Arbeidsmarkt in beweging

Transcriptie

1 Arbeidsmarkt in beweging Actuele ontwikkelingen in de beroepen intercedent en medewerker personeelswerk

2 Colofon Uitgave Mei 2012 Teksten ECABO ECABO ECABO is het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de economisch-administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen. In deze beroepen werken ongeveer twee miljoen Nederlanders. Bijna leerlingen doen een mbo-opleiding in één van de ECABO-sectoren: dat is zo n 16% van het hele mbo. ECABO is een van de zeventien kenniscentra in ons land. Samen vormen wij de schakel tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven, vanuit één gezamenlijk doel: een arbeidsmarkt in balans voor iedereen. ECABO wil bijdragen aan de instroom van voldoende en goed opgeleide medewerkers voor de kennissamenleving. ECABO houdt de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroepsonderwijs daarom scherp in de gaten. 2

3 Inhoud Inleiding 5 Wie hebben er meegedaan aan het onderzoek? 6 Conclusies en aanbevelingen 7 De intercedent en de medewerker personeelswerk als persoon 11 Het beroep van intercedent 13 Het beroep van medewerker personeelswerk 20 Wat is er nog meer aan (arbeidsmarkt)informatie beschikbaar? 27 Online in contact blijven? 27 3

4 Leeswijzer ECABO heeft mensen uit de uitzendbranche, van human resource management (hrm)-afdelingen en uit het onderwijs gevraagd wat zij zien gebeuren in de vakgebieden van intercedent en medewerker personeelswerk. Wat voor ontwikkelingen zijn er gaande en wat betekent dat voor de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid? Deze publicatie beschrijft de belangrijkste uitkomsten. ECABO doet continu onderzoek op de arbeidsmarkt en gebruikt ook deze uitkomsten bij het actueel houden van de kwalificatiedossiers zodat het bedrijfsleven de mensen krijgt die het nodig heeft. In de conclusies en aanbevelingen staan bovendien nog meer mogelijke acties van ECABO vermeld. Scholen kunnen hun voordeel doen met de uitkomsten bij het vormgeven van hun onderwijs. Bedrijven kunnen er in hun personeelsbeleid op inspelen. 4

5 Inleiding De arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerden van de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid zijn behoorlijk goed, blijkt uit arbeidsmarktgegevens van ECABO. Tegelijkertijd is het aantal leerlingen dat deze opleiding volgt laag, zeker vergeleken met andere (juridische) mbo-opleidingen. Mogelijke terugloop van leerlingen ROC s zijn bezorgd over het teruglopend aantal leerlingen en sommige scholen overwegen zelfs om te stoppen met de opleiding Medewerker personeel en arbeid. Die terugloop kan in de toekomst leiden tot onvoldoende geschikte kandidaten op de arbeidsmarkt. Bijdragen aan arbeidsmarkt in evenwicht ECABO wil bijdragen aan een kwantitatief en kwalitatief goede aansluiting van de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid op de beroepen intercedent en medewerker personeelswerk, zodat vraag en aanbod op elkaar zijn afgestemd. Match tussen opleiding en praktijk We hebben voor de beroepen intercedent en medewerker personeelswerk onderzocht hoe werkgevers denken over de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid en welke actuele ontwikkelingen zij zien op de arbeidsmarkt. Wat kenmerkt het werk van de intercedent en de medewerker personeelswerk en in hoeverre sluit de mbo-opleiding aan bij de wensen en eisen van de werkgevers? 5

6 Wie hebben er meegedaan aan het onderzoek? In januari 2012 hield ECABO een expertbijeenkomst met vertegenwoordigers uit het onderwijs (particuliere opleiders en regionale opleidingscentra) en het bedrijfsleven (intercedenten en andere medewerkers uit de uitzendbranche en medewerkers en managers van hrm-afdelingen). Dat leidde tot een vragenlijst die 38 personen van hrm-afdelingen en 43 personen uit de uitzendbranche hebben ingevuld. In april 2012 was er een tweede expertbijeenkomst om de uitkomsten te presenteren en te toetsen. De uitkomsten, opmerkingen en feedback zijn meegenomen in deze onderzoeksrapportage. Ook hebben we onze voorgenomen acties voorgelegd en getoetst bij brancheverenigingen uit de hrm- en uitzendwereld. De reacties zijn verwerkt in de conclusies en aanbevelingen in dit rapport. 6

