GEMEENTE ROERMOND. Aan de commissie Ruimte. Commissienotitie (voor l<ennisgeving) Datum: 12 november 2012 Portefeuille: BM

Transcriptie

1 ^ gemeente Roermond GEMEENTE ROERMOND Commissienotitie (voor l<ennisgeving) Datum: 12 november 2012 Portefeuille: BM Steller: M. Maessen Afdeling: Stedelijke Ontwikkeling tel. no.: Sociaal Economische Verkenning 2012 Aan de commissie Ruimte 1 SAIVIENVATTING Elk jaar verschijnt de Sociaal Economische Verkenning (SEV) van de gemeente Roermond. Hierin zijn onder andere cijfers over de bevolkingssamenstelling, arbeidsmarkt, werkgelegenheid, winkelaanbod, bedrijventerreinen en woningaanbod verzameld. E,til stelt de Sociaal Economische Verkenning op in opdracht van de gemeente Roermond. De samenvattende conclusie van E.til in de SEV is: "Vorig jaar werd geconcludeerd dat het Roermond, ondanks de crisis, voor de wind was gegaan. Diezelfde conclusie kan dit jaar ook weer getrokken worden. De werkgelegenheid is iets meer gegroeid dan vorig jaar, de werkloosheid is verder afgenomen en de bevolkingsomvang en participatie zijn toegenomen. Daar staat echter tegenover dat in Roermond de arbeidsparticipatie, van met name vrouwen, nog altijd relatief laag is en het aantal mensen in een uitkeringssituatie relatief hoog. Tevens is de in gebruik zijnde winkelvloeroppervlakte afgenomen en het aantal aangeboden commerciële vastgoed-objecten toegenomen. Dit zou kunnen betekenen dat Roermond de grens voor uitbreiding van de retail heeft bereikt. In ieder geval in deze crisistijd. Ondanks deze kanttekeningen is er niet omheen te komen dat Roermond zich ook in 2011 ovenwegend positief op sociaal-economisch gebied heeft ontwikkeld. Mede hierdoor heeft de gemeente afgelopen jaar de titel 'Limburgse Gemeente van het Jaar' geprolongeerd." 2 TOELICHTING De belangrijkste conclusies uit de SEV 2012 zijn de volgende.

2 Pagina 2 Bevolking en arbeidsmarkt Evenals voorgaande jaren was er in 2011 een toename van de bevolking (1,06%), tot inwoners per ,13% ,20% ,44% " ,26% ,10% ,36% % ,88% ,69% % De bevolkingstoename is toe te schrijven aan een positief geboortesaldo, maar vooral aan een positief migratiesaldo. De bevolkingsgroei vindt vooral plaats in de wijken Centrum en Herten. De leeftijdsgroep tussen 25 en 39 jaar is in Roermond beter vertegenwoordigd dan in de rest van Limburg. Dit is ook de leeftijd waarin gezinnen worden gesticht. Het aandeel in de leeftijd O tot en met 4-jarigen is in Roermond inderdaad groter dan in Limburg. De beroepsbevolking neemt toe omdat de potentiële beroepsbevolking toeneemt en de participatiegraad toeneemt (participatiegraad ,6%, ,5% en ,7%). De ingezette werkloosheidsdaling is na stilstand in 2009 weer opgepakt. De werkloosheid ging van 9,4% in 2009, naar 7,4% in 2010 en vervolgens naar 5,5% in Roermond ligt hiermee onder het Limburgse gemiddelde. Door de relatief vele WW- en WWB-uitkeringen lag het aandeel uitkeringsgerechtigden in Roermond iets hoger dan het provinciaal en regionaal gemiddelde (0,5% respectievelijk 2,3%). Na de toename van het aantal personen met een WW-uitkering in Roermond met 44%, tussen 1 januari 2009 en 2010, heeft tussen 1 januari 2010 en 2011 een daling plaatsgevonden van 16.4% ten opzichte van het voorafgaande jaar.. Het aantal arbeidsongeschikte Roermondenaren (WAO en WAZ) nam voor het derde jaar op rij af. Het aantal gesubsidieerde banen vertoonde per 2012 een toename van 2% nadat dit in de twee jaren vooraf is afgenomen. In 2008 was het gemiddeld persoonlijk inkomen per persoon in Roermond Op wijkniveau gezien zijn het Centrum ( ), Herten ( ) en Asenray ( ) koplopers in de gemeente Roermond. Economische structuur De werkgelegenheid in Roermond is in de periode (peildatum 1 april) met 305 arbeidsplaatsen toegenomen. Dit is een toename van 0,88 %. De absoluut grootste groei was in de sectoren detailhandel (+199) en zorg (+441). Grote afnames vonden plaats in de sectoren bouwnijverheid (-142) en ondenvijs (-123). De zorg is in termen van werkgelegenheid de grootste sector van Roermond en ook de twee grootste werkgevers van Roermond zijn hierin actief. Als organisatie is de gemeente Roermond de vijfde grootste werkgever in de gemeente.

3 Pagina 3 Op de stedelijl<e dienstenterreinen is er spralce van een minimale werkgelegenheidstoename (0,1%), in de winkelgebieden is de groei ook klein (0,7%) en op de bedrijventerreinen is de groei aanmerkelijker (2,6%). De groei van de werkgelegenheid komt doordat er meer oprichtingen dan opheffingen van bedrijfsvestigingen zijn geweest, meer nieuwe vestigingen dan vertrekkende vestigingen waren, en er per saldo werkgelegenheidsgroei bij bestaande vestigingen was. In de periode april nam in de toeristisch-recreatieve sector het aantal vestigingen met 17 toe (3,7%)), tenviji de werkgelegenheid met 100 werkenden toenam (3,8%). Het totaal aantal overnachtingen nam in 2011 toe met 10,6%. De overnachtingen op het water vertoonden een grote afname ( ) na de toename van deze overnachtingen (14.034) in het voorafgaande jaar. De toename in het geheel van de overnachtingen komt voor rekening van de overnachtingen op het land (22,1%). Ook de verkoopoppervlakte van de horeca en cateringbedrijven nam in 2011 (3,7%) toe. Roermond heeft relatief veel arbeidsplaatsen, de verhouding arbeidsplaatsen en werkenden bedroeg op 1 april %). Er is in Roermond dus meer werkgelegenheid dan arbeidsmarktparticipatie. In 2010 is de pendelmatrix geactualiseerd (Etil verricht hiertoe eenmaal per vijfjaar onderzoek). 56% van de werkgelegenheid in Roermond wordt ingevuld door inwoners van andere gemeenten. 41% van de Roermondenaren met een baan werkt buiten Roermond. De baanperspectieven voor schoolverlaters in Midden-Limburg zijn goed voor vmbo-tl, vmbotechniek, vmbo-economie, vmbo-verzorging, mbo-groen, mbo-techniek, hbo-onderwijs, hbotechniek en hbo-(para)medisch. Zeer grote knelpunten in de personeelsvoorziening worden verwacht in de beroepsgroepen lagere metaal- en elektrotechnische beroepen en hogere pedagogische beroepen. Stedelijke Ontwikkeling In 2011 is er in Roermond 3,99 ha werklocatie uitgegeven. Deze uitgifte vond bijna uitsluitend op bedrijventerreinen plaats en was meer dan in 2010 en lager dan in de jaren 2009 en 2007, toen er veel nieuwe retaillocaties beschikbaar kwamen. Per 1 januari 2012 bedroeg de beschikbare voorraad 55,98 ha, waarvan 54% terstond uitgeefbaar. Cijfers aangaande de bedrijfsonroerendgoedmarkt Opname in Aanbod per 1- Gemiddelde huur-prijs per m2 per jaar op Bedrijfsruimte m m2 40 Kantoorruimte m m2 97 Winkelruimte m m2 158 Ten opzichte van het voorgaande jaar is minder kantoorruimte en minder winkelruimte opgenomen. De opname van bedrijfsruimte is verdubbeld. Aan de aanbod zijde is de ontwikkeling vergelijkbaar. Het aanbod aan bedrijfsruimte is afgenomen en het aanbod aan kantoor- en winkelruimte is toegenomen. In het geval van de winkelruimte is het aanbod meer dan verdubbeld. De huurprijs van bedrijfsruimte is met enkele euro's gedaald. De huurprijs voor kantoorruimte is met meer dan twintig euro gestegen. De huurprijs voor winkelruimte is met 41 euro gestegen. Het aanbod van m2 is overigens niet gelijk aan leegstand. Wat betreft het aanbod van winkelruimte kan de stijging betekenen dat er ondernemers plannen hebben voor verhuizing.

4 Pagina 4 Aantal winkelvestigingen nam in de periode april 201 O-april 2011 af met 0,2% en de winkelvloeroppervlakte nam af met 2,2%. De totale woningvoorraad nam in 2011 toe met 215 woningen, tenviji het aantal onttrekkingen 11 was. Dit is aanmerkelijk meer dan in 2010 (79), maar kan te wijten zijn aan late gereedmeldingen van woningen (die in 2010 gereed zijn gekomen) en de grote onttrekking (69) van woningen aan de markt in De nieuwbouw (215 woningen) bestond voor 32% uit huunvoningen en voor 68% uit eengezinswoningen. In 2011 waren er 397 (exclusief nieuwbouw) kooptransacties. Dit is 3,1%) van de Roermondse koopwoningen. De gemiddelde koopsom van deze woningen bedroeg , hetgeen 4,3% lager is dan in Eind 2011 werd 7% (tegen 6% in 2010) van de Roermondse koopwoningen echter nog aangeboden, het op één na grootste percentage van alle Limburgse gemeenten. Bovenop dit aanbod is er nog een planvoorraad van netto toevoegingen, dit komt neer op 16,7% netto van de bestaande woningvoorraad. Daarmee heeft Roermond relatief de grootste planvoorraad van Limburg. Beleidsimplicaties De SEV geeft een beeld van de ontwikkelingen en is een momentopname. Bij de interpretatie van deze gegevens voor het gemeentelijke beleid mag niet vergeten worden dat Roermond geen op zich zelfstaand geheel is. (Inter)nationale ontwikkelingen en bovenlokaal beleid hebben immers invloed op deze cijfers. De ontwikkelingen onder de kop bevolking en arbeidsmarkt zijn positief te nomen gezien de grotere (inter)nationale ontwikkelingen. Dit geldt ook voor de ontwikkeling van de economische structuur. Ook afgelopen jaar is werkgelegenheid toegenomen en laat de bedrijvendemografie een positieve balans zien. De bedrijfsonroerend goedmarkt heeft te maken met wisselingen. Bedrijfsruimten zijn meer afgenomen, terwijl kantoor- en winkelruimten het algemene beeld weergeven op het meetmoment. In de markt voor woningen staat licht meer te koop, de gemiddelde koopsom is afgenomen, maar het aantal kooptransacties van bestaande koopwoningen blijft ongeveer gelijk. Strategie De strategie is venvoord in het coalitieprogramma en het collegeuitvoeringsprogramma. Het gesloten Coalitieakkoord "Slagvaardig en spaarzaam" bouwt verder op de fundamenten van de strategische visie "Roermond is een economiscii sterl<e stad met zeer veel werkgelegenheid, voor haar eigen inwoners en voor mensen van (ver) daarbuiten. Dat willen we graag zo houden. Dat betekent dat daarin geïnvesteerd moet worden". Een verdere uitbouw van een gedifferentieerde werkgelegenheid met als basis de maakindustrie en de retailsector, het faciliteren van economische groei, een goede aansluiting tussen vraag een aanbod naar arbeid, verdere bestrijding van (jeugd)werkloosheid, een optimale afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt en het stimuleren van kwalitatief goed onderwijs en "een leven lang leren" geven aan, dat de gemeente Roermond haar arbeidsmarktbeleid in een zo breed mogelijk kader plaatst. De gemeente spant zich maximaal in om mensen aan het werk te helpen.

