RIS153415a_18-MRT-2008 ACTUALISERING SPORT ZONDER HINDERNISSEN DE HAAGSE SPORTNOTA VOOR MENSEN MET EEN BEPERKING

Transcriptie

1 RIS153415a_18-MRT-2008 ACTUALISERING SPORT ZONDER HINDERNISSEN DE HAAGSE SPORTNOTA VOOR MENSEN MET EEN BEPERKING

2 INHOUDSOPGAVE Blz. 0. Samenvatting 3 1. Inleiding 4 2. Doelstellingen 5 3. Uitvoering Onderzoeken Onderzoek sportdeelname Onderzoek naar de behoefte aan verhuur van aangepast sportmateriaal Onderzoek noodzaak van een Haagse gehandicaptensporstimuleringsreg Stimuleren en ondersteunen van vaste activiteiten bij sportaanbieders Club Extra/COACH Stimuleren sport mensen met een beperking bij reguliere sportaanbieders Samenwerking instellingen met gehandicaptensportverenigingen Faciliteren gehandicapte topsporters Beeldvorming verbeteren Conclusies en actiepunten

3 Samenvatting Om de sportdeelname van Hagenaars met een beperking te vergroten, verscheen in 2001 de gehandicaptensportnota Sport zonder hindernissen, , vastgesteld door het college en de raad. In 2002 is een plan van aanpak voor de uitvoering van de nota vastgesteld. Tussen 2002 en 2007 is dit plan van aanpak uitgevoerd. Alle maatregelen uit het plan van aanpak zijn inmiddels met goed resultaat uitgevoerd en hebben bijgedragen aan het doel om de sportdeelname van Hagenaars met een beperking te vergroten. Deze sportdeelname is tussen 2002 en 2007 met meer dan 15% gestegen tot 51%. Helaas is de sportdeelname van mensen met een beperking nog niet gestegen naar de gemiddelde Haagse sportdeelname van 59%. Een stimuleringsaanpak blijft noodzakelijk. Tussen wordt de huidige aanpak gecontinueerd. Dit betekent dat de komende jaren wordt ingezet op de volgende maatregelen. - De overlegstructuur tussen gemeente en diverse organisaties voor mensen met een beperking en sport, visiegroep gehandicaptensport, wordt gecontinueerd en waar mogelijk versterkt met belangrijke stakeholders uit het werkveld. - Helpdesk Verenigingsondersteuning heeft specifiek aandacht voor de ondersteuning van (g)sportverenigingen. - Onderzoek naar het toevoegen van verstrekkingen van sporthulpmiddelen in WMO. Na bestuurlijke besluitvorming over de aanbevelingen zal al dan niet het WMO-budget moeten worden verhoogd. - Project sporten zonder mankeren voor mensen met een verstandelijke beperking continueren en uitbreiden naar 3 scholen voor speciaal onderwijs. - 2 projecten voor Hagenaars met motorische, auditieve of visuele beperkingen via eenzelfde aanpak als Sporten zonder mankeren. - Het project Club Extra voor kinderen met motorische achterstanden wordt voorgezet en uitgebreid van 2 losse scholen naar 6 Club Extra s in 6 stadsdelen - Het COACH -concept leren aan organisaties van gehandicapten en mensen met chronische aandoeningen, zodat deze zelf COACH projecten opzetten - Informatie over sportmogelijkheden digitaal en per folders optimaliseren. - Voorlichtingsproject Aangepast sporten, wat is dat? voor de groepen 7 en 8 van basisscholen continueren. - Onderzoek naar de mogelijkheden om aanvullende afspraken over sportvervoer te maken. - Incidenteel overleg met zowel verenigingen, NebasNsg als het Regiosteunpunt Talent & Topsport over faciliteren van gehandicapte topsporters. 3

4 1. Inleiding Om de sportdeelname van Hagenaars met een beperking te vergroten, verscheen in 2001 de gehandicaptensportnota Sport zonder hindernissen, , vastgesteld door het college en de raad. In 2002 is een plan van aanpak voor de uitvoering van de nota vastgesteld. Tussen 2002 en 2007 is dit plan van aanpak uitgevoerd. Alle maatregelen uit het plan van aanpak zijn inmiddels met goed resultaat uitgevoerd en hebben bijgedragen aan het doel om de sportdeelname van Hagenaars met een beperking te vergroten. Deze sportdeelname is tussen 2002 en 2007 met meer dan 15% gestegen. In deze notitie wordt de stand van zaken weergegeven en wordt de nota geëvalueerd. Gelijktijdig met het opstellen van het plan van aanpak, is een overlegstructuur opgezet om gedurende de looptijd van de nota Sport zonder hindernissen meer samenspraak met het werkveld te creëren. Vertegenwoordigers vanuit de Haagse gehandicapten(sport)wereld overleggen vanaf 2002 ieder kwartaal met ambtenaren van sportbeleid en gehandicaptenbeleid, genaamd de visiegroep gehandicaptensport. Doel van dit overleg is om aan de hand van een gezamenlijke visie ideeën te ontwikkelen om de sportdeelname van Hagenaars met een beperking te vergroten en verenigingsoverstijgende oplossingen voor knelpunten te vinden. Naast de drie grootste Haagse gehandicaptensportverenigingen Kameleon, Stichting Sportbelang SGK en Haag 88 nemen aan dit overleg deel de Nederlandse sportbond voor aangepast sporten NebasNsg, de belangenbehartiger voor patientenverenigingen en gehandicaptenorganisaties Voorall, een zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking SteinmetzCompaan, individuele ervaringsdeskundigen en ambtenaren van het gemeentelijk gehandicapten- en sportbeleid. De afgelopen jaren is in dit overleg de uitvoering van de diverse actiepunten uit de nota besproken en voorzien van adviezen. Knelpunten zoals bijvoorbeeld het (taxibus)vervoer en toegankelijkheid van sportvoorzieningen zijn aan de orde gekomen. Dit heeft bij deze voorbeelden geleid tot: - regelmatig overleg met de dienst SZW over vervoer en tot adviezen van de visiegroep over het programma van eisen voor de aanbesteding van het Taxibusvervoer in 2007/ inventarisatie van knelpunten in de toegankelijkheid van sporthallen door de visiegroep, waarna quickscans zijn gedaan van alle gemeentelijke sporthallen, gymzalen en een aantal commerciële sportscholen. In de sporthallen zijn vervolgens aanpassingen gepleegd om de toegankelijkheid te vergroten. De informatie over de toegankelijkheid van de gymzalen en sportscholen, naast die van de gemeentelijke sporthallen en zwembaden, wordt ontsloten via internet voor Hagenaars met een beperking en sportorganisaties. 4

