Beleidsplan Stichting Samen uit de Armoede

Transcriptie

1 Beleidsplan Stichting Samen uit de Armoede SamenUitDeArmoede(SUDA) januari

2 Inhoud Inleiding pagina 3 1. De omgevingsfactoren van armoede pagina 5 2. De positie van SudA binnen de armoedeproblematiek pagina De Missie/onze droom pagina De Visie/onze concrete doelstellingen pagina De Strategie/ons beleid pagina 15 Bijlagen: De sociaaleconomische status van Maastricht pagina 16 De sociaaleconomische status van NL pagina 18 2

3 Inleiding Iedere samenleving is zo sterk en gezond als zijn zwakste schakel. Armoedeproblematiek is van alle culturen, alle tijden en onder alle economische omstandigheden. Het al dan niet laten voortbestaan van, met name langdurige (vier jaar of langer), armoede kenmerkt echter de mate van moraliteit van een samenleving. Armoede ondermijnt de vrijheid en het welzijn van het individu en daarmee ook van de maatschappij als geheel. Zolang er nog steeds belastinggeld wordt besteed aan zaken die qua prioriteit veel lager zouden moeten staan dan het behoud van de sociale cohesie en welbevinden in de samenleving, mag er eigenlijk geen noemenswaardige armoede voorkomen. Toch is dat wel het geval. Feit is dat, ondanks de grootste welvaartsopbouw ooit in de moderne geschiedenis, sociale en financieel-economische ongelijkheid en daarmee armoede al geruime tijd aan het toenemen zijn. Dat is vooral bedenkelijk voor een maatschappijvorm die zich laat voorstaan op zijn parlementaire democratie, grote mate van burgerinspraak en sociaal beleid. Het is schrijnend te moeten constateren dat armoede bij geen enkele belangrijke politieke partij hoog op de agenda staat. Vaak wordt de armoede in ons land vergeleken met andere landen in de EU en dan blijkt die mee te vallen maar dat is een drogreden want armoede kan nooit meevallen. Al deze argumenten gaan zeker op voor Nederland dat tot de top vijf van rijkste landen ter wereld hoort. Uiteindelijk komt alles neer op het maken van de juiste politieke keuzes en die worden tot nu toe onvoldoende gemaakt. Volgens artikel 25 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens behoort armoede tot een schending van de mensenrechten omdat iedere burger recht heeft op een levensstandaard die hoog genoeg is voor de gezondheid en welzijn van zichzelf en zijn gezin waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten zoals het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de partner, ouderdom of enig ander gemis aan voldoende bestaansmiddelen ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van de eigen wil. 3

4 Daarbij is expliciet nog aan toegevoegd dat moeder en kind recht hebben op bijzondere zorg en bijstand waarbij alle kinderen, al dan niet wettig, dezelfde sociale bescherming behoren te genieten. Ondanks deze overeenkomst krijgt armoedeproblematiek niet de hoognodige maatschappelijke prioriteit van de (voornamelijk) landelijke overheid. Het CBS meldt dat één van de drie meest betrokken doelgroepen, te weten eerste en tweede generatie allochtonen en dan met name Marokkaanse gezinnen, een zes keer hogere kans hebben om in armoede te geraken dan autochtonen. Het is bekend dat uitzichtloosheid kan leiden tot radicalisering dus dat armoedebestrijding ook in dat opzicht grote prioriteit vereist, is duidelijk. Alles beschouwend bestaat er dus een grote mate van sociale onbalans met alle gevolgen van dien. Er is dus behoefte aan een vernieuwend inzicht en een andere, vooral coördinerende, verbindende aanpak, want ondanks alle goede zorgen van vele verschillende organisaties blijft armoede toenemen (in ,5% t.o.v ,5% van de huishoudens). Een belangrijke oorzaak daarvoor ligt bij het neoliberale beleid van het huidige kabinet dat berust op onrechtvaardige politieke keuzes zoals een uiterst laag belastingtarief voor rijke postbus multinationals terwijl de lasten voor het banen en inkomen scheppende MKB wel stelselmatig worden verzwaard, naast verregaande nationale bezuinigingen en een toenemende roep om marktwerking. Van belang is echter ook op te merken dat niet alles negatief is. Een goed voorbeeld daarvan is een onlangs overeengekomen convenant waarbij verschillende organisaties en bedrijven zoals verzekeraars, energie-, telecom-, en incassobedrijven, ervoor gaan ijveren om de meer dan huishoudens met probleemschulden (gemiddeld Euro verdeeld over zo`n veertien schuldeisers) menswaardiger en begripvoller te gaan behandelen en echt willen meedenken in hun problematiek. Daarnaast meldt het SCP dat vrijwilligerswerk, mantelzorg en andere vormen van sociale hulpverlening fors toenemen sinds de invoering in 2015 van de drie Participatiewetten waarbij het adagio van de overheid voor meer zelfredzaamheid dus schijnt aan te slaan. Een gevolg van het nieuwe sociale domein is dat gemeenten meer armslag krijgen om lokaal beleid te kunnen en mogen voeren. Daar ligt met name een mogelijkheid voor het burgerinitiatief Stichting Samen uit de Armoede om het probleem armoede hoog op de lokale politieke agenda te zetten en te houden en mede richting te geven aan hoognodige vernieuwingen, vandaar deze beleidsnota. 4

