BESTRALING BIJ PROSTAATKANKER

Transcriptie

1 BESTRALING BIJ PROSTAATKANKER Van uw arts hebt u vernmen dat een bestraling p de prstaat f de prstaatlge (plek waar de prstaat zat vr de urlg deze verwijderde) ndzakelijk is in het kader van uw behandeling vr prstaatkanker. In deze brchure vindt u een aantal nuttige adviezen die u kunnen helpen m prblemen te vrkmen f bepaalde ngemakken te beperken. Wenst u meer uitleg f hebt u specifieke vragen, aarzel dan niet m uw arts f verpleegkundige hierver aan te spreken. Ze zullen u graag helpen. Praktisch Simulatie Vóór de bestralingen van start kunnen gaan, dient u eenmalig naar het ziekenhuis te kmen vr een simulatie. De arts zal u vragen m vóór de simulatie uw darmen te ledigen d.m.v. een Micrlax -lavement en uw blaas te vullen. Bestraling U heft vr de behandeling geen dieet te vlgen, tenzij uw arts f diëtiste dit vrschrijft. Gelieve 1 uur vr de bestralingen leeg te plassen en aansluitend 2 bekers met water te drinken (ca. 400 cc). Nadien niet meer plassen tt de bestralingen. Dit zrgt vr een cnsistente blaasvulling en kmt de nauwkeurigheid van de bestralingen ten gede. Vr elke bestraling wrdt geadviseerd m een glycerine zetpil in te brengen. Mgelijke reacties van het lichaam p de bestralingsbehandeling Bestraling werkt alleen in het gebied van uw lichaam dat bestraald wrdt. Afhankelijk van de plaats die bestraald wrdt, kunnen lkaal bijwerkingen ptreden. Smmige mensen hebben veel last van bijwerkingen, anderen merken er weinig van. De ernst van eventuele bijwerkingen heeft niets te maken met het resultaat van de behandeling; als u geen bijwerkingen hebt, betekent dit niet dat de raditherapie geen resultaat heeft. Acute bijwerkingen ntstaan tijdens de bestralingen en genezen nadat de bestralingen afgernd zijn. Dit kan wel enkele weken duren. AZ Klina Brasschaat AZ Mnica Antwerpen Deurne AZ Niklaas Sint-Niklaas AZ Sint-Jzef Malle GZA Ziekenhuizen Antwerpen Mrtsel Wilrijk UZA Edegem ZNA Antwerpen - Merksem Iridium Kankernetwerk secretariaat@iridiumkankernetwerk.be

2 De prstaat ligt tussen endeldarm (rectum) en blaas. Ondanks het gebruik van de meest geavanceerde bestralingstechniek die mmenteel vrhanden is (zgn. rtatinele intensiteitsgemduleerde raditherapie, zie ft) is het nmgelijk m beide rganen vlledig te sparen van straling. Uiteraard wrdt de dsis p de geznde weefsels zveel mgelijk beperkt. Tch zijn bepaalde klachten tijdens en krt na de bestraling vaak nvermijdelijk. Gastr-intestinale klachten Dr de dsis p de endeldarm kan er een ntsteking van het darmslijmvlies ntstaan, zgn. radirectitis. Hierdr kunnen patiënten klagen van frequentere en lssere stelgang. Eventueel kan er k slijm- en, zelden, bledbijmenging ptreden. Indien de klierstreken in het bekken mee bestraald dienen te wrden (zgenaamde pelvische raditherapie) kunnen k stukken van de dunne darm mee in het bestralingsveld liggen en zijn de gastr-intestinale klachten mgelijk wat meer uitgesprken, met bv. echte diarree. In dat geval kunnen k darmkrampen ptreden en zelfs lichte misselijkheid. Deze gastr-intestinale last start meestal vanaf de 3 de f 4 de week van de bestraling en kan tt enkele weken na het stppen ervan aanslepen. Aanbevelingen Drink vldende, minstens 1 à 1.5 liter per dag. Drink beperkt klzuurhudende dranken. Indien u echt diarree heeft, kan, na dktersadvies, gestart wrden met Imdium f dergelijke. Bestraling bij prstaatkanker Versie /5

