Draagvlak en fondsenwerving

Transcriptie

1 Draagvlak en fondsenwerving Amsterdam, 3 juni 2015 De Hollandsche Molen Het rapport Draagvlak en fondsenwerving is geschreven door: Nicole Bakker, Ed van Gerven en Ingeborg Pouwels

2 Inhoud Inhoud 2 Samenvatting 3 1. Inleiding Molentoekomst Draagvlak en fondsenwerving 5 2. Onderzoek Doelstelling Onderzoeksvraag Onderzoeksaanpak Onderzoeksmethode 6 3. Resultaten onderzoek Draagvlak en fondsenwerving 8 4. Conclusies en aanbevelingen 10 Bijlagen 13 Bijlage 1: Geraadpleegde rapporten in het kader van de deskresearch 13 Bijlage 2: Geraadpleegde molenorganisaties en experts 14 Bijlage 3: Quickscan Draagvlak en fondsenwerving 15 Bijlage 4: Tips voor activiteiten 17 Bijlage 5: Resultaten per onderzoeksmethode 19 Draagvlak en fondsenwerving Pagina 2 van 22

3 Samenvatting Molentoekomst: Draagvlak en fondsenwerving Draagvlak voor molens is essentieel voor het molenbehoud. Het laat vooral zien dat de samenleving molens belangrijk vindt. Daarnaast is het de basis voor particuliere fondsenwerving. Steeds meer moleneigenaren verwachten in de toekomst hun kosten te moeten dekken met geld van sponsoren, leden of donateurs, exploitatie, winkel of andere activiteiten. Draagvlak is verder ook van groot belang voor de belangenbehartiging van molens. In het molenveld worden veel activiteiten ontwikkeld om publiek naar de molen te krijgen. Zo worden er rondleidingen gegeven en broodbakmiddagen of midwintermalen georganiseerd. Uitgangspunten hierbij zijn onder meer de molen zo toegankelijk mogelijk te maken en jong en oud actief mee te laten doen aan de georganiseerde activiteiten. De stap van draagvlakverbreding naar werving wordt in veel gevallen niet gezet. Dat is op zichzelf niet vreemd want op het gebied van draagvlak en fondsenwerving bestaan er momenteel eigenlijk geen grote ambities. Opbouwen relatie Dit zou moeten veranderen want om de bekendheid van de molen en zijn activiteiten te vergroten, en daarmee het draagvlak, moeten de pr en communicatie worden verbeterd. Het is van belang dat molenorganisaties een relatie opbouwen met bezoekers. Een voorwaarde hiervoor is het verkrijgen van het ( )adres van deze molenliefhebbers. De database van deze contactgegevens die hiermee wordt opgebouwd is essentieel. Daarnaast moeten de (potentiële) inkomstenbronnen worden verbreed. Zo zou er meer moeten worden gekeken naar het bedrijfsleven. In het algemeen dienen molenorganisaties meer ondernemerschap te tonen. De basis hiervoor is dat zij simpelweg om steun moeten durven vragen. Heldere boodschap Voor een succesvol beleid bij draagvlak en fondsenwerving dienen eigenaren te zorgen voor een heldere boodschap en een goede positionering van de molen. Daarnaast dienen zij goed met de molenvrijwilligers om te gaan. Zij zijn immers de belangrijkste ambassadeurs. Verder is het aan te bevelen, waar mogelijk, samenwerking te zoeken met andere (erf)goedorganisaties om bepaalde doelen te bereiken. Tot slot is het beter om zich uitsluitend op de versterking van het lokale draagvlak te richten. Actief zijn en rekening houden met de behoefte(n) van de doelgroep vormen belangrijke uitgangspunten bij de uitvoering van het beleid. Rol van De Hollandsche Molen Het molenveld ziet een meerwaarde voor De Hollandsche Molen op het gebied van draagvlak en fondsenwerving. Er is echter een zeker spanningsveld tussen de lokale, regionale en landelijke belangen. Dit vereist een goede communicatie over elkaars doelen en activiteiten. Ook is het van belang dat alle organisaties naar mogelijkheden zoeken om elkaar te versterken. Zo kan De Hollandsche Molen lokale molenorganisaties bijvoorbeeld een platform geven voor het uitwisselen van ideeën, cursussen aanbieden en voorlichting geven bij bijeenkomsten in het land. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 3 van 22