5 1. De omgevingsfactoren van armoede 1.1 Doelgroepen Voor een beleidsplan Armoede is allereerst van belang te weten wie het betreft, welke omgevingsfactoren van belang zijn en welke spelers daarin een rol spelen. Volgens het CBS wordt armoede voornamelijk aangetroffen bij de volgende drie (risico)groepen: -mensen in de leeftijd van jaar die moeten leven van een uitkering na ontslag of arbeidsongeschiktheid en geen of weinig zicht hebben op terugkeer naar een betaalde baan. -eenoudergezinnen met meerdere minderjarige kinderen (van deze groep leeft zelfs 34% onder de armoedegrens). -eerste en tweede generatie allochtonen, voornamelijk Marokkanen. Deze groep heeft een zes keer hogere kans om in de armoede te geraken. Zo`n 70% van alle huishoudens levend van een bijstandsuitkering zit onder de armoedegrens. Door de sinds 2008 verslechterde economische omstandigheden zoals dalende huizenprijzen waardoor hypotheken onder water komen te staan, stijgende werkloosheid en lagere pensioenen en andere uitkeringen, komen daarnaast ook steeds meer andere groepen onder of rond de armoedegrens. Een laatste groep is die waarbij het niet of onvoldoende nemen van de eigen verantwoording heeft geleid tot armoede zoals het bewust aangaan van hoge schulden en/of diverse vormen van (gok-, seks-, drugs- en alcohol) verslaving. 1.2 Grenzen van armoede Er leven in ons land zo`n 1,2 miljoen mensen op of onder de armoedegrens die financieel enigszins moeilijk vast te stellen is omdat die per geval afhankelijk is van diverse persoonlijke omstandigheden zoals hoogte van de huur, toeslagen en al dan niet gezondheidsproblemen. Algemeen wordt gesteld dat een gezin met twee kinderen dat minder te besteden heeft dan Euro netto per maand inclusief alle toeslagen, in armoede leeft. Voor een éénoudergezin met twee kinderen ligt dat op Euro netto per maand. Armoede wordt omschreven als het niet meer zelfstandig kunnen voorzien in de eerste levensbehoeften. Dus als dat net wel mogelijk is, leeft men theoretisch niet in armoede. 5