5 Pagina 5 "Er is nog steeds spral<e van een i<leine tiarde l<ern van sociale problematiek die moeilijk bereikbaar is. De aanpak van deze "harde kern" blijft een prioriteit l-liermee samenhangend willen wij ook blijven investeren in de gemeenschap en de sociale samenhang." De strategie van werkloosheidsbestrijding en economische structuurversterking wordt door de gemeente voortgezet. Werkloosheidsbestrijding De ingezette werkloosheidsdaling is na de stilstand in 2009 weer op gang gekomen. Instrumenten bij de afstemming van aanbod op vraag in de arbeidsmarkt zijn onder andere het productiehuis en de Retail & Business Academy. In samenwerking met de andere gemeenten in de regio is gezamenlijk arbeidsmarktbeleid ontwikkeld. Versterking economische structuur De werkgelegenheid is in de periode gegroeid met 305 (+0,88%) arbeidsplaatsen. Roermond zet met name in op de groei van de sectoren toerisme, detailhandel en maakindustrie, maar blijft ook aandacht houden voor de sector dienstverlening. De werkgelegenheidstructuur en ontwikkeling in het afgelopen jaar is in onderstaande tabel weergegeven. r Bedrijfsssctor Werkzame personen per 1 april % aandeel in totale werkgelegenheid % ontwikkeling werkgelegenheid sector Landbouw, bosbomv en visserij ,71% -5,68% Winning van delfstoffen % 0,00% Industrie ,36% 0.23% Prod,.yistr. v. en handel in electr. aardgas, stroom en gek, luclit ,55% -26,62% Winning.'distr. van water; af/al- en afv'ai-waterbeheer en sanering ,92% -8,26% Bouwniiverheid ,24% -8,70% Groothandel; reparatie van autos ,68% -2,26% Detailhandel ,95% 4,23% Ven/oer en opslag ,55% 0,48% Logies-, maaltijd- en drankverstrekking % 4,37% Informatie en communicatie ,28% 6,40% Financiële instellingen ,33% -3,11% Verhuur van en handel in onroerend goed ,73% 3,23% Advisering, onderzoek en ov, spec, zak, dienstverl ,33% -1,58% Verhuur V, roerende goederen en ov, zak, dienstverl ,36% 0,34% Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte soc, verz ,98% 0,14% OndePfVijs ,71% 4,96% Gezondheids- en welzijnszorg ,55% 6,18% Cultuur, sport en recreatie ,64% -0,52% Overige dienstverlening ,43% 1,30% Totaal In de SEV is in bijlage 6b (pagina 47) de werkgelegenheidsstructuur uit de periode terug te vinden. De werkgelegenheid in de gemeente Roermond heeft zwaartepunten in de industrie, detailhandel en gezondheids- en welzijnszorg. Verder is de werkgelegenheid gespreid tussen de verschillende sectoren. In de afgelopen jaren is gebleken dat de werkgelegenheid in Roermond minder vatbaar was voor economische recessie dan in het verleden.

6 Pagina 6 Toekomst De conjunctuur is bijzonder wispelturig momenteel. Na een bankencrisis en een schuldencrisis is er nog steeds geen sprake van een doorbreking van de neergaande spiraal. In Nederland en Duitsland stokt de economische groei momenteel opnieuw. Voor de gemeente Roermond geldt dat onverminderd "gebouwd" moetworden aan de lokale economie. Het realiseren van randvoorwaarden, acquisitie en regisseren van economische samenwerking blijven van belang. Projecten voor de komende jaren zijn: de samenwerking met de regiogemeenten in regionaal arbeidsmarktbeleid; continuering Servicepunt Detailhandel Roermond/Retail & Business Academy; ontwikkeling bedrijventerreinen Stadsrand-Zuid, Solvay, Oosttangent en Spickerhoven 3; herstructurering op bedrijventerrein Roerstreek; voortzetten gezamenlijke promotie met VW, BIZ en Citymanagement (Citybranding & regiopromotie); het nieuwe winkelen; actualisatie van de detailhandelsnota; aanpak leegstand detailhandel; het ontwikkelen van regionaal zorgbeleid en een zorgacademy; nieuwbouw Regionaal Kennis- en Expertisecentrum; het gebouwelijk samengaan van de Sint Alfonsusschool en speciale basisschool De Balans; samenvoegen van de twee locaties van de nieuwe basisschool Neel; nieuw evenementenbeleid; het uitvoeren van de regionale Economische Uitvoeringsagenda; oppakken acties uit nota integraal horecabeleid; versterking toeristische aantrekkelijkheid; Stichting VW Midden-Limburg; de uitwerking van het Masterplan Maasplassen; aanpak lokale knelpunten N280; aanpak leegstand kantorenmarkt; de ontwikkeling van Roerdelta, Kaleidos, Tegelarijeveld en Componistenbuurt; verdere planvorming Jazz-City / City Meadow; de herinrichting van de Singelring; opwaardering van het stationsgebied. 3 BESLISSING B&W: Het college van B&W heeft kennis genomen van de Sociaal Economische Verkenning Roermond 2012 en heeft besloten de strategie van het versterken van de economische kracht van Roermond (creëren van werkgelegenheid en bestrijding werkloosheid) voort te zetten. Burgemeester en wethouders van Roermond, De secretaris. De wnd. burgemeester, mr. drs. J.J.Th.L. Geraedts H.M.J.M. van Beers

7 Pagina 7 Ter inzage: Sociaal Economische Verkenning Roermond 2012

8 SOCIAAL ECONOMISCHE VERKENNING ROERMOND 2012

9 SOCIAAL ECONOMISCHE VERKENNING ROERMOND 2012 Maastricht, augustus 2012 Drs. H.M.F.G.M. Faun L.G.J. van der Horst MSc.

10 INHOUDSOPGAVE Pagina SAMENVATTING 3 1 INLEIDING Aanleiding Nieuw in deze editie Strategische visie Roermond Leeswijzer 7 2 BEVOLKING EN ARBEIDSMARKT Inleiding Bevolking Beroepsbevolking Werkloosheid Uitkeringen en gesubsidieerde arbeid Gemiddeld Persoonlijk inkomen 16 3 ECONOMISCHE STRUCTUUR Inleiding Werkgelegenheidsstructuur Bedrijvendemografie Toerisme, recreatie en detailhandel Binnenvaart Aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt Pendelstromen 27 4 STEDELIJKE ONTWIKKELING Inleiding Werklocaties Bedrijfsonroerendgoed Woningmarkt 32 LIJST VAN BIJLAGEN Bijlage 1a Administratieve indeling in wijken en buurten 35 Bijlage 1b Oppervlaktegegevens wijken en buurten 36 Bijlage 2a Burgerlijke staat bevolking gemeente Roermond, Bijlage 2b Aantal inwoners naar wijk en buurt, Bijlage 2c Particuliere huishoudens en niet-westerse allochtonen naar wijk en buurt, Bijlage 3 Werkloosheidsontwikkeling, Bijlage 4a Gemiddeld persoonlijk inkomen per inwoner per wijk en buurt, Bijlage 4b Inkomensontvangers per wijk en buurt, Bijlage 5 Indeling economische sectoren volgens de Standaard Bedrijfsindeling 43 Bijlage 6a Vestigingen- en werkgelegenheidsstructuur en ontwikkeling, Bijlage 6b Werkgelegenheidsstructuur en ontwikkeling, Bijlage 6c Vestigingen- en werkgelegenheidsstructuur per wijk en buurt, Bijlage 6d Vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling per wijk en buurt, Bijlage 6e Vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling per vestigingsmilieu, Bijlage 6f Vestigingen en werkgelegenheid naar werklocaties, Bijlage 7 Vestigingen- en werkgelegenheidsstructuur en -ontwikkeling toeristisch-recreatieve sector, Bijlage 8 Personeelskrapte voor elementaire, lagere, middelbare en hogere beroepsgroepen, Limburg en Midden-Limburg, eind Bijlage 9 Pendelmatrix Roermond, Bijlage 10 Aanbodontwikkeling bedrijfsonroerendgoed, Sociaal Economische Verkenning Roermond

11 Bijlage 11 Referentieset branche-indeling detailhandel 56 Bijlage 12a Winkelaanbod naar wijk, Bijlage 12b Winkelaanbod belangrijke winkellocaties, Bijlage 13 Woningbestand naar wijk en buurt, ontwikkeling LIJST VAN STATEN Staat 2.1 Bevolkingsontwikkeling, Staat 2.2 (Potentiële) beroepsbevolking en participatie naar geslacht, Staat 2.3 Ontwikkeling uitkeringen, Staat 2.4 Aantal WSW-werkplekken, Staat 2.5 Gemiddeld persoonlijk inkomen per wijk, Staat 3.1 Aantal werkzame personen, gemeenten Midden-Limburg, Staat 3.2 Vestigings- en werkgelegenheidsstructuur naar vestigingsmilieus, Staat 3.3 Bedrijvendynamiek, Staat 3.4 Verkoopoppervlakte horeca- en cateringbedrijven, Staat 3.5 Aantal kamers, bedden en overnachtingen, Staat 3.6 Vestigings- en werkgelegenheidsstructuur toeristische sector, Staat 3.7 Detailhandelstructuur, Staat 3.8 Goederen overslag over water, Staat 3.9 Perspectief op baan voor schoolverlaters naar opleidingstype, Limburg en Midden-Limburg, eind Staat 4.1 Openbare werklocaties, 1 januari Staat 4.2 Uitgifte openbare werklocaties in ha, Staat 4.3 Marktontwikkeling bedrijfsonroerendgoed, Staat 4.4 Woningvoorraad naar woningtype LIJST VAN FIGUREN Figuur 2.1 Bevolkingsstructuur, januari Figuur 2.2 Aantal inwoners naar wijken, januari Figuur 2.3 Ontwikkeling arbeidsparticipatie, Figuur 2.4 Arbeidsmarktparticipatie, Figuur 2.5 Werkloosheidsontwikkeling: werkloosheidspercentage, Figuur 2.6 Werkloosheidsduur, Figuur 2.7 Werkloosheidsduur, januari Figuur 2.8 Samenstelling werklozenbestand naar leeftijd, januari Figuur 2.9 Inkomensontwikkeling in de wijken, Figuur 3.1 Werkgelegenheid naar sector, Figuur 3.2 Top 10 grootste werkgevers naar aantal arbeidsplaatsen, Figuur 3.3 Werkgelegenheidsontwikkeling binnen de gemeente Roermond, Figuur 3.4 Starters en faillissementen Roermond, Figuur 3.5 Pendel 27 Figuur 4.1 Aanbodontwikkeling, (m 2 ) 30 Figuur 4.2 Woningvoorraadontwikkeling, Sociaal Economische Verkenning Roermond

