tweemaandelijks tijdschrift nummer 2 - achtste jaargang - december 2001 Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen

Transcriptie

1 Nieuwsbrief FO PEM vzw tweemaandelijks tijdschrift nummer 2 - achtste jaargang - december 2001 Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen Worden kleine scholen groot? In de Standaard van 26 november 2001 lezen we dat de kleinste autonome basisschool in Vlaanderen 11 kinderen telt. (Slechts) zes basisscholen hebben meer dan 700 leerlingen. In haar nieuwe beleidsbrief pleit minister Vanderpoorten voor een gunstiger omkadering voor grote(re) scholen. Hoe groot die grote(re) scholen moeten zijn zal wellicht duidelijk zijn bij het invoeren van het vernieuwde onderwijslandschap in het basisonderwijs vanaf het schooljaar Deze tendens naar schaalvergroting in het basisonderwijs komt in het spoor van de schaalvergroting in het hoger, het secundair, het volwassenenonderwijs en de CLB s (Centra voor Leerlingenbegeleiding). Voor de overheid is deze schaalvergroting van scholen én schoolbesturen een middel om scholen beter (lees efficiënter) te besturen. Dit is trouwens een aanbeveling van de studie De rol van schoolbesturen in het schoolmanagement. Eén van de auteurs van deze studie komt aan het woord in het interview van deze nieuwsbrief. Deze evolutie naar schaalvergroting kan FOPEM niet zomaar aan zich laten voorbijgaan. Veel van onze scholen zijn immers, in de ogen van de overheid, klein. Het komt er op aan om precies na te gaan wat de intenties zijn van de overheid. Tegen die achtergrond kunnen onze scholen dan bekijken of op bepaalde terreinen hun kennis gebundeld kan worden. En dan moeten we proberen te bereiken dat wat wij zinvol achten, ook decretaal en administratief mogelijk wordt. Jan van Damme, Voorzitter FOPEM Wat vind je in deze nieuwsbrief? Worden kleine scholen groot?... 1 Dossier Schoolbesturen in Vlaanderen. Zijn er teveel? 2 Actueel Wist je dat Voor u geplukt Uit Het Levensblad van De Levensboom... 5 Navorming Ik lees en ik tel... 8 Ik heb een plan en een vrije tekst... 9 Help, een muis in de klas Tussen thuis en school Planning van de navorming

2 Dossier FO PEM vzw Schoolbesturen in Vlaanderen Zijn er te veel? Een gesprek met Geert Devos van de Vlerick Management School Geert Devos is docent aan de Vlerick Management School te Gent. Hij legt zich vooral toe op schoolmanagement; dit is de wijze waarop scholen bestuurd worden. Het boek Schoolmanagement: een reflectie op de praktijk van het schoolbeleid is van zijn hand. Tevens is hij medeauteur van de studie De rol van schoolbesturen in het schoolmanagement. Dit laatste boek is de leidraad van het gesprek dat de nieuwsbrief met hem had. Nieuwsbrief: In De rol van schoolbesturen in het schoolmanagement wordt gewezen op de beperkte professionaliteit van kleine schoolbesturen. De conclusie is dat grotere schoolbesturen meer kansen bieden op een beter schoolmanagement. Moeten we deze redenering niet omkeren? Met andere woorden, moet de overheid niet eerst nagaan wat de professionele bekwaamheid is van een schoolbestuur en de nadruk leggen op de vorming van schoolbestuurders vooraleer bepaalde bevoegdheden over te hevelen naar een hoger bestuursorgaan zoals een scholengemeenschap of een scholengroep 1? de school waar ze mede verantwoordelijk voor zijn. Maar het is ondenkbaar om voor zo veel besturen deskundige bestuurders te selecteren. Het is vanuit die invalshoek dat wij het noodzakelijk vinden om het aantal schoolbesturen te verminderen. Jullie schoolbestuurders zijn ongetwijfeld veel meer betrokken bij het schoolgebeuren. Toch vind ik het belangrijk dat een schoolbestuur een zekere omvang heeft omdat je op die manier deskundige mensen kan aantrekken. Daarnaast bieden grotere schoolbesturen nog een ander voordeel. Zo kunnen nieuwe directies makkelijker terugvallen op collega s van andere scholen van hetzelfde schoolbestuur. Zo kan er een vertrouwensrelatie ontstaan en kunnen directies elkaar coachen. Een groter schoolbestuur kan een meer professionele dienstverlening bieden aan haar scholen. Ik denk hierbij aan de nascholing voor de leerkrachten, de financiële en de administratieve ondersteuning. U heeft gelijk wanneer u pleit voor een verdere professionele vorming van de schoolbesturen. Maar als we op het Vlaamse niveau de schoolbesturen bekijken, dan is het geen goede zaak dat vele scholen gerund worden door de bakker en de beenhouwer die met onderwijs nauwelijks voeling hebben. Geert Devos: Je moet vertrekken van de huidige situatie van schoolbesturen in het Vlaamse onderwijs. Zo zijn er in het katholiek onderwijs meer dan duizend schoolbesturen en meer dan de helft van de schoolbesturen is verantwoordelijk voor slechts één school. Je kan dus afvragen van waar al die schoolbestuurders komen. Zo zien we dat in heel wat kleine schoolbesturen er schoolbestuurders zijn die helemaal niet betrokken zijn bij onderwijs, laat staan bij 1 Een scholengemeenschap bestaat uit meerdere scholen voor secundair onderwijs die in een regio gezamenlijk algemeen, technisch en beroepsonderwijs aanbieden. Aan scholen die deel uit maken van een scholengemeenschap worden extra middelen geboden voor bv. administratieve ondersteuning. Een scholengroep omvat scholen van het Gemeenschapsonderwijs die in een regio onder andere basis- en secundair onderwijs aanbieden. Aan het hoofd van een scholengroep staat een algemeen directeur. 2

