Resultaten vaksecties Gemiddelde jaarcijfers per sectie Gemiddelde jaarcijfers per sectie verdeeld naar geslacht

Transcriptie

1 1

2 Inhoudsopgave Inleiding Onderwijsresultaten Cijfermatige data Examenresultaten Slagingspercentage over de afgelopen drie jaar Slagingspercentage per profiel havo Profielkeuzes havo Slagingspercentage per profiel atheneum Profielkeuzes atheneum Analyse resultaten volgens het inspectiekader Gemiddelde cijfers havo per vak Gemiddelde cijfers atheneum per vak Resultaten vaksecties Gemiddelde jaarcijfers per sectie Gemiddelde jaarcijfers per sectie verdeeld naar geslacht Rendement Positie in leerjaar 3 ten opzichte van het advies van de basisschool Positie einde examenjaar ten opzichte van advies basisschool Percentage onvertraagde studievoortgang in leerjaar 1 en 2 (onderbouwsnelheid) Percentage onvertraagde studievoortgang vanaf leerjaar 3 per afdeling (bovenbouwsucces) Overstap Heemlanden < > Houtens Passend onderwijs Aanbod basiszorg, deelnamepercentages en de ontwikkeling daarin Aanbod extra zorg, deelnamepercentages en de ontwikkeling daarin Verzuim en verwijdering Verzuimcijfers leerlingen Verwijderde leerlingen Rekenen en taal Resultaten cito-toetsen rekenen en taal Resultaten rekentoets Leerling- en oudertevredenheid Brugklas tevredenheid Ouder tevredenheid leerjaar 2 t/m 5 atheneum en 2 t/m 4 havo Leerling tevredenheid leerjaar 2 t/m 5 atheneum en 2 t/m 4 havo Leerling tevredenheid onder examenleerlingen Kwaliteitsschets Aandachtspunten

3 Inleiding Voor u ligt De kwaliteit van ons onderwijs, de eerste uitgebreide kwaliteitsrapportage die College de Heemlanden opstelt. We beschrijven in de rapportage alles waar we als school trots op zijn én alles waarvan we denken dat het nog best iets beter kan. De rapportage is voor een deel gestoeld op het onderwijsresultatenmodel van de Inspectie van het Onderwijs, het gaat dan met name om de examenresultaten en het rendement. Een ander deel van de rapportage bestaat uit gegevens waarmee we denken een compleet beeld te geven van wat we als school aan opbrengsten kunnen tonen. Het gaat dan om tevredenheid van leerlingen en ouders, resultaten van de verschillende vaksecties, ons aanbod aan passend onderwijs, het verzuim en de gerealiseerde onderwijstijd. Op deze manier schenken we aandacht aan zowel de harde kant, hoeveel procent van de leerlingen slaagt, is het rendement in onder- en bovenbouw voldoende op orde én aan de wat zachtere kant, hoe tevreden zijn leerlingen en ouders, hoe gaan we om met leerlingen die op wat voor manier en in welke mate dan ook extra aandacht nodig hebben. Immers, ons onderwijs is niet alleen ingericht op het behalen van zo hoog mogelijke opbrengsten, het is er ook op ingericht leerlingen mee te geven hoe onze maatschappij functioneert, welke waarden daarbij belangrijk zijn, hoe we daar met ouders als partners aan werken. De rapportage beslaat het schooljaar , het eerste schooljaar dat een compleet nieuw management op onze school werkzaam is. Naast een nieuwe rector/bestuurder is de opbouw van het management gewijzigd van dat van twee conrectoren en zeven teamleiders naar dat met vijf afdelingsleiders. Met het nieuwe management wil de school een duidelijke impuls geven aan het werken aan een professionele cultuur, ruimte voor verdere ontplooiing van leerlingen en personeelsleden, meer onderwijs op maat en aan het profiel van de school. College de Heemlanden is al een school met een goed en veilig klimaat, prima examenresultaten en een brede zorgstructuur. Aan het einde van de rapportage staat de kwaliteitsschets, de conclusies die getrokken kunnen worden uit de rapportage. Met als vervolg daarop de aandachtspunten voor het schooljaar , de punten die direct om verbetering vragen naar aanleiding van de rapportage. In een volgende rapportage betrekken we ook het schoolplan dat inmiddels is opgesteld. 3

4 Onderwijsresultaten De Inspectie van het Onderwijs geeft in haar onderwijsresultatenmodel aan welke indicatoren van belang zijn bij het bepalen van de onderwijskwaliteit van een school. Met ingang van 2016 zijn de indicatoren: Positie in leerjaar 3 ten opzichte van het advies van de basisschool (onderwijspositie t.o.v. advies po) Percentage onvertraagde studievoortgang in leerjaar 1 en 2 (onderbouwsnelheid) Percentage onvertraagde studievoortgang vanaf leerjaar 3 per afdeling (bovenbouwsucces) Gemiddeld cijfer Centraal Examen van alle vakken per afdeling (examencijfers) De indicator verschil se-ce is komen te vervallen. Als school kiezen we ervoor de laatste indicator toch mee te nemen in onze rapportage, naast een aantal andere school specifieke onderwerpen zoals de gemiddelde cijfers per jaarlaag en de examencijfers per sectie, de overstap Heemlanden < > Houtens, de positie einde examenjaar ten opzichte van advies basisschool, de ontwikkelingen binnen de profielkeuze en de doorstroom naar het vervolgonderwijs Met het nieuwe model komt de inspectie tegemoet aan de wens van scholen vroegtijdig inzicht te hebben in de resultaten om zo meer mogelijkheden te hebben om bij te sturen. Daarnaast werken we in het nieuwe model bij de vraag hoe een indicator van ons onderwijsresultatenmodel scoort, met absolute normen in plaats van relatieve zoals tot nu toe. Die absolute normen legt de Inspectie voor een bepaalde tijd vast. Daardoor weten scholen vooraf waar ze aan moeten voldoen. Omdat de inspectie de berekening van de normen meer inzichtelijk heeft gemaakt, kunnen scholen die scores eenvoudig zelf berekenen. 4