7 Conclusies en aanbevelingen Arbeidsmarkt kwantitatief en vacaturevervulling Conclusie: Eerder arbeidsmarktonderzoek van bureau E,til in opdracht van ECABO wijst uit dat de kans op werk als intercedent of medewerker personeel en arbeid voor gediplomeerden van de opleiding Medewerker personeel en arbeid goed is. Werkgevers kunnen moeilijk aan personeel komen bij het vervullen van mbo-vacatures voor deze beroepen. Uit de antwoorden van de respondenten blijkt dat er niet meteen acties nodig zijn om de instroom te vergroten. Ruim de helft van de respondenten uit de uitzendbranche en een derde van de respondenten van hrm-afdelingen zien goede arbeidsmarktperspectieven voor intercedenten en medewerkers personeelswerk met een mbo-diploma. Maar de werkgevers geven tegelijkertijd aan dat ze geen moeite hebben met het vervullen van hun vacatures. Het verschil valt deels te verklaren omdat het E,til-onderzoek geen rekening houdt met zogeheten substitutie: gediplomeerden met een andere opleiding nemen de plaats in van gediplomeerden met een specifieke opleiding. En juist bij de intercedent speelt dit fenomeen sterk. Werkgevers hebben vaak voorkeur voor een medewerker met een andere, wat meer commerciële achtergrond (bijvoorbeeld iemand met het mbo-diploma Junior accountmanager). Of ze willen iemand met een hbo-diploma. Dit verschijnsel wordt verdringing op de arbeidsmarkt genoemd. Vaak kijken ze niet zo zeer naar een specifieke opleiding, maar geeft bijvoorbeeld de persoonlijkheid van de kandidaat de doorslag. Wat wel een knelpunt kan zijn, is dat er relatief weinig gediplomeerde mbo ers Medewerker personeel en arbeid de arbeidsmarkt opkomen: tweederde stroomt door naar het hbo. Eén derde deel gaat wel meteen werken en vindt relatief makkelijk een baan. Het er eigenlijk te weinig om aan de vraag te voldoen. Intercedenten blijven relatief kort in een baan, maar dat zien werkgevers niet als knelpunt: intercedent is toch een doorgroeifunctie. Mensen stromen intern door naar de functie van vestigingsmanager, regiomanager of stafmedewerker of ze verlaten de uitzendbranche en gaan bijvoorbeeld bij een klant van het uitzendbureau werken. Vacatures door vervangingsvraag worden vooralsnog redelijk gemakkelijk vervuld. De markt is gunstig voor werkgevers: er is een overschot aan werkzoekenden. Ook hbo ers en gediplomeerden van andere opleidingen zijn geïnteresseerd in de beroepen. De vraag is wat er gebeurt als er krapte op de arbeidsmarkt ontstaat. - Aanbeveling ECABO: Verricht op dit moment geen extra inspanningen om de instroom van leerlingen te vergroten, maar blijf de arbeidsmarktperspectieven monitoren via interviews bij leerbedrijven. Aansluiting kwalificatiedossier op beroepen Conclusie: Het huidige kwalificatiedossier sluit over het algemeen voldoende aan op de beroepen medewerker personeelswerk en intercedent, zo blijkt uit de antwoorden. Er kan wel gekeken worden of kleine aanpassingen wenselijk en haalbaar zijn. De respondenten geven aan dat meer commerciële vaardigheden gewenst zijn voor de leerlingen die intercedent willen worden. Voor leerlingen die personeelswerk willen gaan doen, is een onderdeel salarisadministratie gewenst. 7