6 Echter, omdat die grens zo flinterdun is en de gerelateerde stressfactoren zo groot, zou die groep ook als arm moeten worden aangemerkt. De norm eerste levensbehoeften is te eng want een redelijke mate van participeren in de samenleving hoort daar eigenlijk niet onder maar zou dat wel moeten zijn. Vraag blijft, waar ligt de grens, die voor iedereen anders is? Met bovenstaande wordt duidelijk dat armoede een uiterst complex en holistisch probleem is. Armoede raakt aan diverse andere levensaspecten zoals opleiding en laaggeletterdheid (meer dan 1,3 miljoen mensen), gezondheid, werk, wonen en relaties. 1.3 De spelers De armoedeproblematiek kent voornamelijk vier spelers : -allereerst natuurlijk alle mensen die in armoede leven of daarin dreigen te komen. Deze groep is uiterst divers en niet georganiseerd. Waarom eigenlijk niet want de belangen liggen zeer hoog? -lokale, provinciale en landelijke overheid en met name de beleidsmakers daarvan. Ervaring leert dat overheden steeds vaker worden gezien als tegen en boven de burger in plaats van de vertegenwoordiger en belangenbehartiger van de burger dat het in wezen is (Spinoza: de overheid is er om de vrijheid van de burger te garanderen ) -lokale en landelijke politiek. Partijpolitiek speelt een belangrijke rol en er zijn vaak tweede agenda`s. Zo is bijvoorbeeld de socialistische partij SP faliekant tegen een algemeen basisinkomen. Geen enkele partij heeft armoedebeleid hoog op de agenda staan. Waarschijnlijk omdat de doelgroep armen merendeel behoort bij het grote leger dat al geruime tijd niet meer stemt en dus onvoldoende stemmen oplevert. -alle (advies)organisaties die betrokken zijn bij schuldhulpverlening en armoedeverlichting in de meest ruime zin van het woord. Ook deze groep is heel divers, van voedselbanken tot schuldhulpmaatjes zoals Humanitas en van kringloop- en weggeefwinkels tot gemeentelijke Kredietbanken. Veel organisaties krijgen subsidie van de diverse overheden en kunnen zich daardoor minder kritisch opstellen. Ook is er niet direct veel behoefte om samen te werken omdat dat het eigen bestaansrecht en subsidiebeleid kan aantasten. Toch zou hier ook meer coördinatie van belang zijn. Een belangrijke faciliterende rol ligt er bij de Sociale Alliantie en organisaties als Stichting De Pijler maar daar kan meer mee gedaan worden. 6

7 2. De positie van SudA binnen de armoedeproblematiek Stichting Samen uit de Armoede is medio 2015 opgericht omdat de deelnemers de uitdaging willen aangaan om in het armoedebeleid van (vooralsnog met name) de gemeente Maastricht op basis van ervaringsdeskundigheid een belangrijke rol te spelen. Reden is dat armoede hier hoger ligt dan het landelijk gemiddelde en er ondanks de goede wil van de gemeente en de acties van vele organisaties te weinig concrete verbeteringen zichtbaar zijn. Uit recent onderzoek blijkt dat er alleen al in Maastricht meer dan zestig organisaties met een of andere vorm van armoedeverlichting bezig zijn. Daar zou een bepaalde mate van coördinatie, verbinding en structuur veel kunnen betekenen. Ten aanzien van het gemeentelijke beleid blijkt dat onder andere stadsrondes laten zien dat beleidsmakers onvoldoende vanuit de burger denken en handelen. De recent tot stand gekomen Toekomstagenda Sociaal Domein Maastricht-Heuvelland geeft duidelijk aan dat er wel een bepaalde visie maar te weinig concrete doelstellingen zijn en waar die er wel zijn, onvoldoende toetsbaar. Datzelfde geluid viel ook te horen bij het Beleidsstuk Sociale Agenda 2025 van de Provincie Limburg. Ondanks alle goede bedoelingen noodzaakt armoedebeleid tot meer inzicht en adequate daadkracht. Zo is het bijvoorbeeld onaanvaardbaar dat belangrijke cijfers om beleid op te baseren, niet of onvoldoende bekend zijn. Al met al geeft het aan dat er behoefte bestaat aan een organisatie met een coördinerende, kritische rol en vernieuwende inzichten. Dat is dan ook de positie die SudA zich op korte termijn zou moeten zien te verwerven om niet te vervallen in organisatie nummer 61. Momenteel is SudA echter niet alleen als naam nog te onbekend maar ook waar het voor staat. De oprichtingsakte vermeldt als stichtingsdoelstelling de kwaliteit van mensen die in armoede verkeren of daarin dreigen te komen, te verbeteren, inclusief hun maatschappelijk functioneren. Het is begrijpelijk om in een oprichtingsakte de doelstelling zo ruim mogelijk te beschrijven om later niet knel te komen zitten. Omdat uit de voorgaande paragraaf is gebleken dat armoede een complex probleem is met zeer vele facetten, kan dat al gauw leiden tot versnipperd en niet adequaat beleid en uitvoering. En dat is voor een beginnende organisatie als SUDA cruciaal om niet in te vervallen. Het is dus zaak in deze beleidsnota duidelijke grenzen aan te geven welke unieke positie SudA realistisch gezien kan en wil opeisen. 7