3 Dossier - december 2001 Nieuwsbrief: Maar waarom zouden nieuwe directies niet terecht kunnen bij andere directies van een ander schoolbestuur maar met een gelijkaardig pedagogisch project? Geert Devos: Het hangt er natuurlijk ook van af om welke pedagogische projecten en scholen het gaat. Maar je mag niet uit het oog verliezen dat scholen voor een deel concurrentieel staan tegenover elkaar en dat het dus niet evident is om collegialiteit te garanderen onder directies. Misschien is dat bij jullie scholen enigszins anders omdat de werking van jullie scholen toch wel uniek is. De aanbevelingen die wij formuleren in De rol van schoolbesturen in het schoolmanagement zijn dan ook bedoeld voor scholen die geen methodeonderwijs aanbieden. Daarenboven zijn onze aanbevelingen geformuleerd voor de schoolbesturen en niet voor de scholen. Schaalvergroting van schoolbesturen betekent niet noodzakelijk schaalvergroting van scholen. Nieuwsbrief: Zijn de modellen van functieomschrijvingen van het Departement Onderwijs een voorbeeld van die tendens naar toenemende rationalisering? Geert Devos: Die modellen van omschrijving zijn nuttig als ze door een school gebruikt worden als een mogelijke inspiratiebron voor het concretiseren van bepaalde taken en opdrachten van een leerkracht. Je moet volgens mij die gedetailleerde modellen niet gebruiken als functieomschrijvingen want dan ga je te ver. Wie dat niet inziet slaat de bal mis. Bovendien, wie voldoet aan al die verschillende aspecten van een functieomschrijving, moet een superleerkracht zijn. Dit kan alleen maar demotiverend zijn voor leerkrachten in plaats van dat een instrument is om leerkrachten te ondersteunen. Het gevaar van die functieomschrijvingen is dat er te veel aandacht gaat naar de functieomschrijving op zich en niet naar de noodzakelijke ondersteuning van de leerkracht. Nieuwsbrief: Uit jullie studie blijkt dat grote schoolbesturen meer rationeel-technisch georganiseerd zijn. Dit betekent dat ze meer planmatig bestuurd worden en dat de diensten meer gespecialiseerd zijn. Verdwijnt op die manier niet het informele karakter die eigen is aan een kleinschalige basisschool? Geert Devos: Nu hebben we het niet meer over de schoolbesturen maar over de omvang van scholen. Maar het is niet omdat je schoolbestuur professioneler en bijgevolg ook formeler werkt, dat dit automatisch betekent dat je school ook meer geformaliseerd wordt. Als er een verstandige delegatie is van bevoegdheden, dan hoeft een school haar eigen karakter niet prijs te geven. Merk ook op dat schoolbesturen die amateuristisch te werk gaan veelal de dagelijkse schoolwerking dwarsbomen. Veel hangt natuurlijk af van de professionele werking van het bestuur. Maar de formalisering van het onderwijs waarnaar je verwijst is typisch voor onze samenleving. Op zich is daar niets op tegen zolang de formalisering binnen redelijke perken blijft. In wezen heeft die formalisering niets te maken met schaalvergroting. De hamvraag voor het onderwijs is in hoeverre je het onderwijs laat rationaliseren. Ik denk hierbij aan de toenemende tendens naar kwaliteitszorg waarbij een school haar activiteiten meer en meer zal documenteren en zal onderwerpen aan procedures. In een industriële omgeving kan dit aardig lukken, maar de praktijk toont aan dat dit in dienstverlenende sectoren zoals het onderwijs helemaal niet vanzelfsprekend is. Het dynamische onderwijsproces tussen leerkracht en leerling laat zich niet zomaar vatten in regels en procedures. We moeten dus het proces tussen leerkracht en leerling niet te sterk willen reguleren. Trouwens, als we dat te veel doen, zullen we van een incompetente leerkracht geen competente leerkracht maken maar een goede leerkracht kan wel geïrriteerd raken door die administratieve belasting. 3 Nieuwsbrief: In hoeverre heeft het invoeren van een schaalvergroting in het onderwijs te maken met het overnemen van het rendementsdenken zoals die geldt in de economische sfeer? Gaat het rendementsdenken niet voorbij aan de pedagogische eigenheid van het onderwijsgebeuren? Geert Devos: Zoals in andere organisaties staan er in het onderwijs een aantal waarden in concurrentie tegenover elkaar. Ik heb het hier over efficiëntie, gelijkheid, excellentie en keuzevrijheid. Je kan bijvoorbeeld als school opteren voor de waarden van keuzevrijheid en excellentie door leerlingen individueel te laten begeleiden door een leerkracht zodat ze optimaal presteren. Maar op het vlak van de financiële efficiëntie zit je uiteraard met een probleem. Met andere woorden, hoe ga je een dergelijk systeem van individuele leerlingenbegeleiding betalen? Een school moet dus steeds een compromis sluiten tussen die vier verschillende waarden want de budgettaire middelen zijn beperkt. Vandaar dat de tendens naar