4 1. Inleiding 1.1 Molentoekomst Molens horen bij Nederland. Een vanzelfsprekende zaak, toch? We kunnen ons land eenvoudigweg niet voorstellen zonder molens. Toch is het behoud van deze levende en kwetsbare monumenten verre van vanzelfsprekend. Molenbehoud vraagt om permanente aandacht, van de overheid, van moleneigenaren, molenaars en alle mensen die op professionele of vrijwillige basis actief bezig zijn met molens. Negentig jaar na het oprichten van De Hollandsche Molen is de afname van het molenbestand definitief verleden tijd. De meeste molens verkeren in redelijke tot goede staat van onderhoud. Anno 2015 telt ons land molens die er na een grote inhaalslag aan het begin van de 21 ste eeuw goed bijstaan. Op het eerste gezicht althans. Want molenbehoud is eigenlijk per definitie cyclisch; alleen met adequaat onderhoud voorkom je verval en terugkerende ingrijpende restauraties. Maar is dat over 10, 20 jaar nog steeds zo? Wat is daarvoor nodig, wat hebben wij ervoor over en hoe gaan we dan te werk? Er zijn meer dan genoeg redenen om nu al te gaan denken aan en praten over het molenbehoud van de toekomst. Met behoud van wat waardevol en tot nu toe bereikt is; we hoeven niet opnieuw het wiel uit te vinden. Maar wat tot nu toe bereikt is, vraagt ook om nieuwe impulsen en vormen. De Hollandsche Molen dé molenvereniging van Nederland heeft in 2014 het voortouw genomen in deze discussie met het project Molentoekomst. De Hollandsche Molen wil samen met alle partijen die in het molenveld actief zijn, ervoor zorgen dat molens niet alleen nu maar ook in de toekomst de plek in onze samenleving krijgen die zij verdienen. Doel van Molentoekomst is het ontwikkelen, uitwerken en realiseren van een integrale visie en aanpak van het molenbehoud in al zijn facetten anno 2023 (De Hollandsche Molen viert dan haar eeuwfeest), waardoor molens duurzaam in stand gehouden worden. Het molenbehoud moet daarbij vermaatschappelijkt worden. Daarmee wordt bedoeld dat molenbehoud niet een zaak van enkele liefhebbers en deskundigen is. Molenbehoud is mensenwerk, niet alleen van de duizenden vrijwilligers die nu actief zijn, maar vooral in de toekomst van alle mensen in Nederland. Molenbehoud houdt méér in dan zorgen voor voldoende financiële middelen voor de instandhouding van deze voor Nederland zo kenmerkende historische werktuigen. Het gaat ook om het behouden en waar mogelijk versterken van monumentale waarden. Molens moeten daarnaast een passende bestemming houden en de omgeving moet zo ingericht zijn dat molens ook kunnen functioneren. Er zijn ook veel vrijwilligers rondom de molens nodig en, last but not least, er moet een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak zijn voor molens. Deze onderwerpen zijn de ingrediënten van de nagestreefde integrale aanpak van molenbehoud. Om die reden is Molentoekomst opgedeeld in zes deelonderwerpen, gerangschikt onder twee thema s, te weten Financiën en Draagvlak. Bij het thema Financiën komen aan bod: omgaan met monumentale waarden, her- en nevenbestemming, de molenbiotoop en de financiële en organisatorische aanpak van het molenbehoud. In het thema Draagvlak staan draagvlakverbreding in relatie tot fondsenwerving en vrijwilligerswerk centraal. In dit rapport wordt het onderzoek naar draagvlak en fondsenwerving beschreven. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 4 van 22

5 1.2 Draagvlak en fondsenwerving Draagvlak voor molens is essentieel voor het molenbehoud. Het laat allereerst zien dat de samenleving het belangrijk vindt molens te behouden. Voorts is het de basis voor particuliere fondsenwerving. De beschikbare subsidies voor restauratie en onderhoud worden minder of vereisen steeds meer cofinanciering. In het project Molentoekomst is de financieringsbehoefte van molens de komende jaren onderzocht. Geconcludeerd wordt dat steeds meer moleneigenaren verwachten in de toekomst hun kosten te moeten dekken met geld van sponsoren, leden of donateurs, fondsen, exploitatie, winkel of andere activiteiten. Dat betekent dat elders geld gevonden moet worden om restauratie- of onderhoudsprojecten mogelijk te maken, met name bij bedrijven en publiek. Zeker in deze context gezien, sluit het reeds in de inleiding gememoreerde streven van De Hollandsche Molen om de molen te vermaatschappelijken naadloos aan aan de ontwikkelingen binnen het monumentenbehoud én de samenleving. Veel molenaars, molenvrijwilligers en moleneigenaren werken steeds meer aan het draagvlak door molens periodiek open te stellen, bezoekers rond te leiden, activiteiten te organiseren én te communiceren met de verschillende doelgroepen. Denk hierbij aan Nationale Molendag, de regionale molendagen en de BankGiro Loterij Molenprijs. Ook communicatiemiddelen (analoog en digitaal) zoals nieuwsbrieven en website worden ingezet. Behalve voor werving is draagvlak ook van groot belang voor de belangenbehartiging van molens. Draagvlak laat de waardering van molens zien en geeft aan dat de samenleving dit historisch werktuig de moeite waard vindt om te behouden. Daarnaast ziet de politiek dat het verantwoord is dat er subsidies naar molens gaan. Met andere woorden: het overheidsgeld wordt goed besteed. Kortom, voor de toekomst van molens is het in toenemende mate van belang het draagvlak voor molens te vergroten en versterken. Hoe dit het beste kan, verschilt per situatie. Immers, een stadskorenmolen is iets anders dan een poldermolen ver weg in het weiland. Echter, iedere molen heeft zijn eigen specifieke waarde, in zichzelf maar ook voor het publiek. De kunst is dit gegeven zichtbaar te maken en te verkopen. Opdat zoveel mogelijk mensen op verschillende manieren van molens kunnen genieten en hier wat voor over hebben. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 5 van 22

6 2. Onderzoek 2.1 Doelstelling De doelstelling van het deelonderwerp Draagvlak en fondsenwerving is het bevorderen van de kennis van het molenveld als het gaat om het creëren en behouden van draagvlak en het versterken van de fondsenwerving. Steeds meer molenorganisaties hebben het thema Draagvlak en fondsenwerving op de agenda gezet. Zij realiseren zich dat het betrekken van het publiek en het binden van mensen aan een specifieke molen of molenorganisatie van steeds groter belang is. De wijze waarop en de mate waarin er wordt gewerkt aan het verwerven van draagvlak en in sommige gevallen het verwerven van geld uit de samenleving varieert sterk. Dit geldt ook voor de kwaliteit van de inspanningen. Dit onderzoek heeft tot doel scherp te krijgen welke activiteiten er nu plaatsvinden, welke plannen er bestaan voor de toekomst, wat de succes- en faalfactoren zijn en wat de rol van De Hollandsche Molen kan zijn om op dit vlak bij te dragen aan de toekomst van molens. 2.2 Onderzoeksvraag Het onderzoek van het deelonderwerp Draagvlak en fondsenwerving valt uiteen in de volgende onderzoeksvragen: Welke vormen van draagvlak en fondsenwerving bestaan er rondom molens? Welke activiteiten worden op dit moment gedaan om mensen bij de molen te betrekken? Welke vormen van draagvlak en fondsenwerving rondom molens worden de komende 10 jaar ontwikkeld en wat zijn de ambities? Wat zijn de komende jaren de belangrijkste manieren van werving voor de molenachterban? Waar moet de nadruk op liggen? Wat zijn succes- en faalfactoren bij draagvlak en fondsenwerving voor molens? Wat is de rol van De Hollandsche Molen als het gaat om het betrekken van mensen bij molens? 2.2 Onderzoeksaanpak Begonnen is met een deskresearch om de bestaande trends in kaart te brengen. Ten tweede zijn zoveel mogelijk bijeenkomsten van molenorganisaties bezocht om te praten over draagvlak en fondsenwerving. Met de achtergrondkennis die is opgedaan tijdens de deskresearch kon bij de organisaties gericht worden doorgevraagd om de gewenste informatie boven te krijgen. Als derde is met een aantal experts gesproken bij wie de eerste conclusies getoetst zijn. 2.3 Onderzoeksmethode Deskresearch Op het gebied van draagvlak en fondsenwerving wordt er voor goededoelenorganisaties veel en regelmatig onderzoek gedaan. Hoewel deze onderzoeken zelden specifiek gericht zijn op het molenveld, hebben deze in het algemeen toch grote relevantie. De betrokkenheid van de samenleving en de geefmotivatie is namelijk niet principieel anders. Daarom kan ook het molenveld leren van deze onderzoeken. In het kader van het project Molentoekomst is deskresearch gedaan naar: Draagvlak en fondsenwerving Pagina 6 van 22

