VROM Burgerplatform Klimaat en Energie

Transcriptie

1 Rijnstraat 8 Postbus EZ Den Haag VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Aanbevelingen

2 Voorwoord Op 9 maart, 8 april en 22 april kwam het VROM Burgerplatform bijeen om te praten over energiezuinig wonen. Het Burgerplatform richtte zich met name op (fiscale en financiële) prikkels die energiebesparende maatregelen stimuleren en op flankerend beleid om het effect van het energieprestatiecertificaat, hierna ook wel energielabel genoemd, te vergroten. Daarbij ging het niet over energiezuiniger gedrag, maar over energiezuiniger woningen. Isolatie, dubbele beglazing, tochtstrips, HR-ketels, hoe kunnen burgers worden aangemoedigd dergelijke verbeteringen aan hun woning uit te voeren? Het VROM Burgerplatform heeft 36 aanbevelingen geformuleerd. Veel aanbevelingen hebben een relatie met het energielabel. Het label daagde het Burgerplatform uit om mee te denken over de mogelijkheden van dit instrument. Daarnaast kan het label dienen als bewijs voor de mate waarin een huis energiezuinig(er) is. Dit biedt volgens het Burgerplatform extra mogelijkheden voor stimuleringsmaatregelen. Voorwaarde voor succes van het energielabel is volgens het Burgerplatform dat het een zelfstandige rol gaat spelen op de onroerend goedmarkt. Deze marktwerking betekent dat woonconsumenten hun keuzes mede baseren op het label en dat marktpartijen, zoals woningcorporaties, installateurs en makelaars, daarop inspelen met een interessant aanbod. Marktwerking komt alleen van de grond als het product, het label, voor alle partijen aantrekkelijk is. De overheid speelt derhalve een belangrijke rol bij de introductie ervan, de marketing: het op de kaart zetten van het label en de betrouwbaarheid waarborgen. Volgens het Burgerplatform is het voor de positionering belangrijk dat na invoering een fors percentage woningen binnen afzienbare tijd van een label wordt voorzien en dat de certificering goed geregeld is (beperkte lasten, gemakkelijk te regelen, waarborg voor objectiviteit). Na een goede introductie moet het label vooral de markt in beweging krijgen. Het Burgerplatform dicht de overheid daarin de verantwoordelijkheid toe voor de waarborging van de kwaliteit van het label. Voorts behoudt de overheid volgens het VROM Burgerplatform haar taak om de bewustwording van burgers over het nut van goede energetische prestatie van woningen te vergroten. Dit komt voort uit de verantwoordelijkheid van de overheid voor het collectieve goed klimaat. Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 2/11

3 Tot slot is een effectief beleidsinstrument van de overheid om gedrag - in dit geval energiezuinig wonen (en dan vooral verbouwen) - te stimuleren met fiscale en financiële maatregelen. Aangezien VROM het Burgerplatform daarnaar specifiek heeft gevraagd, ontvangt zij hierover ook aanbevelingen. Kortom: marktwerking, bewustwording en fiscale/financiële maatregelen zijn de belangrijkste elementen waarover het VROM Burgerplatform zich heeft uitgesproken. Onderstaand staan de aanbevelingen van het VROM Burgerplatform Klimaat en Energie volgens bovenstaande driedeling gerangschikt. Deze indeling doet niet geheel recht aan de besprekingen van het Burgerplatform aangezien de burgers de aanbevelingen doorgaans in relatie met elkaar bespraken: goede voorlichting over een fiscale maatregel draagt bij aan effectieve marktwerking. Desalniettemin geeft deze indeling in onze ogen de adviezen van het VROM Burgerplatform op de beste wijze weer. Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 3/11

4 1 Marktwerking 5 2 Bewustwording 8 3 Fiscale en financiele maatregelen 9 Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 4/11