4 Dossier - december 2001 schaalvergroting wellicht een economisch motief heeft, wat nog niet wil zeggen dat het verkeerd is. Maar het is wel verkeerd als die economische motieven de pedagogische werking van een school in gevaar brengt. Een schaalvergroting moet nu juist de pedagogische werking van een school mogelijk maken. Nieuwsbrief: Dat is nu net het argument dat de overheid inroept om een schaalvergroting in het basisonderwijs in te voeren. De redenering is namelijk dat door de budgettaire besparing van een schaalvergroting er meer financiële middelen vrij komen voor zorgverbreding in het onderwijs zoals leerlingenbegeleiding en ondersteuning van leerkrachten. Maar kan een basisschool met meer dan 500 kinderen per definitie een zorgbrede school zijn? Geert Devos: Ik denk het wel. De schaalvergroting betekent niet per definitie dat de individuele leerling anoniemer wordt. Ik ben ervan overtuigd dat er grote scholen zijn die veel meer aandacht hebben voor elke leerling dan sommige kleinere scholen. Veel hangt dus af hoe je een grotere school organiseert. Nieuwsbrief: In hoeverre kunnen specifieke pedagogische projecten gerealiseerd worden binnen eenzelfde grootschalige structuur zoals een scholengemeenschap of een scholengroep? Geert Devos: Ik denk dat dit niet evident is. Op administratief en infrastructureel vlak is dit volgens mij wel mogelijk. Maar op het vlak van personeelsbeleid zoals de aanwerving van nieuwe leerkrachten is dit moeilijker. Want als je overgaat tot een gemeenschappelijk personeelsbeleid, dan ga je te ver in de richting van een fusie van scholen. En dan kan een school nauwelijks haar pedagogische eigenheid bewaren. Maar in de hogescholen stellen we vast dat na de fusieoperatie van zes jaar geleden er zeer weinig uitwisseling is van personeel tussen de verschillende departementen die vroeger afzonderlijke hogescholen waren. Je merkt dus dat ondanks de fusieoperatie in het hoger onderwijs de departementen nog als afzonderlijke entiteiten functioneren in hun personeelsbeleid. Maar toch wil ik opmerken dat er scholen zijn die hun pedagogisch project inroepen om autonoom blijven daar waar hun pedagogisch project zeer vaag is en in de praktijk niet verschilt van de schoolwerking in andere scholen. Je moet dus een onderscheid maken tussen zogenaamde echte pedagogische projecten die er bij jullie vast en zeker zijn en andere projecten die alleen maar op papier bestaan. Actueel Wist je dat... FO PEM vzw Op 1 september 2002 het nieuwe gelijke kansenbeleid in het onderwijs van start gaat? Het is de bedoeling dat de bestaande projecten onderwijsvoorrang (voor kinderen van allochtone afkomst) en zorgverbreding (voor leerbedreigde kinderen) geïntegreerd worden in een nieuw project. Aan welke criteria scholen moeten voldoen om in aanmerking te komen voor dit project staat nog niet vast. FOPEM volgt de discussie alvast op de voet en we houden je op de hoogte. Op 12, 13 en 14 oktober tien coördinatoren van FOPEM-scholen en twee medewerkers van FOPEM een navorming hebben gevolgd? Het thema van de navorming was hoe bepaalt mijn gezin van herkomst mijn leiderschap?. We legden ons genogram (een soort stamboom van ons gezin) en ons laborogram (een soort stamboom van onze werksituatie) naast elkaar en kwamen tot verrassende bevindingen. Deze navoming was voor ons allen een diepgaande ervaring en heeft mooie herinneringen nagelaten. Er op 16 oktober in Brussel een studiedag was over de uitstroom naar het buitengewoon basisonderwijs? Een conclusie van een studie die op deze studiedag werd voorgesteld is dat scholen die deelnemen aan het project zorgverbreding (voor leerbedreigde kinderen) én er in slagen minder kinderen naar het buitengewoon onderwijs te verwijzen, zich niet beperken tot een diagnose van problemen maar een leerprobleem kunnen aanpakken. Kris Denys Nieuwsbrief: Dank je voor dit gesprek. Interview afgenomen door Kris Denys 4

