De bescherming van uw pensioeninkomsten is van

Transcriptie

1 ZIJN UW Hun pensioen baart heel wat Belgen zorgen. Dat valt op te maken uit de grote enquête die Vivium realiseerde in samenwerking met Moneytalk. De bescherming van uw pensioeninkomsten is van cruciaal belang om u een comfortabele levensstandaard te verzekeren wanneer u eenmaal bent gestopt met werken. Maar hoe denkt u over die problematiek? Hebt u al maatregelen genomen om een aanvullend pensioen te verwerven? Is het huidige wettelijke systeem voldoende? Op welke leeftijd wilt u met pensioen gaan? Wilt u nog werken na uw pensioen? En hebt u er al eens over nagedacht wat er zou gebeuren als u vroegtijdig zou overlijden of als u werkonbekwaam zou worden? Al die vragen werden gesteld in een pensioenenquête door Vivium en Moneytalk. Hieronder vindt u de antwoorden. De achtergrond van de enquête De enquête van Vivium en Moneytalk werd gehouden in juni 2008 en kon uitsluitend via het internet worden ingevuld. Niet minder dan 2622 personen hebben de enquête beantwoord, wat duidelijk bewijst dat u belang hecht aan het onderwerp. Meer dan 500 deelnemers waren zelfstandigen of personen met een vrij beroep. 4 van de deelnemers was Nederlandstalig en 53% Frans - talig. nen waren met 69 % duidelijk beter vertegenwoordigd dan vrouwen. Op professioneel gebied werden de volgende deelnamepercentages opgetekend: 21 % kaderleden, 11,8 % zelfstandigen, 8 % mensen met een vrij beroep. Ook de gepensioneerden lieten zich met 21,5% niet onbetuigd. Gepensioneerd Kaderlid Bediende Ambtenaar Zelfstandige Vrij beroep 8% 12,2% 11,8% 16, 21,5% 21% Acht personen op de tien vinden het wettelijke pensioensysteem ontoereikend. Niet minder dan 77 % van de deel - nemers aan de enquête is van mening dat het wettelijke systeem niet volstaat om gepensioneerden voldoende inkomsten te garanderen. Dat is geen verrassing, maar 77 % is wel een indrukwekkend cijfer. Bij zelfstandigen ligt dat cijfer zelfs nog hoger: ruim negen op de tien zelfstandigen vinden het huidige systeem ontoereikend. Dat toont nog eens aan dat die groep Denkt u dat de bestaande wettelijke voorzieningen zorgen voor voldoende inkomsten voor wie met pensioen gaat? 13% 7 10% 4% 91% 4% zich in een moeilijke situatie bevindt. In de beroepsgroep van de ambtenaren denkt nauwelijks één op de twee respondenten dat het wettelijke systeem niet volstaat. Negen personen op de tien hebben al maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat ze voldoende inkomsten hebben na hun pensioen. Doordat het wettelijke systeem door velen als ontoereikend wordt be - > 55 + schouwd, is het niet meer dan normaal dat de meeste deelnemers extra maatregelen hebben genomen om voldoende inkomsten te hebben na hun pensioen. Niet minder dan 86 % van de deelnemers is in dat geval. Bij de zelfstandigen ligt dat cijfer een beetje hoger (93 %), terwijl het bij de ambtenaren licht lager ligt (78 %). 69 % van de 16 MONEYTALK / OKTOBER 2008 Hebt u zelf maatregelen getroffen om uw inkomsten na uw pensionering veilig te stellen? 86% 6% 69% 8% 23% 89% 9% 2% 93% 3% 4% Ja Neen Neen, nog niet deelnemers jonger dan 35 jaar heeft al maatregelen genomen voor zijn latere pensioen.