8 Voor beide beroepen geldt dat beroepsgerichte digitale vaardigheden (e-skills) belangrijk zijn. De kerntaak Verrichten van acquisitieactiviteiten kan wellicht worden aangepast. Vooral de medewerker personeelswerk heeft daar niet of nauwelijks mee te maken. De helft van de respondenten uit de uitzendbranche vindt dat een potentiële kandidaat voor het beroep intercedent of medewerker personeelswerk een opleiding moet hebben genoten die verwant is aan het beroep en ruim acht van de tien respondenten personeelswerk vinden dat ook. Respondenten uit het personeelswerk vinden dus veel vaker dat een verwante opleiding noodzakelijk is. Verwant betekent niet per se de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid: het kan ook een andere opleiding zijn. In het personeelswerk speelt bovendien senioriteit een rol; schoolverlaters zijn vaak nog te jong om als medewerker personeelswerk aan de slag te gaan, oordelen de respondenten, met name als de medewerker op een kleine of middelgrote hrm-afdeling werkt. - Aanbeveling ECABO: Pas het kwalificatiedossier waar mogelijk aan op de inhoudelijke suggesties van de respondenten. Dat geldt vooral voor het keuzedeel. Beroepsbeeld Conclusie: Respondenten vinden het belangrijk dat de intercedent een commercieel type is: zo iemand legt gemakkelijk contacten en weet hoe hij zijn producten en diensten aan de man moet brengen. De mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid is niet alleen geschikt voor mensen met een voorkeur voor administratief werk (die richting personeelswerk gaan), maar ook voor mensen met een commerciële inslag (die intercedent kunnen worden). - Aanbeveling ECABO: Verbeter het beroepsbeeld door in de beroepenvoorlichting nog duidelijker naar voren te laten komen welke competenties nodig zijn voor de beroepen intercedent en medewerker personeelswerk. Pas bestaande informatie (voor voorlichting op beurzen, in folders, op websites en social media) aan. Informeer ROC s over de resultaten van dit onderzoek zodat zij op de hoogte zijn van ontwikkelingen in de beroepen en het kunnen gebruiken in hun onderwijs en in voorlichting aan studiekiezers. Stimuleer de uitwisseling van informatie over goede en succesvolle aanpakken tussen ROC s onderling. Faciliteer waar nodig aanvullende informatie en deskundigheid. In de voorlichting aan docenten kunnen bijvoorbeeld de volgende middelen worden ingezet: presentatie in de Kenniskring Juridisch, docentenstages, nieuwsbrief. Medewerker personeelswerk als startersfunctie Conclusie: Werkgevers zijn voor het beroep van medewerker personeelswerk vaak geïnteresseerd in kandidaten met wat meer levenservaring. Hoewel ze aangeven dat het een startersfunctie kan zijn, nemen ze in de praktijk veel vaker ervaren mensen aan. De beroepenvoorlichting voor de opleiding Medewerker personeel en arbeid moet daarom óók worden gericht op zittende medewerkers (bijvoorbeeld deeltijders) en/of zij-instromers. - Aanbeveling ECABO: Onderzoek hoe de leerroute van zittende medewerkers (onder wie deeltijders) en/of zij-instromers kan worden bevorderd. 8