5 2. Doelstellingen Het doel van de nota Sport zonder hindernissen is het vergroten van de sportdeelname van Hagenaars met een beperking waardoor participatie, emancipatie, acceptatie en (organisatorische) integratie worden bevorderd. Hiertoe zijn actiepunten vastgesteld. De actiepunten zijn: 1. Het doen van onderzoek om meer inzicht te krijgen: onderzoek naar de sportdeelname van Hagenaars met een beperking, onderzoek naar behoefte aan verhuur van aangepaste sportmaterialen, onderzoek naar de noodzaak van een gehandicaptensportstimuleringssubsidieregeling 2. het stimuleren en ondersteunen van vaste activiteiten bij sportaanbieders Club Extra G/sport bij reguliere verenigingen SCALA faciliteren van topsporters 3. het verbeteren van de beeldvorming Publiciteitsplan gehandicaptensport Voorlichtingsproject Aangepast sporten, wat is dat? 5

6 3. Uitvoering In deze paragraaf wordt beschreven hoe de actiepunten zijn uitgevoerd en wat de resultaten zijn Onderzoeken Bij de uitvoering van de nota Sport zonder hindernissen is gestart met het verkrijgen van meer inzicht in de sportdeelname en sportbehoeften/wensen van Hagenaars met een beperking en het ontwikkelen van monitoringsinstrumenten hiervoor. Zo zijn onderzoeken uitgevoerd om: - de sportdeelname van Hagenaars met een beperking te meten en te inventariseren welke sportorganisaties sportaanbod voor deze doelgroep heeft of wil ontwikkelen; - de behoefte naar aangepast sportmateriaal te meten; - de noodzaak van een gehandicaptensportsubsidieregeling te achterhalen Monitoring sportdeelname Om in kaart te brengen hoe de sportdeelname van Hagenaars met een beperking is, zijn de volgende onderzoeken uitgevoerd. Er is in 2003 gestart met het in kaart brengen van het aantal gehandicapte sporters in Den Haag door de aantallen sporters met een beperking bij Haagse sportorganisaties te tellen. Uit deze telling blijkt dat mensen, waarvan bekend is dat zij een beperking hebben, sporten via Haagse gehandicaptensportverenigingen danwel reguliere sportorganisaties. De telling geeft geen compleet beeld van het aantal sporters, maar geeft wel een eerste indruk van het aantal actieve sporters onder de doelgroep en biedt concrete informatie over de organisaties waar deze Hagenaars sporten. Vanwege de nadelen van de tel-methode (onbekendheid organisaties met beperkingen en handicaps van hun leden, dubbeltellingen door meervoudige sportbeoefening en niet tellen door non-respons) is de telling niet herhaald, maar is ervoor gekozen vanaf eind 2003 aanvullende vragen te formuleren in de Haagse sportonderzoeken, zoals de stadsenquêtes. In de sportonderzoeken op basis van de RSO-methode wordt de sportdeelname van respondenten met een beperking gemonitord en vergeleken met de algemene sportdeelname. Hiervoor zijn de sportvragen in de Haagse sportonderzoeken (o.a. Stadsenquête) aangevuld met vragen over het al dan niet hebben van een motorische, visuele, auditieve, verstandelijke en chronische beperking. Uit de jaarlijkse sportonderzoeken tussen 2003 en 2007 blijkt dat van de respondenten die aangeven een beperking te hebben de sportdeelname stijgt van respectievelijk 36%, 45%, 51%, 53%, naar 51%. In vergelijking met de gemiddelde Haagse sportdeelname van resp. 57%, 58%, 59%, 59% is de conclusie dat mensen met een beperking een sportdeelnameachterstand hebben, die in de loop der jaren wel kleiner wordt. Een vergelijking met landelijke sportdeelname cijfers is helaas niet te maken, omdat de onderzoeksvragen en methoden tussen verschillende onderzoeken te verschillend zijn Verhuur van aangepast sportmateriaal via de sport-o-theek? In de sport-o-theek van de gemeente Den Haag zijn diverse sport- en spelmaterialen te huren. Individuele Hagenaars en Haagse organisaties als scholen en verenigingen huren hier materiaal dat men zelf niet kan of wil aanschaffen. Ook aangepast sportmateriaal zou in de sport-o-theek verhuurd kunnen worden. Om inzichtelijk te maken of er behoefte is aan de huur van aangepaste sportmaterialen is een inventarisatie uitgevoerd bij de Haagse gehandicaptensportverenigingen. Uit deze inventarisatie is gebleken dat er eigenlijk geen behoefte aan het huren van aangepaste materialen is. Dit komt omdat de Haagse gehandicaptensportverenigingen zelf over voldoende 6