3 Urgenitale klachten Dr de dsis p de blaas en urethra kan er k een ntsteking van het blaasslijmvlies ntstaan, zgn. radicystitis. Hierdr kunnen patiënten klagen van frequenter plassen, pijn bij het plassen, en verminderde cntrle f cntinentie. Dit is een tijdelijk fenmeen, dat meestal begint vanaf de 2 de f 3 de week van de bestraling maar tt enkele weken f zelfs maanden na het stppen van de raditherapie kan aanslepen. Erectiestrnissen zijn een belangrijk prbleem bij elke behandeling vr prstaatkanker. Bespreek dit zeker met uw arts indien u hierver meer infrmatie wenst. Op krte termijn kan raditherapie de ptentie verminderen f het herstel ervan na een chirurgische resectie van de prstaat (zgenaamde prstatectmie) vertragen. Zeker indien gecmbineerd met hrmnale therapie kan er k een vermindering van het libid ptreden. De zenuwen die instaan vr de erecties blijven bij raditherapie meestal gespaard. Het uiteindelijke herstel van de ptentie hangt echter k af van heel wat andere factren, zals nder meer leeftijd, de erectiele functie vóór de behandeling, eventueel vrgaande f bijkmende heelkunde, hrmnale therapie en psychlgische factren (relatie met de partner, zelfbeeld, ). De sperma-prducerende cellen in de teelballen zijn erg gevelig aan bestraling, zdat minstens tijdelijke infertiliteit te verwachten is. Indien dit relevant vr u is (ng kinderwens), bespreekt u dit best vraf met uw arts zdat stappen ndernmen kunnen wrden m de teelballen zveel mgelijk te sparen. Aanbevelingen Drink vldende, minstens 1 à 1.5 liter per dag. Tracht s avnds enkele uren vr het slapen gaan niet meer te drinken, zdat u s nachts niet f minder met pstaan m te plassen. Indien u regelmatig pijn hebt bij het plassen en frequent met plassen kan een ntstekingsremmer aangewezen zijn. In verleg met de arts kan gestart wrden met meer specifieke medicatie m de plasklachten te beperken. Indien uw urine slecht ruikt f er trebel uitziet, kan de urine besmet zijn dr micrben. U laat de urine in dat geval best nderzeken dr de huisarts, die indien ndig antibitica zal vrschrijven. Vermeidheid De mate waarin patiënten vermeidheidsklachten hebben varieert en hangt af van de duur en het type behandeling. Meestal spreekt men van een algemene vermeidheid die in het begin van behandeling af en te aanwezig kan zijn en teneemt naar het einde van de behandeling. De vermeidheid kan ng enkele weken na de stp van de bestralingen aanslepen. Het belangrijkste is dat u naar uw lichaam luistert en z ndig bijvrbeeld een middagpauze inlast. Prbeer echter indien mgelijk een nrmaal dagritme aan te huden. Late effecten Buiten deze bijwerkingen die tijdens en krt na de bestraling ptreden, hebben stralen k bijwerkingen die pas maanden tt jaren later duidelijk wrden. Deze hebben veel minder de neiging m ver te gaan. U kunt dit zien als een srt van littekenvrming. Blaas: smmige mensen meten wat vaker plassen. Meld dit wel aan uw behandelende arts mdat uitgezcht met wrden f het een gevlg is van de bestraling f dat er een andere rzaak is. Bestraling bij prstaatkanker Versie /5