12 SAMENVATTING Bevolking en arbeidsmarkt Het eerste hoofdstuk in de Sociaal Economische Verkenning Roermond staat in het teken van bevolking en arbeidsmarkt. De bevolkingsontwikkeling is hierbij het uitgangspunt, van daaruit wordt gekeken hoeveel inwoners van Roermond op de arbeidsmarkt participeren en welk deel hiervan werkloos is of anderszins een uitkering heeft. Ten slotte wordt gekeken naar het gemiddeld inkomen van de inwoners van Roermond. In tegenstelling tot in grote delen van Limburg is er in Roermond nog steeds sprake van bevolkingsgroei. Dit is voor een klein deel toe te schrijven aan een positief geboortesaldo (+48), maar vooral aan een positief migratiesaldo (+540). Ten opzichte van het Limburgs gemiddelde onderscheidt Roermond zich door relatief aanzienlijk meer inwoners tussen de 25 en de 40 jaar. Dit is de leeftijdscategorie waarin de meeste gezinnen kinderen krijgen. Hierdoor is ook het aantal 0- tot 9- jarigen relatief groot. De bevolkingstoename vond in 2011 vooral plaats in de wijken Herten, Asenray en Centrum. De toename in deze wijken komt mede door de bouw van nieuwe woningen aldaar. Doordat het aantal jarige inwoners van Roermond (de potentiële beroepsbevolking) toeneemt, neemt ook de beroepsbevolking toe. De groeiende bevolking is hiervoor niet de enige verklaring, ook de participatiegraad is de afgelopen jaren toegenomen, van 66,6% in 2007 tot 69,7% in Roermond heeft (net als de rest van Limburg) op dit gebied nog een inhaalslag te maken: de participatie ligt ook in 2011 nog onder het landelijk gemiddelde van 71,6%. Wel komt de participatie in Roermond steeds meer bij het regionaal gemiddelde (70%). De participatie onder mannen is zelfs hoger dan elders in de regio. Onder vrouwen ligt deze tussen het regionaal en het provinciaal gemiddelde, maar ruim onder het landelijk gemiddelde. De afnemende werkloosheid heeft zich in Roermond ook in 2011 voortgezet. In 2011 lag de werkloosheid in Roermond gemiddeld met 5,5% bijna anderhalf procentpunt onder het Limburgse gemiddelde en nadert daarmee het regionaal gemiddelde van iets minder dan 5%. De werkloosheidsafname heeft zich vooral voorgedaan onder degenen die langer dan een jaar werkloos waren. Binnen de groep niet-werkende werkzoekenden is het aandeel jongeren (jonger dan 27) in Roermond relatief klein, ten opzichte van elders in de provincie. Ook het aantal WW-, WAZ- en WAO-uitkeringen is in 2011 afgenomen. Voor de WAO en WAZ is dit een doorlopende trend, maar de WW-uitkeringen waren in 2010 nog toegenomen. Het aantal Wajong- en WWB-uitkeringen was wel iets toegenomen. Per saldo nam het totaal aantal uitkeringen af, maar ligt het nog boven het Limburgs en Midden-Limburgs gemiddelde. De perspectieven op de arbeidsmarkt zijn in Midden-Limburg voor de meeste gediplomeerde schoolverlaters de komende jaren (tot en met 2016) veelal redelijk tot goed. Vanuit de vraagkant (de werkgevers) gekeken, zal er krapte op de arbeidsmarkt ontstaan: er is meer vraag dan instroom uit het onderwijs. Het verschilt echter per opleidingsrichting en beroepsgroep hoe groot de krapte is. Economische structuur In het hoofdstuk economische structuur wordt dieper ingegaan op de werkgelegenheid naar sector, de ontwikkelingen in termen van werkgelegenheidstoe- of afname en bedrijvendemografie. Roermond bekleedt als centrumgemeente een belangrijke positie in de regionale werkgelegenheid. Deze positie wordt ook expliciet in de strategische visie genoemd. Het aantal arbeidsplaatsen Sociaal Economische Verkenning Roermond

13 binnen de gemeentegrenzen overstijgt het daadwerkelijk aantal werkende Roermondenaren. Dit komt door de grote inkomende pendelstroom. Meer dan de helft van de arbeidsplaatsen in Roermond wordt ingenomen door mensen die niet in de gemeente wonen. Ondanks de economische onzekerheid is de werkgelegenheid in Roermond ook tussen 2010 en 2011 (peildatum 1 april), net als het jaar ervoor, nog licht toegenomen tot werkzame personen. Deze toename van ruim 300 arbeidsplaatsen was groter dan het jaar ervoor, maar (logischerwijze) minder groot dan voor het begin van de kredietcrisis. De groei van de werkgelegenheid tussen 2010 en 2011 is vooral te danken aan de gezondheids- en welzijnszorg. Deze sector, die al de grootste in werkgelegenheid was, is met bijna 450 arbeidsplaatsen gegroeid. In relatief opzicht ontwikkelden ook de sector informatie en communicatie en de horeca zich goed. De relatief grootste daling was in de nutsbedrijven en de bouw. De groei van de werkgelegenheid komt zowel door nieuwe oprichtingen als door groei van bestaande bedrijven. Per saldo verhuisden er wel meer bedrijven uit Roermond dan er naar Roermond toe kwamen. Dit negatieve vestigingssaldo wordt echter ruimschoots gecompenseerd door het saldo van nieuwe oprichtingen en overige werkgelegenheidsgroei. Binnen de gemeentegrenzen waren er enkele verschillen in werkgelegenheidsontwikkeling, zo was er in sommige wijken groei door nieuwe vestigingen (Designer Outlet Center in Maas & Maashaven), in andere groeide de werkgelegenheid bij de zittende bedrijven (binnenstad en De Wijher e.o.) en er vonden verplaatsingen plaats tussen wijken, waardoor de groei in de ene wijk ten koste van de werkgelegenheid in de andere wijk ging (verplaatsing van Tegelarijeveld/Broekhin naar Kern Maasniel). Ook tussen de vestigingsmilieus zijn er verschillen: de grootste groei was er (per saldo) op de bedrijventerreinen, met slechts een bescheiden groei op de stedelijke dienstenterreinen en in de winkelgebieden. Wel nam het aantal vestigingen in de winkelgebieden meer toe dan op de bedrijven- en dienstenterreinen. Een sector die in Roermond volop in de aandacht staat, is de detailhandel. Mede door enkele retaillocaties met bovenregionale aantrekkingskracht is deze sector in aantallen vestigingen de grootste van Roermond en in werkgelegenheid de derde sector, na de gezondheids- en welzijnszorg en de industrie. Deze werkgelegenheid nam tussen 2010 en 2011 ook weer met ruim 4% toe. Tegen de trend van de afgelopen jaren in, is de ontwikkeling in aantal vestigingen in 2011 gestagneerd: dit bleef vrijwel constant. Daarbij nam de winkelvloeroppervlakte zelfs af. Midden-Limburg heeft een gevarieerd toeristisch profiel. Roermond maakt hier als centrumstad binnen de regio een belangrijk deel van uit. Afgelopen jaar zijn het aantal (direct) aan toerisme gerelateerde bedrijfsvestigingen en werkgelegenheid in Roermond met bijna 4% toegenomen. De verkoopoppervlakte van de hotels, fastservicesector en drankengelegenheden nam ook toe, die van restaurants nam af. De grotere oppervlakte van de hotels vertaalt zich ook in een toename van het aantal kamers, bedden en overnachtingen. Het aantal overnachtingen op het water nam fors af. Dit is wellicht door het matige weer in de zomer te verklaren. Stedelijke ontwikkeling Passend bij de rol als centrumgemeente heeft Roermond ook enkele werklocaties van bovengemeentelijk en zelfs bovenregionaal belang. Het gaat hierbij om bedrijventerreinen, stedelijke dienstenterreinen en bijzondere retaillocaties. Vooral op de bedrijventerreinen is nog uitbreiding mogelijk. Afgelopen jaar is circa 3,7 hectare aan nieuwe bedrijventerreinen uitgegeven, waarvan het meest aan de Zuidelijke Stadsrand. Daardoor was er op 1 januari van dit jaar nog ruim 49 hectare aan bedrijventerreinen beschikbaar voor uitgifte, waarvan 26 hectare terstond. Op de stedelijke dienstenterreinen werd slechts 0,3 hectare uitgegeven, waardoor er nog bijna 7 hectare uitgeefbaar is, waarvan 4 terstond. Sociaal Economische Verkenning Roermond

14 Het aangeboden bedrijfsonroerend goed is in 2011 in aantallen objecten toegenomen. Wel is het aantal aangeboden vierkante meters bedrijfsruimte fors afgenomen. De gemiddelde jaarhuurprijs per m² winkelruimte van het op 1 januari beschikbare aanbod bedroeg 158. Dit is hoger dan de prijs per m² bedrijfsruimte ( 40 per jaar) en iets lager dan de prijs voor kantoorruimte ( 97 per jaar/per m²). Naast de commerciële kant van de stedelijke ontwikkeling is er ook de woningmarkt. Zoals eerder opgemerkt, groeit het aantal inwoners (en daarmee het aantal huishoudens) nog in Roermond. De woningvoorraadbehoefte neemt daardoor ook nog steeds toe, waardoor er nog voldoende vraag is naar nieuwbouwwoningen. In 2010 werden er per saldo 215 woningen aan de Roermondse woningvoorraad toegevoegd (226 toevoegingen, 11 onttrekkingen). In 2010 vond bij circa 3% van de Roermondse koopwoningen een transactie plaats. Eind 2010 werd 7% van de Roermondse koopwoningen nog aangeboden, dit is één procentpunt meer dan een jaar eerder. Bovenop dit aanbod is er nog een planvoorraad van netto toevoegingen, dit komt neer op 16,5% van de bestaande woningvoorraad. Daarmee heeft Roermond relatief de grootste planvoorraad van Limburg, bijna twee procentpunt meer dan Weert, de nummer twee van de lijst. Conclusie Vorig jaar werd geconcludeerd dat het Roermond, ondanks de crisis, voor de wind was gegaan. Diezelfde conclusie kan dit jaar ook weer getrokken worden. De werkgelegenheid is iets meer gegroeid dan vorig jaar, de werkloosheid is verder afgenomen en de bevolkingsomvang en participatie zijn toegenomen. Daar staat echter tegenover dat in Roermond de arbeidsparticipatie, van met name vrouwen, nog altijd relatief laag is en het aantal mensen in een uitkeringssituatie relatief hoog. Tevens is de in gebruik zijnde winkelvloeroppervlakte afgenomen en het aantal aangeboden commerciële vastgoedobjecten toegenomen. Dit zou kunnen betekenen dat Roermond de grens voor uitbreiding van de retail heeft bereikt. In ieder geval in deze crisistijd. Ondanks deze kanttekeningen is er niet omheen te komen dat Roermond zich ook in 2011 overwegend positief op sociaal-economisch gebied heeft ontwikkeld. Mede hierdoor heeft de gemeente afgelopen jaar de titel Limburgse Gemeente van het Jaar geprolongeerd. Sociaal Economische Verkenning Roermond

15 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding Een gemeente is voortdurend in beweging. Zeker bij een centrumgemeente als Roermond is het voor beleidsmakers van belang een vinger aan de pols te houden bij een aantal belangrijke ontwikkelingen. Voor het leggen van de basis voor sociaal en ruimtelijk-economisch beleid heeft de Gemeente Roermond in 2001 voor het eerst aan Etil gevraagd om sociaal- en ruimtelijk-economische kerncijfers over de gemeente Roermond te verzamelen en te monitoren. Door dit jaarlijks te herhalen ontstaat een duidelijk beeld van de veranderingen die van jaar tot jaar plaatsvinden. Sinds de verschijning van de eerste rapportage in 2001 is de voorliggende rapportage alweer de twaalfde uitgave: Sociaal-economische Verkenning Roermond In dit rapport wordt op basis van diverse thema s een beeld geschetst van de sociaal- en ruimtelijkeconomische structuur van de gemeente Roermond. De meest recente momentopname van de Roermondse gegevens in deze rapportage heeft betrekking op de structuur per 1 januari Indien dit niet mogelijk is, wordt dit aangegeven. Omdat sommige gegevens over het voorgaande jaar een voorlopig karakter hebben, kunnen zij in de loop van het jaar met terugwerkende kracht gecorrigeerd worden. Derhalve moet Etil achteraf in een beperkt aantal gevallen kleine correcties doorvoeren. Het betreft te allen tijde dusdanig marginale aanpassingen dat ze geen enkele invloed hebben op de conclusies die getrokken zijn. Dit is veelal het geval bij gegevens over vestigingen en werkgelegenheid, afkomstig uit het Vestigingenregister Limburg (VRL). 1.2 Nieuw in deze editie Vergeleken met voorgaande edities van de SEV Roermond zijn er dit jaar enkele wijzigingen doorgevoerd. Gegevens over arbeidsparticipatie zijn ook afgezet tegen de overige gemeenten in Midden- Limburg. Gegevens over WWB/UGA en I/D-banen/WIW komen niet langer terug in de SEV Roermond. Op basis van het RAIL-onderzoek 2012 zijn er gegevens over de aansluiting onderwijsarbeidsmarkt toegevoegd. In het hoofdstuk over economische structuur is nu ook informatie over overslag binnenhavens te vinden. 1.3 Strategische visie Roermond 2020 In 2008 heeft de Gemeente Roermond de Strategische Visie Roermond 2020 vastgesteld. Hierin is de overkoepelende doelstelling geformuleerd dat Roermond in 2020 een stad is die niet alleen leeft, maar ook sociaal is, die bruist, een prachtige stad, een compacte en complete centrumstad, die samenwerkt met de regio, een duurzame stad, een goed bestuurde stad en een economisch sterke stad. Kortom, een stad voor mensen van alle leeftijden voor alle bevolkingsgroepen, waar het goed wonen, werken, vertoeven en recreëren is. Deze hoofddoelstelling is uitgesplitst in zes strategische gebieden. Roermond: Levende stad Doelstellingen hierbij zijn het behouden en versterken van voorzieningen op cultureel gebied, Sociaal Economische Verkenning Roermond