2 INKOMSTEN BESCHERMD? Pensioensparen en de gezinswoning zijn de favoriete manieren om de inkomsten na het pensioen te beschermen. Van alle personen die al maatregelen hebben genomen voor hun pensioen, heeft 81 % geopteerd voor pensioensparen. Dat is een goede keuze, maar de impact ervan mag niet worden overschat. Een dertigjarige die begint met pensioensparen en elk jaar het maximumbedrag stort om optimaal te profiteren van de fiscale aftrek (830 EUR in 2008), heeft op zijn 65 ste ongeveer EUR vergaard, afhankelijk van het rendement van de belegging en zonder rekening te houden met de inflatie. Dat levert een maandrente van 300 à 350 EUR op. Wie begint met pensioensparen op 45-jarige leeftijd, vergaart een kapitaal van slechts iets meer dan EUR, goed voor een rente van nauwelijks 100 EUR per maand. Pensioensparen is met andere woorden een interessant product, op voorwaarde dat u er al heel vroeg mee begint. De keuze voor de gezinswoning is vrij verrassend. Het is weliswaar mogelijk om de woning om te vormen in een rente, bijvoorbeeld door een verkoop op lijfrente en sinds enkele maanden ook door een omgekeerde hypotheek. Maar dat is enkel een noodoplossing: de woning moet niet worden beschouwd als een aanvulling op het pen - sioen, maar als een noodzaak. Indien ja, welke van de volgende maatregelen hebt u getroffen om uw inkomsten na uw pensioen veilig te stellen? Pensioensparen Eigen woning Spaargeld Beleggingen Levensverzekering Fiscaal LT sparen VAPZ Vennootschap Bedrijfsleidersverzekering 10% 16% 24% 44% 43% 51% 65% 73% Basis = respondenten die maatregelen hebben genomen 81% Meer dan één persoon op de twee maakt zich zorgen over zijn financiële situatie na zijn pensioen. 54% van de deelnemers verklaart bezorgd te zijn om zijn financiële toestand na het pensioen. Dat geldt ook voor de respondenten die maatregelen hebben genomen om een aanvullend pensioen te verzekeren. Dat resultaat is ook gedeeltelijk te wijten aan het feit dat mensen vaak niet weten hoeveel inkomsten ze zullen hebben na hun pensionering. Vergeet niet dat het mogelijk is om een schatting van uw pen - sioen aan te vragen op de website Als u bij die schatting de sommen toevoegt die u ontvangt in het kader van uw pensioensparen, groepsverzekering, VAPZ, eigen spaargeld enzovoort, hebt u een goed idee van uw inkomsten wanneer u met pensioen gaat en van de eventuele extra maatregelen die u moet nemen. Maakt u zich zorgen over uw financiële situatie tijdens uw pensioen? In zekere mate Niet zo veel Helemaal niet Heel erg Ik heb daar nog niet over nagedacht 2% 12% 11% 32% 43% Kapitaal of rente? Wanneer u eenmaal de pensioenleeftijd hebt bereikt, verkiest u dan een kapitaal (bijvoorbeeld EUR) of een rente (bijvoorbeeld 500 EUR per maand)? De antwoorden op die vraag waren erg verdeeld: 51% van de deelnemers kiest voor de rente en 46% voor het kapitaal. Nochtans wijst een eenvoudige berekening uit dat een kapitaal wellicht de betere oplossing is. Een kapitaal van EUR belegd tegen 4,5% zou maandelijks een rente van ongeveer 470 EUR opleveren. Daarbij wordt het kapitaal niet aangesproken dat kan dan worden doorgegeven aan de erfgenamen. Als u echter kiest voor een rente, blijft er niets over voor uw erfgenamen. Als u beslist het kapitaal aan te spreken en gedurende vijftig jaar een Vrouw Zodra u de pensioenleeftijd hebt bereikt, naar welk van de volgende twee systemen gaat uw voorkeur uit om uw pensioen uitbetaald te krijgen? rente te genieten, dan ontvangt u bij een netto rendement van 4,5% niet minder dan 515 EUR per maand. Kiest u voor een perio - de van 25 jaar, dan krijgt u bij hetzelfde netto - 51% 46% 3% 48% 3% 58% 39% 3% 46% 52% 2% Maandelijkse rente Eenmalig hoog bedrag Geen antwoord rendement 690 EUR per maand. Het kapitaal lijkt de voordeligste oplossing: de rente is vergelijkbaar en u kunt nog een deel van het kapitaal nalaten aan uw erfgenamen. OKTOBER 2008 / MONEYTALK 17