7 materiaal beschikken. Daarnaast zijn hulpmiddelen als bijvoorbeeld (elektrische) sportrolstoelen individueel maatwerk waardoor zij niet geschikt zijn voor verhuur. Wensen en behoeften van individuele sporters met een beperking die niet bij een vereniging zijn aangesloten, zijn niet geïnventariseerd omdat gegevens over deze sporters niet te achterhalen zijn. Op basis van deze resultaten is besloten definitief af te zien van het verhuren van aangepast sportmateriaal Een Haagse gehandicaptensportstimuleringsregeling noodzakelijk? Het 3 e actiepunt in de nota Sport zonder hindernissen was doen van onderzoek naar de noodzaak van een gehandicaptensportstimuleringsregeling. Dit onderzoek is in 2005 uitgevoerd door de NebasNsg, de sportorganisatie voor mensen met een handicap. De centrale vraag in het onderzoek was of een Haagse subsidieregeling een effectieve bijdrage kan leveren aan het verder bevorderen van de sportparticipatie van mensen met een beperking. Deze vraag is beantwoord aan de hand van deelvragen: - Welke hindernissen in het algemeen en welke financiële hindernissen in het bijzonder compliceren de sportparticipatie van mensen met een beperking? - Welke meerkosten brengt het sporten met zich mee voor mensen (individuen) met een beperking? - Welke meerkosten brengt het sporten voor mensen met een beperking met zich mee voor sportverenigingen? - Welke instanties verlenen financiële ondersteuning aan mensen met een beperking in de regio Den Haag betreffende sportparticipatie? - Welke subsidieregelingen op het gebied van sportparticipatie bestaan er al? Door middel van deskresearch en interviews met individuele sporters, individuele niet-sporters en een aantal sportverenigingen zowel reguliere als speciale verenigingen zijn deze onderzoeksvragen beantwoord. Uitkomsten interviews Uit de interviews met sporters, niet sporters en sportverenigingen bleek dat de algemene knelpunten veelal op het vlak van onvoldoende informatie, onvoldoende vrijwilligers en de meerkosten op het gebied van (on)toegankelijkheid van gebouwen, deskundig kader en vervoer lagen. Voor het oplossen van de 1 e twee knelpunten is het creëren van een subsidieregeling niet het meest geschikte instrument. Toegankelijkheid van accommodaties heeft weliswaar alles te maken met investeren in aanpassingen. Dit is echter een knelpunt dat niet of nauwelijks opgelost kan worden met een subsidieregeling voor sportverenigingen of individuen, aangezien de gemeente zelf eigenaar is van de meeste sportaccommodaties. De gemeente investeert zelf in een betere toegankelijkheid. Daarnaast bestaat er sinds 2005/2006 een Haagse subsidieregeling om openbaar toegankelijke gebouwen die geen gemeentelijk eigendom zijn toegankelijker te maken voor mensen met een beperking. Om deskundig kader op te leiden, biedt o.a. de NebasNsg ondersteuning aan sportverenigingen. Voor vervoer zijn collectieve voorzieningen aanwezig. Alleen voor vervoer buiten de regio was geen voorziening. Inmiddels is ook hiervoor een subsidieregeling in het leven geroepen door het Ministerie van VWS. Deskresearch Het deskresearch en interviews in andere steden leverden op dat andere steden zoals Rotterdam en de Drechtsteden een algemene doelgroepsubsidie hebben, waarbij verenigingen per aangesloten sporter met een beperking een subsidiebedrag ontvangen. Informatie over de doelmatigheid en effecten van de regeling in de betreffende steden was er niet. De betreffende gemeenten zijn over het algemeen tevreden over de regeling omdat zij de indruk hebben dat deze een positieve bijdrage levert aan de sportdeelname. 7

