De criteria toegepast op de huidige stedenbanden

Transcriptie

1 De criteria toegepast op de huidige stedenbanden 8 april 2010 Niet alleen nieuwe, maar ook de bestaande stedenbanden kunnen getoetst worden op de mate waarin ze aan de geformuleerde criteria voldoen. Bij de totstandkoming van alle huidige stedenbanden golden deze criteria niet. Het gaat dus niet aan om de stedenbanden met terugwerkende kracht op de huidige criteria te beoordelen. Het is wel legitiem om te bezien hoe de stedenbanden met de kennis van nu ranken op deze criteria voor de toekomst en in hoeverre ze dus meer of minder passen in het nieuwe beleid. In die zin draagt deze weging wel bij aan het beslissen welke bestaande stedenbanden na 2012 worden gehandhaafd, welke eindigen en welke eventuele nieuwe stedenbanden aangegaan worden. Toepassing van de geformuleerde criteria: 1 De stedenband is gebaseerd op een gemeenschappelijkheid, bindingsfactor of overeenkomstigheid. b Geen van de zustersteden had al bij het aangaan van de stedenband met Eindhoven een relatie van geografische of historische aard en heeft die nog steeds niet (anders dan gebaseerd op de historie van de stedenband zelf). b Een bijzondere culturele of etnische band was ook niet aan de orde. Dat is in de afgelopen jaren wel veranderd in die zin dat met name het aantal uit Polen afkomstige inwoners van Eindhoven beduidend is toegenomen. Bij de andere landen heeft zich geen vergelijkbare ontwikkeling voorgedaan. Ter illustratie een beeld van het aantal in Eindhoven woonachtige personen (per ) afkomstig uit de stedenbanden landen. Bialystok (Polen): 1903 Chinandega (Nicaragua): 9 Emfuleni (Zuid-Afrika): 233 Gedaref (Sudan): 113 Minsk (Wit-Rusland):? b Het profiel (DNA) van Eindhoven: in hoeverre zijn een of meer van de 4 bouwstenen van het Eindhovense profiel in enigerlei mate in de zusterstad herkenbaar aanwezig?: (top)technologie: Minsk is wat dat betreft een stad met een gevorderde technologieindustrie; de andere beschikken nog geen van alle over een onderscheidend technologisch niveau; design: geen van deze steden heeft een bijzondere aandacht of affectie voor design; innovatie/kennis: gerelateerd aan het technologieniveau is hiervoor Minsk in beeld; de andere onderscheiden zich hier nog niet in; sociale stad: dit element is lastig om te concretiseren aangezien dit een breed koepelbegrip is. We laten het dan ook buiten beschouwing in de analyse. Hoewel het betrekken van het DNA van Eindhoven bij de stedenbanden een interessant criterium is, bevestigt het voorgaande dat het daarmee wel heel lastig wordt om een nieuwe stedenband aan te 1