3 De ideale pensioenleeftijd Actieve Belgen willen met pensioen gaan wanneer ze iets ouder zijn dan 61 jaar... Op de vraag op welke leeftijd de deelnemers met pensioen willen gaan, luidt het antwoord vaak 60 jaar (33,4% van de antwoorden). Wanneer we daaraan de mensen toevoegen die nog voor hun zestigste met pensioen willen gaan, kunnen we besluiten dat 53% van de respondenten ten laatste op zestigjarige leeftijd hun actieve loopbaan wenst te beëindigen. In elk geval is de leeftijd van 65 jaar de maximumlimiet, want niet minder dan 87,3% van de actieve personen zou graag ten laatste op die leeftijd met pensioen gaan. Gemiddeld wordt 61 jaar en vijf maanden beschouwd als de ideale pensioneringsleeftijd. Zelfstandigen zijn iets minder veeleisend: 37,2% van hen wil met pensioen gaan ten vroegste als ze 60 zijn en 76% ten laatste als ze 65 zijn. Daar bedraagt de gemiddelde leeftijd 63 jaar. Pensioenreserves en extralegale voordelen moeten worden verhoogd De deelnemers aan de enquête zijn duidelijk ongerust over hun pensioen. Er moet daarom een aantal maatregelen worden genomen om de financiering van de pensioenen te verbeteren. In de eerste plaats (59 % van de antwoorden) wordt uiteraard aangedrongen op de verhoging van de pensioenreserves. Maar het is ongetwijfeld even belangrijk (54% van de antwoorden) om de tweede en vooral de derde pensioenpijler te stimuleren. Volgens 5 van de ondervraagde personen zijn de pensioeninkomsten ontoereikend. Voor een gewone werknemer die normaal zijn brood verdient en geen groepsverzekering heeft, zal pensioensparen mogelijk niet... maar denken te zullen moeten blijven werken tot 64 jaar. Wanneer we dezelfde deelnemers confronteren met de realiteit, krijgen we een heel ander beeld: slechts 21,9% van hen denkt ten laatste met pensioen te kunnen gaan op hun zestigste. Doorgaans Actief halen de respondenten de (wette lijke) leeftijd van 65 jaar het vaakst aan (44,5%) als de leeftijd waarop ze met pensioen zullen kunnen gaan. In totaal denken dus drie op de vier mensen die de enquête hebben beantwoord dat ze ten laatste op 65-jarige leeftijd met pensioen kunnen gaan (de wettelijke leeftijd in België). De gemiddelde leeftijd waarop men denkt met pensioen te kunnen gaan, is 63 jaar Actief en 11 maanden. Ook daar ligt de leeftijd die de zelfstandigen opgeven gemiddeld hoger: 64 jaar en 11 maanden. Op welke leeftijd zou u graag met pensioen gaan? 20% 33% 10% 24% 6% 1% 12% 25% 8% 31% 16% 8% 1% Voor 60 jaar 60 jaar jaar 65 jaar Na 65 jaar Geen idee Op welke leeftijd denkt u met pensioen te (moeten) gaan? 6% 16% 45% 13% 15% 4% 10% 5% 42% 19% 21% Vanaf 1 januari 2009 zal de wettelijke pensioenleeftijd voor mannen en vrouwen 65 jaar zijn. Wat vindt u daarvan? 15% 22% Is het eens Moet verlagen Afschaffen Moet verhogen Geen mening De wettelijke leeftijd wordt aanvaard door één persoon op de twee. Ondanks het verschil tussen de leeftijd waarop men met pensioen wil gaan en de leeftijd waarop men denkt echt met pensioen te kunnen gaan, aanvaardt 49 % van de deelnemers de wettelijke leeftijd van 65 jaar voor mannen en voor vrouwen (vanaf 1 januari 2009). 20% vindt dat de wettelijke leeftijd moet worden verlaagd. Tijdsparen? Ja, geïnteresseerd In sommige landen bestaat een systeem waarmee het mogelijk is om jaar na jaar verlofdagen op te sparen, en die aan het einde van de loopbaan op te nemen. Dat systeem bestaat niet in België, maar we vroegen ons af of het u zou interesseren. Het antwoord is duidelijk: 62 % is geïnteresseerd in dat tijdspaarsysteem waardoor werk - nemers vroeger kunnen stoppen met werken. De vraag werd niet gesteld aan zelfstandigen en personen die een vrij beroep uitoefenen. Wat vindt u van het systeem van tijdsparen? (Vraag enkel gesteld aan bedienden, ambtenaren en arbeiders.) 28% 34% 29% 9% Veel interesse Beetje interesse Helemaal geen interesse Geen idee 18 MONEYTALK / OKTOBER 2008