16 waardoor bewoners en bezoekers aangetrokken en behouden worden. Roermond: Regiostad Doelstellingen hierbij zijn het samenwerken met buurgemeenten in de (Eu)regio, om het gezamenlijke toeristisch potentieel te benutten, waarbij Roermond optreedt als centrum voor culturele en maatschappelijke voorzieningen met veel werkgelegenheid en detailhandel. Roermond: Sociale stad Doelstellingen hierbij zijn het blijven investeren in veiligheid, de aanpak van sociale problemen en in de gemeenschap en de sociale samenhang. Roermond: Economisch sterke stad Hieronder wordt verstaan het bevorderen van de werkgelegenheid in de groeisectoren gezondheids- en welzijnszorg, industrie, handel en dienstverlening en tevens het bevorderen van de bereikbaarheid van en naar de (Eu)regio. Roermond: Prachtige stad Roermond wil met de ligging in Midden-Limburg (bij de Maasplassen) en met het historische karakter de kansen op het gebied van toerisme en recreatie benutten en tevens voor burgers en bedrijven de inrichting van de openbare ruimte optimaliseren. Roermond: De Gemeente Doelstellingen op dit gebied zijn de betrokkenheid van bestuurders bij de burgers en het zorgen voor een excellente gemeentelijke dienstverlening. Een deel van de doelstellingen en subdoelstellingen die de Gemeente Roermond zich heeft gesteld, kunnen in cijfers worden uitgedrukt en dus gemonitord worden. In deze sociaal-economische verkenning wordt, waar mogelijk, een verband gelegd tussen de doelstellingen in de strategische visie en de kwantitatieve gegevens die hier thematisch mee samenhangen. 1.4 Leeswijzer Na deze inleiding wordt in hoofdstuk 2 de ontwikkeling van de bevolking en arbeidsmarkt beschreven. Vanuit het aantal inwoners en de bijbehorende beroepsbevolking wordt de lijn achtereenvolgens doorgetrokken naar werkloosheid, uitkeringen, gesubsidieerde arbeid en besteedbaar inkomen. In hoofdstuk 3 wordt nader ingegaan op de economische structuur van de gemeente Roermond. Achtereenvolgens wordt ingezoomd op de werkgelegenheidsstructuur, de bedrijvendemografie, toerisme en recreatie, binnenvaart, de aansluiting onderwijs-arbeidmarkt en pendelstromen. Hoofdstuk 4 focust op de stedelijke ontwikkeling van de gemeente Roermond. Daarbij wordt ingegaan op werklocaties, bedrijfsonroerendgoed en de woningvoorraad. Sociaal Economische Verkenning Roermond

17 2 BEVOLKING EN ARBEIDSMARKT 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de bevolkings- en arbeidsmarktsituatie van de gemeente Roermond. In de onderstaande figuur zijn de belangrijkste samenhangende onderdelen van de bevolking en de arbeidsmarkt schematisch weergegeven. Het uitgangspunt is de totale bevolking en de ontwikkeling hiervan (dit wordt behandeld in paragraaf 2.2). Alleen de mensen van 15 tot en met 64 jaar worden gerekend tot de potentiële beroepsbevolking. Niet iedereen in die leeftijdsgroep participeert echter op de arbeidsmarkt. De participatiegraad bepaalt de omvang van de daadwerkelijke beroepsbevolking (pargraaf 2.3). De beroepsbevolking bestaat uit zowel de mensen met een baan, als de personen die actief op zoek zijn naar werk (paragraaf 2.4). Het overige deel van de potentiële beroepsbevolking is niet (actief) op zoek naar werk, bijvoorbeeld vanwege arbeidsongeschiktheid, men een opleiding doet, vervroegd gepensioneerd is, zorgtaken heeft of om een andere reden. In paragraaf 2.5 van dit hoofdstuk wordt een deel van de niet-beroepsbevolking door middel van uitkeringen in beeld gebracht, evenals de gesubsidieerde arbeid. Het gemiddeld persoonlijk inkomen wordt in paragraaf 2.6 in beeld gebracht. Sociaal Economische Verkenning Roermond

18 2.2 Bevolking 1 Roermond spreekt in de strategische visie 2020 de ambitie uit te willen blijven groeien door aantrekkelijke woonmilieus en voorzieningen te bieden die ervoor zorgen dat de huidige inwoners in Roermond willen blijven wonen en er mensen van buiten Roermond aangetrokken worden om zich in de gemeente te vestigen. In 2011 is deze groeiambitie, net als in voorgaande jaren, gehaald. De bevolking groeide met ruim één procent. Het geboorteoverschot bedroeg 48, een daling ten opzichte van De grootste groei is nog steeds toe te schrijven aan de inkomende migratie. Het migratiesaldo was 540 in 2011, een forse groei ten opzichte van Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In % Abs. In % Bevolking per Levendgeborenen 529 0, , , , ,02 Overledenen 485 0, , , , ,94 Geboorteoverschot 44 0, , , , ,09 Inkomende migratie , , , , ,69 uit binnenland , , , , ,78 uit buitenland 364 0, , , , ,91 Uitgaande migratie , , , , ,72 naar binnenland , , , , ,24 naar buitenland 560 1, , , , ,47 Migratiesaldo 140 0, , , , ,97 Saldocorrectie 14 0, , ,05-1 0,00 x x Bevolkingsgroei 198 0, , , , ,06 Bevolking per Staat 2.1 Bevolkingsontwikkeling, Bron: CBS, Etil, Met deze mate van bevolkingstoename week Roermond licht af van de regionale ontwikkeling. In Midden-Limburg nam het aantal inwoners in 2011 ook toe, zij het slechts met 0,09%. De groei in Midden-Limburg was met name te danken aan de bevolkingsgroei in Roermond. Naast Roermond groeide de bevolking van Midden-Limburg alleen in Nederweert (0,6%) en Weert (0,2%). Ook in 2010 kende Midden-Limburg een kleine groei van 0,14%. Geheel tegen de ingezette trend van bevolkingskrimp toonde ook de provincie Limburg weer een (zeer) kleine groei van 0,03%. De groei in 2011 werd veroorzaakt door een positief migratiesaldo, dat groter was dan de negatieve natuurlijke aanwas. De gemeente Roermond heeft een relatief jonge leeftijdsopbouw (figuur 2.1). Wat opvalt is het relatief grote aandeel jarigen in de gemeente Roermond ten opzichte van het provinciaal en regionaal gemiddelde. Dit is ook de leeftijdsgroep waarin de meeste mensen kinderen krijgen. Dit is terug te zien in het relatief grote aantal kinderen in de leeftijdsgroep 0-9 jaar. De jarigen zijn daarentegen relatief ondervertegenwoordigd vergeleken met de provincie en de regio Midden- Limburg. Er is dus minder sprake van vergrijzing De CBS-cijfers inzake het aantal bewoners op 1 januari (staat 2.1) wijken (enigszins) af van de cijfers van De gegevens over het jaar 2011 zijn voorlopige gegevens. De gegevens over het jaar 2010 zijn met terugwerkende kracht gecorrigeerd. Sociaal Economische Verkenning Roermond

19 Leeftijdsgroepen 95 e.o In % Figuur 2.1 Bevolkingsstructuur, januari 2012 Bron: CBS, Etil, Limburg Midden-Limburg Roermond Het aantal ongehuwde burgers en het aantal gescheiden burgers nemen in Roermond toe, terwijl het aantal gehuwde burgers voortdurend daalt. Er zijn meer ongehuwde dan gehuwde burgers (exclusief gescheiden en verweduwde burgers). De aandelen van de ongehuwde burgers en gescheiden burgers in de totale bevolking van Roermond zijn beide toegenomen ten koste van het aandeel van de gehuwde burgers. Het aandeel verweduwde burgers in de totale bevolking is het afgelopen jaar gelijk gebleven. In 2011 was 40,9% van de burgers gehuwd, 44,3% ongehuwd, 8,8% gescheiden en 6,1% verweduwd. Van de verweduwden was 20% man en 80% vrouw (zie bijlage 2a). In 2012 kenden drie wijken een afname van de bevolking en zes een toename (figuur 2.2 en bijlage Sociaal Economische Verkenning Roermond

20 2b) 4. De wijken waar de bevolking in 2012 afnam, zijn Donderberg/Hoogvonderen (-0,9%), Roermond-Oost (-0,5%) en Swalmen (-0,4%). De wijken Donderberg/Hoogvonderen en Swalmen werden ook in het voorafgaande jaar al geconfronteerd met een daling van het aantal inwoners. In de volgende wijken was in 2012 sprake van een bevolkingstoename: Herten (2,5%), Asenray (2,3%), Centrum (1,6%), Roermond-Zuid (0,6%), Maasniel (0,5%) en Donderberg/Roosendael (0,5%). De wijken Asenray, Roermond-Zuid en Donderberg/Roosendael kenden vorig jaar nog een afname van het aantal inwoners. De wijk Maasplassen is per 1 januari 2012 een nieuwe wijk in Roermond 5. Maasplassen Asenray Donderberg/Roosendael Roermond-Zuid Donderberg/Hoogvonderen Roermond-Oost Herten Maasniel Swalmen Centrum Figuur 2.2 Aantal inwoners naar wijken, januari Bron: Gemeente Roermond, Etil, In bijlage 2 is meer informatie op wijk- en buurtniveau opgenomen. Deze wijk komt voort uit de voormalige buurt Maas/Maashaven en delen van de buurten Merum en Verspreide Huizen Swalmen. Sociaal Economische Verkenning Roermond

21 2.3 Beroepsbevolking De potentiële beroepsbevolking is in Roermond in 2012 licht toegenomen (1,4%) ten opzichte van 2007 (staat 2.2). In de regio Roermond (1,8%) en Limburg (2,3%) is de potentiële beroepsbevolking in de periode gedaald, terwijl landelijk de potentiële beroepsbevolking nog groeide (0,6%). De ontwikkeling van de daadwerkelijke beroepsbevolking geeft een enigszins ander beeld. Deze is in de periode niet alleen landelijk toegenomen, maar ook in Roermond, de regio Roermond en in Limburg. Dit is voornamelijk te danken aan een toename van de participatiegraad van vrouwen. In Limburg is in de periode het aantal mannen dat deel uitmaakt van de beroepsbevolking, afgenomen. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat de afname van het aantal mannen dat deel uitmaakt van de potentiële beroepsbevolking, groter is dan de toename van de arbeidsparticipatie. De totale participatiegraad ligt in Roermond iets lager dan het landelijk en regionaal gemiddelde, maar ligt iets boven het provinciaal gemiddelde (figuur 2.3) a jarigen b Beroepsbevolking Participatie (%) jarigen b Beroepsbevolking Participatie (%) Nederland Totaal , ,6 Mannen , ,6 Vrouwen , ,4 Limburg Totaal , ,6 Mannen , ,5 Vrouwen , ,4 Regio Roermond Totaal , ,0 Mannen , ,9 Vrouwen , ,8 Roermond Totaal , ,7 Mannen , ,2 Vrouwen , ,1 a Raming Etil op basis van CBS-gegevens. b Potentiële beroepsbevolking. Staat 2.2 (Potentiële) beroepsbevolking en participatie naar geslacht, (peildatum: 1 januari) Bron: CBS, Etil, % Nederland Limburg Regio Roermond Roermond Figuur 2.3 Ontwikkeling arbeidsmarktparticipatie, (in %) Bron: CBS, Etil, Sociaal Economische Verkenning Roermond