8 De kracht van de huidige organisatie zit in de ervaringsdeskundigen die daarnaast ook andere talenten en/of ervaringen hebben verworven in het bedrijfsleven, de politiek of op andere gebieden. Het is van belang om bij uitbreiding van de organisatie ook daarop te blijven werven zodat de unieke rol alleen nog maar versterkt kan worden. De positionering en rol van Stichting Samen uit de Armoede kan het beste als volgt omschreven worden: SudA is een waakhond en coördinator die als een spin in het web de totale problematiek van armoede continu kritisch screent en daarbij alle betrokkenen uitdaagt tot een vernieuwend (om)denken en daadkrachtig handelen dat zal leiden tot een forse vermindering van het armoedeprobleem en een voortdurende aandacht voor de sociale agenda De rationale is dat SudA niet de mankracht, noch de middelen heeft om zelf taken uit te voeren maar wel de deskundigheid om een beweging in gang te zetten. Omdat deze positie nog opgebouwd en ook verkregen ( gegund en toevertrouwd ) moet worden, is het raadzaam eerst te beginnen op lokaal gebied, te weten de gemeente Maastricht, waarna in een tweede stadium ook de andere vijf Heuvelland gemeenten kunnen worden benaderd. Dat is een logische vervolgstap omdat de zes gemeenten steeds meer als één instantie opereren en sinds begin 2016 ook overgegaan zijn tot het vormen van één regionale Sociale Dienst. Op de (middel)lange termijn kan de verantwoording uitgebreid worden naar geheel Zuid-Limburg. Een belangrijk punt is de reikwijdte van de armoedeproblematiek die SudA wil helpen verminderen aangezien, zoals eerder omschreven, armoede uiterst complex is en een breed spectrum betreft. Het is daarom wenselijk om ook hierin grenzen aan te geven in het te voeren beleid en wel als volgt: SudA focust in de komende jaren alleen op het helpen verminderen van die armoedegevallen die mede te wijten zijn aan onrechtvaardige wetgeving, onjuist overheidsbeleid (de menselijke maat!) en bureaucratie en die te danken is aan omstandigheden buiten de eigen wil van de betrokkenen om. Dus niet armoede als gevolg van onwil, verslaving of ander onverantwoord handelen. 8

9 Van groot belang is dat SudA zich nooit mag ophouden met lokale partijpolitiek en altijd een onafhankelijke en kritische opstelling naar iedereen behoudt. Die eigenschap is cruciaal om de unieke positie te verwerven en te behouden en tot een werkelijk efficiënte en adequate aanpak van armoede te komen. Overigens vertegenwoordigt de politiek al langer niet meer alle burgers omdat een groot deel uit onvrede niet meer stemt (opkomst Maastrichtse gemeenteraadsverkiezingen 2014 was slechts 47,6%!). Participatie van ervaringsdeskundigen SUDA zal zich sterk blijven maken voor vergroting van invloed/medezeggenschap in beleid en uitvoering door ervaringsdeskundigen, direct betrokkenen. Wij stellen voortdurend de eigen ervaringen aan de orde. SUDA zal nadrukkelijk de noodzakelijke verandering/innovatie van het systeem aan de orde stellen en omdenken propageren en waar het zich al voordoet ondersteunen. Niet alleen het systeem van binnenuit veranderen maar ook van buitenaf, bottum up, ook als is dat zonder medewerking van beleidsmakers en of uitvoerders. Burgers moeten het gevoel krijgen dat die andere wereld geen andere wereld is maar de wereld die ze zelf met elkaar scheppen. Sociale uitsluiting en ongelijkheid kunnen we pas fundamenteel aanpakken als we elke maatschappelijke inzet van burgers leren sociaal, economisch te waarderen. Als we de gezamenlijke waarde die zo in buurten en netwerken ontstaat ook verdelen in diezelfde buurt/netwerk zijn we bezig armoede en ongelijkheid op te lossen en zinvol, betaald werk te scheppen voor mensen die nu aan de kant staan. Er zijn voorbeelden waar dit gebeurt. Ieders bijdrage ( op basis van talenten, deskundigheid en betrokkenheid) krijgt een zelfde waardering en de gezamenlijke waarde die gecreëerd wordt ook gezamenlijk opnieuw verdeeld. Daarmee krijgt elke deelnemer het gevoel dat zijn of haar bijdrage, of het nou gaat om landarbeid, huizenbouw, onderhoud of industriële productie, ict, zorg, welzijn bedoeld is voor het gezamenlijk belang. Dan neem je afstand van het adagio dat mensen zelf in eerste instantie verantwoordelijk zijn voor hun situatie en het oplossen van hun problemen. Samenleven doe je samen, ieders bijdrage op basis van zijn/ haar talenten wordt gewaardeerd. Winsten die door coöperaties worden verdiend worden ingezet om meer banen te creëren. Buurten bepalen zelf waar geld aan wordt uitgegeven en wat voorrang heeft. Daarvoor worden in buurten netwerk/buurt vergaderingen georganiseerd. Burgers moeten hier zelf in geloven dat dit kan gebeuren. Tegelijkertijd moeten we niet wachten op de oplossing van de markt en of initiatieven van de gemeente, maar eigen alternatieve 9