4 volstaan om zich een comfortabel pensioen te verzekeren. Maar er is nog een probleem: uit de antwoorden blijkt dat extralegale voordelen niet optimaal worden gebruikt, wat ongetwijfeld is te wijten aan de gebrekkige kennis van dergelijke voordelen. Een andere maatregel die ter sprake kwam, is de beperking van de hoge pensioenen ten voordele van de lagere en de verlaging van de pensioenen voor de ambtenaren. Zelfstandigen willen op hun beurt meer fiscale voordelen krijgen. Toch lijken ze niet optimaal de voordelen te benutten die nu al ter beschikking zijn, aangezien slechts 5 van hen een VAPZ heeft. Welke maatregelen zijn volgens u het meest geschikt om de financiering van de pensioenen te vrijwaren? Pensioenreserves 59% Stimuleren extralegale pensioenstelsels 54% Hogere pensioenen verlagen 38% Verlagen ambtenarenpensioenen 30% Activiteitsgraad verhogen 25% Introductie van basispensioenen 24% Geen idee 5% Sociale bijdragen verhogen 4% Geen enkele maatregel kan helpen 3% In geval van overlijden Denkt u dat de bestaande wettelijke voorzieningen zorgen voor voldoende inkomsten voor uw nabestaanden na uw overlijden? 18% 59% 20% 11% 74% 15% Zes personen op de tien vinden de wettelijke bescherming bij overlijden onvoldoende. Niet minder dan 58,8% van de deelnemers aan de enquête vindt dat het wettelijke systeem de erfgenamen onvoldoende beschermt in geval van overlijden. Maar is iedereen wel op de hoogte van hoe het wettelijke systeem in elkaar zit? 20% geeft toe geen enkel idee te hebben van de bescherming die het wettelijke systeem biedt. Eens te meer zijn het de zelfstandigen die zich de meeste zorgen maken: 74% van hen acht de wettelijke bescherming ontoereikend. Zeven personen op de tien hebben al maatregelen genomen om een eventueel overlijden te verzekeren. Voornamelijk mannen, oudere personen en zelfstandigen hebben al maatregelen genomen om hun overlijden te verzekeren. Opvallend is wel dat deelnemers over het algemeen minder maatregelen nemen voor hun overlijden (71%) dan voor hun pensioen (86%). Hebt u maatregelen getroffen om de financiële gevolgen voor uw nabestaanden in te dekken? 71% 14% 12% 76% 12% 10% Vrouw 59% 20% 1 48% 21% 28% jaar 74% 12% 11% Indien ja, welke van de volgende maatregelen hebt u getroffen om de financiële gevolgen voor uw nabestaanden in te dekken? Eigen woning Spaargeld Levensverzekeringen Beleggingen Schuldsaldoverzekering VAPZ Vennootschap Bedrijfsleidersverzekering 81% 65% 53% 52% 36% 35% 14% 10% Basis = respondenten die 6% maatregelen hebben genomen genoemd. 79% 9% 8% Ja Neen Neen, nog niet Geen antwoord De gezinswoning als overlijdensbescherming. Ook hier wordt de gezinswoning veelvuldig aangehaald als verzekering voor het overlijden. Niet minder dan 73 % van de respondenten beschouwt de woning als een maatregel om het pensioen aan te vullen en 81% beschouwt het als een maatregel om de inkomsten te beschermen in geval van overlijden. Het bezit van een eigen woning biedt weliswaar een zekere garantie, maar anderzijds is het ook nodig dat de overlevende partner dezelfde levensstandaard kan behouden en de opvoeding van de kinderen kan verzekeren. Het is dus verbazend dat producten zoals de levens - verzekering of de schuldsaldoverzekering, die de overlevende partner of de erfge - namen op dat gebied moeten beschermen, niet als belangrijkste maatregel worden OKTOBER 2008 / MONEYTALK 19