5 Cijfermatige data Examenresultaten Slagingspercentage per afdeling over de afgelopen drie jaar In onderstaande tabel treft u de slagingspercentages op College de Heemlanden (CdH) over de afgelopen twee jaar afgezet tegen het landelijk gemiddelde (LG). Wat betreft het LG wijken de cijfers voor het schooljaar van CBS (resp. 86% dn 92%) en Scholen op de Kaart (resp 87,4% en 92,3%) van elkaar af en zijn voor het schooljaar pas in de loop van het najaar bekend CdH LG CdH LG havo 88,4 87,4 89,3 atheneum 91,9 92,3 94,0 De trend was dat de Heemlanden rond het landelijk gemiddelde scoorde, in is die trend in ieder geval eenmalig in positieve zin doorbroken. Met name het voortdurend monitoren van resultaten van leerlingen en het tijdig bijsturen door mentoren en afdelingsleiders kan een positieve invloed hebben gehad op de resultaten. Slagingspercentage per profiel havo In onderstaande tabel treft u de verdeling van de leerlingen over de profielen Cultuur/Maatschappij (CM), Economie/Maatschappij (EM), Natuur/Gezondheid (NG) en Natuur/Techniek (NT) alsmede de slagingspercentages in de verschillende profielen over de afgelopen twee jaar. Aantal deelnemers Aantal geslaagden Percentage geslaagden havo ,4 89,3 CM ,1 85,7 EM ,9 91,1 NG ,4 80,0 NT ,3 91,7 EMCM ,0 100,0 NTNG ,9 94,1 5

6 Profielkeuzes havo Hieronder voor de jaren en de profielkeuzes voor de havo-afdeling. profielkeuze havo % 8% 8% 20% 14% 38% CM EM NG NT EMCM NTNG Slagingspercentage per profiel atheneum In onderstaande tabel treft u de verdeling van de leerlingen over de profielen alsmede de slagingspercentages in de verschillende profielen over de afgelopen twee jaar. Aantal deelnemers Aantal geslaagden Percentage geslaagden atheneum ,9 94,0 CM ,7 85,7 EM ,9 96,0 NG ,3 100,0 NT ,0 88,9 EMCM ,7 94,6 NTNG ,0 94,9 6

7 Profielkeuzes atheneum Hieronder de profielkeuzes voor de jaren en voor de atheneum-afdeling. profielkeuze atheneum % 29% 5% 19% 7% 10% CM EM NG NT EMCM NTNG Opvallend bij de profielkeuze is dat bij havo-leerlingen het profiel EM favoriet is en bij atheneumleerlingen de profielen EM en het gecombineerde profiel NGNT. Een gegeven dat meegenomen dient te worden in de discussie over wat voor school we nu eigenlijk willen zijn. 7

8 Analyse volgens het inspectiekader De indicator die de inspectie gebruikt in haar resultatenmodel komt tot stand door het gemiddelde te berekenen van alle vakken van het centraal examen. Voor de analyse van de examencijfers hanteert de inspectie verschillende normen, afhankelijk van de onderwijssoort. Reden hiervoor is dat de feitelijke situatie zo is dat examencijfers in het voortgezet onderwijs sterk verschillen tussen de onderwijssoorten. Voor College de Heemlanden zijn de normen van belang voor havo (6,27) en atheneum (6,30). In onderstaande tabel staan de gemiddelde examencijfers voor de afgelopen drie jaren norm havo 6,5 6,4 6,5 6,27 atheneum 6,7 6,8 6,8 6,30 Het is duidelijk dat College de Heemlanden zowel voor havo als voor atheneum structureel boven de norm scoort. Gemiddelde cijfers havo per vak In onderstaande tabel treft u voor de havo afdeling het gemiddeld ce-cijfer, het gemiddeld se-cijfer en het totaal gemiddelde per vak (gem) over de afgelopen twee jaar. Eveneens is in de tabel opgenomen het verschil tussen se- en ce-cijfer (ce-se). Voor het schooljaar zijn ook de landelijke gemiddeldes bekend (lgem) se ce gem lgem ce-se se ce gem ce-se havo 6,2 6,5 6,4 6,5 6,1 6,4 6,5 Aardrijkskunde 6,3 6,1 6,2 6,3-0,2 6,4 6,1 6,2-0,3 Biologie 6,3 6,1 6,2 6,2-0,2 6,5 6,1 6,3-0,4 Duits 6,6 6,2 6,4 6,2-0,4 6,4 6,1 6,2-0,3 Economie 6,2 6,4 6,3 6,2 +0,2 6,3 6,6 6,5 +0,3 Engels 6,6 6,8 6,7 6,8 +0,2 6,7 6,9 6,8 +0,2 Frans 6,2 6,1 6,2 6,3-0,1 6,2 5,7 6,0-0,5 Geschiedenis 6,2 6,8 6,5 6,3 +0,6 6,4 6,7 6,5 +0,3 Kunst 6,6 5,9 6,3 6,6-0,7 6,7 5,9 6,3-0,8 Levensbeschouwing 7,1 7,1 6,9 7,1 7,1 Literatuur 6,5 6,5 6,6 6,6 6,6 Maatschappijleer 6,8 6,8 6,7 6,9 6,9 M&O 6,0 6,4 6,2 6,2 +0,4 6,4 6,4 6,4 0,0 NLT 6,8 6,8 6,6 6,8 6,8 Natuurkunde 6,1 5,9 6,0 6,4-0,2 6,3 6,5 6,4 +0,2 Nederlands 6,6 6,3 6,5 6,3-0,3 6,5 6,4 6,4-0,1 Scheikunde 6,1 6,3 6,2 6,3 +0,2 6,1 6,3 6,2 +0,2 Wiskunde A 6,1 6,4 6,2 6,5 +0,3 6,3 6,5 6,4 +0,2 Wiskunde B 6,4 6,9 6,7 6,6 +0,5 5,8 6,8 6,3 +1,0 Vanaf 2016 vergelijkt de inspectie de cijfers niet meer met het landelijk gemiddelde, maar met de door de inspectie vastgestelde norm, die voor havo 6,27 is. College de Heemlanden zit daar de afgelopen twee jaar net boven. Er zijn geen vakken die structureel onder de norm scoren. Zorgwekkend is wel de afwijking tussen SE en CE cijfers bij Kunst. 8