10 vormen ontwikkelen. SUDA kan daartoe zelf initiatieven nemen of aansluiten bij bestaande initiatieven en met onze ondersteuning-verbinding versterken. Denk hierbij aan alternatieve zorgorganisaties, locale economie (sociaal ondernemerschap)ontwikkelen en een lokale munt, zelfsturende projecten. We zien burgers(initiatieven) steeds meer zelf regelen waartoe de overheid niet in staat blijkt te zijn. 2.1 De Missie/onze droom Een missie wordt vaak verwisseld met een doelstelling maar dat is het niet. Een missie is meer verheven en wordt misschien nooit gehaald maar blijft altijd een hoger streven. Vandaar de missie van SudA: Bewustmaking van en meehelpen aan de realisatie van artikel 25 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens dat luidt dat ieder mens recht heeft op een menswaardig bestaan. Aangezien dit alles omvat dat raakvlakken heeft met (preventie van) armoede, kan dit als onze overkoepelende ideale missie worden beschouwd. 2.2 De Visie/onze concrete doelstellingen De onlangs verschenen Toekomstagenda Sociaal Domein 2018 voor Maastricht-Heuvelland kent onvoldoende concrete doelstellingen. Deels is dat te wijten aan onvoldoende beschikbare informatie over de verschillende doelgroepen die in armoede leven. Wat zijn dan de criteria waarop huidig beleid getoetst kan worden op effectiviteit? Minder bezoeken aan voedselbanken of minder huisuitzettingen? En wat weten we van verborgen armoede? Sommige cijfers zijn wel bekend en dat zijn CBS-, en RTL data over het aantal huishoudens dat in Maastricht in armoede leeft en hoger ligt dan het landelijke gemiddelde (13% versus 10%). Dat geldt tevens voor het aantal kinderen dat in bijstandsgezinnen opgroeit. SudA wil de volgende concrete doelstellingen voor Maastricht-Heuvelland hanteren: Voor de korte termijn: 10