8 Conclusie eindrapportage De uiteindelijke conclusie van de NebasNsg is dat een Haagse subsidieregeling gericht op verenigingen een bijdrage kan leveren, maar dat het realiseren van een regeling niet afdoende is om de sportparticipatie van Hagenaars met een beperking aanzienlijk te vergroten. Daarvoor kan beter prioriteit gegeven worden aan meer randvoorwaardelijke aspecten als de informatie verbeteren over aanbieders en sporters, verbreden/ontwikkelen van integraal netwerk met belangrijke intermediairs, herkenbaar loket/steunpunt en het ontwikkelen van vraaggericht sportaanbod. De aanpak van de informatievoorziening heeft hierbij de hoogste prioriteit. Bovendien concludeerde de NebasNsg dat voor de meeste meerkosten vergoedings/ondersteuningsregelingen beschikbaar zijn. De uitzonderingen zijn sporthulpmiddelen (niet zijnde sportrolstoelen) en de classificatiekeuringskosten (a 40,- p/j). Voor de onkosten van vrijwilligers maken alle gehandicaptensportverenigingen in Den Haag gebruik van een van de subsidieregelingen uit de portefeuille WVE, zoals de Haagse Onkostenvergoeding vrijwilligers of van de regeling sociaal cultureel vrijwilligerswerk. SGK ontvangt produktsubsidie vanuit de welzijnsbegroting voor haar professionele personele bezetting. De reguliere Haagse sportverenigingen zijn uitgesloten van deze welzijnsregelingen. Op basis van deze conclusies en aanbevelingen zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: 1. Meer en betere informatie over sport voor gehandicapte Hagenaars: PR-campagne Samen bewegen, gewoon doen met folders, website, pr-activiteiten met bijeenkomsten en estafettelopers. 2. WMO benutten om financiële ondersteuning voor sporthulpmiddelen te realiseren: onderzoek naar sporthulpmiddelen 3. Toegankelijkheid van sportaccommodaties verbeteren: diverse knelpunten sporthallen en zwembaden weggenomen ( t Zandje, Overbosch, lift Zuidhaghe, entrees diverse sporthallen) 4. Toegankelijkheid van sportaccommodaties in kaart brengen en deze informatie toegankelijk maken voor Hagenaars: voor gymzalen en en aantal fitnessscholen is dit in kaart gebracht. Sporthallen en zwembaden info al bekend. Plaatsing op gemeentelijke website. 5. Vervoer buiten de regio: informatie verspreid onder de visiegroepleden over de landelijke subsidieregeling voor teamsporters die zich vervoeren van en naar wedstrijden en trainingen buiten de regio (subsidieregeling VWS via NebasNsg). 6. Vervoer binnen de regio: signalen uit de visiegroep over niet behoorlijk functioneren herhaaldelijk aan orde gesteld bij de verantwoordelijke afdeling van de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 7. Versterken netwerk diverse organisaties en gemeente: - uitbreiding visiegroep met Compaan, MEE en individuele sporter - Gemeentelijke sportverenigingsondersteuners letten op belangstelling voor of vragen over gehandicaptensport bij intake gesprekken met sportverenigingen Een kanttekening bij het overnemen van de aanbevelingen is overigens dat respectievelijk de voorzitters en de toenmalig directeur van gehandicaptensportverenigingen Kameleon, Haag 88 en de Stichting Sportbelang SGK de bevindingen en adviezen uit het onderzoeksrapport wel onderschrijven, maar de keuze om vooralsnog geen prioriteit te geven aan een subsidieregeling betreuren. De kritiek van de organisaties richt zich op het feit dat de huidige subsidieverstrekkingen aan gehandicaptensportorganisaties niet eenduidig plaatsvinden vanwege historische gegroeide verstrekkingen vanuit verschillende gemeentelijke sectoren. Daarnaast heeft men de wens voor 8

9 meer financiële armslag bij het organiseren van de eigen sportactiviteiten met name om vrijwilligersknelpunten op te lossen..gehandicaptensportorganisaties hebben voor de begeleiding van hun leden meer vrijwilligers nodig dan andere sportorganisaties. Een aantal gehandicaptensportorganisaties lost dit knelpunt op door bij gebrek aan vrijwilligers professionele mankracht in te huren. De gemeente verstrekt vanuit de sportoptiek nooit structurele subsidies voor de inhuur van professionals bij verenigingen om vrijwilligersproblemen op te lossen. Dit staat haaks op het principe van de sportvereniging als vrijwilligersorganisatie. Ook naar gehandicaptensportorganisaties toe wordt dit uitgangspunt gehanteerd. Gezien de bijzondere situatie van vrijwilligerswerk binnen de gehandicaptensportverenigingen zal binnen de verenigingsondersteuningsmogelijkheden die er zijn, gezocht worden naar adequate oplossingen van dit vraagstuk Het stimuleren en ondersteunen van vaste activiteiten bij sportaanbieders Om te stimuleren dat een passend sportaanbod voor mensen met een beperking ontstaat, is een aantal projecten opgezet. Zo is gebruik gemaakt van de succesformules Club Extra en COACH om passende sport- en bewegingsactiviteiten te ontwikkelen. Daarnaast zijn via twee projecten reguliere verenigingen gestimuleerd tot een passend sportaanbod voor mensen met een beperking. Ook zijn er twee samenwerkingverbanden opgezet tussen instellingen waar mensen met een beperking zich bevinden en sportverenigingen: t.w. de samenwerking tussen mytytlschool De Piramide en gehandicaptensportvereniging Kameleon; en de samenwerking tussen de patientenvereniging CVA, Stichting Revalidatiecentrum Sophia, sportbond NebasNsg en gehandicaptensportvereniging Haag 88. Tot slot is in enkele schoolsporttoernooien organisatorische integratie tot stand gebracht doordat scholen uit het speciaal onderwijs en uit het reguliere onderwijs in hetzelfde toernooi participeerden Club Extra/COACH Club Extra is een project om kinderen met grote motorische achterstanden via groepslessen met soortgenoten meer zelfvertrouwen en motorische vaardigheden te laten opdoen. In Den Haag is Club Extra op drie basischolen in vier projectjaren uitgevoerd. Per projectjaar deden ongeveer 30 kinderen per school mee. De resultaten van de projecten zijn kort samengevat dat de kinderen gedurende het interventiejaar meer zelfvertrouwen hebben gekregen, terwijl de motorische vaardigheden bij alle kinderen aantoonbaar verbeterden. Dit leidde er toe dat kinderen per jaar interesse kregen voor na- en buitenschoolse sportactiviteiten. COACH is een intervention based-methode ontwikkeld door de Rijksuniversiteit van Groningen i.s.m. de gemeente Den Haag om o.a. mensen met een chronische aandoening hun bewegingsgedrag te leren veranderen. De COACH-methode maakt gebruik van een persoonlijke coach die samen met de deelnemers een plan opstelt en uitvoert. De deelnemers worden door de coach begeleid en registreren hun beweeggedrag met stappen/bewegingstellers. Inmiddels zijn twee COACH projecten voor mensen met chronische aandoeningen uitgevoerd: 1 project i.s.m. Meavita voor long-patienten en 1 project met cliënten van het Diabetisch Centrum Haaglanden. De resultaten van de projecten zijn goed. Bij aanvang van het project voldeden maar 11-21% van de 80 deelnemers aan de gezonde norm van voldoende beweging, na afloop van het project voldoet 37%-66% van de deelnemers aan de gezonde norm. De deelnemers bewegen aantoonbaar meer en voelen zich beter en gezonder. Diabetisch Centrum Haaglanden is enthousiast over de methode en gaat de methode continueren. 9