2 gaan met een stad in een technologisch nog laagontwikkeld land. Daar is het DNA van Eindhoven nauwelijks te gebuiken als selectiecriterium. De DNA-bouwstenen zijn wel te gebruiken als programmatisch doel van de ondersteuningsactiviteiten. Voorbeeld Chinandega: daar wordt ingezet op economische structuurversterking door het ontwikkelen en implementeren van een Nicaraguaanse variant van het triple helix model. Een aanpak die daar wenselijk en zelfs noodzakelijk is om in ieder geval de (op politiek gebaseerde) schotten tussen overheid en bedrijfsleven te slechten en om de rol van de kennisinstellingen beter te verbinden met de arbeidsmarktwensen van het bedrijfsleven. Een stad als Gedaref daarentegen heeft zelfs qua economische structuur nog zo n basaal karakter, dat daar eerste aanzetten voor een triple helix-model moeilijk van de grond kunnen komen Range op dit criterium van meest herkenbare aanwezigheid van DNA-bouwstenen naar minst herkenbaar/ aanwezig: 1. Minsk 2. Bialystok 3. Chinandega en Emfuleni 2 De politieke en economische context vormt een geschikte voedingsbodem voor steun en solidariteit vanuit Eindhoven b Fragiele staten resp. ontbrekende/ tekortschietende bestuurlijke stabiliteit of integriteit 1 Gedaref valt het duidelijkste in deze categorie. De situatie van Gedaref geeft echter ook aan hoe glijdend de schaal kan zijn: hoewel Soedan als een fragiele staat wordt beschouwd, is de zusterstad gelegen in een stabiel deel van het land met een functionerende lokale overheidsstructuur. Gebleken is dat het daardoor op inhoud mogelijk is om in deze stad op een zinvolle wijze te werken aan capaciteitsopbouw van het lokale ambtelijke apparaat en met inschakeling en betrokkenheid van de bevolking en gelijktijdig op afstand te blijven van het landelijke regime. 2 Vanuit Zuid-Sudan is op basis van deze ervaringen- zelfs de vraag gekomen om te ondersteunen bij het opbouwen van de infrastructuur daar na de a.s. onafhankelijkheid. Tegelijkertijd is het risico van legitimatie van een tekortschietende situatie op het gebied van mensenrechten en bestuurlijke integriteit aanwezig 1 Het is van belang hierbij uit te gaan van geobjectiveerde internationale indicatoren zoals het Berlijnse Transparancy International dat het niveau van corruptie van overheden van 178 landen vergelijkt. 2 Steun voor deze benadering kwam van uiterst onverdachte hoek: de om haar principiële benadering bekend staande mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch werd expliciet bevraagd op de casus Gedaref en gaf bij monde van de Brusselse representant- het volgende antwoord: I have consulted our Sudan researcher about your request. Human Rights Watch does not have a policy on the topic you address per se (we are not an aid or service provider). However, we feel it is important to keep in mind that it is not the people of Sudan who are responsible for these crimes. Nor are all authorities at the local level implicated in international crimes. In so far as your efforts are directly helping people who are truly in need and not supporting violations, these efforts should be sustained. If you would like to speak to an organization regarding particularly how to minimize the risk of supporting those responsible for mass atrocities, while still providing services and funding, we suggest you to contact: Oxfam Novib, Cordaid or Sudan Divestment Taskforce.. 2

3 Minsk/Wit-Rusland verkeert qua mensenrechtensituatie en qua bestuurlijke integriteit in een zorgwekkende situatie. Maar ook hier geldt desondanks: naar aanleiding van Kamervragen verwoordde de toenmalige Minister van Buitenlandse Zaken Bot in een brief d.d. 19 oktober 2006 het belang van het continueren van de stedenband met Minsk ondanks de ontwikkelingen in Wit-Rusland op nationaal niveau als volgt: Naar mijn mening vormen stedenbanden een goede manier om met de lagere overheden contact te houden en people to people contacten te bevorderen, juist in een land waar de politieke contacten tussen Nederland (en de EU) nagenoeg afwezig zijn. Contacten met lagere overheden en burgers, indien op goede wijze ingekaderd en gericht op daarvoor openstaande toehoorders, kunnen kennis in Wit-Rusland over Nederland en de EU en op termijn een proces van democratisering bevorderen. Ook andere EU-lidstaten zijn hier van overtuigd en bevorderen actief de samenwerking tussen lagere overheden. b Landen die in staat zijn aan de millenniumdoelstellingen te werken en daar resultaat in te bereiken gelijktijdig is de functionerende overheidsstructuur van Gedaref en de economische context van Minsk zodanig dat hier wel degelijk met succes aan millenniumdoelen gewerkt kan worden en wordt; datzelfde geldt zeker voor Chinandega, hoewel de politieke en bestuurlijke stabiliteit van het land onder druk staat door de aanhoudende controverse tussen sandinisten en liberalen. Een controverse die in zusterstad Chinandega relatief mild van aard is; Emfuleni voldoet met de minste complicaties aan de criteria voor deze categorie, hoewel ook hier de bestuurlijke en politieke stabiliteit onder druk staat door de controverse tussen het regerende ANC en de andere politieke stromen; b Landen waar de hulp wordt afgebouwd omdat ze vrijwel op eigen benen kunnen staan. Bialystok hoort sinds het toetreden van Polen in mei 2004 tot de Europese Unie en valt daarmee feitelijk onder hetzelfde stramien als de andere steden binnen de EU. Daarmee komt deze stad in beeld voor wat eerder in deze notitie als volgt is omschreven: Steden in dergelijke landen kunnen zich beter lenen voor economische samenwerking, mits economisch interessant en -ook hier- passend bij het DNA van Eindhoven. Ook kan een land met een solidariteitsstedenband zich zo ontwikkelen dat het tot deze categorie gaat behoren. Daar komt bij dat Stichting Stedenkontakt Eindhoven-Bialystok na jarenlange inspanningen met succes erin is geslaagd voor haar partners in Bialystok de financiële randvoorwaarden te scheppen om op eigen kracht de projecten uit te voeren die met steun van de stedenbandstichting zijn opgezet. Range op dit criterium van meest geschikte tot minst geschikte voedingsbodem voor steun en solidariteit: 1. Emfuleni 2 Chinandega 3. Minsk 5. Bialystok 3. Niet strijdig met Europees en Rijksbeleid 3