7 De potentiële doelgroep: mensen die belangstelling hebben voor molens. Er zijn veel onderzoeken bestudeerd, die zijn samengevat en gebundeld. Het is van belang een duidelijk profiel te hebben van onze doelgroep(en); zo mogelijk is er onderscheid gemaakt per type molen: staat deze in de stad of op het platteland; heeft de molen een bijgebouw of juist niet. De communicatie kan hierop worden afgestemd. Voor het gehele molenveld is het duidelijk wat onze doelgroep(en) zijn, wat deze willen en waarom. Onderzoek naar trends in Nederland, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten en Duitsland naar vormen van draagvlak- en fondsenwerving. Bijeenkomsten Om te komen tot goede conclusies voor dit deelproject is het van belang in gesprek te gaan met het molenveld. Er zijn daarom diverse bijeenkomsten bezocht en georganiseerd om te praten met molenvrijwilligers, besturen van molenorganisaties en andere betrokkenen. Er zijn diverse bijeenkomsten bezocht van afdelingen van Het Gilde van Vrijwillige Molenaars en van andere molenorganisaties, waarin met elkaar is gepraat over de huidige activiteiten op het gebied van draagvlak en om te vernemen welke ambities er bestaan met het oog op de toekomst. Het doel was om informatie te verzamelen, bewustwording en urgentie te creëren en ideeën te delen. Op de Molencontactdag, een jaarlijkse bijeenkomst van moleneigenaren, georganiseerd door De Hollandsche Molen, is in 2013 en 2014 aandacht besteed aan het thema draagvlak en fondsenwerving. Ook is erover gesproken in de Molenadviesraad, waarin vertegenwoordigers van provinciale molenorganisaties zitten. Op het congres Molentoekomst op 3 juni 2015 is het project afgesloten. Doel is om de spirit neer te zetten van: en nu aan de slag. Want dan begint het pas en gaat een ieder stappen zetten om het draagvlak te verbreden en rijp te maken voor fondsenwerving met het oog op de toekomst. Experts Er zijn interviews gehouden met experts en vernieuwers op het terrein van draagvlak en fondsenwerving over toekomstige vormen. Hierbij was onder meer aandacht voor de cruciale factoren die een rol spelen bij succesverhalen. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 7 van 22

8 3. Resultaten onderzoek Draagvlak en fondsenwerving In dit hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek weergegeven aan de hand van de belangrijkste thema s die naar voren zijn gekomen in de gesprekken, bijeenkomsten, enquêtes en deskresearch. Draagvlak Het molenveld is zich in het algemeen ervan bewust dat het belangrijk is om draagvlak te creëren voor de molen. Wel wordt daarbij aangetekend dat dit voor de ene molen eenvoudiger is te realiseren dan voor de andere. Zo hebben molenaars van afgelegen molens aangegeven dat het trekken van bezoekers vanwege de ligging van de molen nauwelijks of geen zin heeft. Om draagvlak te creëren is bezoek van publiek nodig. Om meer bezoek te krijgen, moet je aantrekkelijke, prikkelende activiteiten organiseren. Er worden in het hele land vele activiteiten georganiseerd om bezoek naar de molen te trekken. Het aantal en type activiteiten verschillen per molen. Dit heeft onder meer te maken met de mogelijkheden die de locatie biedt. Alleen al op Nationale Molendag kunnen de molens gezamenlijk rekenen op bijna bezoekers. Heel zelden wordt hen echter gevraagd om (contact)gegevens, zodat zij op de hoogte gehouden kunnen worden van andere activiteiten op de molen. De bekendheid bij het publiek met de verschillende initiatieven rondom molens ligt redelijk laag in Nederland. Opmerkelijk is dat tegelijkertijd ruim twee-derde van de Nederlanders aangeeft wel eens een monumentale molen bezocht te hebben. Voor ongeveer een-derde hiervan is het echter wel langer dan vijf jaar geleden dat een molen is bezocht. Om bezoek op molens te krijgen is het van belang dat de molen draait. Molenaars zijn daarom onmisbaar. Geen molenaar betekent geen draaiende molen en dus geen bezoek. Daarnaast zijn voldoende andere vrijwilligers nodig om activiteiten te organiseren, pr en communicatie te verzorgen, winkels te bemensen en nog veel meer. Een goed vrijwilligersbeleid is essentieel. Werving Het behoud van monumentale molens wordt (zeer) belangrijk bevonden. Molens worden gezien als onderdeel van de Nederlandse geschiedenis en cultuur. Toch wordt slechts beperkt gedaan aan werving onder de molenliefhebbers. Sommige molenorganisaties hebben leden, donateurs of vrienden. Dit levert een jaarlijks bedrag op dat kan worden besteed aan het onderhoud van de molen. In een enkel geval zijn er wervingsacties voor een specifieke restauratie. In veel gevallen wordt de stap naar werving echter niet gezet. Blijkbaar durven vrijwilligers momenteel vaak niet om (contact)gegevens of geld te vragen. Molenorganisaties hebben vaak geen database met gegevens van hun achterban. Als er wel een database is, bevat deze nauwelijks extra informatie naast de adresgegevens. Zonder database is het onmogelijk om de enthousiaste achterban te bereiken. Het is een trend om mensen steeds meer regionaal te benaderen en met hen een betekenisvolle relatie aan te gaan. Hier wordt door molenorganisaties onvoldoende gebruik van gemaakt. De molenliefhebbers die interessant zijn in het kader van werving, zijn voornamelijk (oudere) echtparen zonder kinderen met een modaal gezinsinkomen. Ze zijn vaker dan gemiddeld gepensioneerd en houden van restaurants, uitstapjes in eigen land, museum/bioscoopbezoek. Ze zijn risicomijdend, betrokken, ordelijk en merkgericht. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 8 van 22