22 De arbeidsparticipatie in Roermond (69,7%) ligt iets lager dan de arbeidsparticipatie in Midden- Limburg (70,5%). In de gemeenten Nederweert, Maasgouw, Weert en Leudal ligt de arbeidsparticipatie hoger dan het gemiddelde van Midden-Limburg. Naast Roermond ligt de arbeidsparticipatie ook in de gemeenten Roerdalen en Echt-Susteren lager dan het gemiddelde van Midden- Limburg. 75,0% 70,0% 65,0% 60,0% 55,0% 50,0% Figuur 2.4 Arbeidsmarktparticipatie, 2012 (in %) Bron: CBS, Etil, Werkloosheid De in 2006 ingezette werkloosheidsdaling is in 2009, onder invloed van de crisis, tot tijdelijke stilstand gekomen. In 2010 en 2011 is de werkloosheid in alle gebieden namelijk weer gedaald. In Roermond daalde de werkloosheid van 7,4% in 2010 tot 5,5% in Ook elders in de provincie nam de werkloosheid af 6. In Limburg was er sprake van een daling van 7,7% in 2010 naar 6,9% in Het werkloosheidspercentage in Roermond ligt hiermee onder het Limburgs gemiddelde. Wel lag de werkloosheid in Roermond, evenals in de voorgaande jaren, boven het gemiddelde van de regio Roermond en Midden-Limburg. 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Figuur 2.5 Werkloosheidsontwikkeling: werkloosheidspercentage, (jaargemiddelde) Bron: UWV WERKbedrijf, Etil, Roermond incl. Swalmen Oud-Roermond Regio Roermond Midden-Limburg Limburg 6 Etil hanteert jaargemiddelden om de gevolgen van seizoensinvloeden te elimineren. Sociaal Economische Verkenning Roermond

23 Zoals figuur 2.6 laat zien is het aantal werklozen dat korter dan een half jaar werkloos is, tot begin 2010 toegenomen. Halverwege 2010 was er sprake van een forse afname van het aantal werklozen dat korter dan een half jaar werkloos was, terwijl dit aantal aan het begin van 2011 door de gebruikelijke seizoensinvloeden weer licht was toegenomen. Halverwege 2011 nam dit aantal weer flink af om vervolgens tot begin 2012 ook weer flink te stijgen tot net iets onder het niveau van het jaar ervoor. Het aantal werklozen dat korter dan een jaar werkloos is, vormde in januari % van het Roermondse werklozenbestand. Het aantal langdurig werklozen (twee jaar en meer) wordt gekenmerkt door een afname sinds 2009 en is in het eerste kwartaal van 2012 stabiel gebleven Figuur 2.6 Werkloosheidsduur, Bron: UWV WERKbedrijf, Etil, <= 0,5 jaar 0,5-1 jaar 1-2 jaar 2-3 jaar >= 3 jaar Er waren op 1 januari 2012 slechts kleine verschillen tussen Roermond en Limburg in de opbouw van het NWW-bestand naar werkloosheidsduur (figuur 2.7). Het aandeel 2-3 jaar werklozen is in Roermond wel groter dan in Limburg (14 tegen 11%), het aandeel 1-2 jaar werklozen is in Roermond kleiner dan in Limburg (14 tegen 16%). Roermond 36% 12% 14% 14% 25% Limburg 34% 13% 16% 11% 25% 0% 20% 40% 60% 80% 100% <= 0,5 jaar 0,5-1 jaar 1-2 jaar 2-3 jaar >= 3 jaar Figuur 2.7 Werkloosheidsduur, januari 2012 Bron: UWV WERKbedrijf, Etil, Qua leeftijdsopbouw van het werklozenbestand wijkt de gemeente Roermond op enkele punten af van het provinciaal gemiddelde (figuur 2.8). Het aandeel jarigen is in Roermond groter dan in Limburg. Dit komt ook overeen met de leeftijdsopbouw in Roermond, aangezien een relatief groot Sociaal Economische Verkenning Roermond

24 deel van de bevolking in de leeftijdsgroep jaar valt. Het aandeel werklozen in de leeftijdscategorie <27 jaar is kleiner dan het provinciaal gemiddelde, dus er is minder sprake van jeugdwerkloosheid. Roermond 8% 37% 30% 25% Limburg 11% 33% 30% 26% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% < 27 jaar jaar jaar >55 jaar Figuur 2.8 Samenstelling werklozenbestand naar leeftijd, januari 2012 Bron: UWV WERKbedrijf, Etil, Uitkeringen en gesubsidieerde arbeid Het percentage uitkeringsgerechtigden lag in Roermond op 1 januari 2011 boven het provinciaal en regionaal gemiddelde (staat 2.3). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het relatief hoge percentage WWB ers en WW ers. Het percentage WAZ- en Wajong-uitkeringen lag op 1 januari 2011 onder het regionaal en het provinciaal gemiddelde. Het aandeel WAO ers was ook lager dan gemiddeld in Limburg, maar hoger dan in Midden-Limburg. Ten opzichte van 1 januari 2010 is het aantal uitkeringsgerechtigden, net zoals regionaal en provinciaal, afgenomen. Tussen 2009 en 2010 was er nog sprake van een toename van het aantal uitkeringsgerechtigden, zowel in Roermond als provinciaal en regionaal. WAO WAZ Wajong WW WWB Totaal Abs. % a Abs. % a Abs. % a Abs. % a Abs. % a Abs. % a Roermond , , , , , , , , , , , , ,4 80 0, , , , ,4 Midden-Limburg , , , , , , , , , , , , , , , , , ,1 Limburg , , , , , , , , , , , , , , , , , ,9 a Aantal uitkeringen afgezet tegen het aantal jarigen (potentiële beroepsbevolking). Staat 2.3 Ontwikkeling uitkeringen, (peildatum 1 januari) Bron: CBS, Etil, Het totaal aantal gesubsidieerde WSW-werkplekken nam in 2012 met 2% toe tot 599 (staat 2.4). In 2010 en 2011 nam het aantal WSW-werkplekken nog af. Begin: WSW % Staat 2.4 Aantal WSW werkplekken, Bron: Gemeente Roermond, Sociaal Economische Verkenning Roermond

25 2.6 Gemiddeld Persoonlijk inkomen 7 Het gemiddeld persoonlijk inkomen 8 per persoon bedroeg in Roermond in (staat 2.5). In 2008 steeg dit inkomen met 4,8% ten opzichte van Verder bestaan er tussen de wijken in de gemeente Roermond aanzienlijke verschillen in het gemiddeld persoonlijk inkomen per persoon. Het hoogste gemiddelde inkomen hadden in 2008 personen woonachtig in de wijk Centrum ( ) en het gemiddeld laagste inkomen hadden dat jaar de inwoners in de wijk Roermond-Oost ( ) / In In % Centrum ,1 4,2 Roermond-Oost ,6 4,0 Roermond-Zuid ,6 5,3 Maasniel ,3 6,5 Donderberg/Roosendael ,5 8,6 Donderberg/Hoogvonderen ,2 2,5 Asenray ,4 7,7 Herten ,3 4,6 Swalmen ,9 Gemeente Roermond ,0 4,8 Staat 2.5 Gemiddeld persoonlijk inkomen per wijk, Bron: CBS, Etil, Als gekeken wordt naar de inkomensontwikkeling op wijkniveau, is te zien dat in alle wijken het inkomen is toegenomen in 2008 (figuur 2.9) Tot en met de SEV Roermond van 2010 werd in deze paragraaf het besteedbaar inkomen behandeld. Het CBS heeft echter een definitiewijziging doorgevoerd waardoor in de toekomst alleen nog gegevens over het persoonlijk inkomen gepubliceerd worden. In opdracht van Etil en de Gemeente Roermond heeft het CBS de gegevens over het persoonlijk inkomen met terugwerkende kracht berekend volgens de nieuwe definities. Het gemiddeld persoonlijk inkomen heeft betrekking op personen in particuliere huishoudens met inkomen uit Nederland. Het persoonlijk inkomen omvat inkomen uit arbeid, inkomen uit eigen onderneming, uitkering inkomensverzekeringen en uitkering sociale voorzieningen (met uitzondering van kinderbijslag). De meest recente informatie betreft Sociaal Economische Verkenning Roermond

26 Asenray Donderberg/Roosendael Roermond-Zuid Roermond-Oost Donderberg/Hoogvonderen Herten Maasniel Centrum Swalmen Figuur 2.9 Inkomensontwikkeling in de wijken (in ), Bron: CBS, Etil, Sociaal Economische Verkenning Roermond

27 3 ECONOMISCHE STRUCTUUR 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk staat de economische structuur van de gemeente Roermond centraal. In de Strategische Visie Roermond 2020 wordt Roermond beschreven als een economisch sterke stad met veel werkgelegenheid, zowel voor haar eigen inwoners als voor mensen daarbuiten. Roermond wordt dan ook gezien als een centrumstad voor de regio. Omgekeerd is de regio ook belangrijk voor Roermond. Er is dan ook altijd sprake geweest van een grote wederzijdse overloop in wonen, werken, voorzieningen en winkels. In dit hoofdstuk worden deze economische aspecten nader beschreven. Hierbij wordt achtereenvolgens ingegaan op de werkgelegenheidsstructuur, bedrijvendemografie, toerisme en recreatie, binnenvaart, de aansluiting onderwijs-arbeidmarkt en pendelstromen. Dit hoofdstuk is voornamelijk gebaseerd op het Vestigingenregister Limburg (VRL) dat door Etil beheerd wordt. De meest actuele VRL-gegevens hebben als peildatum 1 april Werkgelegenheidsstructuur Op 1 april 2011 waren er circa personen werkzaam in de gemeente Roermond 10. De werkgelegenheid is daarmee in de periode met ruim 300 arbeidsplaatsen toegenomen (0,9%). Deze groei is groter dan in het voorafgaande jaar toen de werkgelegenheid met 0,6% groeide. Ook in de provincie Limburg groeide de werkgelegenheid in 2011, zij het maar met 0,3%, naar arbeidsplaatsen. Vergeleken met de overige gemeenten in Midden-Limburg kent Roermond het grootste aantal arbeidsplaatsen (staat 3.1). Gemeente Werkzame personen Echt-Susteren Leudal Maasgouw Nederweert Roerdalen Roermond Weert Staat 3.1 Aantal werkzame personen, gemeenten Midden-Limburg, 2011 Bron: Etil (VRL), Sinds 2001 (peildatum 1 april 2001) is het aantal werkzame personen in de gemeente Roermond met bijna 9% gegroeid. Hierbij wordt aangetekend dat er enkele sectorale verschillen bestaan (figuur 3.1). In 2011 was er sprake van relatief de grootste werkgelegenheidstoename in de sectoren informatie en communicatie (door diverse bedrijven), gezondheids- en welzijnszorg (vooral door groei van De Zorggroep, zie figuur 3.2), logies-, maaltijd- en drankverstrekking en de detailhandel (uitbreiding DOC en andere retail locaties). Een opvallende verschuiving deed zich voor in de bouwnijverheid: de werkgelegenheid nam af, terwijl het aantal vestigingen toenam.een verklaring hiervoor kan zijn dat door economische achteruitgang werknemers in loondienst hun baan verliezien en een deel hiervan weer voor zichzelf begint. Ook in het onderwijs nam de werkgelegenheid af, terwijl dit een sector is die normaal gesproken relatief ongevoelig is voor schommelingen in de conjunctuur. De krimp deed zich echter met name voor in het praktijkonderwijs: als gevolg van de recessie zijn er minder leerwerkplekken die als werkgelegenheid in het praktijkonderwijs worden meegeteld. Daarnaast was er ook sprake 10 Dit is exclusief uitzendkrachten, maar inclusief WSW ers (zie bijlage 6a). Sociaal Economische Verkenning Roermond

28 van een relatief grote werkgelegenheidsafname in de kleine sectoren productie, distributie, handel in elektriciteit en aardgas en winning/distributie van water, afval(water)beheer. In absolute zin was dit echter een beperkte afname. De werkgelegenheidsstructuur van de gemeente Roermond heeft sinds 2001 enkele veranderingen ondergaan (bijlage 6b). In 2001 waren veruit de meeste personen werkzaam in de industrie (24%) gevolgd door de gezondheidszorg (18%) en groot- en detailhandel; reparatie van auto s (15%). In 2011 zijn dit nog altijd de drie sectoren met de meeste werkzame personen. De gezondheidszorg is nu echter de grootste sector met 22% van de werkgelegenheid, gevolgd door groot- en detailhandel; reparatie van auto s (19%, waarvan 14 procentpunt detailhandel) en industrie (17%). Landbouw, bosbouw en visserij Winning van delfstoffen Industrie Productie, distributie, handel in elektriciteit en aardgas Winning/distributie van water, afval(water)beheer Bouwnijverheid Groot- en detailhandel; reparatie van auto s Vervoer en opslag Logies-, maaltijd- en drankverstrekking Informatie en communicatie Financiële instellingen Verhuur van en handel in onroerend goed Advisering, onderzoek, special. zakelijke dienstverlening Verhuur van roerende goederen, overige zakel. dienstverl. Openbaar bestuur, overheid, sociale verzekeringen Onderwijs 2011 Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie 2008 Overige dienstverlening Figuur 3.1 Werkgelegenheid naar sector, Bron: Etil (VRL), In Roermond wordt de werkgelegenheid bepaald door werkgevers die actief zijn in diverse sectoren (figuur 3.2). De grootste werkgevers zijn met name actief in de gezondheidszorg en de industrie. De Zorggroep is veruit de grootste werkgever. Daarachter vormen het Laurentius Ziekenhuis, Westrom en Rockwool de subtop, op gepaste afstand gevolgd door de rest van de top 10. Het aantal Sociaal Economische Verkenning Roermond