5 1 Marktwerking Om de markt in beweging te krijgen zijn volgens het Burgerplatform het gedrag van marktpartijen (woonconsumenten, woningcorporaties, aannemers, installateurs), de positionering en marketing van het energielabel en de betrouwbaarheid van groot belang. 1. Het Burgerplatform heeft vertrouwen in marktwerking: commerciële consortia die duurzame energiemaatregelen aanbieden. Sommige leden van het Burgerplatform prefereren dit boven overheidsregelingen. Zij zien liever dat bijvoorbeeld de installateur, de ketelleverancier en de woningcorporatie samen met een goed aanbod komen. 2. Het Burgerplatform pleit voor ondersteuning van woningeigenaren (particulier of institutioneel) die gezamenlijk willen inkopen en investeren in duurdere (innovatieve) energiebesparende maatregelen. 3. Het Burgerplatform ziet veel in het energielabel ( als ik mijn C-huis te koop zet tussen allemaal F- huizen, weet ik wel welk huis het eerste verkocht wordt ). 4. Desalniettemin vindt het Burgerplatform dat commerciële partijen door (wettelijke) maatregelen van de overheid gestimuleerd moeten worden om met het energielabel te gaan werken. Marktpartijen over de streep trekken Stimuleringsmaatregelen moeten gericht te zijn op alle partijen die energiebesparende maatregelen kunnen nemen. Het VROM Burgerplatform is ervan overtuigd dat de overheid specifiek afspraken dient te maken met professionele partijen als woningcorporaties en makelaars om de doelstellingen te bereiken. 5. Het VROM Burgerplatform adviseert om subsidiemaatregelen voor burgers alleen in te voeren als deze langere tijd in stand blijven. Bovendien dient de subsidieverlener te zorgen voor goede voorlichting en eenvoudige deelname aan de subsidie. 6. Het Burgerplatform adviseert om doelgroepen apart te benaderen, zowel in de communicatie als in de stimuleringsmaatregelen. Daarbij dient, naast eigenaren/bewoners, bijzondere aandacht te zijn voor sociaal zwakkere groepen (die vaak in sociale woningbouw wonen). Ook bij deze groep moet bewustwording gekweekt worden, bijvoorbeeld door hen over de streep te trekken om kleine investeringen zelf te doen. Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 5/11

6 7. Er dient een koppeling te komen tussen de energieprestatie van woningen en het woningwaarderingstelsel. 8. Burgers zijn bezorgd over de keuzevrijheid van huurders. Als er weinig huurwoningen zijn, kunnen burgers een goede of slechte score op het energielabel niet meewegen in hun keuze voor een woning. Laat staan dat het label invloed heeft op zoiets als de huurprijs. 9. Het Burgerplatform stelt daarom voor om naast opnemen van het energielabel in het woningwaarderingstelsel afspraken te maken over het percentage slechtere woningen in de woningportefeuille van corporaties. 10. Als tweede specifieke doelgroep noemt het Burgerplatform de professionele verhuurders, grotendeels woningcorporaties. Zij hebben een sleutelrol in het uitvoeren van veel energiebesparende maatregelen en kunnen het belang ervan richting bepaalde doelgroepen onderstrepen. 11. Indien de verhuurder energiebesparende maatregelen neemt, mag hij structureel de huur verhogen tot maximaal 75 procent van de besparing die de huurder heeft op zijn energierekening. Het Burgerplatform is ervan overtuigd dat in veel gevallen beide partijen hier (na enkele jaren) van profiteren. 12. Volgens het Burgerplatform mogen woningcorporaties alleen woningen verkopen indien zij deze eerst één categorie upgraden. 13. Gemeenten dienen contingenten voor de bouw van nieuwe woningen mede afhankelijk te stellen van verbeteringen in de energieprestaties van reeds bestaande woningen van de betreffende verhuurder. 14. De energieprestatie zou bij iedere woning vermeld moet worden op verkoopsites zoals Funda. Het energielabel als marketinginstrument Het VROM Burgerplatform sprak al tijdens de startbijeenkomst over een systeem om de energiewaarde van woningen te bepalen. Het Burgerplatform ziet veel in een energielabel, het energieprestatiecertificaat. Op zichzelf kan het energielabel volgens het Burgerplatform uitgroeien tot marketinginstrument voor huisverkopers, en aankoopcriterium voor huiskopers. Het Burgerplatform vraagt zich af of het instrument zonder druk vanuit de overheid in de huursector deze potentie ook bezit. Het Burgerplatform vindt het belangrijk dat het energielabel breed wordt ingebed in de samenleving. Om de effectiviteit van het energielabel te optimaliseren, bepleit het Burgerplatform na de introductie een snelle verspreiding. Dit kan door bijvoorbeeld voor het segment van de koopwoningen meer prikkels in te voeren dan alleen het voordeel op transactiemomenten. De overheid moet bijdragen aan de juiste positionering van het energielabel zodat veel woningeigenaren het energielabel aanvragen en marktwerking een kans krijgt. Daarnaast dient de overheid actief het vertrouwen in het energielabel te waarborgen. 15. Een goede score op het energielabel moet status krijgen. Dit kan volgens het Burgerplatform door het te koppelen aan huizen van bekende Nederlanders ( Linda de mol ging van D naar B ) en door prestige te verbinden aan een goede score. Vooral doe-het-zelvers moeten hiervoor gevoelig worden Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 6/11