9 Bekendheid met de opleiding personeel & arbeid Conclusie: Uit de expertmeetings en - wat meer impliciet - ook uit het onderzoek blijkt dat werkgevers, met name uit de uitzendbranche, niet altijd bekend zijn met de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid. Ze vinden het ook minder belangrijk. Zo kunnen zij echter geen goede afweging maken over het wel of niet aanstellen van kandidaten met deze opleiding. - Aanbeveling ECABO: Geef voorlichting aan het bedrijfsleven, met name de uitzendbranche, over de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid. Continue monitoring Conclusie: De rapportage is een momentopname en wordt sterk beïnvloed door het huidige economische klimaat. De ondervraagde werkgevers hebben nu weinig vacatures en zien ook geen problemen bij de werving van mensen, maar dat kan in de toekomst anders zijn. - Aanbeveling ECABO: Zet het onderzoek op een laag pitje voort in het kader van beroepenmonitoring. Adviseurs van ECABO kunnen bij hun bezoeken aan uitzendbureaus en hrm-afdelingen (een deel van de) vragen uit de vragenlijst blijven stellen. Zo kan bekeken worden of bepaalde zaken in de loop der tijd zijn veranderd, denk hierbij bijvoorbeeld aan de arbeidsmarktperspectieven en het takenpakket van de medewerker personeelswerk en de intercedent. Functienaam medewerker personeelswerk achterhaald Conclusie: De respondenten noemen de functienaam medewerker personeelswerk niet meer van deze tijd. - Aanbeveling ECABO: Wijzig de naam in een functienaam die meer van deze tijd is, zoals medewerker human resources (management) of medewerker p&o. Associate degree Conclusie: Zes van de tien respondenten vinden dat er zeker arbeidsmarkt is voor een Associate degree-opleiding intercedent/medewerker personeelswerk. Zo n Ad-opleiding is een mbo+/verkorte hbo-opleiding en ligt qua niveau tussen het mbo-niveau 4 en het hbo (bachelor) in. Deze uitkomst sluit aan bij een aantal opmerkingen over het niveau van de mbo er en bij de ontwikkelingen in het beroep waardoor een hoger opleidingsniveau wordt gevraagd. Er zijn op dit moment Ad-opleidingen voor de uitzend- en hrm-branche. Veel respondenten zijn overigens niet bekend met deze verkorte hbo-opleiding. - Aanbeveling ECABO: Onderzoek de mogelijkheden voor het uitbreiden van Associate degreeopleidingen. Zorg dan wel dat het civiele effect van en de bekendheid met deze opleiding worden vergroot. Commercieel aspect intercedent Conclusie: De respondenten vinden het belangrijk dat de intercedent een commercieel type is. Dit wordt zelfs belangrijker gevonden dan de genoten opleiding. Dit type kiest vaak een commerciële opleiding. Het is daarom aan te bevelen om in het mbo de mogelijkheid te onderzoeken voor een aanvliegroute vanuit een commerciële opleiding (in het bijzonder Junior accountmanager) naar het beroep van intercedent. Deze aanvliegroute zou dan een tweede mogelijkheid zijn, namelijk naast de bestaande route vanuit de opleiding Medewerker personeel en arbeid. In het keuzedeel van de 9

10 mbo-opleiding Junior accountmanager moet dan aandacht worden besteed aan p&a-gerelateerde onderwerpen. - Aanbeveling ECABO: Onderzoek of mensen van de mbo-opleiding Junior accountmanager via een beroepsspecifiek keuzedeel (wet- en regelgeving) alsnog tot intercedent kunnen worden opgeleid. Acquisitievaardigheden / klantgerichtheid Conclusie: De respondenten van uitzendbureaus vinden het belangrijk dat de opleiding Medewerker personeel en arbeid aandacht besteedt aan acquisitievaardigheden. Voor het beroep van intercedent is dit namelijk essentieel. De medewerker personeelswerk daarentegen heeft in zijn functie niet of nauwelijks te maken met acquisitie. Klantgerichtheid is in deze laatstgenoemde functie, net als bij intercedent,wel belangrijk. - Aanbeveling ECABO: Onderzoek of het mogelijk is om de acquisitievaardigheden in het kwalificatiedossier te verbreden naar klantgerichtheid, zodat deze taak ook van toepassing is op functie van de medewerker personeelswerk. Specifieke acquisitievaardigheden kunnen dan in het keuzedeel worden opgenomen voor de toekomstige intercedenten. 10