29 arbeidsplaatsen bij de tien grootste werkgevers is in de periode 1 april april 2011 met gemiddeld 3% toegenomen. De toename was relatief het grootst bij de Zorggroep en bij UPS SCS. Gilde Opleidingen en Stichting onderwijs Midden-Limburg kenden daarentegen de grootste afname van de werkgelegenheid in Als geheel is het Designer Outlet Roermond ook één van de grootste werkgevers van Roermond. In 2011 waren hier bijna arbeidsplaatsen, een groei van bijna 26% ten opzichte van UPS SCS (Nederland) SEKISUI GILDE OPLEIDINGEN STG. ONDERWIJS MIDDEN LIMBURG STG. SWALM & ROER VOOR ONDERWIJS EN OPVOEDING GEMEENTE ROERMOND ROCKWOOL WESTROM LAURENTIUS ZIEKENHUIS DE ZORGGROEP Figuur 3.2 Top 10 grootste werkgevers naar aantal arbeidsplaatsen, Bron: Etil (VRL), De werkgelegenheidscentra binnen de gemeente Roermond zijn de binnenstad (voornamelijk detailhandel, openbaar bestuur/overheid, gezondheids- en welzijnszorg en horeca), Kitskensberg (bedrijventerrein Roerstreek-Noord) en de Wijher e.o. (hoofdkantoor van een thuiszorginstelling). De werkgelegenheidstoename heeft het afgelopen jaar redelijk verspreid door de gemeente plaatsgevonden (figuur 3.3). Kern Maasniel, Maas en Maashaven, de Wijher e.o., Binnenstad Roermond en Roermondse veld springen er uit met een grotere toename. De absoluut grootste dalingen waren er in Tegelarijeveld/Broekhin en in Herten. De groei van Maasniel hangt grotendeels samen met de krimp in Tegelarijeveld/Broekhin, het betreft namelijk een verschuiving van activiteiten door Westrom. In bijlage 6c en 6d zijn de aantallen per buurt vermeld. 11 Het gaat om het aantal werkzame personen exclusief uitzendkrachten, maar inclusief WSW ers op één of meerdere vestigingen binnen de gemeente Roermond, met uitzondering van UPS SCS, dat voor een deel op het bedrijventerrein Stationsweg in Roerdalen ligt. Sociaal Economische Verkenning Roermond

30 Werkgelegenheidsontwikkeling (abs.) > 50 1 tot tot 0 < -50 Figuur 3.3 Werkgelegenheidsontwikkeling binnen de gemeente Roermond, Bron: Etil (VRL), In de gemeente Roermond kennen de winkelgebieden absoluut gezien de meeste vestigingen. Hiertoe worden niet alleen de winkels gerekend, maar ook de horeca en andere dienstverlening op die werklocaties. Op bedrijventerreinen daarentegen zijn de meeste werkzame personen te vinden (staat 3.2). In 2011 is de werkgelegenheid het meest gegroeid op bedrijventerreinen. Een verdere uitsplitsing van de vestigingsmilieus wordt vermeld in bijlage 6e. De werklocaties met de meeste vestigingen waren in 2011 Roermond-Centrum (573 vestigingen) en Designer Outlet Roermond (132 vestigingen, bijlage 6f). In 2011 was de grootste werkgelegenheid op de werklocaties Spickerhoven I (4.324 werkzame personen), Roerstreek Noord (4.028 werkzame personen) en Roermond-Centrum (3.848 werkzame personen). Vestigingen Werkzame personen Abs. Abs. In % Bedrijventerreinen ,6 Stedelijke dienstenterrein ,1 Winkelgebieden ,7 Totaal ,7 Staat 3.2 Vestigings- en werkgelegenheidsstructuur naar vestigingsmilieus, Bron: Etil (VRL), Bedrijvendemografie Een belangrijke indicator van de economische structuur van Roermond is de bedrijvendemografie binnen de gemeente. In de Strategische Visie Roermond 2020 staat beschreven dat de gemeente Roermond investeert in de kwaliteit van de woon-, cultuur- en leefomgeving omdat dit als vestigingsplaatsfactor voor bedrijven en instellingen van steeds groter belang wordt. Deze investeringen dragen bij aan een zo gezond mogelijk bedrijvenklimaat. Hierna zal verder worden ingegaan op de ontwikkeling van de demografie van bedrijven in Roermond. 12 Door een wijziging in de indelingen wijken de gegevens af ten opzichte van voorgaande jaren. Sociaal Economische Verkenning Roermond

31 Zoals eerder aangegeven nam in de periode het aantal vestigingen met 162 (+3,9%) toe (staat 3.3). De werkgelegenheid nam hierdoor ook toe met 308 werkplaatsen (+0,9%). De toename in het aantal vestigingen is vooral het gevolg van het feit dat er meer oprichtingen (438) dan opheffingen (287) waren. Deze nieuwe oprichtingen zorgden voor een impuls aan de werkgelegenheid, per saldo was er hierdoor een toename van 158 arbeidsplaatsen. Daarnaast waren er ook iets meer nieuwvestigers dan vertrekkers. De vertrekkers waren in termen van werkgelegenheid echter groter dan de vestigers, waardoor er 71 arbeidsplaatsen verloren gingen. Bij 384 bedrijven (bijna 9% van het totaal) nam de werkgelegenheid toe. Hierdoor kwamen er arbeidsplaatsen bij. Bij 376 vestigingen nam de werkgelegenheid af en hierdoor nam het aantal arbeidsplaatsen af met Per saldo nam de werkgelegenheid bij reeds aanwezige bedrijven met 221 arbeidsplaatsen toe. Bedrijvendynamiek , in aantallen Bedrijvendynamiek , in % Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestigingen Werkgelegenheidseffect Oprichtingen ,5% 2,6% Opheffingen ,9% -2,1% Saldo ,6% 0,5% Vestiging ,5% 0,4% Vertrek ,3% -0,6% Saldo ,3% -0,2% Vestigingen met wp ,2% 4,6% Vestigingen met wp ,0% -4,0% Saldo ,2% 0,6% Correcties 0 0 0,0% 0,0% Groei ,9% 0,9% Staat 3.3 Bedrijvendynamiek, (peildatum: 1 april) Bron: Etil (VRL), Een deel van de oprichtingen betreft starters en slechts een klein deel van de opheffingen zijn het gevolg van faillissementen. In tegenstelling tot het Vestigingenregister Limburg houdt de Kamer van Koophandel (KvK) een expliciete registratie van deze juridische handelingen bij. Uit de cijfers van de KvK blijkt dat er in starters waren en 17 faillissementen (figuur 3.4). In de aantallen starters en faillissementen is er nauwelijks sprake van een crisiseffect. Het aantal oprichtingen schommelt sinds 2007 tussen de 348 en 373, terwijl het aantal faillissementen rond de 20 blijft. 13 Verhuizingen vanuit of naar andere provincies dan de provincie Limburg worden onder oprichtingen/opheffingen gerekend. Sociaal Economische Verkenning Roermond

32 Starters Faillissementen Figuur 3.4 Starters en faillissementen Roermond, Bron: Kamer van Koophandel, Toerisme, recreatie en detailhandel Toerisme, recreatie en detailhandel zijn voor de gemeente Roermond belangrijke economische pijlers. De gemeente investeert dan ook onder andere in de gezamenlijke ontwikkeling van het toeristisch-recreatief van de Maasplassen en (duurzaam) toerisme en recreatie in de stad zelf en in de directe omgeving. Hier wordt daarom ingegaan op de Roermondse toeristische sector en de detailhandel. Evenals de voorgaande jaren is de totale verkoopoppervlakte van de horeca- en cateringbedrijven in Roermond in 2011 weer gestegen en wel met 3,7% (staat 3.4). De grootste stijging was er in de drankensector (6,9%). Ook de hotelsector en de fastfoodsector kenden een stijging (respectievelijk 6,3 en 3,4%). Daarentegen kende de restaurantsector een afname van de verkoopoppervlakte (2,5%) Drankensector ,9% Fastfoodsector ,4% Restaurantsector ,5% Hotelsector ,3% Totaal ,7% Staat 3.4 Verkoopoppervlakte horeca- en cateringbedrijven (m 2 ), Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering, In 2011 bedroeg het aantal kamers in Roermond 303 en het aantal bedden 610 (staat 3.5). Dit is een forse toename ten opzichte van 2010, respectievelijk 23,2 en 25,5%. Deze toename is voornamelijk te danken aan de komst van een nieuw hotel. De ontwikkelingen in de hotelsector worden ook zichtbaar als gekeken wordt naar het aantal overnachtingen. Het aantal overnachtingen op het land nam namelijk toe met 22,1%. Het aantal overnachtingen op het water nam echter af met 16,4%. In totaal is het aantal overnachtingen in 2011 toegenomen met bijna 11%. De inkomsten uit toeristenbelasting bedroegen in het jaar 2011 in Roermond in totaal Daarmee namen de inkomsten uit toeristenbelasting ten opzichte van 2010 toe met 19%. Sociaal Economische Verkenning Roermond

33 Aantal kamers ,2% Aantal bedden ,5% Aantal overnachtingen - op het land ,1% - op het water ,4% Totaal ,6% Staat 3.5 Aantal kamers, bedden en overnachtingen, Bron: Bedrijfschap Horeca & Catering, Gemeente Roermond, In de toeristisch-recreatieve sector was in de periode een werkgelegenheidstoename van 3,8% te zien (staat 3.6 en bijlage 7). Deze toename is groter dan de algehele werkgelegenheidsontwikkeling in Roermond (0,9%). Het aantal vestigingen groeide in dezelfde periode met 3,7%. De grootste procentuele werkgelegenheidstoename was er in de sector logiesverstrekking, gevolgd door vervoer. Het aandeel van de toeristisch-recreatieve sector in de totale werkgelegenheid in Roermond bedraagt ongeveer 6,4%. Vestigingen Werkgelegenheid Activiteitengroepen '10/' '10/'11 Abs. Abs. In % Abs. Abs. In % 1. Detailhandel/groothandel , ,7 2. Logiesverstrekking , ,0 3. Eet- en drinkgelegenheden , ,1 4. Vervoer , ,3 5. Cultuur, recreatie en amusement , ,4 6. Sport , ,3 7. Overig , ,1 Totaal , ,8 N.B. Indeling naar afbakening T&R-sector door NRIT. Staat 3.6 Vestigings- en werkgelegenheidsstructuur toeristische sector, (peildatum: 1 april) Bron: Etil/VRL, Tussen 1 april 2010 en 1 april 2011 daalde het aantal winkels met 0,2%. Al met al omvat de sector detailhandel bijna 15% van de vestigingen in Roermond, die daarmee de grootste sector in de gemeente is. Er zijn bijna personen werkzaam bij deze winkels, ruim 4% meer dan in De detailhandel is daarmee goed voor ruim 13% van de Roermondse werkgelegenheid. In Limburg is dit gemiddeld ruim 10%. Alleen de gezondheids- en welzijnszorg en de industrie zijn in Roermond nog groter. De winkelvloeroppervlakte daalde in 2011 met 2,2% (staat 3.7). De sterkste procentuele toenames in de detailhandel doen zich voor in de branches schoenen, lederwaren en reisartikelen en kleding, modeartikelen en textiel. De grootste afname doet zich voor in de branche wonen en wooninrichting. Sociaal Economische Verkenning Roermond

