld therapie en coaching bij werknemers met burnout Toine Schoutens 1,2 Monique H.W. Frings-Dresen 1 Karen
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING. Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender
SAMENVATTING Werk en Psychische Gezondheid: Studies naar de invloed van werk kenmerken, sociale rollen en gender In de jaren negentig werd duidelijk dat steeds meer werknemers in Nederland, waaronder in
Nadere informatieArbeidsrevalidatie. Huizen en Almere
Arbeidsrevalidatie Huizen en Almere Arbeidstraining bij De Trappenberg is voor werknemers met chronische pijnklachten aan het houdings- en bewegingsapparaat zonder duidelijke oorzaak, al dan niet gecombineerd
Nadere informatieInhoud. H.E. van der Horst. T.C. olde Hartman en P.L.B.J. Lucassen. A.H. Blankenstein. H. Woutersen-Koch
VII 1 Inleiding SOLK in de huisartsenpraktijk: begrippen en epidemiologie... 1 H.E. van der Horst 1.1 Wat is SOLK?... 2 1.2 Andere (veel)gebruikte termen.... 3 1.3 Relatie tussen SOLK en somatisatie....
Nadere informatie