11 De intercedent en de medewerker personeelswerk als persoon Bijna negen op tien respondenten uit de uitzendbranche vinden de intercedent een ander type persoon dan de medewerker personeelswerk. De intercedent is een ander type persoon dan de medewerker personeelswerk 5% 7% 0% 14% 74%. Zo n driekwart van de respondenten uit de hrm-wereld noemt de intercedent een ander type persoon dan de medewerker personeelswerk. De intercedent is een ander type persoon dan de medewerker personeelswerk 0% 3% 0% 24% 74% Hoe verklaren ze het verschil? Het grootste verschil zit m in het commerciële vlak. De intercedent moet een commerciële houding hebben, van de medewerker personeelswerk wordt een meer ondersteunende houding verwacht. Dat commerciële behelst meer dan het aanleren van commerciële vaardigheden. Een kandidaat moet van nature een commercieel type zijn. Veel externe contacten versus veel interne contacten Ook de hoeveelheid interne en externe contacten is erg verschillend. Intercedenten hebben in hun werk het meest te maken met externe contacten, terwijl medewerkers personeelswerk vooral interne contacten hebben. Gewenste ervaring De respondenten van hrm-afdelingen noemen de gewenste mate van senioriteit en/of levenservaring als derde punt. De medewerker personeelswerk moet dat meer hebben dan de intercedent. Veel intercedenten zien hun baan als startfunctie. Administratief werk Volgens de respondenten uit de uitzendbranche moet de medewerker personeelswerk meer administreren dan de intercedent. Slechts een klein deel van de groep respondenten van hrmafdelingen noemt dit verschil. 11

12 Nog meer verschillen Beide typen medewerkers hebben verder andere kennis nodig. De intercedent moet veel weten van acquisitie en de medewerker personeelswerk moet juist (nog) meer juridische kennis hebben. De intercedent moet kunnen netwerken en kennis hebben van zowel de werkgevers- als de werknemersmarkt, voor de medewerker personeelswerk geldt dit veel minder. maar ook belangrijke overeenkomsten De beroepen hebben met elkaar gemeen dat ze dienstverlenend zijn en dat ze vragen om kennis van de wet- en regelgeving rondom personeel en arbeid. Aspecten waarop de intercedent verschilt van de medewerker personeelswerk, volgens de respondenten uit de uitzendbranche Commerciële vs sociale/ondersteun houding Veel externe contacten versus veel interne Mate administratief werk Andere kennis nodig Gewenste mate van senioriteit/levenservaring Anders Aspecten waarop de intercedent verschilt van de medewerker personeelswerk, volgens de hrmrespondenten Commerciële versus sociale/ondersteun houding Veel externe contacten versus veel interne Gewenste mate van senioriteit/levenservaring Andere kennis nodig Mate administratief werk Anders

13 Het beroep van intercedent Arbeidsmarktperspectief en ontwikkelingen in het vak Een intercedent met een mbo-opleiding kent goede arbeidsmarktperspectieven, aldus iets meer dan de helft van de respondenten uit de uitzendbranche. Ruim 40% is het daarmee niet eens. Stelling: Er zijn goede arbeidsmarktperspectieven voor de intercedent met een mboopleiding. 19% 23% 5% 30% 23% Hoe zit het met de werving en selectie? Het merendeel heeft op dit moment geen vacatures door personeelsuitbreiding of door vervangingsvraag. De huidige markt biedt niet veel ruimte voor nieuwe mensen. Sommige respondenten melden ook dat hun team jong en redelijk honkvast is. Bijna 60% heeft geen specifiek aannamebeleid dat het instromen van mensen met een mbo-diploma bevordert of belemmert. De rest heeft dat wel: bijna de helft van deze groep kiest bijvoorbeeld bewust voor kandidaten met een hbo-opleiding. De andere helft staat zeker ook open voor mbokandidaten. Sommigen zoeken bij voorkeur dan wel mensen met werkervaring. Hoe zit het met niveau? Een meerderheid (bijna 60%) vindt mbo-niveau voldoende voor de functie van intercedent. De rest is het daar niet mee eens: de kennis en het denkvermogen van mbo ers zijn beperkter dan van hbo ers. Mbo-kandidaten zijn volgens hen alleen geschikt voor bepaalde functies (bijvoorbeeld voor een startersfunctie of voor administratief werk). De instroom van mbo ers kan misschien bevorderd worden door bijvoorbeeld functies te splitsen in een front- en backofficedeel of door mensen (intern) te laten opleiden. Maar een overgrote meerderheid ziet die functiedifferentiatie eigenlijk niet zitten. Hoe zit het met de arbeidsmarktperspectieven op langere termijn? De helft van de respondenten denkt dat de arbeidsmarktperspectieven voor mbo ers Medewerker personeel en arbeid op de langere termijn beter worden. De positie op de arbeidsmarkt zal hoe dan ook veranderen, verwacht de helft: een aantal mbo-taken verdwijnt door automatisering en digitalisering. Werkgevers gaan wellicht hogere eisen stellen, zodat hbo ers de mbo ers deels uit de markt verdringen. Slechts een enkeling denkt dat de perspectieven van mbo ers gelijk blijven. 13

