De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus AG Hoofddorp

Transcriptie

1 gemeente Haarlemmermeer De leden van de gemeenteraad van Haarlemmermeer Postbus AG Hoofddorp Bezoekadres: Raadhuisplein 1 Hoofddorp Telefoon Telefax Cluster Contactpersoon Telefoon Uw brief Ons kenmerk Bijlage(n) Onderwerp Beheer en Onderhoud de heer B. Smid X Geen Informatieve vraag over amendement Kadernota Beheer en Overlast van Bomen Hoofddorp 9 FEB 2016 Geachte heer, mevrouw, Op 5 februari jongstleden heeft de PvdA fractie een technische schriftelijke vraag gesteld over het amendement dat tijdens de raadsvergadering van 28 januari 2016 is ingediend ten aanzien van de Kadernota Beheer en Overlast van Bomen. Hieronder beantwoorden wij deze vraag. In het amendement wordt het volgende gesteld: Op pagina 21 van de Kadernota de zin achter het vierde bolletje te schrappen en te vervangen door: "Bij verstopping van een particulier riool door ingroeiende wortels van een gemeentelijke boom worden door de gemeente de wortels verwijderd om het riool weer gangbaar te maken. Preventief onderhoud door de gemeente kan ingroei van wortels voorkomen". Vraag: Wat zijn de juridische consequenties als het amendement en daarop volgend ook het raadsvoorstel wordt aangenomen? Antwoord: De wijze van omgaan met hinder door wortelgroei zoals de kadernota beschrijft, is gangbaar in Nederland. Als het amendement zou worden aangenomen, ontstaat een situatie die niet in lijn is met het wettelijk systeem. De kosten van herstel van rioleringen kan de gemeente ook niet meer claimen bij de verzekeringsmaatschappij omdat de gemeente bij voorbaat de aansprakelijkheid op zich neemt. De financiële gevolgen van deze keuze voor de gemeente zijn op voorhand niet in te schatten. FSC Mixed Sources Prodmtgnwp uil tjtwd behesnje botsen en index gecontroleerde bronnen Certno SGS COC I9» fotïsl Stewjidir.ipCoimr.il

2 Volgvel 2 Daarnaast zal het preventief onderhoud een enorme inspanning voor de gemeente betekenen. De kosten hiervan zijn thans niet begroot. Hieronder gaan wij uitgebreid in op de juridische consequenties. Het Burgerlijk Wetboek (BW) bevat twee bepalingen die met name relevant zijn voor deze situatie, de artikelen 5:37 en 5:44,lid 2 BW. Het ene artikel regelt in het algemeen dat eigenaren van aangrenzende erven elkaar geen onrechtmagie hinder mogen toebrengen. Het andere artikel regelt specifiek dat doorschietende wortels mogen worden weggenomen. Artikel 44. [Overhangende beplantingen] 1. Indien een nabuur wiens beplantingen over eens anders erf heen hangen, ondanks aanmaning van de eigenaar van dit erf, nalaat het overhangende te verwijderen, kan laatstgenoemde eigenaar eigenmachtig het overhangende wegsnijden en zich toeeigenen. 2. Degene op wiens erf wortels van een ander erf doorschieten, mag deze voor zover ze doorgeschoten zijn weghakken en zich toe-eigenen. De gedachte achter deze bepalingen in het BW is de volgende. In boek 5 titel 4 van het BW worden de rechten tussen naburige eigenaren geregeld. Dit hoofdstuk bevat ook bepalingen over het hebben van bomen, waarbij afstanden worden genoemd tot de erfgrens waarbinnen in beginsel geen bomen mogen staan. Als hoofdregel is die afstand 2 meter, maar bij plaatselijke verordening (APV) mag een kleinere afstand worden toegestaan. In Haarlemmermeer geldt een afstand van 0,5 m. Voorop staat dus dat ieder het recht heeft om bomen op zijn erf te hebben, zelfs tot op dichte afstand van andermans erfgrens. Dit recht wordt begrensd: als sprake is van onrechtmatige hinder, of als gebruik van een bevoegdheid moet worden aangemerkt als misbruik van bevoegdheid. Enkel het hebben van bomen is dus uitdrukkelijk niet onrechtmatig, ook niet als wortels doorgroeien onder andermans erf. Van de eigenaar van een boom wordt niet verwacht dat deze voorkomt dat wortels doorgroeien. Wortelgroei hoort bij een boom. Dat hebben buren te dulden. Hierbij speelt een rol dat wortelgroei niet zichtbaar is en van de eigenaar van de boom in het algemeen niet gevergd kan worden om te onderzoeken hoe het is gesteld met de wortelgroei. Artikel 37 [Hinder] De eigenaar van een erf mag niet in een mate of op een wijze die volgens artikel 162 van Boek 6 onrechtmatig is, aan eigenaars van andere erven hinder toebrengen zoals door het verspreiden van rumoer, trillingen, stank, rook of gassen, door het onthouden van licht of lucht of door het ontnemen van steun. In beginsel behoort het tot het normale onderhoud van een grondeigenaar om eventuele doorschietende wortels te verwijderen. Daarom is in artikel 5:44 BW het recht toegekend om, zonder overleg of toestemming van eigenaar van de boom, doorschietende wortels te verwijderen. In de wetstoelichting wordt opgemerkt dat dit een toegestane vorm van