11 1. zowel kwalitatief als kwantitatief inzichtelijk (laten) maken van het armoedeprobleem bij de diverse doelgroepen omdat verwacht mag worden dat toegespitst beleid tot snellere en betere resultaten leidt 2. het in eerste instantie terugbrengen van het armoedeprobleem van hoger dan naar gelijk aan het landelijk gemiddelde in Maastricht en later de andere Heuvelland gemeenten 3. beschouwd worden als een opkomende maar volwaardige en betrouwbare gesprekspartner van gemeentelijke beleidsmakers en besturen van betrokken organisaties Voor de (middel)lange termijn: 1. het armoedepercentage in elk van de zes gemeenten van Maastricht-Heuvelland terugbrengen naar significant minder dan het landelijk gemiddelde 2. het meehelpen aan een adequaat systeem van preventie en vroegsignalering van armoede dat verder reikt dan alleen huurachterstand 3. het realiseren van SudA als professionele organisatie waar men niet meer omheen kan als het armoedebeleid betreft. Doelstellingen van iedere afzonderlijke organisatie worden daarmee gediend. Bij deze doelstellingen wordt ervan uitgegaan dat het landelijke niveau van armoede min of meer gelijk blijft of hopelijk zelfs daalt zodat er echt sprake kan zijn van absolute dalingen in Maastricht-Heuvelland. De Sociale Alliantie voor een samenleving zonder armoede heeft een lijst samengesteld van mogelijkheden die gemeenten hebben om armoede onder hun inwoners te bestrijden. Lokale minimavoorzieningen zijn nodig om mensen uit de armoede te halen en te houden. Het beleid van het huidige kabinet is tweeslachtig: enerzijds wordt er flink bezuinigd, worden inkomensregelingen gekort of afgeschaft en wordt het gemeenten verboden om categoriaal minimabeleid te voeren; anderzijds krijgen gemeenten extra middelen voor het bestrijden van verarming en verschulding. De Sociale Alliantie is van mening (en daar sluiten wij ons graag bij aan) dat armoede eerst en vooral bestreden moet worden via landelijk beleid dat voldoende inkomenszekerheid garandeert. Als aanvulling daarop is lokaal beleid nodig om in voorkomende gevallen maatwerk te kunnen leveren, als volgt: 11

12 1. Respectvolle bejegening Bejegening is een essentieel aspect van sociale dienstverlening. Hierbij staan de mens en het cliëntperspectief centraal. Bij een goed sociaal beleid passen geen drang en dwang. Vertrouwen schenken en perspectief bieden zijn de ingrediënten van een werkzame aanpak. Respect en invoelingsvermogen zijn kwaliteiten die ontwikkeld en onderhouden moeten worden bij alle medewerkers van uitvoeringsinstanties. Goed lokaal armoedebeleid voorziet in (bij)scholingsprogramma's rond het thema bejegening. Daarbij krijgen armen zelf voldoende gelegenheid om hun alledaagse ervaringen en hun duiding van de werkelijkheid in te brengen. Dat helpt ook bij het bestrijden van valse beeldvorming over mensen die met armoede geconfronteerd worden. 2. Collectieve gemeentelijke zorgverzekering Maastricht kent al een dergelijke regeling. Om te voorkomen dat mensen van verzekering moeten veranderen is het goed als de gemeente met meerdere zorgverzekeraars de gemeentelijke zorgverzekering regelt. Ook ouderen met een AOW of AIO en werkenden met een totaal inkomen van niet meer dan % van het sociaal minimum moeten gewezen worden op de mogelijkheid zich aan te melden voor de collectieve verzekering. 3. Maatschappelijke participatie en kinderen Een goede kindregeling stelt per kind uit een huishouden met een inkomen tot % van het sociaal minimum per jaar minimaal voorzieningen beschikbaar tot een waarde van 250 euro. Het getuigt van goed armoedebeleid als de gemeente bij besturen van scholen bepleit dat scholen zelf een fonds maken om in voorkomende gevallen ervoor te zorgen dat alle kinderen mee kunnen doen met schoolactiviteiten, ook de kinderen bij wie thuis onvoldoende middelen aanwezig zijn om de vereiste eigen bijdragen te betalen. 4. Individuele inkomenstoeslag 12

13 Daarvoor zijn middelen in onze gemeente gereserveerd. Een goed armoedebeleid onderkent dat mensen >65 jaar met een gedeeltelijke AOW en een aanvullende bijstandsuitkering ook langdurig op het sociaal minimum zitten zonder uitzicht op inkomensverbetering. Ook voor deze groep is enige vorm van inkomensondersteuning noodzakelijk. Wanneer gemeenten zoveel mogelijk inzetten op preventie kunnen ze uiteindelijk veel geld besparen en voorkomen dat mensen verder in de problemen raken. 5. Goede schuldhulpverlening en maximale kwijtschelding Heel veel huishoudens hebben te maken met problematische schulden. De gemeente moet zorg dragen voor goede schuldhulpverlening en moet creatief en behulpzaam zijn bij het vinden van wegen voor schuldsanering. De gemeente kan erop toezien dat zijzelf en andere overheden zich niet onredelijk opstellen bij het innen van schulden en in ieder geval de beslagvrije voet respecteren. Huisuitzettingen moeten in principe worden voorkomen, zeker wanneer er kinderen bij betrokken zijn. Maximale kwijtschelding verlenen voor het betalen van gemeentelijke belastingen/heffingen is het minste wat gemeenten kunnen doen. Gemeenten gaan met experts in het veld na in hoeverre het systeem van het innen van schulden bijdraagt aan onnodige oploop van schulden en doen er alles aan om onnodige schulden stapeling te voorkomen. 6. Ondersteuning maatschappelijke initiatieven Burgers zetten initiatieven op om medeburgers te ondersteunen bijvoorbeeld in de vorm van een noodfonds of een voedsel- en kledingbank of een initiatief om eenzaamheid vanwege armoede te bestrijden. Goed lokaal armoedebeleid bekostigt desgevraagd de huisvestingskosten of de activiteitenkosten van bijvoorbeeld Samen uit de Armoede. 7. Integraal beleid In gemeenten zijn niet alleen gemeentelijke diensten maar ook tal van maatschappelijke organisaties actief op het terrein van armoedebestrijding. Een goed lokaal minimabeleid 13