9 Een andere grote doelgroep voor molens zijn ouders met jonge kinderen. Uit onderzoek blijkt dat deze minder geven aan de molen. Er wordt momenteel geen urgentie gevoeld in de samenleving om geld te geven voor molens. Een draaiende en malende molen wordt als vanzelfsprekend beschouwd. Ook vanuit de molenorganisaties zelf wordt beperkt ingezet op het werven van geld uit de samenleving ten gunste van het molenbehoud. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 9 van 22

10 4. Conclusies en aanbevelingen In dit hoofdstuk worden de conclusies en aanbevelingen besproken aan de hand van de beantwoording van de onderzoeksvragen zoals geformuleerd in paragraaf 2.2. Hieronder wordt een antwoord gegeven op de vragen. Vervolgens worden in het stappenplan enkele concrete acties benoemd. Welke vormen van draagvlak en fondsenwerving bestaan er rondom molens? Welke activiteiten worden op dit moment gedaan om mensen bij de molen te betrekken? Zoals gezegd is het molenveld zich in het algemeen bewust dat het belangrijk is om draagvlak in de samenleving te creëren voor de molen. In het molenveld worden veel activiteiten gedaan om publiek naar de molen te krijgen. Dit kent vele vormen, denk aan rondleidingen, broodbakmiddagen, dauwtrappen, midwintermalen, etc. Een aantal uitgangspunten vergroot het aantal bezoekers: Toegankelijkheid zo groot mogelijk maken (ook fysiek, bv beneden een bezoekerscentrum) Blauwe wimpel uithangen Nieuwe activiteiten bedenken (bv theetuin, vismigraties, etc) Mensen / kinderen echt actief laten meedoen De stap van draagvlak verbreden naar werving wordt in veel gevallen niet gezet. Welke vormen van draagvlak en fondsenwerving rondom molens worden de komende 10 jaar ontwikkeld, wat zijn de ambities? Wat zijn de belangrijkste manieren van werving de komende jaren voor de molenachterban? Waar moet de nadruk op liggen? Er zijn geen grote ambities geformuleerd op het gebied van draagvlak en fondsenwerving, een uitzondering daar gelaten. In het algemeen gaat men op dezelfde voet verder. Om het draagvlak te vergroten en de werving te versterken zijn echter wel stappen nodig. Als eerste is nog meer bekendheid voor de molen en haar activiteiten nodig. De molen is nog steeds te onbekend. Dit betekent een sterk verbeterde pr en communicatie. Een goede website, goede promotiematerialen en een actieve persbenadering zijn belangrijk. Ten tweede is het van belang dat molenorganisaties stappen zetten om een relatie op te bouwen met de bezoeker. Een voorwaarde hiervoor zijn de contactgegevens van deze molenliefhebber. Zo kan deze op de hoogte worden gehouden van andere activiteiten en mogelijk op een gegeven moment ook gevraagd worden om een financiële bijdrage. De database met gegevens over de achterban wordt steeds belangrijker. Molenorganisaties moeten meer aandacht besteden aan de opbouw en verrijking van hun database. Ten derde moeten de inkomstenbronnen worden verbreed en creatiever worden benaderd. Men moet bezoeker / donateur / lid durven vragen om steun. Er moet ook meer gekeken worden naar het bedrijfsleven om te vragen om een financiële bijdrage. In het algemeen kan er meer ondernemerschap worden getoond zodat creatiever wordt nagedacht over het verwerven van geld. Voor de lokale organisaties geldt durf te werven. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 10 van 22