9 Gemiddelde cijfers atheneum per vak In onderstaande tabel treft u voor de atheneum afdeling het gemiddeld ce-cijfer, het gemiddeld secijfer en het totaal gemiddelde per vak (gem) over de afgelopen twee jaar. Eveneens is in de tabel opgenomen het verschil tussen se- en ce-cijfer (ce-se). Voor het schooljaar zijn ook de landelijke gemiddeldes bekend (lgem) se ce gem lgem ce-se se ce gem ce-se atheneum 6,7 6,8 6,8 6,8 6,8 6,7 6,8 Aardrijkskunde 6,6 6,7 6,6 6,5 +0,1 6,9 7,0 7,0 +0,1 ANW 7,0 7,0 7,2 6,9 6,9 Biologie 6,5 6,8 6,6 6,5 +0,3 6,7 6,8 6,7 +0,1 Duits 6,8 6,4 6,6 6,3-0,4 6,7 6,0 6,4 +0,4 Economie 6,9 6,3 6,6 6,4-0,6 6,6 6,4 6,5-0,2 Engels 6,7 6,8 6,7 6,9 +0,1 7,1 7,1 7,1 0,0 Frans 6,9 6,4 6,6 6,5-0,5 7,2 7,1 7,1-0,1 Geschiedenis 6,5 6,4 6,5 6,6-0,1 6,7 6,3 6,5-0,4 Kunst 7,3 5,4 6,4 6,8-1,9 7,2 6,3 6,7-0,9 Levensbeschouwing 7,1 7,1 7,3 7,0 7,0 Literatuur 6,7 6,8 6,9 6,6 6,6 Maatschappijleer 7,0 7,0 7,1 6,8 6,8 M&O 6,5 6,4 6,4 6,5-0,1 6,6 6,0 6,4-0,6 NLT 7,7 7,7 7,0 7,2 7,2 Natuurkunde 6,8 6,6 6,7 6,6-0,2 6,8 6,7 6,7-0,1 Nederlands 6,8 6,0 6,4 6,4-0,8 6,7 6,2 6,4-0,5 Scheikunde 6,8 6,7 6,8 6,8-0,1 6,8 6,8 6,8 0,0 Spaans 6,5 5,9 6,3 6,4-0,6 7,1 7,3 7,2-0,2 Wiskunde A 6,6 6,8 6,7 6,9 +0,2 6,9 7,0 6,9 +0,1 Wiskunde B 6,9 7,0 7,0 7,0 +0,1 6,9 6,9 6,9 0,0 Wiskunde C 6,7 7,0 7,0 6,5 +0,3 6,4 5,5 5,9-0,9 Vanaf 2016 vergelijkt de inspectie de cijfers niet meer met het landelijk gemiddelde, maar met de door de inspectie vastgestelde norm, die voor atheneum 6,30 is. College de Heemlanden zit daar de afgelopen twee jaar ruim boven. Er zijn geen vakken die structureel onder de norm scoren. Zorgwekkend is wel de afwijking tussen SE en CE cijfers bij Kunst en de grote afwijking van het landelijk gemiddelde bij dat vak. 9

10 Resultaten vaksecties Gemiddelde jaarcijfers per sectie In onderstaande tabel treft u over de afgelopen drie jaar per sectie de gemiddelde jaarcijfers aan voor alle leerjaren uitgezonderd de examenjaren Vak B1 B2 H3 A3 H4 A4 A5 B1 B2 H3 A3 H4 A4 A5 Aardrijkskunde 7,1 6,7 6,2 6,5 6,1 6,2 6,9 6,9 6,9 6,3 6,8 6,0 6,3 6,7 ANW 6,8 6,8 Biologie 7,2 6,8 6,3 7,3 6,3 6,7 6,9 6,9 6,3 7,0 5,9 6,4 6,6 Beeldende vorming 7,3 7,3 7,3 6,6 7,3 Drama 7,1 7,3 7,0 7,3 Duits 6,9 6,5 6,4 6,2 6,4 6,4 6,9 6,1 6,5 6,1 6,5 6,5 Economie 6,3 6,7 6,1 6,3 6,4 6,4 6,9 5,7 6,1 6,1 Engels 7,4 7,1 6,5 7,0 6,3 6,7 6,7 7,1 7,0 6,4 7,1 6,1 6,6 6,6 Frans 6,8 6,3 6,1 6,8 6,0 6,8 6,6 6,7 6,7 6,3 6,5 6,1 6,8 6,1 Geschiedenis 6,6 6,5 6,4 6,7 6,1 6,3 6,8 6,5 6,5 6,1 6,6 6,2 6,6 6,5 Kunst 6,5 7,1 7,2 6,6 7,2 7,1 Levensbeschouwing 7,3 7,1 6,8 7,2 6,9 7,0 6,8 7,3 7,2 6,3 7,7 6,8 7,1 6,7 Literatuur 6,5 6,8 6,8 6,5 6,7 7,0 Lich. Opvoeding 7,4 7,4 7,5 7,6 7,6 7,5 7,3 7,8 Maatschappijleer 6,8 6,6 6,7 6,9 M&O 6,0 6,7 6,6 6,1 6,8 6,4 Muze 7,0 7,0 7,1 6,6 7,3 Natuurkunde 6,2 7,0 6,4 6,3 6,9 6,2 7,0 6,1 6,4 6,9 Nederlands 6,7 6,5 6,6 6,9 6,5 6,8 6,8 6,5 6,5 6,3 6,8 6,4 7,0 6,6 Natuur, leven en technologie 6,6 6,7 7,1 6,5 6,7 7,1 Natuur/scheikunde 6,9 6,7 Natuurwetenschappen 7,1 6,6 7,2 8,0 8,0 7,1 7,7 7,0 7,9 8,1 Scheikunde 6,0 6,9 6,0 6,6 6,4 6,1 6,7 6,0 6,4 6,1 Sociale wetenschappen 7,5 6,9 7,1 7,1 6,9 7,4 7,3 6,8 6,9 7,2 Spaans 7,1 6,9 6,8 7,3 7,2 7,2 6,6 Techniek 7,2 7,3 7,2 6,9 Tekenen 6,8 7,4 Versterkt Engels 7,1 6,8 6,5 6,9 6,3 Verzorging 7,2 6,9 6,9 6,9 Wiskunde 7,0 6,5 6,3 6,8 6,7 6,8 6,3 6,9 Wiskunde A 6,0 6,1 6,8 6,0 6,0 6,4 Wiskunde B 5,9 7,3 6,7 5,5 6,2 6,7 Wiskunde C 5,3 6,2 6,5 Opvallend zijn de relatief lage cijfers in havo-4, in het examenjaar is er bij de meeste vakken een herstel waarneembaar. Ook het verschil tussen de hoogte van de cijfers op havo en atheneum is opvallend. De verwachting zou hier ook kunnen zijn dat door duidelijk verschil in niveau de cijfers ongeveer even hoog uitkomen, dat is duidelijk niet het geval. 10