34 Vestigingen Werkgelegenheid Winkelvloeroppervlakte '10-' '10-' '10-'11 Abs. In % Abs. In % m² Abs. In % Voedings- en genotmiddelen , , ,7 Kleding, modeart. en textiel , , ,3 Schoenen, lederwaren en reisart , , ,2 Persoonlijke verzorging , , ,6 Wonen en wooninrichting , , ,6 Huishoudelijke artikelen , , ,5 Consumentenelectronica , , ,7 Doe-het-zelf , , ,7 Vrijetijd en educatie , , ,0 Warenhuizen , , ,0 Overige detailhandel non-food , , ,0 Totaal , , ,2 N.B. De indeling komt overeen met de Referentieset 2002, een nieuwe standaard van het HBD (2002) 14. Staat 3.7 Detailhandelstructuur, Bron: Etil/VRL, % van alle winkels en 60% van de werkgelegenheid in de detailhandel bevindt zich in Roermond Centrum (bijlage 12). Van de aanbieders van non-food artikelen bevindt zich zelfs ruim 70% van de vestigingen in het centrum. De aanbieders van food artikelen daarentegen zijn meer verspreid over de gemeente; bijna 36% van deze aanbieders is gevestigd in het centrum. Qua winkelvloeroppervlakte is de positie van het centrum minder dominant; 41% van de totale winkelvloeroppervlakte bevindt zich in het centrum. Dit komt door grootschalige detailhandel in het Retail Center, het Outdoor Center, de Woonboulevard en de Huis- en Tuin Boulevard. Het gaat hier dan voornamelijk om aanbieders van non-food artikelen. 3.5 Binnenvaart De industrie is een belangrijke sector, niet alleen in Roermond maar in heel Limburg. Mede gekoppeld aan de industrie is ook de logistiek een sector van formaat in Limburg. Deze door het Rijk aangewezen Topsector is ook in de vorm van binnenvaart in Midden-Limburg en Roermond vertegenwoordigd. De overslag van goederen over water in de gemeente Roermond is tussen 2009 en 2010 met 6,7% afgenomen (staat 3.8). Dit is gelijk aan een afname van ton. De totale overslag in Roermond was in ton. Hiervan is ton gelost en ton geladen. De Schippershaven, Mijnheerkenshaven en de Lisbonnehaven zijn de relevante binnenhavens in Roermond, alle gelegen aan het bedrijventerrein Willem-Alexander. Absoluut Aandeel Ontwikkeling (x ton) (in %) (in %) Geladen Gelost Tot. Geladen Gelost Tot. Geladen Gelost Tot. Aardoliën; aardolieproducten % 63% 37% 0,0% -2,2% -2,2% Chemische producten % 2% 2% 30,8% 40,9% 37,1% Ertsen en metaalresiduen % 11% 7% -53,3% 63,2% 46,1% Landbouwproducten; dieren % 4% 2% 200,0% 147,4% 152,4% Meststoffen % 0% 0% -61,5% -61,5% Metalen; metalen halffabrikaten % 7% 5% 63,2% 75,0% 71,6% Overige goederen en fabrikaten % 2% 3% 100,0% -40,0% 11,1% Ruwe mineralen en bouwmaterialen % 8% 40% 10,6% -51,4% -4,4% Vaste brandstoffen % 1% 1% 100,0% -94,3% -92,9% Voedingsproducten; veevoeder % 0% 1% 85,7% 66,7% 82,4% Totaal % 100% 100% 15,7% -18,0% -6,7% Staat 3.8 Goederen overslag over water, 2010 Bron: CBS, Etil, Zie bijlage 11. Exclusief apotheken, detailhandel niet in winkel, reparatie t.b.v. particulieren en autodealers. Sociaal Economische Verkenning Roermond

35 3.6 Aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Op basis van gegevens uit het RAIL-onderzoek 2012 kunnen de perspectieven op een baan voor schoolverlaters eind 2016 beschreven worden. In Midden-Limburg hebben VMBO schoolverlaters een goed perspectief op een baan in het verlengde van hun opleiding, met uitzondering van de richting VMBO groen (staat 3.9). Ook schoolverlaters in de richtingen MBO groen en MBO techniek hebben een goed perspectief op een baan, evenals schoolverlaters in de richtingen HBO onderwijs, techniek en (para)medisch. De schoolverlatersperspectieven zijn matig in de richtingen VMBO groen, HBO groen en HBO sociaal-cultureel. In Limburg zijn de perspectieven voor schoolverlaters op enkele opleidingsrichtingen na, vergelijkbaar met die van Midden-Limburg. Opleidingstype Limburg Midden-Limburg VMBO tl goed goed VMBO groen redelijk matig VMBO techniek goed goed VMBO economie redelijk goed VMBO verzorging goed goed HAVO/VWO matig redelijk MBO groen goed goed MBO techniek goed goed MBO sociaal-cultureel redelijk redelijk MBO gezondheidszorg redelijk redelijk MBO economie redelijk redelijk HBO onderwijs goed goed HBO groen redelijk matig HBO techniek goed goed HBO (para)medisch goed goed HBO economie matig redelijk HBO sociaal-cultureel matig matig Staat 3.9 Perspectief op baan voor schoolverlaters naar opleidingstype, Limburg en Midden-Limburg, eind 2016 Bron: Etil (RAIL), Naast de schoolverlatersperspectieven kunnen ook de vooruitzichten voor werkgevers bepaald worden op basis van het RAIL-onderzoek 2012 (bijlage 8). Hierbij gaat het om de mate waarin voor werkgevers knelpunten in de personeelsvoorziening naar beroepsgroep zullen ontstaan. Op middellange termijn zijn in Midden-Limburg op elementair en lager beroepsniveau voor vrijwel alle beroepsgroepen grote knelpunten in de personeelsvoorziening te voorzien (uitzondering is de beroepsgroep lagere niet-specialistische beroepen waar slechts enige knelpunten worden verwacht). Het gaat hier grotendeels om leerwerkbanen in het MBO. Zeer grote knelpunten in de personeelsvoorziening worden voorzien in de beroepsgroepen lagere metaal- en elektrotechnische beroepen en hogere pedagogische beroepen. In sociaal-maatschappelijke en verzorgende beroepen op zowel middelbaar als hoger niveau worden vrijwel geen knelpunten in de personeelsvoorziening voorzien. De werkgeversperspectieven voor Limburg komen in grote lijnen overeen met die van Midden-Limburg. Sociaal Economische Verkenning Roermond

36 3.7 Pendelstromen Zoals eerder gezegd, is Roermond een belangrijke centrumgemeente, die ook voor de omliggende regio veel werkgelegenheid biedt. In feite is er sprake van een wederzijdse overloop van wonen en werken tussen Roermond en de regio, waardoor er pendelstromen ontstaan. Deze pendelstromen zullen hier verder worden toegelicht. Qua verhouding arbeidsplaatsen versus beroepsbevolking neemt Roermond (137%) de tweede plaats in na Heerlen (144%) en voor Beek (136%) (peildatum 1 april 2011). Er is in Roermond dus meer werkgelegenheid dan arbeidsmarktparticipatie. Dat Roermond desondanks wordt geconfronteerd met werkloosheid, komt (mede) doordat meer dan de helft van de arbeidsplaatsen in Roermond wordt ingenomen door inwoners van andere gemeenten en deze inkomende pendel (56% van de werkgelegenheid in Roermond) niet voldoende wordt gecompenseerd door de uitgaande pendel (41% van de Roermondenaren met een baan werkt buiten Roermond). Uit figuur 3.5 blijkt dat een meerderheid van de inkomende pendelaars woonachtig is in Midden-Limburg (59%), terwijl één derde van de uitgaande pendelaars werkzaam is in Midden-Limburg (33%), gevolgd door Noord- Limburg (21%). Daarnaast werken er ongeveer evenveel uitgaande pendelaars in Noord-Brabant (16%) als in Zuid-Limburg (17%). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Inkomende pendel Uitgaande pendel Buitenland Overige provincies Noord-Brabant Noord-Limburg Zuid-Limburg Midden-Limburg Figuur 3.5 Pendel (peildatum: 1 april 2010) 16 Bron: Etil/VRL, In bijlage 9 is de volledige pendelmatrix van Roermond opgenomen. Sociaal Economische Verkenning Roermond

37 4 STEDELIJKE ONTWIKKELING 4.1 Inleiding In de Strategische Visie Roermond wordt uitgebreid aandacht besteed aan verschillende vormen van stedelijke ontwikkeling. Het thema wonen komt in vrijwel alle strategische gebieden terug. Roermond wil namelijk in woningbouw investeren om gezinnen met kinderen te binden (Roermond: Levende stad), bij herstructurering van wijken te zorgen voor een gedifferentieerde woningvoorraad (Roermond: Sociale stad) en investeren in de kwaliteit van de woonomgeving, onder andere door deze aan te sluiten op verbindingen voor snel dataverkeer (Roermond: Economisch sterke stad en Roermond Prachtige stad). Ook bij het thema bedrijventerreinen wordt er onder Roermond: Regiostad uitgebreid stilgestaan. Zo worden in samenwerking met buurgemeenten (eu)regionale bedrijventerreinen ontwikkeld en in stand gehouden en wordt het niveau van de voorzieningen uitgebreid. Hierbij speelt de ontsluiting van deze bedrijventerreinen een belangrijke rol. In dit hoofdstuk wordt de actuele stedelijke c.q. economisch-geografische structuur van de gemeente Roermond in kaart gebracht. Deze structuur wordt beïnvloed door een aantal elementen die in dit hoofdstuk aan de orde komen: werklocaties, bedrijfsonroerendgoed (winkels, kantoren en bedrijfspanden) en woningvoorraad. 4.2 Werklocaties De gemeente Roermond is, als regiostad, bezig met het investeren in goed ontsloten bedrijventerreinen in de omgeving van Roermond. Deze bedrijventerreinen zijn belangrijk indien er sprake is van de aanleg van de oost-west-treinverbinding van Antwerpen naar Düsseldorf via Roermond. Ook zijn er investeringen in de ontwikkeling van het ECI-complex, om zo een aantrekkelijk gebied te creëren waarin kunst en cultuur hun plaats vinden. Naast deze ontwikkelingen is het belangrijk de bestaande werklocaties zo goed mogelijk te onderhouden. Deze werklocaties zullen hierna verder worden toegelicht. Per 1 januari 2012 bedroeg de totale beschikbare voorraad aan werklocaties in de gemeente Roermond 56 hectare (staat 4.1). Hiervan is 54% (30,3 ha) terstond uitgeefbaar. De terstond beschikbare kavels zijn te vinden op de werklocaties Boven de Wolfskuil, Oosthoven, Oosttangent, Roerstreek Noord, Roerstreek Zuid, Spickerhoven III, Zuidelijke stadsrand Roermond, Merummer Poort en Outdoor Center Roermond. 46% van de voorraad (25,7 ha) is niet-terstond uitgeefbaar. Het niet-terstond uitgeefbare deel bevindt zich op de bedrijventerreinen Solvay-Zuid, Spickhoven III, Spoorzone Broekhin, Zuidelijke Stadsrand Roermond en Broekhin 2 Zuid. Sociaal Economische Verkenning Roermond