11 Wat zijn succes- en faalfactoren bij draagvlak en fondsenwerving voor molens? Succesfactoren bij draagvlak en fondsenwerving zijn: o Heldere boodschap formuleren en positionering bepalen zijn cruciaal o Financieringsmix: uit meerdere bronnen inkomsten verwerven o De vrijwilliger is de ambassadeur van de molen o Samenwerken met andere clubs (wel met een specifiek doel, bv concreet project of draagvlak creëren voor erfgoed) o Versterken lokale draagvlak Valkuilen bij draagvlak en fondsenwerving zijn: o Geen focus hebben o Te lang praten en te lang wachten o Te weinig rekening houden met de behoefte(n) van de doelgroep Wat is de rol van De Hollandsche Molen bij het betrekken van mensen bij molens? Het molenveld ziet een meerwaarde voor De Hollandsche Molen op het gebied van draagvlak en fondsenwerving. Het spanningsveld dat bestaat tussen lokaal, regionaal en landelijk blijft een uitdaging. Dit brengt met zich mee dat een goede communicatie over elkaars doelen en activiteiten en uitkijken naar mogelijkheden om elkaar te versterken, noodzakelijk zijn. De Hollandsche Molen moet voor een groot deel dienstbaar zijn aan de lokale molenorganisaties. Als het lokale draagvlak is gegarandeerd, zal ook het landelijke draagvlak groeien. Een goede samenwerking kan veel opleveren. De vereniging kan haar netwerkrol blijven vervullen en vanuit haar positie de lokale molenorganisaties ondersteunen en versterken. Daarnaast is het werken aan een positief imago van de molens, zowel lokaal als landelijk, belangrijk. Voor deze imagodiscussie ligt er een actiepunt voor het gehele molenveld die De Hollandsche Molen wil trekken. Hierbij kan ook worden betrokken dat het niet zo vanzelfsprekend is als het lijkt dat molens behouden blijven. Hiervoor is geld vanuit de samenleving en inzet van vrijwilligers nodig. Stappenplan naar de toekomst Om de toekomst van molens tot een écht succes te maken, is draagvlak in het molenveld van groot belang zodat zij de aanbevelingen overneemt en uitvoert. Hiervoor is het volgende stappenplan opgezet. Stap 1: Presentatie conclusies en aanbevelingen op het congres Molentoekomst 3 juni 2015 Op 3 juni wordt het molenveld uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de presentatie van de conclusies en aanbevelingen van het project Molentoekomst en om in de workshop Draagvlak en fondsenwerving direct aan de slag te gaan om te ontdekken hoe deze in de eigen situatie toepasbaar zijn. Stap 2: Bijeenkomsten in het land Om het draagvlak voor de conclusies en aanbevelingen van het project Molentoekomst te vergroten zal De Hollandsche Molen op provinciaal en regionaal niveau molenbijeenkomsten bezoeken. Stap 3: Aanbevelingen uitvoeren Op het gebied van het verwerven van draagvlak middels activiteiten zijn er in het land heel vele goede voorbeelden. De Hollandsche Molen wil deze voorbeelden verder inventariseren Draagvlak en fondsenwerving Pagina 11 van 22

12 en bekendmaken in het molenveld ter inspiratie. Ook is het doel dat lokale organisaties met elkaar in contact komen om ideeën uit te wisselen. Om het molenveld verder te versterken kan de cursus communicatie en pr worden uitgebreid en lokaal in het land worden aangeboden. In de cursus is aandacht voor website, promotiematerialen, social media en persbenadering. Ook de cursus fondsenwerving kan worden uitgebreid en lokaal in het land worden aangeboden. Naast aandacht voor particuliere fondsenwerving gaat de cursus ook in op het benaderen van bedrijven en het creëren van een cultuur van ondernemerschap. Tevens is onderdeel het belang van het opzetten van een database met gegevens over de achterban en op welke manier hier op maat gebruik van kan worden gemaakt. Stap 4: Evalueren Iedere succesvolle verandering betreft de cyclus plannen, uitvoeren, evalueren en bijsturen. Deze evaluatiestap is bedoeld om de uitvoering van de aanbevelingen te toetsen en te verbeteren. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 12 van 22

13 Bijlagen Bijlage 1: Geraadpleegde rapporten in het kader van de deskresearch Onderzoek Imago monumentale molens De Hollandsche Molen, najaar 2014 door TNS NIPO De Dikke Blauwe, Filantropium Jaargids Klantenpaspoort, onderzoek Bisnode, 2013 Fundraiser online ( html) Trendseminars, 2015 Andersóm: nieuwe kansen voor particuliere fondsenwervers in een digitaal tijdperk, Ewald Verhoog The seven fases of filantropy Geven in Nederland, Vrije Universiteit van Amsterdam, 2013 Handboek Nalatenschappen, Arjen van Ketel Rapport-onderzoek naar cultuurbeleving van Nederland, 2014: Marketresponse Van vermogen naar verandering Filantropierapport Onderzoek ABN AMRO Presentatie Altuition 2014 Presentatie Cliniclowns 2014 Onderzoek draagvlak naar monumenten sept 2014 NRF, uitgevoerd door Right Marktonderzoek Geven in Nederland 2015, Vrije Universiteit van Amsterdam, 2015 Draagvlak en fondsenwerving Pagina 13 van 22

14 Bijlage 2: Geraadpleegde molenorganisaties en experts Naam molenorganisatie datum aantal personen Gild Fryske Mounders 5 maart Humanitas maart Fryske Mole 25 maart Het Gilde van Vrijwillige Molenaars Limburg 23 februari Brabantse Molenstichting 10 februari Groninger Molenhuis 5 maart Kilsdonkse Molen 14 januari Windlust Burum 22 januari Noord-Hollandse Molenfederatie maart Molenstichting Drenthe 5 maart Molenstichting Weerterland 23 februari Natuurmonumenten 3 december Open Monumentendag 17 februari Vereniging Molenvrienden Rottemerengebied 19 maart Zonnebloem 30 januari Gilde van Vrijwillige Molenaars, afdeling Gelderland 9 april Gilde van Vrijwillige Molenaars, afdeling Noord Holland 14 november Gilde van Vrijwillige Molenaars, afdeling Zeeland 11 april Gilde van Vrijwillige Molenaars, bestuur Groningen 30 juni Gilde van Vrijwillige Molenaars, bestuur Noord-Holland 15 juli Gilde van Vrijwillige Molenaars, bestuur Overijssel 22 mei Gilde van Vrijwillige Molenaars, bestuur Zuid-Holland 10 oktober Gilde van Vrijwillige Molenaars, afdeling Zuid-Holland 16 april Gilde van Vrijwillige Molenaars, afdeling Noord-Brabant 28 april Naam expert datum Dhr. Luuk van Term, Termea Traiectum, tevens bestuurslid 3 december 2014 Dhr. Teo Wams, Natuurmonumenten 3 december 2014 Dhr. Anthony van den Hoeven, Sales Foundation 22 januari 2015 Draagvlak en fondsenwerving Pagina 14 van 22