10 Stimuleren van sport voor mensen met een beperking bij reguliere sportaanbieders Enthousiasmeren reguliere verenigingen Na de telling gehandicapte sporters in 2003 is contact gezocht met die sportverenigingen/organisaties die in de telling hadden aangegeven geïnteresseerd te zijn in het ontwikkelen van sportactiviteiten voor Hagenaars met een beperking. Uiteindelijk was slechts één vereniging daadwerkelijk bereid om in samenwerking met de gemeente een concreet plan te ontwikkelen. Bij toetsing van het plan binnen de vereniging bleek echter dat er onvoldoende draagvlak was binnen de vereniging om het project van voldoende vrijwilligers te voorzien. Het project is om deze reden niet uitgevoerd. Sporten zonder mankeren Er is in een samenwerkingsverband tussen diverse reguliere sportverenigingen, het speciaal onderwijs, t.w. de Inspecteur de Vries school en de Stichting Sportbelang SGK een proefproject gestart om leerlingen met een verstandelijke beperking te laten doorstromen naar reguliere sportverenigingen. In de schooljaren 2005/2006 en 2006/2007 hebben 4 vier reguliere verenigingen meegedaan aan deze proef. Zo n 35 leerlingen hebben lessen gevolgd bij de reguliere sportverenigingen. Uiteindelijk zijn 11 leerlingen daadwerkelijk lid geworden bij de verenigingen. Daarnaast hebben alle bovenbouwleerlingen kennis gemaakt met de sportmogelijkheden via de SGK. Aangezien de resultaten voorzichtig positief zijn, is besloten het proefproject in het schooljaar 2007/2008 te continueren, waarbij geprobeerd wordt de geconstateerde knelpunten als vervoer, draagvlak bij verenigingen en aanloopkosten in het nieuwe traject op te lossen. Het project wordt uitgebreid naar de onderbouwleerlingen en de leerlingen van een tweede school. Tevens zal worden aangesloten bij de reeds bestaande g-teams bij verschillende Haagse sportverenigingen, zoals bijvoorbeeld Gona en HDM. G-competitie samenwerkend SVH/Kameleon Er is in 2006 een samenwerking ontstaan tussen reguliere voetbalvereniging SVH en gehandicaptensportvereniging Kameleon om kinderen met beperkingen in een nieuw opgezette g- competitie van de KNVB te laten voetballen. Twee teams SVH/Kameleon zijn opgezet en trainen op het terrein van SVH Samenwerking instellingen met gehandicaptensportverenigingen Samenwerking Mytylschool/Kameleon Mytylschool De Piramide en gehandicaptensportvereniging Kameleon hebben in schooljaar 2006/2007 een project voor loopbasketbal opgezet. Dit wil zeggen basketbal voor kinderen die met beperkingen in staat zijn het spel lopend te spelen en niet gebonden zijn aan een rolstoel. Het enthousiasme en de instroom onder leerlingen is groot. Ongeveer 30 kinderen nemen deel. De beperking van het project is echter dat de kinderen niet doorstromen naar Kameleon als lid omdat de ouders en de school vanwege de kwetsbaarheid van de kinderen de activiteit onder de strikte begeleiding van de school willen voortzetten. Aangezien het project onder de hoede van de school een enorm succes is, wordt het project als schoolproject met medewerking van de sportvereniging Kameleon voortgezet. Samenwerking Stichting Sophia Revalidatie Den Haag/Haag 88 In een samenwerking tussen de patientenvereniging CVA, Stichting Sophia Revalidatie Den Haag, sportbond NebasNsg en gehandicaptensportvereniging Haag 88 is in 2007 een sportproject voor 10 CVA-patiënten opgezet. Het project sluit aan bij eerdere doorstroomprojecten voor deze patientengroep die Sophia Revalidatie Den Haag samen met sportvereniging Haag 88 heeft opgezet. 10