38 Oppervlakte in ha Uitgifte in ha (netto) Bruto Netto T/m 2011 In 2011 Beschikbare oppervlakte Uitgifteprijs per 1 januari 2012 per m² in euro's Totaal Terstond Nietterstond Min. Max. Bedrijventerrein Boven de Wolfskuil 4,79 3,87 1,48-2,40 2, Breden Ars 6,94 6,55 6, Heystert 3,96 3,24 3, Kitskensberg 6,65 6,63 6, Maalbroek 2,21 2,21 2, Merum 10,48 9,25 9, Oosthoven 2,54 1,35 1,02-0,32 0, Oosttangent 14,63 9,32 0,43 0,43 8,89 8, Pr. Bernhardstr. (Gebroek Heide) 4,48 4,34 4, Reubenberg 47,95 43,96 43, Roerstreek Noord 147,48 133,46 130,79-2,67 2, Roerstreek Zuid 42,22 37,16 32,32 0,34 4,84 4, Solvay Zuid 7,43 7, ,43-7, Spickerhoven I 8,29 7,67 7, Spickerhoven II 7,13 5,80 5, Spickerhoven III 4,25 4, ,25 1,35 2, Spoorzone Broekhin 5,80 5, ,80-5, Willem-Alexander 90,17 62,54 62, Zuidelijke Stadsrand Roermond 18,89 15,55 2,93 2,93 12,62 5,82 6, Solitair bedrijf Boutestraat 2,42 2,42 2, Rechtbank Roermond 1,56 1,56 1, Solvay 19,98 19,98 19, Stedelijk dienstenterrein Broekhin 11,00 9,40 9, Broekhin 2 Zuid 3,05 2,88 0,09-2,78-2, Buitenop 1,80 1,24 1, Designer Outlet Roermond * 16,30 4,84 4, Herten-Mussenberg 1,94 1,60 1, Huis- en Tuinboulevard * 9,22 4,72 4, Merummer Poort 6,27 5,26 3,06 0,30 2,21 2, Outdoor Center Roermond * 3,49 2,65 0,89-1,76 1, Retailpark Roermond * 5,93 2,07 2, Slachthuistraat 4,61 4,07 4, Stationsomgeving Roermond 1,33 1,33 1, Vrijveld* 17,63 16,52 16, Zuiveringsschap Roermond 1,08 1,05 1, Eindtotaal 543,86 451,96 395,97 3,99 55,98 30,27 25, * Dit betreft een retail locatie. Staat 4.1 Openbare werklocaties, 1 januari 2012 Bron: Etil, REBIS, In 2011 hebben er op vier openbare werklocaties in Roermond transacties plaatsgevonden, namelijk op Merummer Poort, Oosttangent, Roerstreek Zuid en Zuidelijke Stadsrand Roermond (staat 4.2). In totaal is er in 2014 ongeveer 4 hectare uitgegeven. Dat is meer dan in 2010 en minder dan in In 2007 vonden er veel meer transacties plaats en werd er 25,4 hectare uitgegeven. Sociaal Economische Verkenning Roermond

39 Boven de Wolfskuil 1,0 0,5 Broekhin 2 Zuid 1,1 Herten-Mussenberg 0,2 Huis- en Tuinboulevard 9,1 Merum 0,6 0,3 Merummer Poort 0,3 0,4 0,1 0,3 Oosthoven 0,3 0,1 0,2 Oosttangent 0,4 Outdoor Center Roermond 3,5 Retailpark Roermond 5,9 Reubenberg 0,3 0,4 0,3 Roerstreek Zuid 7,5 0,4 0,6 0,7 0,3 Spickerhoven II 0,2 Willem-Alexander 1,7 1,8 Zuidelijke Stadsrand Roermond 2,9 Eindtotaal 25,4 1,4 7,5 3,3 4,0 Staat 4.2 Uitgifte openbare werklocaties in ha (netto), Bron: Etil, REBIS, Bedrijfsonroerendgoed Vergeleken met 1 januari 2011 is het aanbod aan kantoorpanden en winkelpanden in vloeroppervlakte licht toegenomen (figuur 4.1). In beide typen commercieel vastgoed is het aanbod aan vloeroppervlakte gedurende het eerste en het derde kwartaal van 2011 toegenomen. Gedurende het tweede en vierde kwartaal van 2011 is dit stabiel gebleven. De lichte stijging van het aanbod zou kunnen samenhangen met de economische crisis. Daarnaast zijn er enkele seizoensinvloeden van toepassing op de vastgoedmarkt. Het aanbod van bedrijfspanden in vloeroppervlakte is in de eerste helft van 2011 gestegen. In het derde kwartaal is dit sterk gedaald om in het vierde kwartaal stabiel te blijven. Op 1 januari 2012 werd er in Roermond m 2 bedrijfsruimte, m 2 kantoorruimte en m 2 winkelruimte aangeboden (bijlage 10). Overigens dient opgemerkt te worden dat aanbod niet automatisch betekent dat een pand leeg staat. Vaak wordt een pand al aangeboden als er nog een huurder actief is jan-10 apr-10 jul-10 okt-10 jan-11 apri-11 jul-11 okt-11 jan-12 Figuur 4.1 Aanbodontwikkeling, (m 2 ) Bron: Etil/BOG-monitor, Winkels Kantoren Bedrijven Sociaal Economische Verkenning Roermond

40 Op 1 januari 2012 werden er in Roermond 32 bedrijfspanden, 69 kantoorpanden en units en 58 winkelpanden aangeboden (bijlage 10). 19% van het aanbod aan winkelpanden wordt al vanaf 2009 of eerder aangeboden (staat 4.3), voor kantoorpanden is dit ruim 36% en voor bedrijfspanden ruim 28%. Voor kantoorpanden ligt dit percentage in de buurt van het provinciaal gemiddelde (35%). Voor winkelpanden en bedrijfsruimte ligt dit lager dan het provinciaal gemiddelde (30% voor winkelpanden 34% voor bedrijfsruimte). De meeste transacties waren er voor winkelruimtes. Dit is niet verwonderlijk in een stad die zich nadrukkelijk op de kaart zet als winkelstad. Tevens hangt het samen met de recentelijk beschikbaar gekomen retaillocaties in het Designer Outlet Center. Het totaal aantal geregistreerde transacties in 2011 bedroeg 21 bedrijfspanden ( m 2 ), 27 kantoorpanden en units ( m 2 ) en 64 winkels ( m 2 ). De gemiddelde huurprijs per m 2 per jaar bedroeg op 1 januari ,- voor bedrijfsruimte, 97,- voor kantoorruimte en 158,- voor winkelruimte. Bedrijfsruimte Kantoorruimte Winkelruimte Aanbod Per (m 2 ) Per (m²) Ontwikkeling aanbod (m² wvo) Ontwikkeling aanbod (%) -26,3 17,4 61,1 Opname 2011 Opname (m 2 vvo) Aantal transacties Gemiddelde unitgrootte (m 2 vvo) Verhouding opname/aanbod In procenten In (voorraad)jaren* 0,9 3,4 0,8 Aanbodsduur naar jaar begin aanbod (%) ,6 11,6 8, ,9 31,9 65, ,4 20,3 6, en eerder 28,1 36,2 19,0 Gemiddelde prijs per m 2 per * Hierbij wordt géén rekening gehouden met eventuele incourantheid van panden. Staat 4.3 Marktontwikkeling bedrijfsonroerendgoed, Bron: Etil/BOG-monitor, Woningmarkt In hoofdstuk 1 kwam naar voren dat het inwoneraantal van Roermond voorlopig nog groeit. Een groot deel van deze groei is toe te schrijven aan inkomende migratie. Er is in Roermond dus nog een groeiende behoefte aan woningen. Maar niet alleen de kwantitatieve behoefte verandert, ook de kwalitatieve behoeften van huidige en toekomstige inwoners zullen anders zijn dan in het verleden. In de Strategische Visie Roermond 2020 wordt dan ook veelvuldig aandacht besteed aan de woningmarkt en het verbeteren van de woon- en leefomgeving. Bij de herstructurering van wijken wil Roermond dan ook zorgen voor een gedifferentieerde woningvoorraad met een hoge kwaliteit in woon-, cultuur- en leefomgeving, dit wordt namelijk voor zowel de reeds aanwezige inwoners als voor nieuwe inwoners (en dus als vestigingsplaatsfactor) steeds belangrijker. Hierbij kan worden gedacht aan vernieuwende woonmilieus met een kwalitatief hoogwaardige architectuur, onderscheidend in de (Eu)regio, bijvoorbeeld door niet alleen bouw aan, maar ook op het water. De ontwikkeling van de Maasoevers tot een hoogwaardige woon- en Sociaal Economische Verkenning Roermond

41 verblijfsomgeving wordt hier ook expliciet bij genoemd. Daarnaast worden eisen gesteld aan de woonomgeving door het terugdringen van overlast van verkeer en bedrijvigheid en, geheel volgens de huidige tijdsgeest, duurzaam bouwen (cradle to cradle). De woningvoorraad van Roermond bestaat uit circa woningen, waarvan 46% huurwoningen en 50% koopwoningen (van 4% is dit niet bekend). Het meest voorkomende woningtype betreft appartementen gevolgd door tussenwoningen (staat 4.4). Absoluut In % Appartementen ^1-kapwoningen Hoekwoningen Tussenwoningen Vrijstaande woningen Overige/Onbekend Totaal Staat 4.4 Woningvoorraad naar woningtype Bron: Etil, Woonmonitor Limburg 2011, In 2011 nam de woningvoorraad in de gemeente Roermond toe met ruim 215 woningen. Met 226 was het aantal toevoegingen (nieuwbouw, splitsingen van woningen en functieveranderingen) groter dan in Toevoegingen waren er vooral in Roermond binnenstad en in Oolderveste 18. In 2011 waren er 11 onttrekkingen (sloop, samenvoeging van woningen en functieveranderingen). Dit waren er minder dan in De woningvoorraad is in 2011 daarmee harder gegroeid dan in 2010 en minder hard dan in In 2009 nam de totale woningvoorraad toe met 717 woningen doordat een aantal grote nieuwbouwprojecten in 2009 opgeleverd werden (figuur 4.3). Ongeveer 32% van de nieuwe woningen zijn huurwoningen en ongeveer 68% koopwoningen. De meerderheid van de nieuwe woningen zijn eengezinswoningen (61%). Ruim 18% van de nieuwe koopwoningen valt in de duurdere prijscategorie (> ), ruim 13% in het goedkoopste prijssegment (< ) en het merendeel (ruim 68%) valt in de prijsklasse daartussenin ( ). In de huursector was de opgeleverde nieuwbouw iets gelijkmatiger verdeeld over de prijsklassen. Ongeveer 42% bevond zich in de hoogste prijsklasse (> 653), bijna 35% in de laagste prijsklasse (< 555) en 24% werd in de prijsklasse tussen opgeleverd. Een aanzienlijk deel van woningen die in 2011 zijn toegevoegd aan de Roermondse woningvoorraad, zijn nultredenwoningen, namelijk 80 (35%) Veelal woonwagens en bedrijfswoningen. Zie bijlage 13. Sociaal Economische Verkenning Roermond

42 toevoegingen onttrekkingen saldo Figuur 4.2 Woningvoorraadontwikkeling, Bron: Etil, Woonmonitor Limburg 2011, Het aantal woningtransacties in de particuliere koopsector bedroeg in woningen (exclusief nieuwbouw), wat overeenkomt met 3,1% van het totaal aantal koopwoningen in Roermond. Ten opzichte van 2010 nam het aantal transacties met 4,5% toe. De gemiddelde koopsom van de in 2011 verkochte woningen in Roermond bedroeg In vergelijking met 2010 is de gemiddelde koopsom met 4,3% gedaald. Eind 2011 werden er 906 koopwoningen aangeboden in Roermond, hetgeen overeenkomt met 7% van de totale voorraad aan koopwoningen. Een jaar eerder was het aanbod geringer (6%). In 2011 nam Roermond hiermee de tweede plaats in op de Limburgse ranglijst. Alleen in Eijsden-Margraten werd een groter percentage van de koopwoningen op de particuliere markt aangeboden, namelijk 8%. De planvoorraad in Roermond is aanzienlijk. In totaal bestaat deze namelijk uit woningtoevoegingen en 62 te slopen woningen. Dit betekent dat de planvoorraad goed is voor een netto toevoeging van 16,7% ten opzichte van de huidige woningvoorraad. Ter illustratie: in Weert en Peel en Maas, die op de tweede en derde plaats staan qua procentuele netto toevoegingen, bedraagt dit percentage respectievelijk 14,8 en 13,7%. Bij het voorgaande wordt aangetekend dat slechts een deel van de plannen in Roermond hard is. Sociaal Economische Verkenning Roermond

43 BIJLAGEN Sociaal Economische Verkenning Roermond

44 Bijlage 1a Administratieve indeling in wijken en buurten 19 Buurtindeling gemeente Roermond Wijkindeling gemeente Roermond 19 Dit is de wijk- en buurtindeling van Sociaal Economische Verkenning Roermond