15 Bijlage 3: Quickscan Draagvlak en fondsenwerving Deze quickscan is bedoeld voor een ieder die actief is op en rond een molen. Met de quickscan krijgt u een indicatie over de stand van zaken rond het thema Draagvlak en fondsenwerving. Dit kan een aanleiding zijn om met elkaar te spreken op welke terreinen u denkt de activiteiten rondom draagvlak en fondsenwerving te verbeteren. De quickscan beoogt geen compleet beeld te geven en is dus meer een bewustwordingsinstrument. Klopt helemaal Klopt een beetje Klopt niet 1. Wij organiseren incidenteel activiteiten op de molen voor het grote publiek. 2. De molen heeft een publieksfunctie voor de directe omgeving. 3. Wij organiseren wekelijks of maandelijks activiteiten op de molen voor het grote publiek. 4. Wij hebben een adressenbestand met gegevens van vrienden van de molen of mensen die de molen steunen. 5. Bij activiteiten vragen we consequent naar het ( ) adres van de bezoeker. 6. De molen heeft een actuele website. 7. Er wordt periodiek een blad of nieuwsbrief verstuurd aan de vrienden van de molen of mensen die de molen steunen. 8. Er wordt periodiek een digitale nieuwsbrief verstuurd naar de vrienden van de molen of mensen die de molen steunen. 9. De molen is actief op social media, zoals twitter of facebook. 10. Wij vragen (indien van toepassing) voor de molen een gift aan het publiek voor bijvoorbeeld een specifieke restauratie. 11. Wij vragen voor de molen bij het publiek om een gift voor een reguliere bijdrage. 12. Wij vragen voor de molen bedrijven om een gift. 13. Wij werken samen met andere (erfgoed) organisaties om het publiek te bereiken. TOTAAL Zet een kruisje in het vak dat het beste aangeeft hoe elk van de randvoorwaarden in uw organisatie geregeld is. Tel de kruisjes per kolom op. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 15 van 22

16 Wat betekent uw score: Heeft u meer dan 7 kruisjes in de categorie Klopt helemaal, dan bent u op de goede weg. Uw organisatie is actief om mensen te werven en binden. Let er wel op of u wellicht op één van de punten slechter scoort. Daarop kunt u dan gericht actie ondernemen. Heeft u meer dan 7 kruisjes in de categorie Klopt een beetje dan kunnen er twee dingen aan de hand zijn: u heeft zelf geen goed beeld welke acties u wilt doen om mensen te werven en binden, of er zijn veel acties die in principe wel zijn geregeld maar nog verder kunnen verbeterd worden. In het eerste geval is het nuttig om van anderen te horen hoe zij tegen deze lijst aankijken. In het tweede geval is het van belang dat u ervoor zorgt dat voldoende acties eenduidig worden uitgevoerd: liever een aantal acties heel goed regelen en daarna de overige aanpakken, dan dat het soms wel goed gaat en soms ook niet. Uiteindelijk leidt dat tot onduidelijkheid bij betrokkenen, en ook dat is een reden om af te haken. Heeft u meer dan 7 kruisjes in de categorie Klopt niet, dan is directe actie geboden. Als u het draagvlak voor uw molen wilt vergroten, is het nodig een aantal zaken in gang te brengen. Bespreek in uw organisatie welke acties het snelst en meest gemakkelijk op te starten zijn en begin daar direct mee. Stel vervolgens een plan op hoe u aan de andere acties gaat werken. Zijn uw kruisjes redelijk gelijkmatig verdeeld (b.v of 3-5-3), dan kunt u twee strategieën volgen: u gaat eerst de acties in de categorie Klopt een beetje aanpakken, zodat u snel positieve resultaten kunt laten zien. Dit werkt als er niet één actie is waar u op alle punten klopt niet heeft gescoord. Of u start juist met één actie waarbij u alle onderdelen in de categorie klopt niet heeft gescoord: hier moet echt iets gebeuren omdat dit slecht geregeld is en ervoor kan zorgen dat ook de overige omlaag gaan. NB. De score is indicatief voor de stand van zaken op uw molen betreffende het verwerven van draagvlak en fondsen. Uiteraard zijn veel aspecten niet genoemd. Echter, deze quickscan kan een stimulans zijn uw activiteiten op het gebied van het verwerven van draagvlak en fondsen uitgebreider tegen het licht te houden. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 16 van 22

17 Bijlage 4: Tips voor activiteiten Werken met de molen Zelf laten draaien, veel open zijn, draaien met de molen Rondleiding voor scouting Laat jongeren de jongeren benaderen Met een kraam op jaarmarkten staan Routeplek zijn langs een fietsvierdaagse, vervolgens activiteiten organiseren zodat mensen ook afstappen, bijvoorbeeld een markt Bezoekers vragen om donateur te worden, dus meer doen dan een folder geven Bedrijven vragen donateur te worden Goede contacten met de media onderhouden, lokale radio, krantjes, etc. Als je activiteiten organiseert, heb je ook iets om ze te interesseren Zorg voor en goede relatie met de buren van de molen Wees een folderpost van de VVV Samenwerking met andere organisaties (VVV) Zorg voor een goede en actuele website Wees een fiets reparatiepunt en oplaadpunt voor elektrische fietsen Zet je activiteit op de agenda van Zorg voor publiciteit voor je molen Waardeer de vrijwilligers die zich inzetten voor je molen Betrek scholen bij je molen Kinderen in de molen ook dingen laten doen, ervaren (pannenkoeken bakken met meel wat net gemalen is, kinderfeestjes) Maatschappelijke stages (va 16 jaar) Plek voor familie uitjes (evt samenwerken met de lokale horeca) Samenwerken met musea en dergelijke Doe ook dingen in je molentuin, bijvoorbeeld vergeten groenten kweken en verkopen Bereik via de scholen ook de ouders Winkel of verkooppunt van molenproducten, ook recepten erbij Werk samen met een organisatie voor verstandelijk gehandicapten Geef vorm aan je maatschappelijke rol, bijvoorbeeld als poldermolen een rol bij de vismigratie, het besparen van elektriciteit voor het gemaal, rampenbestrijding bij hoog water Trouwlocatie Museum Vakantiewoning Zorg dat recreanten op de molen komen Stembureau zijn Kerstmarkt Verjonging molenveld Vrijwilligers werven: dag voor de vrijwilligers, aanspreken mensen, mensen met de VUT, WAO, sociale dienst, mensen met een beperking Toegankelijkheid vergroten Bekendheid geven aan de blauwe wimpel Meer gebruik maken van de media (social media) Bezoek aantrekkelijk maken voor jonge gezinnen Aanhaken bij andere activiteiten Winkel (boeken, molenproducten) Minimolen als informatie (voor ouderen) Groep bezoek (contact formulieren) Draagvlak en fondsenwerving Pagina 17 van 22