5 Voor u geplukt FO PEM vzw Uit Het Levensblad van De Levensboom 5

6 Voor u geplukt - december

7 Voor u geplukt - december

8 Navorming FO PEM vzw Ik lees en ik tel Verslag van de pedagogische sessie voor leerkrachten van de oudste kleuters Op 13 november kwamen zes leerkrachten van De Klaproos (Geraardsbergen), De Zevensprong (Leuven), De Vier Tuinen (Oudenaarde) en De Waterval (Ekeren) in De Klaproos bijeen om ideeën en tips uit te wisselen over voorbereidend rekenen en taalonderricht. De Zevensprong Het team van De Zevensprong werkt dit schooljaar aan een schoolwerkplan rekenen voor de ganse school. Dit gebeurt aan de hand van het leerplan. Leerkrachten gaan per graad na wat aan bod komt in de klas en op welke manier dit aangeboden wordt. Met materiaal van de speel-o-theek worden de kleuters een aantal rekenvoorwaarden bijgebracht. Zo is Organikubo geschikt voor het bijbrengen van ruimtelijk inzicht. Met legodozen wordt het getalbeeld bijgebracht. Het taalonderwijs kreeg op twee manieren extra aandacht in de klas. Op woensdag is er tekenronde in plaats van praatronde. Eerst vertellen de kinderen individueel hun verhaal aan de juf die het verhaal letterlijk neerschrijft. Daarna tekent het kind het verhaal en drukt of schrijft de belangrijkste woorden. Kinderen kunnen die woorden ook met magneetletters op een bord aanbrengen. Tijdens de afsluitronde vertelt het kind of de juf het verhaal. Naast de wekelijkse tekenronde is er een vrije tekstenschrift met fantasieverhalen. Zo kunnen kinderen onder meer puzzelen met letters om woorden te vormen. Tijdens de dagelijkse praatronde noteert de leerkracht alles; taalfouten remedieert de juf individueel met het kind. Tijdens de praatronde oefenen de kinderen zich in het stellen van gerichte vragen aan elkaar. Ook taalspelletjes komen aan bod; bijvoorbeeld woorden zoeken die met een bepaalde letter beginnen. Daarna zoeken de kinderen in verschillende groepen naar voorwerpen in de klas die met een bepaalde letter beginnen. De letters worden tenslotte gegroepeerd op tafels gelegd. Van het project Bang zijn kwam een neerslag in een klaskrant (interviews, foto s, ). Dit krantje was een informatieve tekstvorm naast andere tekstvormen zoals een verhalenboekje of een vrije tekstenschrift. 8 De Waterval In De Waterval merkt de leerkracht een opmerkelijk verschil tussen de oudste en jongste kleuters in de honger naar letters en cijfers. De kinderen oefenen hun schrijfmotoriek met Stetco (schrijven op een stippellijn, de juiste bladhouding en een vloeiende beweging aanleren). De Klaproos Net zoals in de andere scholen wordt de functie van de geschreven en gesproken taal geïllustreerd in de dagelijkse klaswerking (boodschappen voor thuis, correspondentie met andere klassen, ). Om de kleuters te oefenen met een verhaallijn deelt de juf een groot blad in in vier kadertjes. In deze vier kaders tekent het kind een vervolgverhaal. De kinderen baseren zich daarvoor op een aantal vragen: over wie gaat het, wat gebeurt er met de persoon, hoe gaat het verhaaltje eindigen? Onder elke kader schrijft de juf de passende tekst. Een taalspelletje is het vissen van magneetletters met een magneet om de letters van je voornaam samen te stellen. Kleuters kunnen dit ook doen met een wc-rolletje en een ijzerdraad. Voor het voorbereidend rekenen besteedt de juf per maand extra aandacht aan één item van de ontwikkelingsdoelen. Kris Denys