14 Kwalitatief en kwantitatief aanbod Bijna driekwart van de respondenten uit de uitzendbranche ziet geen problemen bij het vinden van voldoende goede mensen op de arbeidsmarkt voor het beroep van intercedent. Stelling: Ik kan voldoende goede mensen vinden voor het beroep van intercedent. 10% 14% 5% 50% 21% Hoe zit het met het kwantitatieve aanbod? Een overgrote merendeel (89%) geef aan dat er kwantitatief voldoende tot meer dan voldoende aanbod van mbo ers is voor de functie van intercedent. De huidige arbeidsmarkt is een echte werkgeversmarkt, al zijn er wel regionale verschillen. Bedrijven zien steeds meer hbo ers reageren op vacatures terwijl er niet per se een hbo-niveau gevraagd wordt. Sommigen zien niet voldoende aanbod, onder meer omdat een aanzienlijk deel van de mbo ers kiest voor doorleren in plaats van werken. Als we iemand zoeken, nemen we vaak mensen aan die bij ons stage hebben gelopen We kunnen voldoende mensen vinden, het gaat ons om de persoon en niet om de opleiding Hoe zit het met de kwaliteit van het aanbod? Tweederde is tevreden over de kwaliteit van het aanbod van mbo ers voor de functie van intercedent. Toch lukt het niet altijd om iemand met het juiste profiel te vinden. Er is een grote behoefte aan mensen met een commerciële inslag en de beheersing van de Nederlandse taal is ook een probleem. Niet iedereen heeft een goed beroepsbeeld. En dan zijn er ook nog de regionale verschillen. Uit de expertbijeenkomsten blijkt daarnaast dat niet alle werkgevers bekend zijn met de mbo-opleiding Personeel en arbeid. Veel respondenten vinden vooral een commerciële instelling en commerciële, communicatieve en sociale vaardigheden van belang. Verder speelt de persoonlijkheid een grote rol. Is iemand representatief, extravert, toegankelijk, pro-actief, initiatiefrijk, ondernemend en daadkrachtig? Heeft hij uitstraling, is hij flexibel en past hij binnen het team en de organisatie? Een goede beheersing van de Nederlandse taal is een kritische succesfactor voor het beroep. Zowel in woord als geschrift communiceren intercedenten veel met klanten en kandidaten. Een 14

15 taalbeheersing op hbo-niveau is essentieel. De beheersing van een moderne, vreemde taal is minder relevant, volgens de respondenten, behalve als het gaat om uitzendbureaus in grensstreken of om gespecialiseerde uitzendbureaus die veel zaken doen met buitenlandse kandidaten en/of opdrachtgevers. De hierboven genoemde vaardigheden is zelfs nog net wat belangrijker dan de specifieke opleiding, vinden de ondervraagden. Een intercedent is een bepaald type mens, dat is niet in een opleiding te vangen We kijken naar de juiste accurate en commerciële instelling Wij zoeken dienstverleners. Dat leer je niet op school, dat moet in je zitten Hoe lang blijft iemand gemiddeld bij een werkgever? Een intercedent blijft gemiddeld 30 maanden in dienst. Het loopt uiteen van 9 tot 60 maanden. De gemiddelde verblijfsduur bij grote organisaties of ketenuitzendbureaus is lager dan die 30 maanden. Mensen bij kleine, specialistische uitzendbureaus blijven gemiddeld veel langer. De meeste respondenten kijken niet op van een kortere verblijfduur. Dat komt toch door de hoge werkdruk, de stress, de dwang om targets te halen en - incidenteel - de hoogte van het salaris. Een deel van de hbo ers verdwijnt bij gebrek aan uitdaging. Sommige organisaties stimuleren door- of uitstroom. De kortere verblijfstijd is voor de meeste respondenten geen groot probleem: het is een bekend gegeven en de organisatie is erop ingericht. De deelnemers aan de tweede expertbijeenkomst noemen een periode van 7 à 8 maanden als de minimale tijd om de gemaakte opleidings- en inwerkkosten van een intercedent terug te verdienen. Mensen die het relatief korte dienstverband wel als een probleem ervaren, hebben het vooral over de geïnvesteerde tijd en kosten in de medewerker en de negatieve invloed van wisselingen op de klantrelaties en de netwerken. Dat mensen vaak kort blijven is slecht voor de opgebouwde klantcontacten Het is jammer van de investeringen in een medewerker als iemand snel weer vertrekt De naamgeving Sommige uitzendbureaus hebben volgens de deelnemers aan de expertmeeting de term intercedent vervangen door consultant. Een groot deel van de uitzendbureaus hanteert echter nog steeds de naam intercedent. De term consultant geldt ook alleen voor functies op hbo-niveau of hoger. 15