18 Wandel- en schaatsroutes Molenfilm Peilschaal bij poldermolen Bruidsfoto s / trouwlocatie Regionale molendag Folder Acties voor donateurs Zondagmiddag open Actie Kunst exposities Lichtjes tocht Oprichten Vriendenstichting Nieuwsbrief Dauwtrappen Oud en nieuwjaarsfeest Ontmoetingsruimte molen Openstelling Theetuin Evenementen in samenwerking met anderen School contacten Pers / media Lente-fair Fietsroutes Gemeenteraad uitnodigen op de molen, zorg dat je agendapunt bent via de griffie Draagvlak en fondsenwerving Pagina 18 van 22

19 Bijlage 5: Resultaten per onderzoeksmethode 1. Deskresearch Er is nauwelijks tot geen onderzoek gedaan op het gebied van draagvlak en fondsenwerving binnen het molenveld. Voor dit onderzoek is gekeken naar onderzoeken welke betrekking hebben op de goededoelensector. We hebben ons zoveel mogelijk gericht op deskresearch welke een beeld kan geven van de potentiële doelgroep (mensen die belangstelling hebben voor molens). Het is van belang een duidelijk profiel te hebben van onze doelgroep. De communicatie kan hierop worden afgestemd. Voor het gehele molenveld is het duidelijk wie onze doelgroep is, wat ze willen en waarom. In de bijlage is een overzicht opgenomen van de onderzoeken die zijn bekeken. Op de website is de notitie te vinden met de samenvatting van de diverse onderzoeken. De conclusies De bekendheid met de verschillende initiatieven rondom molens ligt redelijk laag in Nederland. Daarentegen geeft ruim twee-derde van de Nederlanders aan wel eens een monumentale molen bezocht te hebben. Voor ongeveer een-derde hiervan is het echter wel langer dan vijf jaar geleden dat ze een molen bezocht hebben. Het behoud van monumentale molens wordt (zeer) belangrijk bevonden. Molens worden gezien als onderdeel van de Nederlandse geschiedenis en cultuur. De molenliefhebbers zijn voornamelijk (oudere) echtparen zonder kinderen met een modaal gezinsinkomen. Ze zijn vaker dan gemiddeld gepensioneerd en houden van restaurants, uitstapjes in eigen land, museum/bioscoopbezoek. Ze zijn risicomijdend, betrokken, ordelijk en merkgericht. Donateurs hebben een actieve band met hun goede doel maar wisselen frequent. Men is meer loyaal aan een thema dan aan een organisatie. Personen of organisaties die investeren in een goed doel zijn geen donateurs, maar partners. Partners die willen zien dat je hen serieus neemt. Donateurs kunnen steeds meer zelf waarnemen wat goede doelen doen en hoe goed ze het doen. En als gevolg daarvan groeit de behoefte aan directe interactie en contact. Over het algemeen geven hoger opgeleiden vaker aan goede doelen op het gebied van cultuur dan lager opgeleiden. Mensen die aan cultuur geven hebben gemiddeld veel vertrouwen in goededoelenorganisaties en krijgen veel verzoeken om te geven. Leeftijd van een erflater bij overlijden is gemiddeld 84 jaar, heeft geen kinderen (90%), is 65% vrouw en 35% man, is vaak al begunstigde van de organisatie en laat aan meerdere goede doelen na (3-7). 8% van de mensen beschouwt molenbezoek als het favoriete culturele uitstapje. Vermogenden geven vooral omdat ze er plezier aan beleven, daarnaast zijn de morele plicht, de wens om bij te dragen aan een betere wereld en de wens iets terug te geven aan de samenleving van belang. Vermogenden hebben een duidelijke voorkeur voor anonimiteit. Respondenten stellen vooral eisen aan de goede doelen inzake transparantie over de uitgaven en beheersing van de directiesalarissen. Wees je bewust van de emotionele bankrekening van de potentiële gever. Je kan hier positief en negatief aan bijdragen. Dit heeft effect op de betrokkenheid. Je kent je donateur al, besteed aandacht aan de relatie voor het beste resultaat. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 19 van 22