11 Faciliteren gehandicapte topsporters Voor de ondersteuning van gehandicapte sporters met een A of B status zijn er middelen en instrumenten bij het Regiosteunpunt Talent en Topsport beschikbaar. Om te achterhalen of naast de reguliere ondersteuning van het Regiosteunpunt verdere ondersteuning aan topsporters/sportverenigingen wenselijk danwel noodzakelijk is, heeft een inventarisatie plaatsgevonden door gesprekken met het Regiosteunpunt Talent en Topsport, navraag bij de gehandicaptensportverenigingen en bij de sportbond NebasNsg. Uit de gesprekken met deze organisaties kwamen geen knelpunten en wensen naar voren. Ook bleken er geen specifieke topsportambities te bestaan bij de grootste Haagse gehandicaptensportorganisaties. De conclusie is derhalve getrokken dat andere ondersteuning waarin de gemeente een faciliterende rol moet spelen op dit moment niet nodig of gewenst is. In 2006 is het concept-voorstel van sportbond NebasNsg voor regionale talentscouting in samenwerking van lokale en regionale sportpartners besproken met de gemeente Den Haag, Sophia Revalidatie Den Haag, Kameleon en Haag 88. Dit heeft niet tot concrete afspraken geleid, omdat de NebasNsg een aantal taken in het kader van organisatorische integratie overdraagt aan de reguliere sportbonden. Het voorstel voor regionale talentscouting en training zal daardoor op korte termijn niet worden uitgevoerd Beeldvorming verbeteren Om de beeldvorming over sporters en sport voor mensen met een beperking te verbeteren, is een voorlichtingsproject voor de bovenbouw van basisscholen, Aangepast sporten, wat is dat?, tussen 2003 en 2007 uitgevoerd. Daarnaast is via een voorlichtingscampagne voor Hagenaars met een beperking getracht Hagenaars met een beperking te stimuleren tot sportdeelname door voorlichting, informatie en een estafetteloop waarin sporters met een beperking lotgenoten meenemen naar hun sport. Aangepast sporten, wat is dat? Tussen 2003 en 2007 is in opdracht van de gemeente Den Haag het project Aangepast sporten, wat is dat uitgevoerd door Sportservice Zuid Holland. Leerlingen van groep 7 of 8 krijgen bezoek van een sporter met een beperking die vertelt over diverse handicaps en over de sportmogelijkheden die er zijn. Vervolgens maken de leerlingen zelf kennis met aangepaste sporten zoals bijvoorbeeld rolstoelbasketbal. Het project wordt jaarlijks enthousiast ontvangen door 8 tot 25 deelnemende scholen. De effecten van het project worden gemeten doordat de leerlingen vooraf en twee weken na afloop van project vragen worden gesteld over beperkingen en sport. Deze effectmetingen tonen aan dat kinderen vooraf al vrij positief denken over mensen met beperkingen en hun sportmogelijkheden, maar dat de kennis over aangepast sporten en over de sportmogelijkheden door mensen met een beperking beter worden. Doordat scholen veel lespakketten krijgen aangeboden, is het steeds lastiger om het project breed uit te zetten onder Haagse scholen. PR-plan In 2005 is gestart met de vervaardiging en implementatie van een PR-plan om de doelgroep te informeren over de mogelijkheden en te enthousiasmeren om te gaan sporten. In maart 2005 is een workshop georganiseerd waaraan 25 lokale en landelijke (gehandicapten)(sport)organisaties en individuele ervaringsdeskundigen met elkaar discussieerden over de vraag: met welke boodschap moeten we Hagenaars met een beperking (die nog niet sportief actief zijn) benaderen, om ze aan het sporten te krijgen? 11

12 Ook kwam aan de orde welke communicatiemiddelen hierbij het meest effectief zijn. De belangrijkste conclusies van deze workshop waren: - Mensen met een beperking die nog niet sporten zijn het beste te enthousiasmeren via de stimulering door vrienden, kennissen. De kans dat men gaat sporten is het grootst als men letterlijk wordt meegenomen door de sociale omgeving. - Internet is het meest toegankelijke communicatiemiddel voor een groot deel van de doelgroep. Aanvullend hierop moeten ook meer traditionele middelen gebruikt worden. Aan de hand van de uitkomsten uit deze workshop is vervolgens de campagne Samen bewegen, gewoon doen opgezet en in 2006 uitgevoerd. Belangrijkste onderdelen hierin waren: - het ontwikkelen van een digitaal loket voor mensen met een beperking, - het uitbrengen van folders Samen bewegen, gewoon doen met informatie over het belang en plezier van sport en bewegen en over de plekken waar meer informatie over de mogelijkheden te vinden is. - Het aanstellen van een aansprekende gezicht van de campagne, paralympische zeezeiler Thierry Schmitter, die gedurende 2006 mediaaandacht vroeg voor de campagne in het algemeen en tijdens 5 campagnebijeenkomsten die aan verschillende sport-onderwerpen waren gekoppeld. - Het maandelijks kiezen van een estafetteloper, een sporter met beperkingen die een maand lang probeerde lotgenoten te enthousiasmeren voor sport door ze mee te nemen naar sportactiviteiten. De resultaten van de campagne: - de website genereerde unieke bezoekers - de website is de start geworden van een integraal digitaal gemeentelijk loket voor mensen met een beperking - de folders zijn breed verspreid onder huisartsen, instellingen voor mensen met een beperking en bij de taxibus, locaties waar veel Hagenaars met een beperking gebruik van maken. 12