16 De intercedent nu en in de toekomst De intercedent van een jaar of vijf geleden is niet meer te vergelijken met die van nu, zeggen drie op de vier respondenten, uit de uitzendbranche. Dat heeft alles te maken met bijvoorbeeld de komst van social media en de eisen van de markt. Een aantal respondenten zegt dat het vak commerciëler is geworden, de hulpmiddelen zijn veranderd. Mensen moeten slimmer zijn en sneller kunnen schakelen. Stelling: De intercedent van nu is niet meer te vergelijken met die van 5 jaar geleden. 10% 7% 12% 31% 40% Redenen waarom de intercedent van nu niet is te vergelijken met die van 5 jaar geleden Actief gebruik social media Digitalisering Eisen van de markt zijn anders Dienstverlening van het uzb Niveau Veranderende wet- en regelgeving Niet langer een 9 tot 5 baan Stelling: Het beroep van intercedent zal in de komende 5 jaar behoorlijk veranderen. 7% 7% 15% 49% 22% Zo n zeven op de tien respondenten denken dat het beroep intercedent in de komende vijf jaar behoorlijk zal veranderen. 16

17 Belang van een verwante opleiding Net iets meer dan de helft van de respondenten vindt het belangrijk dat een potentiële kandidaat voor het beroep van intercedent een diploma heeft van een opleiding die verwant is aan het beroep. Vier op de tien vinden dat niet belangrijk. Stelling: Ik vind het belangrijk dat een potentiële kandidaat voor het beroep intercedent een verwante opleiding heeft gedaan. 20% 20% 10% 24% 27%. Maar wat is volgens hen dan een verwante opleiding? Eén op de drie respondenten uit de uitzendbranche noemt Medewerker personeel en arbeid als verwante opleiding. Ze noemen verder heel diverse andere verwante opleidingen, maar het vaakst noemen ze een commerciële opleiding op mbo- of hbo-niveau. Genoemde verwante opleidingen voor het beroep intercedent Hbo commercieel Hbo bachelor p&a Mbo p&a Anders Hbo bachelor MER Mbo+/verkort Hbo (Ad) Mbo (Junior) accountmanager Mbo secretarieel Ze noemen overigens vaker een hbo-opleiding (in 60% van de gevallen) als verwante opleiding dan een mbo-opleiding (in 29% van de gevallen). Eén op de tien noemt de mbo+/verkorte hbo-opleiding (Associate degree) als verwante opleiding. Aan de respondenten die een verwante opleiding niet belangrijk vinden, is gevraagd wat zij dan wél belangrijk vinden. Sommigen geven aan dat ze vooral kijken naar de commerciële kwaliteiten van een kandidaat of dat iemand past bij de (hectische) uitzendbranche. Het gaat hen meer om het werk- en denkniveau, het vermogen te netwerken en de persoonlijkheid van de kandidaat. 17