11 Gemiddelde jaarcijfers per sectie verdeeld naar geslacht In onderstaande tabel nog eens de cijfers per vak, maar dan met de onderverdeling naar geslacht A3 A3 A4 A4 A5 A5 B1 B1 B2 B2 H3 H3 H4 H4 Vak M V M V M V M V M V M V M V aardrijkskunde 6,8 6,8 6,4 6,1 6,8 6,5 6,9 6,8 6,8 6,9 6,4 6,2 5,8 6,2 ANW - - 6,6 6, biologie 6,9 7,2 6,4 6,3 6,6 6,6 6,7 7,0 6,8 7,1 6,3 6,4 6,0 5,9 beeldende vorming 7,1 7, ,0 7,7 7,0 7,7 6,4 7,1 - - drama - - 7,0 7, ,5 7,4 Duits 6,3 6,8 6,1 6,9 6,4 6, ,6 7,2 5,9 6,5 6,0 6,2 economie 6,8 7,0 6,0 6,1 6,2 6, ,5 6,1 5,8 5,7 Engels 6,9 7,3 6,5 6,7 6,8 6,5 7,1 7,1 6,8 7,2 6,5 6,2 6,0 6,2 Frans 6,2 6,8 6,4 7,0 5,8 6,5 6,5 6,9 6,5 7,0 6,3 6,4 5,5 6,4 geschiedenis 6,6 6,7 6,8 6,5 6,5 6,6 6,5 6,5 6,5 6,5 6,1 6,2 6,2 6,2 kunst - - 7,4 7,1 7,0 7, ,3 6,7 levensbeschouwing 7,5 7,8 7,0 7,2 6,5 6,9 7,1 7,6 7,0 7,3 6,2 6,3 6,6 7,1 literatuur - - 6,4 7,0 6,8 7, ,1 6,9 lich. Opvoeding 8,0 7, ,7 7,6 7,7 7,3 7,3 7,3 - - maatschappijleer - - 6,7 7, ,5 6,9 M&O - - 6,6 6,9 6,4 6, ,2 5,9 muze 7,2 7, ,9 7,1 6,9 7,3 6,5 6,7 - - natuurkunde 7,0 7,0 6,3 6,6 7,1 6, ,3 6,1 6,3 5,9 Nederlands 6,6 7,1 6,7 7,2 6,5 6,8 6,3 6,7 6,3 6,9 6,1 6,6 6,2 6,7 natuur.leven en technologie - - 6,6 6,8 6,9 7, ,7 6,5 natuur/scheikunde ,6 6, natuurwetenschappen 6,9 7,3 8,0 8,0 8,0 8,0 6,8 7,4 7,7 7, scheikunde 6,7 6,6 6,4 6,5 6,0 6, ,2 6,0 6,2 6,0 soc. Wetenschappen 6,5 7,3 6,3 7,1 7,3-7,2 7,7 7,2 7, Spaans 7,0 7,5 6,4 7,5 6,9 6, ,1 7, tekenen techniek ,0 7,4 6,8 7, versterkt Engels - - 6,7 7,1 6,6 5, verzorging ,7 7,2 6,6 7, wiskunde 6,9 7, ,6 6,8 6,7 7,0 6,2 6,4 - - wiskunde A - - 6,0 6,1 6,4 6, ,1 6,0 wiskunde B - - 6,2 6,2 6,7 6, ,6 5,4 wiskunde C ,0 6, Wat in ieder geval opvalt is dat meisjes bij bijna alle vakken in bijna alle leerjaren hoger scoren dan jongens. Bij enkele vakken zijn de verschillen aanzienlijk, met name bij beeldende vorming, drama, sociale wetenschappen en Spaans. Er zijn ook vakken waar het andersom is, waar jongens dus hoger scoren dan meisjes, zoals bijvoorbeeld aardrijkskunde en natuur- en scheikunde. Rendement Positie in leerjaar 3 ten opzichte van het advies van de basisschool Het doel van deze indicator van de inspectie is om zichtbaar te maken of de school in staat is om leerlingen in de eerste jaren van het voortgezet onderwijs tot het niveau te brengen dat ten opzichte van het advies mag worden verwacht. De indicator vormt het een maat voor toegevoegde waarde. 11

12 Wat heeft een school voor voortgezet onderwijs toegevoegd aan het niveau van een leerling? We willen als dat we leerlingen motiveren en een kans bieden om tot een hoger niveau te reiken. Een school die leerlingen laat opstromen ten opzichte van het basisschooladvies wordt daarvoor beloond met deze indicator. Van belang is dan wel dat de school ook voldoende ondersteuning en begeleiding biedt zodat deze leerlingen ook in de bovenbouw goed kunnen presteren. Het onderwijsresultatenmodel 2016 gaat soepeler om met afstroom bij leerlingen die een zogenaamd dubbel advies hebben gekregen van de basisschool, bijvoorbeeld havo/atheneum. Als deze leerling in leerjaar 3 op het havo zit, geldt niet meer een aftrek van 0,5 punt in de berekening, maar krijgt de leerling de score 0 (nul). Als de leerling in leerjaar 3 op het atheneum of hoger terechtkomt, dan krijgt de leerling score +1. Voor onze rapportage maakt deze nieuwe berekening het wel onmogelijk een vergelijking met voorgaande jaren te maken, dat zou het vergelijken van appels met peren zijn. Voor een school voor havo/atheneum zoals College de Heemlanden is de norm waaraan moet worden voldaan 4,75%. De komt tot stand door van alle leerlingen in leerjaar 3 de score te bepalen (- 1, 0 of +1), de scores bij elkaar op te tellen, dit getal te delen door het aantal leerlingen en te vermenigvuldigen met 100. In onderstaande tabel leest u hoeveel leerlingen er naar een hoger, lager of hetzelfde niveau zijn doorgestroomd van leerjaar 1 tot en met leerjaar 3. Niveau lager Hetzelfde niveau Niveau hoger Totaal De scores bij elkaar opgeteld geeft +43, de totaalscore voor College de Heemlanden is dan (+52/298)x100 = +17,45%. Ruimschoots boven de norm. Positie einde examenjaar ten opzichte van advies basisschool Het betreft geen indicator die door de inspectie gehanteerd wordt, het lijkt ons als school echter een logisch vervolg op de voorgaande indicator. Bij deze indicator bezien we de totale populatie van havo-5 en atheneum-6. Een inspectienorm is er in dit geval niet. Niet alle leerlingen zijn meegenomen is de cijfers, van instromers is het advies vaak niet te achterhalen. Niveau lager Hetzelfde niveau Niveau hoger Totaal De scores bij elkaar opgeteld geeft +26, de totaalscore voor College de Heemlanden is dan (+59/245)x100 = +24,08%. Ruimschoots boven de norm. De stijging ten opzichte van de onderbouwnorm heeft als reden de instroom vanuit Houtens in leerjaar 4. 12