9 Navorming - december 2001 Ik heb een plan en een vrije tekst Verslag van de pedagogische sessie voor leerkrachten van de 1 ste graad Op 23 oktober kwamen acht leerkrachten/ begeleiders van de 1 ste graad bijeen in de Levensboom te Kortrijk. Na een korte rondleiding in de school waren planning (voor de kinderen en voor de leerkracht) en vrije teksten de thema s van de sessie. De leerkrachten kwamen van de twee vestigingsplaatsen van De Levensboom (Kortrijk en Wevelgem), De Zevensprong (Leuven), De Klaproos (Geraardsbergen) en De Torteltuin (Poperinge). De Zevensprong (Leuven) In De Zevensprong is een weekplanning voor de kinderen van het 1 ste leerjaar te omslachtig. Daarom gebruikt de leerkracht na de herfsvakantie voor het 1 ste leerjaar een dagelijkse werkplanning met pictogrammen. Deze werkplanning plant de activiteiten van de stille werktijd na de klassikale instructie. Voor de hele klas maakt de leerkracht een onderscheid tussen moetjes en magjes ; sommige kinderen krijgen een extra moetje. Planning voor de kinderen De Levensboom (Kortrijk) In De Levensboom is er voor de kinderen van het 2 de leerjaar een dagplanning voor de stille werktijd. Per niveau zijn er dan vier pakketjes voor taal en rekenen. Onderscheid wordt gemaakt tussen basisoefeningen (A), uitbreidingsoefeningen (B) en verdiepingsoefeningen (C). De pakketten zijn een samenraapsel van oefeningen van verschillende methodes en remediëringsoefeningen. Voor een aantal oefeningen zijn er correctiesleutels. Per kind is er een agenda die aan de hand van een vast stramien na de dagelijkse praatronde wordt ingevuld door de kinderen (bv. wie was de leider in de ronde, wat komt aan bod in de kiestijd,.?). De agenda werd zeer positief onthaald door de ouders. Voor de kiestijd is er voor een periode van meerdere weken een overzicht van alle activiteiten die alle kinderen zullen doen. De Levensboom (Wevelgem) In De Levensboom te Wevelgem is er voor de kinderen van het 2 de leerjaar een weekplanning met eerst de verplichte taken en daarna de keuzetaken. In de klas van het 3 de kleuter - 1 ste leerjaar wordt elke maandagmorgen de komende week gepland. Tijdens het weekverloop kan de planning bijgesteld. De planning van projecten wordt gevisualiseerd door tekeningen van taal, lezen, atelier met voor de kinderen van het 1 ste leerjaar telkens de eerste letter van de projectactiviteit. De Torteltuin (Poperinge) De leerkracht maakt voor rekenen aan de hand van Zogezegd, zogerekend een weekplan op voor de volledige klasgroep. Per dag kleurt elk kind de vakjes in die aanduiden hoe ver het kind gevorderd is. De leerkracht bepaalt per kind welke basis-, uitbreidingsen verdiepingsoefeningen het kind moet afwerken. De vrije werktijd (VWT) wordt in de klas per week gepland. 9 Planning voor de leerkracht In De Levensboom te Kortrijk en in De Torteltuin maakt het schoolteam per leeftijdsgroep en per leergebied een jaarplan op op basis van het leerplan. In dit jaarplan hebben de leerkrachten alleen de kerndoelen geselecteerd. In De Levensboom te Kortrijk heeft elk kind een meegroeikalender (zie afbeelding onderaan de volgende bladzijde) met een overzicht van alle projecten. Op het einde van het jaar neemt elk kind deze kalender mee naar huis. Op het einde van het schooljaar vergelijkt de leerkracht de meegroeikalender met het schematisch overzicht van het jaarplan. Op die manier vloeien de planning voor de kinderen en voor de leerkracht in elkaar over.