4 Toegepast op de bestaande stedenbanden: b Bialystok: valt inmiddels als Poolse stad binnen de Europese Unie en is formeel daarmee geen subject meer van Nederlandse ontwikkelingssamenwerking. b Chinandega: het kabinet heeft besloten te komen tot een regionaal programma voor de landen Nicaragua en Guatemala, gericht op verbetering van de mensenrechtensituatie, het democratiseringsproces en de veiligheidssituatie in Centraal-Amerika b Emfuleni: samenwerking met deze stad in Zuid-Afrika past binnen rijks- en EU-beleid, maar in de nieuwe landenlijst van BUZA zal Zuid-Afrika via een transitieregeling afgebouwd worden b Gedaref ligt in Noord-Soedan waar de directe ontwikkelingshulp door de Nederlandse overheid is bevroren; hulp via medefinancieringsorganisaties of gemeentelijke programma s worden toegestaan.(eindhoven is de enige Nederlandse stad die in Noord-Sudan een door BUZA erkende stedenband heeft). In de nieuwe landenlijst is (Zuid-)Soedan opgenomen bij die fragiele staten waar Nederland haar hulp op zal richten. b Minsk: In het kader van haar nabuurschapsbeleid sluit de Europese Commissie namens alle lidstaten EU handels- of samenwerkingsovereenkomsten met niet-lidstaten ten zuiden van de Middellandse Zee en in de zuidelijke Kaukasus, alsook met landen uit Oost-Europa waarvan nog geen duidelijkheid bestaat over hun toekomstige betrekkingen met de Europese Unie. Ook Wit- Rusland vormt onderdeel van dit beleid. De geopolitieke situatie van Wit-Rusland en het autoritaire regime zorgen nog steeds voor problemen.zeker sinds de laatste verkiezingen is de steun aan Wit- Rusland beperkt; hetgeen blijkt uit het gegeven dat eind januari 2011 de Europese Commissie sancties heeft uitgevaardigd tegen personen die zij verantwoordelijk acht voor de fraude bij de verkiezingen van december (Eindhoven is de enige stad in de EU die een actieve stedenband heeft met Minsk. In 2005 heeft Eurocities voor de samenwerking met Minsk de Eurocities Award on East- West cooperation toegekend.). Wit-Rusland komt niet voor in de nieuwe landenlijst. Range op dit criterium van minst strijdig naar meest strijdig 1. Emfuleni 2. Chinandega 3. Minsk 5. Bialystok 4. Eindigheid Alle huidige stedenbanden bestaan al langer dan de voorgestelde termijn van 5+3 jaar (met max 2 jaar verlenging). Strikt genomen zouden volgens dit criterium alle stedenbanden per moeten eindigen en nieuwe opgestart. Het vraagt echter te veel ontwikkelcapaciteit om nu alle bestaande stedenbanden in één keer te beëindigen en met nieuwe stedenbanden te starten. Bovendien neemt Eindhoven deel aan de Millennium Gemeente Campagne van VNG-international. De doorlooptijd daarvan is tot Daarom is het voorstel om gefaseerd over te gaan op nieuwe stedenbanden Nuanceringen bij de bestaande stedenbanden: b Byalistok: zie criteria 2 en 3 b Chinandega: heeft een aantal jaren een beperkte activiteiten range gehad. Sinds twee jaren wordt de stedenband met een nieuw programma (economische structuurversterking en beroepsonderwijs) geactiveerd; 4