13 Percentage onvertraagde studievoortgang in leerjaar 1 en 2 (onderbouwsnelheid) Deze indicator is bedoeld om te bepalen hoeveel leerlingen onvertraagd overgaan van leerjaar 1 naar leerjaar 2 en van leerjaar 2 naar leerjaar 3. De hoeveelheid zittenblijvers in de onderbouw van het voortgezet onderwijs is landelijk niet zo groot. Meestal blijven leerlingen zitten doordat ze langdurig ziek zijn geweest of door privé-omstandigheden te weinig onderwijs hebben kunnen volgen niet omdat het onderwijs ondermaats is geweest. Toch is de hoeveelheid zittenblijvers een belangrijke indicatie voor de mate waarin scholen het niveau van leerlingen juist in beeld hebben en voldoende ondersteuning en begeleiding bieden. De indicator wordt berekend door over drie jaar het percentage leerlingen dat in leerjaar 1 en 2 is overgegaan te berekenen. Van deze drie percentages berekenen we het gewogen gemiddelde (percentage 1 e jaar x aantal leerlingen 1 e jaar + percentage 2 e jaar x aantal leerlingen 2 e jaar + percentage 3 e jaar x aantal leerlingen 3 e jaar / totaal aantal leerlingen over de drie jaren). De norm waaraan voldaan moet worden is 95,50%. Voor zij-instromers mag daarbij een correctie worden toegepast, te berekenen door het aantal zij-instromers maal 2,5 te doen en dit getal te delen door het totaal aantal leerlingen in leerjaar 1 en 2. Dit getal trek je af van de norm van 95,50%, voor College de Heemlanden kom je dan op een norm van 95,41% over de afgelopen drie jaar. In onderstaande tabel staan de percentages van de afgelopen drie schooljaren en het gewogen gemiddelde ervan. Schooljaar Percentage Norm ,9 95, ,9 95, ,1 95,41 Gewogen gemiddelde 97,28 95,41 Het is duidelijk dat ieder schooljaar en daarmee ook het gewogen gemiddelde dat als inspectie indicator geldt ruim boven de norm valt. Percentage onvertraagde studievoortgang vanaf leerjaar 3 per afdeling (bovenbouwsucces) We bepalen bij deze indicator voor elke leerling in de bovenbouw vanaf leerjaar 3 of de overgang naar het volgend schooljaar succesvol is of niet. Onderdeel van deze indicator is de hoeveelheid zittenblijvers in de bovenbouw, de hoeveelheid leerlingen die opstromen naar een hoger onderwijsniveau en het slagingspercentage. Deze indicator is van belang omdat we hiermee een indruk geven van de tijd die leerlingen nodig hebben om een diploma te halen, nadat ze op een bepaald niveau zijn geplaatst of een keuze voor een sector of profiel hebben gemaakt. In de bovenbouw van het voortgezet onderwijs stromen weinig leerlingen op naar een hoger niveau. Het percentage zittenblijvers en het slagingspercentage vormen dus het voornaamste deel van deze indicator. Succesvol zijn de leerlingen die na het schooljaar overgaan naar een hoger leerjaar van dezelfde onderwijssoort, na het schooljaar het examen halen of na het schooljaar (niet zijnde het examenjaar) opstromen naar een hogere onderwijssoort (in hetzelfde leerjaar of in een hoger leerjaar). Niet succesvol zijn de leerlingen die een leerjaar in dezelfde onderwijssoort overdoen, niet slagen voor het examen, het onderwijsstelsel voortijdig verlaten, zonder het diploma te halen overstappen naar een andere onderwijssoort zoals het mbo, overgaan naar een lagere onderwijssoort of overgaan naar een lager leerjaar van een onderwijssoort van hoger niveau. De berekening is dezelfde als die bij de onderbouwsnelheid. De berekening geschiedt bij deze indicator wel per afdeling. Er zijn verschillende normen voor de afdelingen, voor havo is de norm 80%, voor atheneum 82%. Ook hier mag een correctie worden toegepast voor zij-instromers, te 13

14 berekenen door het aantal zij-instromers havo maal 9,0 te doen en dit getal te delen door het totaal aantal leerlingen in leerjaar 3 t/m 5 en door het aantal zij-instromers atheneum maal 13,5 te doen en dit getal te delen door het totaal aantal leerlingen in leerjaar 3 t/m 6. Deze getallen trek je af van de normen van respectievelijk 80% en 82%, voor College de Heemlanden kom je dan op normen van 79,64% voor havo en 81,90% voor atheneum. Havo Atheneum Schooljaar Percentage Norm Percentage Norm ,47 79,64 90,11 81, ,15 79,64 90,67 81, ,2 79,64 89,38 81,9 Gewogen gemiddelde 85,78 79,64 90,03 81,9 Ook hier is het helder dat zowel per leerjaar als per afdeling de school ruimschoots voldoet aan de door de inspectie gestelde norm. Overstap Heemlanden < > Houtens In onderstaande tabel is zichtbaar hoeveel instroom van en uitstroom naar Houtens er de afgelopen jaren was. Bij een volgende rapportage voegen we daar graag de resultaten van instromers aan toe, met name die in havo-4 zijn daarbij een interessante groep. Instroom totaal B2 H3 H Uitstroom totaal TL2 TL3 TL