20 2. Bijeenkomsten Voor het onderzoek naar draagvlak en fondsenwerving zijn we nadrukkelijk in gesprek gegaan met het molenveld. Hiertoe zijn afdelingen van Het Gilde van Vrijwillige Molenaars bezocht en diverse grotere en kleinere molenorganisaties. Hier zat regelmatig een overlap met het onderdeel Vrijwilligerswerk. Een overzicht van de bezochte organisaties staat in de bijlage. Een verslag van iedere bijeenkomst staat op De gesprekken vonden plaats in kleine groepen en grote groepen. De belangrijkste opmerkingen waren: Het belang van het creëren van draagvlak in de samenleving wordt gesteund. Wel wordt de aantekening gemaakt dat dit voor de ene molen eenvoudiger is dan voor de andere. Om draagvlak te creëren is bezoek nodig. Om meer bezoek te krijgen moet je spannende, prikkelende activiteiten organiseren. Om bezoek op molens te krijgen is het van belang dat de molen draait, dus dat er molenaars zijn. Geen molenaar betekent geen draaiende molen en betekent geen bezoek. Daarnaast zijn voldoende andere vrijwilligers nodig om activiteiten te organiseren. Er is een goed vrijwilligersbeleid nodig. De organisatie om de molen en molenaar heen is essentieel om draagvlak en werving (en andere zaken) te kunnen organiseren. De samenwerking tussen molenaar en eigenaar is van groot belang. Wees goed bereikbaar, dus zoveel mogelijk open. Gebruik de blauwe wimpel. Zorg voor een website en nieuwsbrief, zet ook social media in. Werk samen met organisaties/ondernemers in de omgeving, bv de pannenkoek boerderij. Betrek scholen, maak een vast leerprogramma voor scholen, wordt daar onderdeel van Men ervaart dat de lokale gemeenschap over het algemeen weinig laat blijken dat men om de molen geeft. Pas al er echt wat is (molen op instorten) zal men lokaal echt in actie komen. Wel zegt men de lokale mensen te vragen om donateur te worden. Het is onduidelijk wat dit financieel oplevert. Draagvlak op alle niveaus is belangrijk, onder de vrijwilligers, bij de gemeente of provincie, of in de buurt bij het publiek. Betrek een informele adviesgroep, zij kan advies van buitenaf geven en beschikt over een handig netwerk. Op sommige punten is het nodig dat de molenwereld zich meer openstelt. Ook op de Molencontactdag in 2013 is gesproken over het thema Draagvlak en Fondsenwerving. In een brainstorm zijn ideeën verzameld die kunnen worden gedaan of al worden gedaan om lokaal draagvlak te versterken. De top van activiteiten die zijn genoemd om draagvlak te creëren zijn: Molen zoveel mogelijk open stellen en activiteiten organiseren Toegankelijkheid zo groot mogelijk maken (ook fysiek, bv beneden een bezoekerscentrum) Blauwe wimpel uithangen Nieuwe activiteiten ontplooien (bv theetuin, vismigraties, etc) Mensen / kinderen echt actief mee laten doen Publiciteit rondom de molen vergroten Gebruik de (lokale) media (krant/radio/etc) Maak gebruik van social media Website Draagvlak en fondsenwerving Pagina 20 van 22

21 Folders Maak nieuws (middels bv je activiteiten) Samenwerken met andere organisaties Fietsroutes langs de molen Roeiwedstrijd Recreanten bij de molen Mobiliseren van Vrijwilligers Potentiële vrijwilligers rechtstreeks vragen om erbij te komen Waardeer je huidige vrijwilligers In 2014 is op de Molencontactdag een workshop gehouden over het versterken van de vrijwilligers. Dit is indirect van belang voor het versterken van draagvlak omdat zonder vrijwilligers alles stil staat. De conclusies van dit onderdeel staan in het rapport Vrijwilligers. Op de Molenadviesraad stond het project Molentoekomst sinds het najaar van 2013 op de agenda. Hierbij is de voortgang van het thema Draagvlak en fondsenwerving besproken. 3. Experts In het kader van het onderzoek naar Draagvlak en fondsenwerving zijn 3 experts geraadpleegd. Ze hebben, ieder vanuit hun eigen invalshoek, hun visie gegeven op de kansen en bedreigingen voor het molenveld. Een overzicht van de betrokken experts staat in de bijlage. Een verslag van iedere gesprek staat op De experts zijn gevraagd vanwege hun ervaring met het verwerven van draagvlak en waar mogelijk financiën. Hun belangrijkste conclusies zijn: Langdurig lidmaatschap sterft letterlijk uit. De bestaande oude leden blijven trouw, nieuwe leden verbinden zich niet voor lange tijd. Maar mensen zoeken wel iets om zich aan te verbinden. De database wordt steeds belangrijker. Je wilt het gedrag van je leden/donateurs analyseren, blijvend volgen en informeren/benaderen op maat. Een trend is om mensen steeds meer regionaal te benaderen (indien mogelijk) en met hen een betekenisvolle relatie aan te gaan. Voor de lokale organisaties geldt durf te werven. Vrijwilligers durven niet om adres of geld te vragen. Denk eraan je vrijwilligers te verwennen. Wees zuinig op ze. De communicatie met het publiek verandert o.a. vanwege social media. Er is meer ruis. Dus nog meer focus op je hoofdboodschap. Op de kern en waar je voor staat. Inkomstenbronnen moeten diverse en creatiever. Bv ook naar bedrijfsleven, meer ondernemerschap. Iedere club moet doordrongen zijn van die financieringsmix. Je kunt op veel manieren geld werven. En bedenken hoeveel geld nodig is en wat de ideale mix is per club. Het gaat om bewustzijn, dan kun je ook beter inspringen op nieuwe ontwikkelingen. De grootste concurrent van de molenorganisaties zit mogelijk bij natuurbeheerders en andere erfgoedclubs. Maar we moeten ons niet richten op de concurrenten maar op het groter maken van de vijver waar we allemaal uit vissen. Kun je met je concurrent een gezamenlijke doelstelling vinden? Succesfactoren bij werven o Heldere boodschap en positionering is cruciaal. En onze rol benoemen op positieve manier. o Financieringsmix, uit meerdere bronnen inkomsten verwerven. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 21 van 22

22 o Durf los te laten, verhalen over molens overlaten aan anderen, zoals de vrijwilligers die de ambassadeurs van de molens zijn. o Samenwerking met andere clubs (wel met een specifiek doel, bv concreet project of draagvlak creëren voor erfgoed). o Versterken lokale draagvlak. Valkuilen bij werven o Geen focus o Teveel rollen op je nemen o Te lang praten en te lang wachten voordat je wat doet o Te weinig rekening houden met de behoefte van de doelgroep. Teveel uitgaan van je eigen behoefte De manier om steun voor je organisatie te verwerven is: o Luisteren naar je achterban (echt luisteren) bv middels social media o Denken in supporters (en niet meer donateurs) o Maak een langere termijn strategie voor het vinden van supporters (5 jaar) Het behoud van bestaande donateurs is belangrijk Er is momenteel geen urgentie om geld te geven voor molens. Het is wel van belang om draagvlak te laten zien (zodat de politiek ziet dat het verantwoord is dat er subsidie gaat naar molens). Het gaat dan dus om supporters, die niet betalen. In tijden dat het wel slecht gaat bij de molens, kan deze groep mensen worden benaderd. Draagvlak en fondsenwerving Pagina 22 van 22