7 gemaakt ( met mijn eigen handen heb ik mijn woning van een F naar een D gebracht ). Twee certificaten (eerst F, dan D) bewijzen dat. 16. Het Burgerplatform suggereert dat de overheid aansluiting zoekt bij klus- en woonprogramma s of zelf een programma realiseert. Het doel daarvan is om het energielabel een begeerd object te maken onder doe-het-zelvers in Nederland. 17. Een andere suggestie is een Energiepostcodeloterij. Bewoners van de straat waarop het lot is gevallen krijgen een prijs als zij hun energieprestatiecertificaat kunnen laten zien. De Energiepostcodeloterij sluit aan bij de boodschap dat energiebesparende maatregelen iets (geld, status) opleveren. 18. Het Burgerplatform ziet graag dat in alle communicatie-uitingen rond de (ver)koop van een huis de energiescore wordt vermeld. 19. Het VROM Burgerplatform adviseert een website voor een do-it-yourself -raming van het energielabel, inclusief globale adviezen voor verbetering. 20. Daarnaast geeft het platform de voorkeur aan lokale en objectieve communicatiemiddelen: de website van de gemeente, brochures in de bouwmarkt, aandacht in de lokale krant en voorlichting via wijkcentra. Een label om op te vertrouwen Het VROM Burgerplatform ziet de overheid als aangewezen partij om ervoor te zorgen dat certificerende organisaties, installateurs en onderhoudstechnici voldoende kennis hebben om welwillende huiseigenaren en woningcorporaties niet in de kou te laten staan. 21. De overheid dient opleiding/bijscholing van certificerende organisaties te stimuleren en de kwaliteit van de certificering te waarborgen. 22. De overheid dient bij te dragen aan de ontwikkeling van een keurmerk voor groene installateurs. Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 7/11

8 2 Bewustwording Een effectief label ontslaat de overheid niet van de plicht om burgers bewust te maken van het belang van energiebesparing. 23. Het Burgerplatform vraagt om beknopte en gerichte informatie over bestaande en nieuwe maatregelen. Centraal daarin moeten de vragen wat kan ik nu doen? en wat bespaar ik daarmee? staan. 24. Nederland bekent kleur: bij een relatief zuinig energieverbruik drukken energiebedrijven het gebruikersoverzicht af in groen, bij gemiddeld verbruik in zwart en bij relatief hoog verbruik in rood. 25. Een energiemeter in de gang (in plaats van de meterkast) zet bewoners sneller aan tot besparen. 26. Het Burgerplatform bepleit een benchmark voor de energieprestatie van de woningen van woningcorporaties. 27. Het is belangrijk om via het onderwijs aandacht te besteden aan klimaat en energiebesparing. Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 8/11

9 3 Fiscale en financiële maatregelen Het VROM Burgerplatform is expliciet gevraagd om mee te denken over fiscale en financiële prikkels die bewoners over de streep trekken om energiebesparende maatregelen te nemen. De burgers hebben gesproken over de gewenste terugverdientermijn van energiebesparende maatregelen. Gezamenlijk (n = 20) vulden zij onderstaande tabel in. Per globaal investeringsbedrag ( 500 tot ) bepaalden zij welk bedrag zij snel (direct, binnen 1 jaar), op termijn (3 tot 10 jaar of bij verkoop) of nooit terug hoefden verdienen. Terugverdienen kan door besparingen op de energiekosten, door waardevermeerdering van de woning (verkoop, verhuur) of door fiscale en financiële tegemoetkomingen. Terugverdientermijn Investeringscategorie Snel Op termijn Nooit (direct, 1 jr) (3-10 jr, bij verkoop) % 34% 28% ,8% 60% 13,2% ,5% 71% 7,5% % 72,4% 7,6% Percentage van het bedrag dat snel, op termijn of nooit terugverdiend hoeft te worden Het grootste deel van de investering willen burgers op termijn terugverdienen. Dat lijkt haalbaar aangezien bij relatief veel energiebesparende maatregelen de lagere energielasten een terugverdientijd in tien jaar opleveren. Het aandeel dat burgers nooit terug hoeven te verdienen, is relatief laag: immateriële opbrengsten zoals comfortabeler wonen en minder milieubelasting dragen volgens het Burgerplatform nauwelijks bij aan de bereidheid van burgers om actie te ondernemen. Het oordeel van het Burgerplatform: burgers zijn wel bereid tot actie, mede vanwege de reële terugverdientijd van veel energiebesparende maatregelen door een lagere energierekening en de waardevermeerdering van de woning. Een financieel duwtje in de rug van 20% bij grote investeringen tot 38% bij kleine investeringen - helpt om mensen over de streep te krijgen. Het VROM Burgerplatform komt met onderstaande aanbevelingen voor fiscale en financiële maatregelen. Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 9/11