15 Passend onderwijs Aanbod basiszorg, deelnamepercentages en de ontwikkeling daarin We onderscheiden binnen de zorg basiszorg en extra zorg. Leerlingen die onder de basiszorg vallen kunnen in veel gevallen beschikken over extra faciliteiten en worden in veel gevallen ook extra begeleid. Een voorbeeld zijn leerlingen met dyslexie die bij toetsen meer tijd krijgen, soms over een laptop kunnen beschikken en begeleid worden door onze dyslexie-experts. Onder basiszorg valt een breed spectrum aan redenen om extra faciliteiten te verkrijgen, het varieert van dyslexie tot ADD (Attention Deficit Disorder) tot fysieke beperkingen (slechthorendheid, slechtziendheid). De leerlingen met dyslexie is hierin veruit de grootste groep, in het schooljaar zijn het er 150 van de 1646 leerlingen, ruim 9%, hoog afgezet tegen het landelijk percentage van minder dan 4%. Aanbod extra zorg, deelnamepercentages en de ontwikkeling daarin Wat niet onder basiszorg valt duiden we aan met extra zorg. Het gaat dan om leerlingen die met grote regelmaat extra begeleiding krijgen van mentor, vakdocent en begeleiders passend onderwijs. In de tabel hieronder staan voor de jaren waarin we passend onderwijs bieden het aantal leerlingen dat extra zorg krijgt aangeboden, het budget dat voor deze leerlingen wordt uitgekeerd door het samenwerkingsverband en de uitgaven die zijn gedaan. Naast het genoemde budget krijgt de school vanuit het samenwerkingsverband ook bekostiging voor begeleiders passend onderwijs. aantal budget uitgaven De toename over drie jaar laat zich verklaren door enerzijds een veranderende schoolpopulatie, er is een bijvoorbeeld een toename van het aantal leerlingen dat maar erg krap voldoet aan het door de basisschool gegeven advies, er zijn meer leerlingen met ernstige problematiek en anderzijds doordat de zorgspecialisten op school steeds beter de weg weten te vinden in het aanvragen van steun. Verzuim en verwijdering Verzuimcijfers leerlingen In onderstaande tabel is per leerjaar af te lezen hoeveel uur leerlingen in totaal ongeoorloofd afwezig zijn geweest, absoluut zowel als relatief. Het aantal lessen is gebaseerd op de daadwerkelijk gevolgde onderwijstijd. Het percentage is berekend van het totaal aantal leerlingen per leerjaar vermenigvuldigd met het gevolgde aantal lessen. Leerjaar Aantal Leerlingen Lessen Percentage B ,03 B ,03 H ,08 A ,01 H ,67 A ,13 H ,04 A ,22 A ,23 15

16 Opvallend is het relatief hoge percentage ongeoorloofd afwezige leerlingen in havo-4 en het grote verschil tussen examenleerlingen in havo-5 en in atheneum-6. Verwijdering uit de les In onderstaande tabel is per leerjaar af te lezen hoeveel leerlingen verwijderd zijn uit de les. Ook hier is het percentage berekend van het totaal aantal leerlingen per leerjaar vermenigvuldigd met het gevolgde aantal lessen. Leerjaar Aantal Leerlingen Lessen Percentage B ,025 B ,048 H ,158 A ,018 H ,292 A ,069 H ,001 A ,035 A ,002 Opvallend zijn de hoge percentages in havo-3 en havo-4 en de extreem lage in de examenklassen. 16

17 Rekenen en taal Resultaten cito-toetsen rekenen en taal Leerlingen doen tijdens hun schoolloopbaan vier maal een Cito-toets taal en rekenen, begin en einde leerjaar 1 en einde leerjaar 2 en 3. Bij binnenkomst is de verwachting dat leerlingen niveau 1F beheersen, aan het einde van leerjaar 2 niveau 2F en aan het einde van leerjaar 3 moet dat niveau 3F zijn. In onderstaande tabel is van het cohort te zien hoe de ontwikkeling in de eerste twee leerjaren is verlopen. In een volgende rapportage voegen we daar het resultaat van leerjaar 3 aan toe. toets 0 toets 1 toets 2 niveau taal rekenen taal rekenen taal rekenen <1F F F F Conclusie kan zijn dat het gros van de leerlingen op het juiste niveau binnenkomt en einde leerjaar 2 al is opgeschoven naar het uiteindelijke niveau 3F. Opvallend is dan de discrepantie met de uitkomsten van de rekentoets hieronder. Het vinden van een verklaring voor deze discrepantie is zeker een actiepunt. Resultaten rekentoets Voor alle leerlingen geldt dat de rekentoets een verplicht onderdeel is van het Eindexamen. Een leerling heeft vier kansen en moet de rekentoets ten minste één keer hebben afgelegd wil hij of zij een diploma kunnen behalen. Daarmee is de rekentoets een onderdeel van de slaag/zak-regeling want een leerling die de rekentoets niet heeft afgelegd kan geen diploma behalen. Op het atheneum moet het rekentoetscijfer bij de slaag-zakbeslissing betrokken worden. Vanaf het schooljaar telt het cijfer van de rekentoets in de kernvakkenregeling. Binnen de kernvakken mag een leerling één 5 hebben, de overige kernvakken moeten dan een 6 of hoger zijn. De kernvakken voor vwo zijn: Nederlands, Engels, Wiskunde en de rekentoets. Bij havo is het voorgaande nog niet het geval. In onderstaande tabel gegevens over de rekentoets in het schooljaar Atheneumleerlingen dienden minimaal een 5 te hebben, voor havo-leerlingen was dit niet het geval, het cijfer dat behaald is wordt wel vermeld op de cijferlijst. gemiddelde onvoldoendes percentage Atheneum 7 9 7% Havo % Met name in de havo-afdeling is het aantal onvoldoendes na vier kansen onrustbarend, zeker ook gezien de vele mogelijkheden tot oefenen en ondersteuning die zijn aangeboden. 17