5 b b b Emfuleni: voert al jaren een programma uit op het gebied van HIV/aids, waste-management, gezondheidszorg en capacity-builing; Gedaref: voert eveneens al jaren een programma uit op het gebied van basale stedelijke infrastructuur (waste, drinkwater, gezondheidszorg) en capacity building. Veel behoefte in andere steden in Sudan aan overdracht van opgebouwde kennis en infrastructuur; Minsk:al vele jaren uitwisseling van personen en projecten vanuit de stedenbandenstichting; in de afgelopen jaren hebben de gemeentelijke activiteiten zich toegespitst op onderzoek van de werkgroep Minsk over de bestuurlijke rol in deze stedenband. Begin 2010 is hierover een raadsbesluit genomen.. 5. Ontbrekende motivatie bij triple helix partners in Eindhoven zelf of in de zusterstad. Die is op dit moment niet aan de orde. In alle zustersteden bestaat een sterke motivatie om de stedenband met Eindhoven in stand te houden. Omgekeerd blijkt uit de evaluatie deel 1 dat in Eindhoven voor al deze stedenbanden in meer of mindere mate particulier draagvlak is. 6. Ranking op alle onderscheidende criteria gezamenlijk Gemeenschappelijkheid in DNAbouwstenen Politieke en economische context Passend in rijksbeleid/ nieuwe landenlijst 1. Minsk 1. Emfuleni 1. Emfuleni 2. Bialystok 2. Chinandega 2. Chinandega 3. Chinandega/Emfuleni 3. Minsk 3. Minsk 5. Bialystok 5. Bialystok 7. Conclusies Wanneer het afwegingskader losgelaten wordt op de bestaande stedenbanden ontstaat een gemêleerd beeld in de ranking. Tegelijkertijd ligt er de opgave om een bezuinigingstaakstelling te realiseren, maar zeker ook een inhoudelijke aanscherping toe te passen op het totale beleidsveld van mondiale bewustwording, gegeven de coalitieambities op het gebied van het bijdragen aan de millenniumdoelstellingen en het bevorderen eerlijke handel en duurzame productie. Wanneer wij de verschillende deelaspecten wegen en de genoemde ambities van de coalitie in het achterhoofd houden, stellen wij de volgende ranking van de stedenbanden voor in aflopende volgorde van belang: 1. Emfuleni 2. Chinandega 3. Minsk 5. Bialystok Als toelichting nog het volgende: Bialystok: valt binnen de EU en komt alleen om die reden al niet meer in beeld als solidariteitsstedenband; Gedaref: hier is in de afgelopen jaren een succesvol programma uitgevoerd op het gebied van basale infrastructuur. De stad kan inmiddels wat dat betreft behoorlijk op eigen benen staan. Om de stap te maken naar een volgende fase waarin de DNAbouwstenen ontwikkeld gaan worden is echter niet aan de orde. Daarvoor is de sociale 5

6 en economische situatie nog te basaal. Bovendien is de politieke context van Noord- Sudan niet van dien aard dat deze goed past bij de categorie landen waar Eindhoven stedenbanden mee aangaat. Minsk: deze stad is duidelijk in een transitiesituatie. Een overgang naar een economische stedenband ligt eerder voor de hand dan het aanhouden van een solidariteitsstedenband (waarbij steun vooral gericht zou moeten zijn op politieke en mensenrechtenverbetering. Alleen dit item is echter te beperkt voor een stedenband. 6