13 4. Conclusies en actiepunten In deze paragraaf worden 9 conclusies getrokken. Elke conclusie wordt gevolgd door een aanbeveling of actiepunt voor de uitvoering van het gehandicaptensportbeleid tot Het doel van Sport zonder hindernissen is het vergroten van de sportdeelname van Hagenaars met een beperking door het uitvoeren van een aantal sportstimulerende maatregelen. De sportdeelname is de afgelopen 5 jaar met ruim 15% gestegen tot 53% en de verschillende maatregelen uit het plan van aanpak zijn met succes uitgevoerd. Helaas is de sportdeelname van mensen met een beperking nog niet gestegen naar de gemiddelde Haagse sportdeelname van 59%. Een stimuleringsaanpak blijft noodzakelijk. Actiepunt 1:Tussen wordt de huidige aanpak gecontinueerd. 2. Sportdeelname van Hagenaars met een beperking is in de loop der jaren gestegen van 36% naar 53%. Van invloed hierop waren de aandacht vanuit het gemeentelijk beleid, maar zeker ook het stabiele, gespecialiseerde verenigingsklimaat in Den Haag. Daarnaast hebben ook landelijke ontwikkelingen en trends om Nederlanders meer in beweging te krijgen een positieve effect. Actiepunt 2: Met voldoende gemeentelijke aandacht, sterke gehandicaptensportverenigingen die groei-ambitie hebben en met een goed netwerk tussen gemeente en diverse sport- en gezondheidsorganisaties kan de sportdeelname van deze doelgroep nog verder stijgen de komende jaren. Tusen 2008 en 2011 zal hieraan met deze 3 actoren verder worden gewerkt door: a. overlegstructuur door visiegroep gehandicaptensport te continueren; b. intensieve verenigingsondersteuning aan (gehandicapten)sportverenigingen via het bestaande gemeentelijke loket om adequate oplossingen voor de vrijwilligersproblemen van deze organisaties te bieden. 3. Sportmateriaal in de sport-o-theek is op dit moment niet gewenst, omdat de verenigingen zelf materiaal hebben. Voor individuele sporters worden sportrolstoelen vergoed. Daarnaast is voor hulpmiddelen vaak individueel maatwerk gewenst, waarvoor algemeen uitleenmateriaal niet geschikt is. Bovendien zijn er geen wensen m.b.t. ander materiaal bekend. Actiepunt 3: Het uitlenen van sportmateriaal via sport-0-theek is niet wenselijk gebleken en wordt niet verder uitgewerkt. Momenteel vindt er wel een onderzoek plaats naar de noodzaak en mogelijkheden om andere sporthulpmiddelen dan de sportrolstoel in de WMO op te nemen. Over de onderzoeksbevindingen wordt in het 1 e kwartaal van 2008 gerapporteerd, waarna bestuurlijke besluitvorming zal plaatsvinden over het vervolgtraject. 4. Aangepast sportaanbod werkt: - Club Extra 3 projecten uitgevoerd: alle kinderen hebben betere motorische vaardigheden gekregen en meer plezier in sport, zelfs zo dat 15% is mee gaan doen aan naschools sportaanbod van school en sportvereniging. - SCALA: een project voor diabetici en COPD uitgevoerd met behulp van COACH. Merendeel van de deelnemers gaat meer bewegen en sporten en ervaart een verbeterde gezondheid. In plaats van de 11-21% van de deelnemers die voldoet aan de gezonde norm voor bewegen voldoet 40-66% aan die norm. 13