4 Darmen: sms is de ntlasting niet meer zals vreger, maar wat lsser en/f frequenter. Tevens zal er vral in het begin wat slijm bijzijn, en later af en te wat bled. Dit laatste met u wel altijd melden bij uw behandelende arts. Huid: de huid kan wat dnkerder van kleur wrden en het vetweefsel kan wat vaster aanvelen. Ptentie: als u medicijnen (inspuitingen en/f pillen) tegen prstaatkanker gebruikt, heeft u waarschijnlijk al last van imptentie. Als uw bestralingen achter de rug zijn en u met deze medicatie mag stppen, dan bestaat de mgelijkheid dat u tch imptent blijft. Elke bestraling brengt een beperkt risic p secundaire tumren in het bestraalde gebied met zich mee. Dit uit zich pas na meerdere jaren en is vral van belang bij jngere persnen. Swies weegt dit theretische risic niet p tegen de ndzaak van behandeling van uw huidige ziekte. Hebt u ng vragen? Neem dan cntact p met de afdeling Raditherapie van het Iridium Kankernetwerk: - campus Sint-Augustinus 03/ campus AZ Niklaas 03/ campus AZ Klina 03/ campus ZNA Middelheim 03/ campus ZNA Jan Palfijn 03/ Deze brchure/flder werd met zrg samengesteld en is zuiver infrmatief van aard. Aangezien de medische wetenschap zeer snel evlueert, kunnen geen garanties wrden gebden m.b.t. de vlledigheid van de inhud van deze brchure/flder. De infrmatie in deze brchure/flder is algemeen van aard en dient te wrden begrepen als aanvulling p de specifieke (mndelinge) infrmatie van de behandelend arts. De medische praktijk is geen exacte wetenschap, zdat een psmming van mgelijke cmplicaties in deze brchure/flder nit vlledig kan zijn. Dr de arts kan geen verbintenis wrden aangegaan ver het uiteindelijke resultaat van de beschreven behandeling. Bestraling bij prstaatkanker Versie /5

5 INFORMATIE VOORBEREIDING BLAAS EN RECTUM BIJ PROSTAATBESTRALING Naam, vrnaam en gebrtedatum patiënt: 1. MRI = éénmalig Datum /../.. Patiënt thuis zelf, kan NIET ter plaatse thuis 1u30min vóór afspraak van MRI zelf Micrlax psteken, k indien er reeds stelgang gemaakt is Micrlax 5 à 10 minuten phuden stelgang maken én urineren, gevlgd dr 2 bekers water drinken (= 400cc) vertrekken naar ziekenhuis nadien niet meer uitwateren pasprt inlezen aan kisk van hfdingang aanmelden aan balie radilgie= rute 132 aanvraag MRI meebrengen in wachtzaal plaats nemen wachten p signaal verpleegkundige Uur aanwezigheid p MRI uur..min (=20 min vóór afspraak) Uur afspraak van MRI uur..min 2. Simulatie = éénmalig Datum /../.. Patiënt thuis zelf Uur aanwezigheid p simulatie uur..min (=15 min vóór afspraak) thuis 1u30min vóór afspraak van simulatie zelf Micrlax psteken, k indien er reeds stelgang gemaakt is Micrlax 5 à 10 minuten phuden stelgang maken én urineren, gevlgd dr 2 bekers water drinken (= 400cc) vertrekken naar ziekenhuis nadien niet meer uitwateren inschrijven p secretariaat nclgie= rute 6 aanmelden aan balie raditherapie= rute 3 in wachtzaal plaats nemen wachten p signaal verpleegkundige Patiënt ter plaatse p simulatie Uur aanwezigheid p simulatie uur..min (=1u30min vóór afspraak) gelieve Micrlax mee te brengen! inschrijven p secretariaat nclgie= rute 6 aanmelden aan balie raditherapie= rute 3 in wachtzaal plaats nemen verpleegkundige geeft instructies wanneer met de vrbereiding te starten 3. Bestraling = peride Datum en uur vlgens afsprakenlijst Patiënt thuis zelf thuis 1u30min vóór afspraak van bestraling zelf Glycerine supp psteken, k indien er reeds stelgang gemaakt is Supp 5 à 10 minuten phuden stelgang maken én urineren, gevlgd dr 2 bekers water drinken (= 400cc) vertrekken naar ziekenhuis nadien niet meer uitwateren badgen bij binnenkmen dienst raditherapie in wachtzaal plaats nemen wachten p signaal verpleegkundige Indien u ng vragen heeft, gelieve cntact p te nemen met de balie medewerkers van het Iridium Kankernetwerk via het telefnnummer 03/ f 03/ (versie )