3 Volgvel 3 eigenrichting is. Daarbij wordt gesteld dat dit heel vaak onbedoeld gebeurt en dat er bovendien ook geen speciale kennis voor nodig is. Zo lang doorschietende wortels of wortelopslag te verwijderen zijn door normale onderhoudshandelingen, wordt het niet als onrechtmatige hinder beschouwd als de wortels van een boom doorschieten. Van de andere kant wordt het ook niet als onrechtmatig gezien als een eigenaar de wortels afhakt. Pas als het verwijderen van wortels, door de omstandigheden van het geval, onevenredig zwaar zou rusten op de eigenaar van de grond, wordt het als onrechtmatig gezien en wordt van de eigenaar van de boom verwacht dat die maatregelen neemt. In dat geval is sprake van kenbare schade. Dan moet de ernst en de duur van de overlast daar aanleiding toe geven. Er is veel rechtspraak over burenrecht, maar niet veel over de bepaling over het wegnemen van doorschietende wortels. Uit die rechtspraak volgt wel dat pas bij langdurige, ernstige hinder door de aanwezigheid van bomen, van de eigenaar van de boom verwacht mag worden dat deze maatregelen neemt. Maar dat is wel een uitzondering: hoofdregel is dat de eigenaar zijn perceel onderhoudt, inclusief verwijdering van mogelijke wortels. Grondslag voor betaling Als het amendement zou worden aangenomen, ontstaat een situatie die niet in lijn is met het wettelijk systeem. Bij aanname van het amendement neemt de gemeente bij voorbaat de aansprakelijkheid op zich voor eventuele schade door wortelgroei. De gemeente is echter pas aansprakelijk voor dergelijke schade als er sprake is van een onrechtmatige daad. Het enkele feit dat de wortels van een gemeentelijke boom schade veroorzaken, is niet bij voorbaat onrechtmatig. Voor onrechtmatigheid moeten er bijkomende omstandigheden zijn. En daarvan is niet snel sprake, dat zijn echt uitzonderlijke gevallen. Dan moet er buitensporige schade zijn en buitenproportioneel handelen. De kosten van het zich op voorhand al aansprakelijk stellen zijn bij voorbaat niet te overzien en niet goed in te schatten. Een eigenaar is verantwoordelijk voor zijn eigen perceel, zowel voor regulier onderhoud aan riolering, als aan zijn tuin. Als regulier onderhoud aan de riolering gewoon wordt gedaan, ontstaat in de regel geen schade door wortelgroei. Bijkomend argument is nog dat als de gemeente bij voorbaat de kosten op zich neemt, dit een vrijbrief is om geen onderhoud meer te plegen. Bij aanname van dit amendement heeft de eigenaar geen enkele verantwoordelijkheid meer, terwijl de gemeente een onevenredige inspanning op zich neemt. Ook van een eigenaar mag een zekere actieve opstelling worden verwacht om zijn verantwoordelijkheid waar te maken. In dat kader verwijzen wij naar de mogelijkheid die de gemeente biedt, onverplicht, om worteldoek aan te brengen in bepaalde gevallen. Daarvoor is wel actie nodig van de grondeigenaar (zie hierna onder het volgende kopje: 'Worteldoek door gemeente'). Dit is een coulante opstelling, die recht doet aan de wederzijdse verplichtingen van eigenaren.