14 Actiepunt 4: Deze of soortgelijke projecten worden de komende jaren uitgebreid c.q. structureel ingebed door meer scholen te laten samenwerken in één club extra per stadsdeel en door patientenverenigingen en gezondheidsinstellingen het COACH-concept te leren. Dit laatste zal samen met de sector volksgezondheid worden opgezet en uitgewerkt. 5. Gehandicaptensport bij reguliere verenigingen blijft nastrevenswaardig vanwege de keuzemogelijkheden voor de doelgroep en vanwege de afstand woning-sportaccommodatie voor de betrokkene, maar kent in de praktijk een aantal knelpunten, zoals: - Draagvlak bij meerdere bestuursleden en vrijwilligers van verenigingen is noodzakelijk, maar moeilijk. Een project bloedt dood als de vrijwilliger stopt. - Integratie betekent vaak organisatorische integratie. Dit betekent dat de vereniging extra kosten maakt voor zaal en trainer. Met een kleine instroom van gehandicapten is de activiteit vooral in het begin niet kostendekkend. - Het is voor verenigingen lastig om gehandicapten te bereiken en te enthousiasmeren en zichzelf als aanbieder met een aangepast aanbod bekend te maken. - Vervoer: de regeling leerlingenvervoer voor jongeren met verstandelijke en lichamelijke beperkingen biedt momenteel geen ruimte voor aanvullende ritten na schooltijd naar sportverenigingen. Dit bemoeilijkt projecten als Sporten zonder mankeren, waarin verstandelijk beperkte jongeren aansluitend aan schooltijd kennis willen maken met de reguliere sport. Actiepunt 5: Het is belangrijk door te gaan met proefprojecten voor reguliere verenigingen, waarin juist naar oplossingen voor de knelpunten wordt gezocht. Er moet daarbij ook een balans gezocht worden tussen voldoende nieuwe gehandicapte sporters en het bestaande sportaanbod. Niet meer aanbod voor dezelfde vijver met vissen, want dan worden g-verenigingen en reguliere verenigingen concurrenten van elkaar. a. Concreet: Het project Sporten zonder mankeren voor jongeren met een verstandelijke beperking tussen vervolgen en meer jongeren betrekken. Reguliere verenigingen nog zorgvuldiger begeleiden en faciliteren in de meerkosten. b. Hetzelfde type proefprojecten opzetten voor mensen met motorische, auditieve of visuele beperkingen. Tussen zullen hiervoor 2 nieuwe projecten worden opgezet. c. Waar mogelijk wordt bekeken of organisatorische integratie bij schoolsporttoernooien tussen regulier onderwijs en speciaal onderwijs kan plaatsvinden. 6. Gehandicapte topsporters worden ondersteund door het Regiosteunpunt Talent & Topsport. Voor sporters met een A of B status zijn er middelen bij dit steunpunt beschikbaar. Naar andere ondersteuning waarin de gemeente een faciliterende rol moet spelen is op dit moment geen vraag. Ook de gehandicaptensportverenigingen in Den Haag hebben geen specifieke knelpunten of ambities op dit terrein. Actiepunt 6:De komende jaren zal de gemeente via regelmatig overleg met zowel verenigingen, NebasNsg als het Regiosteunpunt Talent & Topsport vinger aan de pols houden. 7. Het publiciteitsplan rond de campagne Samen Bewegen, gewoon doen heeft aandacht gegenereerd voor gehandicaptensport en geresulteerd in een gemiddelde van bezoekers van het nieuwe digitale loket Daarnaast zijn folders bij de bekende vindplaatsen van gehandicapten uitgezet. Er is een start gemaakt met complete overzichtelijke informatie en met het creëren van netwerken van belangrijke stakeholders. Zowel de informatie 14

15 als de netwerken kunnen echter nog beter georganiseerd worden. Er moet gezocht worden naar een structurele opzet van informatievoorziening en vaste overlegstructuren. Actiepunt 7: De komende jaren wordt de inhoud van de informatie op internet (denhaag en handicap& gemeentelijke sportsite, residentienet) en folders verder geoptimaliseerd. Ook worden de digitale mogelijkheden voor interactie met gehandicapten(organisaties) vergroot. De netwerkstructuur tussen gemeente en diverse gehandicapten- en (g)sportorganisaties zal verder worden verstevigd. 8. Het voorlichtingsproject Aangepast sporten, wat is dat is zeer succesvol om reguliere basisscholieren bekend te maken met gehandicaptensport en de attitude van deze leerlingen. De scholen die deelnemen zijn zeer enthousiast. Knelpunt is dat scholen een te drukke agenda hebben om mee te doen. Actiepunt 8: De komende jaren zal het project gecontinueerd worden, waarbij het doel is om 25 scholen per jaar te bereiken. Speciale aandacht wordt besteed aan het enthousiasmeren van scholen. 9. Bij de uitvoering van de diverse actiepunten is een aantal algemene knelpunten naar voren gekomen, m.n. vervoer en draagvlak onder ouders. Hoewel er collectieve vervoersvoorzieningen zijn, zoals Taxibus, Regiotaxi, leerlingenvervoer en de subsidieregeling voor buitenregionaal sportvervoer van VWS/NebasNsg treden er problemen op t.a.v. het vervoer van teams en vervoer van sportattributen. De subsidieregeling van VWS wordt nauwelijks gebruikt, terwijl sportvervoer buiten de regio vooral voor wedstrijdsporters veel voorkomt en juist problemen oplevert. Er is niet altijd draagvlak onder ouders om hun jongeren te laten participeren aan sport. M.n. bij het project Sporten zonder mankeren is dit een struikelblok gebleken. Juist onder de groep Hagenaars van niet westerse afkomst speelt dit een rol. Actiepunt 9: Er zal onderzocht worden of er aanvullende afspraken over sportvervoer nodig zijn tussen gehandicaptensportorganisaties en de dienst SZW en de Taxibus-vervoerder. De landelijke sportsubsidieregeling zal nogmaals onder de aandacht van Haagse sportorganisaties gebracht kunnen worden. Bij de diverse sportstimuleringsprojecten zal het vergroten van draagvlak onder ouders een specifiek aandachtspunt moeten worden. De ervaringen uit Meedoen allochtone jeugd door sport zullen ingezet worden om juist ouders van niet-westerse afkomst te beïnvloeden. 15