18 Leerling- en oudertevredenheid In het schooljaar zijn verschillende tevredenheidsonderzoeken gedaan: - Brugklas tevredenheidsonderzoek in najaar en voorjaar - Leerling tevredenheidsonderzoek in leerjaar 2 t/m 5 atheneum en 2 t/m 4 havo - Ouder tevredenheidsonderzoek bij ouders van hierboven genoemde leerlingen - Leerling tevredenheidsonderzoek onder examenleerlingen Het brugklas tevredenheidsonderzoek doen we al sinds jaar en dag, de overige drie onderzoeken zijn in de vorm waarin ze dit schooljaar zijn afgenomen nieuw, eerder werden alleen leerlingen en ouders uit de leerjaren 1 en 3 ondervraagd, nu betreft het een betere dwarsdoorsnede van de school die met het brugklas tevredenheidsonderzoek en het leerling tevredenheidsonderzoek onder examenleerlingen een compleet beeld van de school oplevert. De onderzoeken worden uitgevoerd door Kwaliteitsscholen. Brugklas tevredenheid In onderstaande tabel staat over drie schooljaren benoemd achtereenvolgens de score van onze school, de benchmark van het totaal aantal onderzochte scholen en de rang per domein ten opzichte van het totaal aantal scholen Domein school benchmark rang van 131 school benchmark rang van 149 school benchmark rang van 129 Tevredenheid Algemeen 8,03 7, ,27 7, ,21 7,91 36 Klas 6,38 6, ,43 6, ,4 6,16 34 Veiligheid 9,3 9, ,2 8, ,01 8,77 32 Pestindicator 8,94 8, ,63 8, ,49 8,27 38 Resultaten 6,61 6, ,74 6, ,78 6,51 27 Mentor 7,52 7, ,45 7, ,35 7,54 85 Huiswerk 6,44 6, ,3 6, ,36 6,37 63 Gebouw 6,43 7, ,02 7, ,88 7,03 79 Organisatie 6,31 6, ,57 6, ,5 6,32 43 Leraren 6,21 6, ,04 6, ,21 6,19 58 Activerende Didactiek 6,09 6, ,78 5, ,82 5,73 52 Activiteiten 6,34 6, ,72 6, ,46 6, Brugklas 6,53 6, ,65 6, ,95 6,81 44 Uitdagend onderwijs 6,09 6, ,88 5,83 5,77 57 Eigentijdse voorzieningen 7,42 7, ,4 7,8 7,5 40 Brede vorming 6,47 6, ,59 6,86 6,69 43 Op veel domeinen is de score redelijk constant en wijkt niet erg veel af van de benchmark. Een aantal domeinen valt op: Bij resultaten is het schooljaar een duidelijke uitschieter in negatieve zin, onderliggende vragen bij het domein zijn Ik ben tevreden over mijn cijfers en resultaten, Ik ben bang dat ik een onvoldoende haal voor een toets en Ik heb moeite om opdrachten in de les op tijd af te krijgen, waarbij met name de tweede vraag laag wordt gescoord. Mentor scoort aanhoudend lager dan de benchmark, onderliggende vragen zijn hier Ik ben tevreden over mijn mentor, Ik heb genoeg contact met mijn mentor en Mijn mentor houdt zich aan de afspraken, alle drie scoren onder de benchmark. De lage score bij huiswerk komt met name doordat docenten bij het opgeven van huiswerk en toetsen weinig rekening houden met de totale hoeveelheid opgegeven huiswerk. Bij gebouw zijn we erg benieuwd naar de score van het lopende schooljaar, na de aanpassingen die gedaan zijn aan de leefbaarheid van het gebouw Het domein leraren scoort wisselend laag, dat komt met name door antwoorden op de vragen over dat leraren leerlingen weinig uitdagen om hun best te doen, weinig complimenten maken, niet altijd 18

19 rekening houden met sterke en zwakke punten van leerlingen en zich niet voor de volle 100% inzetten. Bij activerende didactiek scoort met name het onderdeel differentiatie laag, dat is overigens op de meeste scholen zo. Activiteiten scoort al sinds jaar en dag laag, het gaat daar met name over feesten. De lage score bij brugklassen komt met name door de antwoorden op de vragen Ik denk dat ik op het goede niveau ben ingestroomd en op de juiste school zit en De leerlingen uit hogere klassen zijn aardig tegen brugklassers. Ouder tevredenheid leerjaar 2 t/m 5 atheneum en 2 t/m 4 havo In onderstaande tabel staan de gegevens over het schooljaar , in de jaren daarvoor werd het onderzoek gedaan enkel onder ouders van leerjaar 1 en leerjaar 3, de komende jaren is een vergelijking weer zinvol, dit jaar niet. Aan het onderzoek namen 225 van de 1108 geselecteerde ouders deel, dat is 23% Domein school benchmark rang van 328 Imago van de school 6,96 7, Informatie en communicatie 6,76 7, Leerlingzorg en -begeleiding 6,59 6, Onderwijsleerproces 6,46 6, Schoolklimaat 7,52 7, Totaal 6,87 7, Opvallend is dat College de Heemlanden op alle domeinen onder de benchmark scoort. Door de inzet van een beleidsmedewerker communicatie denken we een stap te zetten naar hogere waardering op in ieder geval de eerste twee domeinen. Bij het domein leerlingzorg en begeleiding zijn ouders met name kritisch op de zorg voor leerlingen met leer- of gedragsproblemen en op de begeleiding bij keuzemomenten. Bij onderwijsleerproces zijn de scores op alle onderliggende vragen relatief laag. De vragen zijn De school biedt het onderwijs dat zij belooft, Ik ben tevreden over het onderwijs zoals de school dat aanbiedt, De school beschikt over goede, vakbekwame docenten en De school maakt leren voor mijn kind aantrekkelijk. Ook hier is communicatie een sleutelbegrip. De score bij schoolklimaat is weliswaar goed, een relatief lage score is er met name bij de mening van ouders over of er duidelijke regels gelden op school. 19

20 Leerling tevredenheid leerjaar 2 t/m 5 atheneum en 2 t/m 4 havo Ook in dit onderzoek gaat vergelijking met voorgaande leerjaren mank doordat de ondervraagde populatie een andere was. Er zijn 257 van de 358 respondenten die gereageerd hebben, dat is 72% Domein school benchmark rang van 349 Uitdaging voor alle leerlingen 6,02 6, Eigentijds onderwijs 5,78 6, Brede vorming 5,64 5,7 188 Begeleiding 7,02 6, Communicatie 6,06 6, Docenten 6,41 6, Welbevinden 6,82 6, Aantasting sociale en fysieke veiligheid 9,33 9,09 89 Ervaren sociale en fysieke veiligheid 6,85 6, Tevredenheid 6,12 6, Schoolklimaat & Veiligheid 7,77 7, Een aantal domeinen komt overeen met die bij de brugklastevredenheid. Zo wijkt de score bij uitdagend onderwijs vrijwel niet af, het gaat daarbij met name om uitdagen je best te doen, motiveren, rekening houden met sterke en zwakke punten en om afwisselend lesgeven. Bij de eigentijdse voorzieningen scoren de brugklassers aanzienlijk hoger, mogelijk doordat vanaf dit schooljaar de voorzieningen meer op orde zijn en zij de periode van gedoe met ICT niet hebben meegemaakt. Bij begeleiding valt op dat leerlingen een hogere waardering geven dan ouders, bij communicatie is dat net andersom. 20