4 Volgvel 4 Deze mogelijkheid stimuleert juist een actieve houding van de inwoners om preventieve actie te ondernemen. Het is overigens niet gezegd dat inwoners nooit schade krijgen vergoed. Mocht een inwoner menen dat zijn schade veroorzaakt is door gemeentelijke bomen, dan kan hij in overleg treden met de gemeente of de gemeente aansprakelijk stellen. Maar bij dat laatste worden dan de wettelijke aansprakelijkheidsregels gehanteerd. Blijkt er sprake te zijn van een uitzonderlijk geval, dan wordt de schade vergoed. Wat hierbij ook in acht moet worden genomen: bij hantering van de wettelijke aansprakelijkheidsregels kan de gemeente een beroep doen op haar aansprakelijkheidsverzekering. Dat kan niet als de gemeente een regeling treft waarbij ze een grotere aansprakelijkheid aanvaardt dan waartoe zij wettelijk verplicht is. De kosten hiervan komen geheel voor rekening van de gemeente. Worteldoek door gemeente In de kadernota is opgenomen dat de gemeente de mogelijkheid biedt om, als een boom binnen 3 meter van de erfgrens staat, worteldoek aan te brengen. De gemeente zorgt voor het aanbrengen van het doek, de bewoner zorgt er voor dat er een sleuf komt waarin het doek dan door de gemeente wordt aangebracht. De bewoner dicht zelf de sleuf. Dit is een evenwichtige oplossing, waarin beide partijen een aandeel hebben. Van de bewoner wordt enige oplettendheid en actie verwacht, in preventieve zin, ook de gemeente onderneemt dan actie. Op deze wijze wordt mogelijke schade voorkomen. Preventief onderhoud In het amendement wordt voorgesteld om nog een regel toe te voegen: "Door preventief onderhoud door de gemeente kan ingroei van wortels worden voorkomen." Deze zin heeft zeer ver strekkende gevolgen voor de gemeente en vraagt een enorme inspanning voor de gemeente. Niet in de laatste plaats betekent dit dat er een inventarisatie moet komen waar dit preventieve onderhoud noodzakelijk is. Overal waar bomen dicht bij een erfgrens staan zijn preventieve maatregelen nodig door bijvoorbeeld het plaatsen van worteldoek. De gemeente weet immers niet tot hoe ver de bomen wortelen en heeft geen inzicht, waar de particuliere eigenaar dat wel heeft, of er mogelijk tekenen van schade aanwezig zijn op particulier gebied. Een algehele inventarisatie en het treffen van preventieve maatregelen is thans niet begroot. De kosten, die dan geheel voor rekening van de gemeente zouden komen, kunnen wij nu niet inschatten. Complicerende factoren Bij schade aan een riolering staat lang niet altijd vast wat de oorzaak is. Heel vaak ontstaat schade aan riolering door veroudering en/of langdurig geen onderhoud plegen.

5 Volgvel 5 Aantallen De gemeente wordt gemiddeld 16 keer per jaar aansprakelijk gesteld voor schade aan riolering. In ongeveer de helft van de gevallen wordt gesteld dat de schade is veroorzaakt door ingroeiende wortels. De meeste claims worden afgewezen, maar een minderheid wordt toegewezen, gemiddeld één a twee gevallen per jaar. Afhankelijk van de schade aan de riolering bedragen de kosten van herstel globaal tussen de 500 en Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Haarlemmermeer Name&e dezeri?, tjrefferis-van de Water lervysieke Leefomgeving