10 Vrije teksten De Zevensprong (Leuven) In De Zevensprong is er per kind een mapje met vrije teksten op verschillende soorten papier. Er wordt afgesproken dat een vrije tekst minstens vijf zinnen omvat. Er zijn verschillende tekstvormen: verhalen, illustraties, verslagen,. Tijdens de tekstenronde stelt elk kind zijn tekst voor. De kinderen van het 1 ste leerjaar hebben de keuze: ofwel een tekst laten voorlezen door de leerkracht of door een andere leerling. Drie andere kinderen mogen reageren op de tekst, op voorwaarde dat het een positieve reactie is. Deze tekstenronde kan de aanleiding zijn voor een taalspelletje of een spellingsoefening. Tijdens de week zijn er vaste momenten voor het schrijven van vrije teksten. Dit leidt tot een intense verbondenheid tussen de kinderen. Zo merkt de leerkracht dat kinderen elkaar regelmatig helpen. Vrije teksten schrijven kan natuurlijk ook tijdens de kiestijd of thuis. Navorming - december 2001 De Torteltuin (Poperinge) De kinderen schrijven hun vrije tekst eerst in het klad of typen de tekst eerst op de computer. Daarna overloopt de leerkracht met het kind de tekst. Een aantal vrije teksten komen in de klaskrant. De leerkracht kiest één tekst waaruit een woordpakket wordt geselecteerd. Dit woordpakket wordt gebruikt voor schoonschrift, spelling en dictee. De spellingsoefeningen zijn identiek voor alle kinderen en samengesteld uit taalfiches, CD-roms,... Voor de samenstelling baseert de leerkracht zich op het leerplan. Kris Denys 10