21 Leerling tevredenheid onder examenleerlingen Het is het eerste jaar dat we deze leerlingen ondervraagd hebben naar hun tevredenheid. Met een helaas erg lage respons, het eerste aandachtspunt voor het schooljaar Slechts 38 van de 291 leerlingen hebben deeelgenomen, dat is 13%. Daarmee zijn de uitkomsten niet geheel representatief te noemen voor de gehele populatie Domein school benchmark rang van 150 Tevredenheid Algemeen 6,8 6,83 76 Klas 6,48 6,13 39 Veiligheid 9,47 8,94 18 Pestindicator 8,64 8,4 41 Resultaten 6,63 6,55 65 Mentor 7 7, Huiswerk 5,97 5,83 55 Gebouw 6,39 6,19 54 Organisatie 5,99 6,02 80 Leraren 6,05 6,15 96 Activerende Didactiek 4,47 5,3 144 Activiteiten 5,54 5,7 79 Examenklas 6,5 6,47 62 Uitdagend onderwijs 4,8 5, Brede vorming 6,51 6,25 36 Domeinen die opvallen zijn veiligheid met een erg hoge score en activerende didactiek en uitdagend onderwijs met juist erg lage scores. Niet geheel anders overigens dan in de andere leerjaren. 21

22 Kwaliteitsschets In deze kwaliteitsrapportage hebben we een zo compleet mogelijk beeld gegeven van hoe de school er voor staat aan het einde van het schooljaar In een volgende rapportage zullen we ook de link leggen naar het schoolplan. Het beeld dat verkregen is, is dat van een school die kwalitatief goed presteert. Dat baseren we op de harde criteria die de Inspectie hanteert: Positie in leerjaar 3 ten opzichte van het advies van de basisschool (onderwijspositie t.o.v. advies po), hier is de norm 4,75% en de score van de school 17,45%, ruimschoots boven de norm dus. Percentage onvertraagde studievoortgang in leerjaar 1 en 2 (onderbouwsnelheid), ook hier zit College de Heemlanden met 97,28% over drie jaar boven de norm van 95,41% Percentage onvertraagde studievoortgang vanaf leerjaar 3 per afdeling (bovenbouwsucces), de norm bij havo is 79,64%, de schoolscore 85,78, de norm bij atheneum is 81,9%, de schoolscore 90,03%, beide ruim voven de norm. Gemiddeld cijfer Centraal Examen van alle vakken per afdeling (examencijfers), bij havo is de norm 6,27, de schoolscore gemiddeld over drie jaar 6,47, bij atheneum is de norm 6,30 en de gemiddelde schoolscore over drie jaar 6,77. Beide afdelingen scoren hier dus voldoende. De slagingspercentages over de afgelopen jaren waren al goed, het schooljaar geeft een nog mooier resultaat dat de school graag wil vasthouden. Zorg is er over havo-4, cijfermatig onder de norm, gedragsmatig het leerjaar met de meeste ongeoorloofd afwezigen en uit de les verwijderde leerlingen. Op het gebied van zorg en leerlingbegeleiding zien we ontwikkelingen die aandacht vragen. In de basiszorg is er het erg hoge percentage leerlingen met een dyslexieverklaring, 9% op de Heemlanden tegen bijna 4% landelijk. In de extra zorg is er een gestage groei te zien van leerlingen die veel extra aandacht nodig hebben, een trend die is ingezet bij de invoering van passen onderwijs en mede wordt veroorzaakt door de mogelijkheden die de nieuwe manier van toekenning van zorg met zich meebrengt, je kunt beter op maat extra zorg aanvragen daar waar de aanvraag eerder voor eenieder eenzelfde inzet van financiële middelen betrof. De extra inzet bij taal en rekenen laat grote verschillen zien tussen havo en atheneum leerlingen. Niet afwijkend van het landelijke beeld. Hetzelfde geldt voor de rekentoets in het examenjaar. Bij de iets zachtere getallen die we lezen in de tevredenheidsonderzoeken komen er wat nuances in het hierboven geschetste beeld. Leerlingen zijn erg resultaatgericht en daardoor vaak onzeker bij toetsen. Leerlingen verwachten van docenten meer uitdaging om hun best te doen, meer complimenten en meer aandacht voor verschillen tussen leerlingen. Ook meer oog voor gedoseerd opgeven van huiswerk en een grotere inzet zijn punten van aandacht. Meer contact met de mentor wordt op prijs gesteld, het nakomen aan afspraken zeker ook. Gebouw en eigentijdse voorzieningen zijn het laatste punt van zorg. Ouders waarderen de school op velerlei gebied onder de landelijke benchmark. Communicatie is hierin het sleutelbegrip. Zowel bij imago als bij uitleg van wat we doen aan leerlingzorg en begeleiding, hoe ons onderwijsleerproces vormt krijgt en over ons schoolklimaat. 22

23 Aandachtspunten Voor het schooljaar kunnen we uit de rapportage een aantal aandachtspunten halen om de kwaliteit van ons onderwijs nog verder te verbeteren. Hieronder volgen ze in de volgorde van de rapportage. Streven is de doorbraak in de trend bij de slagingspercentages vast houden. De keuzes van profielen door onze leerlingen kan inzet worden gemaakt van de discussie over wat voor school College de Heemlanden nu eigenlijk wil zijn. Bij de cijfers per vak, zowel in examenjaar als in voorexamenjaar valt op dat die in de havo-afdeling relatief laag zijn, met name havo-4 is daarbij zorgwekkend. Dat beeld wordt bevestigd in de getallen over leerlingen die ongeoorloofd afwezig zijn en uit de les verwijderd. Er dient te worden ingezet op een hogere motivatie bij leerlingen, met daarbij belangrijke rollen voor mentoren en vakdocenten. Het vak kunst valt uit de toon door een groot verschil tussen se en ce cijfer, met de sectie is overleg over hoe dit te kenteren. Een aantal indicatoren willen we uitgebreider monitoren: de resultaten van instromers vanaf Houtens, onderwijstijd en de resultaten van de Cito toetsen taal en rekenen. Het hoge aantal onvoldoendes bij de rekentoets in met name havo-5 is weliswaar niet alleen een probleem op College de Heemlanden, toch vinden we het de moeite waard meer in te zetten op de voorbereiding van leerlingen op de toets, met name voor havo-leerlingen in de bovenbouw. Uit de leerling tevredenheid onderzoeken komt naar voren dat er nog veel winst te behalen is op het gebied van activerende didactiek, differentiatie, brugklasveiligheid, mentoraat en huiswerk. Het management zal daarover in gesprek moeten met de docenten, er zal een gericht scholingsaanbod moeten liggen. Bij ouders is communicatie het sleutelwoord, dat geldt op meerdere gebieden zoals imago, leerlingzorg, begeleiding, schoolklimaat en onderwijsleerproces. De inzet van een medewerker communicatie en beleid is de eerste stap die inmiddels is gezet. Echter, op alle genoemde gebieden is het van belang dat alle medewerkers van de school zich realiseren dat zij hier een bijdrage aan kunnen en moeten leveren. Ook hier ligt een taak voor ons management. 23