10 28. Het burgerplatform ziet de fiscale aftrekbaarheid van de hypotheekrente graag voor energiebesparende maatregelen gehandhaafd. 29. Lagere rentetarieven voor dat deel van de hypotheek dat gebruikt wordt ter financiering van energiebesparende maatregelen ( groene hypotheken). 30. Eigenaar/bewoners worden gestimuleerd om het label aan te vragen door de 2 e gratis : zij betalen zelf voor de eerste certificering (stel: 125). Als zij binnen 3 jaar een sprong maken naar een hogere categorie krijgen zij de tweede certificering gratis. Voor de verbetering van hun woning kunnen zij de adviezen gebruiken die bij de eerste certificering waren gevoegd. 31. Het Burgerplatform bepleit differentiatie in de energiebelasting afhankelijk van de verbeteringen die aangebracht worden in de woning. Gaat het huis 1 stap omhoog in de energieprestatie (bijvoorbeeld van F naar E), dan wordt 1 jaar geen energiebelasting berekend. Gaat het huis 2 stappen omhoog (van F naar D), dan hoeft de bewoner 2 jaar lang geen energiebelasting te betalen. Bewoners van A-huizen kunnen vrijgesteld worden van energiebelasting. 32. Om het belang van het energielabel te onderstrepen en de invoering ervan te stimuleren, dient bij de verkoop van woningen het energielabel overlegd te worden. 33. Het Burgerplatform bepleit korting op de overdrachtsbelasting bij een gunstige energieprestatie van de woning. 34. Wanneer burgers (een deel van) hun vakantiegeld investeren in energiebesparende maatregelen, hoeven zij daarover geen inkomstenbelasting te betalen. Deze actie dient uiteraard bij voorkeur tussen januari en juni plaats te vinden. 35. Fiscale tegemoetkoming wanneer mensen familieleden geld lenen om energiebesparende maatregelen te treffen (tante Agaath-lening). 36. Burgers moeten gestimuleerd worden om het advies bij het energielabel over te nemen (hoe wordt uw huis van een F een D?). Daarom biedt het certificerende bedrijf bij de labelling kortingsbonnen waarmee de betreffende materialen en diensten tegen 6% BTW kunnen worden aangeschaft. 37. Het Burgerplatform adviseert een bonus-malussysteem op basis van het energieverbruik. Belonen/straffen kan volgens het Burgerplatform via de energiebelasting, via de energietarieven (bij goed presteren betaalt men een lagere prijs per eenheid energie) of via een persoonlijk energieplafond. Als burgers daaronder blijven, worden ze beloond. In de loop der jaren zijn vele instrumenten ontwikkeld om eigenaren en/of bewoners aan te sporen tot het nemen van energiebesparende maatregelen. Het Burgerplatform merkt op dat veel maatregelen, zoals subsidies, benut worden door zogenoemde voorlopers: mensen die welwillend staan tegenover bijvoorbeeld energiebesparing en het milieu (en die in de loop der jaren wellicht toch wel waren overgestapt op het energiebesparende alternatief). Tegen de tijd dat de volgers voornemens zijn om deze maatregelen te benutten, worden ze soms vanwege doorslaand succes afgeschaft. Deze groep is nu juist het grootst en bestaat voor een deel uit mensen die zonder stimuleringsmaatregel niet overgaan tot een extra investering omwille van energiebesparing. Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 10/11

11 Het VROM Burgerplatform roept marktpartijen en de overheid op om inspanningen te leveren die bewoners en eigenaren stimuleren woningen in Nederland energiezuiniger te maken. Ministerie van VROM 7 juni 2006 VROM Burgerplatform Klimaat en Energie Pagina 11/11