11 Navorming - december 2001 Help, een muis in de klas Een verslag van de pedagogische sessie voor leerkrachten van de 2 de graad Op 9 oktober kwamen zeven leerkrachten/ begeleiders van FOPEM-scholen bijeen in de Freinetschool De Levensboom te Kortrijk om zich te buigen over de toepassing van ICT (informatie- en communicatietechnologie) in de klas. De Zevensprong De leerkrachten van De Zevensprong geven twee knelpunten aan: slechts een beperkt aantal kinderen kunnen tegelijkertijd aan de computer werken en niet alle kinderen hebben thuis een computer. De leerkracht lost dit laatste probleempje op door peerteaching; een leerling begeleidt een andere leerling onder toezicht van de leerkracht. De leerling met computerervaring kan dan bijvoorbeeld aan een klasgenoot leren hoe je een document moet bewaren. De leerkrachten gebruiken CD-roms voor taal en rekenen. Maar de school is nog op zoek naar goede CD-roms voor Andertalige Nieuwkomers. De Levensboom In De Levensboom maken de kinderen taal- en rekenoefeningen met Shipdate en CD-roms van Edurom (mét niveaudifferentiatie). Met een klas uit Nederland correspondeert de klas per . De leerkrachten hebben heel wat opgestoken tijdens de nascholing van het Regionaal Expertisenetwerk (REN) van West-Vlaanderen. Sinds dit schooljaar wordt gewerkt aan een leerlijn voor de lagere school voor het gebruik van ICT in de klas. Om het overaanbod van e- mails van het Halo-project (van de Freinetbeweging) te beperken, maakt de leerkracht een selectie. De computers van de klassen zijn via een netwerk met elkaar verbonden. Op dit netwerk is een beperkt aantal websites geïnstalleerd waarop de kinderen informatie kunnen opzoeken. Eén van die sites is (voor het basisonderwijs) met onder meer sites gemaakt door kinderen. De Torteltuin In De Torteltuin gebruiken de kinderen tijdens de vrije werktijd (VWT) de computer voor de redactie van de klaskrant. Maar voor sommige kinderen is het uittikken van een verslag van een project een probleem. Tijdens de taallesjes gebruikt de leerkracht een overhead-projector voor het samenstellen van woordpakketten en het tonen van vrije teksten. De sessie hebben we afgesloten met het bekijken en becommentariëren van CD-roms. Typetrainer helpt de kinderen bij het leren typen met de Heksenschool (Zwijsen) maken de kinderen opdrachten i.v.m. toverspreuken, astronomie, doolhoven, in Typografie europa (Edurom) vind je oefeningen en toetsen in Spelen en Leren kan je een rapportje afprinten. Per spel is er een niveaudifferentiatie maar geen foutenanalyse. Er zijn oefeningen over vormen en kleuren, de ruimte, het lichaam, de tijd, cijfers, de tafels, in Rekenen (Edurom) is er een breukentrainer met niveaudifferentiatie maar zonder foutenanalyse. met Kiekeboe kun je een eigen strip maken Interessante websites en boeken zijn: hier vind je een leerlijn voor ICT in de school. Het boekje Ik word internaut is een initiatie in het gebruik van internet in de klas. hier vind je een overzicht van educatieve diskettes (kloklezen, tafels, toprama België, ) per leergebied en doelgroep is er een overzicht van meer dan 800 educatieve programma s. Kris Denys 11

12 Navorming - december 2001 Tussen thuis en school Over contextuele leerlingenbegeleiding De navorming voor ouders De onverbrekelijke band tussen ouder en kind is gebaseerd op de contextuele benadering van Nagy. Nu is er ook een boek verschenen over contextuele leerlingenbegeleiding. Deze benadering gaat uit van de loyaliteit tussen ouder en kind, dit is de vitale verbondenheid tussen ouder en kind. Van deze band gaat een sterke invloed uit op het schoolleven van de leerling. Wanneer bijvoorbeeld de onderlinge relatie tussen ouder en kind uit balans is geraakt, komt dat dikwijls op school tot uiting in ongewoon gedrag en zwakke leerprestaties. Aan de hand van vele praktijkvoorbeelden biedt dit boek de leerkracht/begeleider een inzicht in de manier waarop de onverbrekelijke band tussen ouder en kind een rol speelt in alledaagse school- en klassituaties. Kortom, een aanrader voor leerkrachten/begeleiders én ouders. Planning van de navorming Pedagogische sessie voor leerkrachten 15 januari 2002: jongste en oudste kleuters (Thema: Sherborne) 29 januari 2002: 3 de graad, in De Levensboom te Kortrijk met als thema s ICT en rondes 19 februari 2002: 2 de graad 12 maart 2002: oudste kleuters en 1 ste graad 23 april 2002: jongste kleuters Navorming voor ouders De onverbrekelijke band tussen ouder en kind De Zevensprong (Leuven): 21 februari, 7, 21 en 28 maart 2002 De Buurt (Gent): 13 en 27 maart, 17 en 24 april 2002 De Levensboom (Kortrijk): 16 en 23 januari, 20 en 27 februari 2002 Zeppelin (Mortsel): 20 en 27 maart, 17 en 24 april 2002 De Torteltuin (Poperinge): 16 april, 7 en 21 mei, 4 juni 2002 Deze nieuwsbrief is het uitwisselingsblad van de FOPEM en richt zich naar leerkrachten en ouders. Iedere auteur is verantwoordelijk voor zijn/haar ingezonden stukken. De foto s in dit nummer zijn gemaakt in Freinetschool De Vier Tuinen te Oudenaarde. Redactie: Ann Lust Kris Denys Evert Horn Redactie-adres: Kartuizerlaan Gent Tel/Fax: 09/ fopem@skynet.be Website: 12