5 Denkt u dat de bestaande wettelijke voorzieningen zorgen voor voldoende inkomsten voor u en uw familie in geval van arbeidsongeschiktheid? 15% 63% 1 86% In geval van werkonbekwaamheid Zes personen op de tien vinden de wettelijke bescherming op het gebied van de werkonbekwaamheid onvoldoende. Hier stellen we hetzelfde vast als bij het overlijden. 63% van de deelnemers denkt dat het wettelijke systeem onvoldoende inkomstenbescherming biedt in geval van werkonbekwaamheid. Maar 1 van de respondenten heeft geen idee wat het wettelijke systeem precies inhoudt. Ook hier is er dus een gebrekkige kennis van het systeem. Net zoals bij de problematiek van het pensioen en het overlijden, maken zelfstandigen zich de meeste zorgen maken over een eventuele werkonbekwaamheid: 86% van hen vindt de wettelijke bescherming onvoldoende. 8% Slechts vier personen op de tien hebben maatregelen genomen om werkonbekwaamheid te verzekeren. Dat is een zorgwekkende vaststelling. Werkonbekwaamheid brengt vaak inkomens - verlies met zich, terwijl er soms zeer hoge medische kosten moeten worden betaald. Die situatie kan zeer snel kan leiden tot de financiële ondergang van een gezin. Amper vier personen op de tien blijken maatregelen te hebben genomen om zich tegen daartegen te beschermen. Zelfstandigen zijn logischerwijs in de meerderheid, maar nog niet genoeg: slechts 62% geeft toe maatregelen te hebben genomen om hun inkomsten te beschermen in geval van werkonbekwaamheid. Nochtans is de zelfstandige helemaal niet beschermd in geval van werkonbekwaamheid: als hij niet werkt, verdient hij geen geld. Hebt u maatregelen getroffen om de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid in te dekken? 43% 38% 12% 4 36% 11% Vrrouw 34% 43% 16% 31% 36% 28% > 55 jaar 48% 36% 13% 62% 24% 10% Ja Neen Neen, nog niet Geen antwoord Werken na het pensioen? Als het nodig is Van de meer dan 2600 personen die de enquête hebben beantwoord, verklaart 75 % zich bereid om na hun pen - sioen te blijven werken: 25% uit financiële noodzaak, 25% als vrijwilliger en 25% tegen een vergoeding, om actief te blijven. 25% van de respondenten verklaarde niet meer te willen werken zodra ze met pensioen zijn. Dat resultaat zette ons ertoe aan een andere vraag te stellen, namelijk over de inkomsten na het pensioen. Die inkomsten zijn beperkt, tenzij men een deel van het pensioen afstaat. Niet minder dan 75% van de deelnemers is van mening dat de inkomstenlimiet moet worden afgeschaft of opgetrokken. Ja, maar bezoldigd Neen Alleen indien financieel nodig Ja, op vrijwillige basis Bent u van plan na uw pensionering nog te werken? 1 26% 2 29% Indien ja, welke van de volgende maatregelen hebt u getroffen om de financiële gevolgen in te dekken? Ongevallenverzekering Gewaarborgd inkomen Verzekering vaste kosten vennootschap Verzekering omzet vennootschap 2% 1% Basis = respondenten die maatregelen hebben genomen om zich te beschermen tegen werkonbekwaamheid. 55% van de personen die maatregelen hebben genomen om zich te beschermen in geval van werkonbekwaamheid, doet dat door middel van een groepsverzekering. Dat is een product dat weliswaar kan helpen, maar dat in elk geval niet volstaat. De beste oplossing is de persoonlijke situatie te analyseren, om te zien of er een specifieke verzekering nodig is, bijvoorbeeld een ongevallen verzekering of een verzekering gewaarborgd inkomen. Vincent Joye 55% 20 MONEYTALK / OKTOBER 2008