14 stimuleert de nodige samenwerking tussen deze initiatieven en stelt middelen beschikbaar om uitwisseling te bevorderen en integraal beleid mogelijk te maken. Naast werk en inkomen wordt daarbij ook aandacht besteed aan de positie en situatie van minima op levensterreinen als huisvesting, gezondheidszorg en onderwijs. Een belangrijk criterium om het beleid op al deze terreinen te beoordelen is de vraag of er voldoende samenhang is tussen het beleid op deze terreinen, opdat de ondersteunende werking ervan voor kansarme groepen zo groot mogelijk is. De opdracht en kunst hierbij is: de mens centraal stellen en niet de regelgeving! 8. Werkende armen Uit landelijke cijfers blijkt dat de armoede onder werkenden de laatste jaren sterk toeneemt. De flexibilisering is doorgeslagen en resulteert voor steeds meer mensen in een bestaan vol onzekerheden. Steeds meer mensen worden gedwongen om schijn zelfstandige te worden; velen van hen slagen er niet in om voldoende fatsoenlijk betaald werk te vinden om naast een leefbaar inkomen zorg te dragen voor toereikende sociale voorzieningen. Een goed armoedebeleid stimuleert verantwoord (parttime) ondernemerschap, steunt mensen bij het opzetten van een eigen bedrijf en faciliteert maatschappelijke initiatieven van werkenden om elkaar onderling te ondersteunen. Daarnaast is het van belang om bij werkenden aandacht te vragen voor aanwezige mogelijkheden om ondersteuning te krijgen als het inkomen te laag is. 9. Bijstand vervanging kapotte apparaten Toelatingscriterium voor deze voorziening dient verruimd te worden. 10. Ruimere mogelijkheden voor garantiebanen en emplooi in onbetaalde arbeid Het bedrijfsleven en de overheid hebben zich verbonden om tot garantiebanen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te creëren in de private en publieke sector. Welke stappen zet Maastricht om hun eigen quotum te realiseren? Als het 14

15 gaat over zich inzetten voor vrijwilligerswerk hebben organisaties die deze plekken aanbieden, zoals het Trefcentrum Wittevrouwenveld bijvoorbeeld, onvoldoende middelen om de door de belastingdienst toegestane onkostenvergoeding van euro op jaarbasis te betalen. Wat wordt hieraan gedaan? 2.3 De Strategie/ons beleid Bovenstaande doelstellingen kunnen alleen behaald worden als elke betrokken organisatie, inclusief overheid, doordrongen is van en meewerkt aan een integrale aanpak van armoede op verschillende niveaus. Dat is nu nog niet of onvoldoende het geval. SudA wil daarbij de rol van katalysator zijn. Het motto daarbij is van inzicht naar uitzicht. Waarbij van de gemeenten wordt verwacht dat zij alle initiatieven hieromtrent faciliteert en ondersteunt, zowel beleidsmatig als financieel. Suda`s beleid moet daarom gericht zijn op het constant verbinden van partijen. Dat vereist regelmatige overlegstructuren. Een integrale aanpak betreft bijvoorbeeld om de diverse hulpverlenende instanties meer te laten samenwerken. Dat kan door dezelfde taken zoals bijvoorbeeld schuldhulpverlening die nu door verschillende organisaties anders wordt uitgevoerd meer te synchroniseren. Maar er kan meer zoals het beter op elkaar afstemmen van wat de doelgroepen het meest helpt om uit de armoede te komen en wat de verschillende organisaties daarin kunnen betekenen. Dat vereist een diepgaande kennis van de lokale armoedeproblematiek. Om dat te bereiken is vooralsnog gebleken dat de meeste buurtplatforms onvoldoende actief zijn of kennis hebben van armoede in hun eigen wijk. Het is daarom raadzaam om eens na te denken over het opzetten van een systeem van armoede rapporteurs in elke wijk. SUDA, januari

16 Bijlage A: De sociaaleconomische situatie van Maastricht Bronnen: CBS, SCP, RTL Nieuws en tenzij anders vermeld: Atlas Nederlandse Gemeenten `15. Maastricht scoort relatief slecht op de sociaal economische index: -onder het gemiddelde (=25) op plaats 37 van 50 grootste gemeenten m.b.t. positiviteit van diverse sociaaleconomische factoren -onder het gemiddelde (=18) op plaats 38 van 50 grootste gemeenten m.b.t. bevolkingsgroei ver onder het gemiddelde (=28 ) op plaats 48 van 50 grootste gemeenten m.b.t. aantal mensen dat werkt als percentage van de potentiele beroepsbevolking (de netto participatiegraad) -de gemiddelde prijs van een woning in Maastricht in 2014 is: Euro oftewel 21% lager dan het landelijk gemiddelde van Euro -in 2014 kent Maastricht ongeveer kwetsbare huishoudens > één op de drie huishoudens heeft enige vorm van sociaal probleem (bron: gemeentegegevens gepubliceerd in de Trompetter maart 2015) -het aantal ontvangers van een ww-uitkering bedraagt Aug in Maastricht 2805 (5,4% tegen Aug 2013: 5.1%) Bron: UWV -Maastrichtenaren hebben een inkomen dat gemiddeld behoort tot een van de laagsten in Nederland. De gemiddelde Maastrichtenaar verdient Euro en staat daarmee op plaats 401 van 408 Nederlandse gemeenten in (Bloemendaal staat op nr. 1 met Euro). Maastricht scoort min of meer gelijk aan andere Limburgse steden als Heerlen (397) en Kerkrade (396) maar iets hoger/beter dan Leeuwarden en hekkesluiter Groningen (Bron: CBS 2014). -in Maastricht wonen in huishoudens in armoede (gedefinieerd als minder dan 60% van modaal inkomen oftewel Euro bruto). Dat is 12,8% tegenover een landelijk gemiddelde van 9,5%. Het aantal huishoudens langer dan 3 jaar in armoede is oftewel 4% tegenover een landelijk gemiddelde van 2,6%. Bron: RTL Nieuws Van alle armen in Nederland (1,2 miljoen) is zo`n 40% allochtoon (= ). Dat betekent dat van alle allochtonen in NL (3,6 miljoen) maar liefst 13,4% in armoede leeft. Bron: SCP -Het CBS rapporteert dat per september 2014 het aantal mensen met een uitkering als % van de beroepsbevolking (15-65 jaar): Bijstand WW AO Totaal (Let op: aantallen per 1000 personen van de beroepsbevolking, dus niet absoluut!) 16

17 -Landelijk Maastricht Valkenburg Eijsden-Margraten Gulpen-Wittem Vaals Meersen Sittard-Geleen Roermond Heerlen Kerkrade Venlo Rotterdam Bloemendaal

18 Bijlage B: de sociaaleconomische situatie in Nederland (dit onderdeel zal regelmatig worden ververst met nieuwe en meer relevante data) -Werkgelegenheid Eind 2015 waren mensen werkloos (Dat is 6,6% van de beroepsbevolking. Het hoogste van de laatste tien jaar was februari 2014 met 7,9%). Onder jongeren tot 25 jaar was het percentage 11,2% en dalend, terwijl het percentage onder 45-plussers 6,4% bedraagt en stijgend is. -Uitkeringen Eind 2015 kregen mensen een WW-uitkering en voor het eerst meer mensen een bijstandsuitkering ( ). 18