18 De respondenten vinden een verwante opleiding dus belangrijk, maar daarnaast hebben geschikte kandidaten in hun ogen nog andere zaken nodig voor een goede uitoefening van het beroep. Aansluiting van de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid op het beroep van intercedent Stelling: De mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid sluit goed aan op het beroep van intercedent 10% 23% 17% 30% 20% De helft van de respondenten vindt dat de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid goed aansluit op het beroep van intercedent. Wie het daar niet mee eens is, vindt dat de mbo ers van deze opleiding bijvoorbeeld niet de juiste houding of het juiste gedrag vertonen. Of ze hebben onvoldoende of niet passende vaardigheden of kennis. Sommige respondenten vinden het niveau te laag of noemen de mbo ers met een diploma Medewerker personeel en arbeid niet commercieel genoeg. Het gaat niet zo zeer om het niveau maar om het type mens, merkt iemand op. Tijdens de tweede expertbijeenkomst kwam naar voren dat integratie van de SEU-opleiding (brancheopleiding) financieel voordeel kan hebben voor werkgevers. Vanuit de branche wordt de opleiding (soms) verplicht gesteld. Wanneer de SEU-opleiding wordt geïntegreerd in de mboopleiding hoeven werkgevers de kosten voor het SEU-examen niet meer te maken. Hierbij werd echter de kanttekening gemaakt dat de SEU-opleiding slechts een klein onderdeel van het volledige beroep van intercedent betreft. Opleiding intercedent op tussenniveau Associate degree Zes op de tien respondenten zeggen dat er zeker een arbeidsmarkt is voor mensen van een intercedent-opleiding op het tussenniveau Associate degree. Het gaat dan om de 2-jarige opleiding tussen mbo-4 en hbo bachelor in. 18

19 Stelling: Er is zeker arbeidsmarkt voor een opleiding intercedent op het tussenniveau Associate degree. 5% 5% 30% 38% 22% Wat moet er in een Associate degree-opleiding voor intercedent zitten? Commerciële aspecten, zoals marketing, verkooptechnieken en commerciële economie en relatiebeheer Juridische kennis en wet- en regelgeving Nederlands en incidenteel ook andere talen, zowel mondelinge als schriftelijke vaardigheden Gespreksvaardigheden en technieken, communicatie en interviewtechnieken Sociale vaardigheden Beroepsbeeld van intercedent Een grote meerderheid hecht grote waarde aan een goed beeld van het beroep intercedent. De bereidheid om bij te dragen aan de verbetering van het beroepsbeeld is groot (81%). Dat kan bijvoorbeeld via bedrijfsbezoeken, gastlessen, stages of deelname aan klankbordgroepen. Stelling: Ik vind het belangrijk dat een mbo-leerling een goed beeld heeft van wat het beroep van intercedent inhoudt en wil daaraan een bijdrage leveren. 0% 3% 11% 11% 76% 19

20 Het beroep van medewerker personeelswerk Arbeidsmarktperspectief en ontwikkelingen in het vak Een medewerker personeelswerk met een mbo-opleiding heeft goede arbeidsmarktperspectieven. Dat stelt ruim een derde van de respondenten van hrm-afdelingen. Eenzelfde percentage is het daarmee niet eens. En bijna een derde heeft geen mening. Stelling: Er zijn goede arbeidsmarktperspectieven voor de medewerker personeelswerk met een mbo-opleiding. 5% 30% 30% 27% 8% Hoe zit het met de werving en selectie? Vrijwel geen enkele organisatie heeft op dit moment vacatures door personeelsuitbreiding en slechts een enkeling heeft nieuwe mensen nodig door vervangingsvraag. Acht op de tien hebben geen specifiek aannamebeleid dat het instromen van mensen met een mbodiploma bevordert of belemmert. Een enkel bedrijf heeft dat wel: soms is er een duidelijke voorkeur voor hbo ers vanwege hun bredere inzetbaarheid. Eén respondent geeft aan voor mbo ers te kiezen door de lagere kosten. De functie medewerker personeelswerk is overigens wel geschikt voor een startende beroepsbeoefenaar, vindt bijna tweederde van de respondenten. De rest stelt dat zo n starter te weinig werkervaring heeft of toch liever hbo moet hebben. Eén respondent denkt dat digitalisering juist veel ruimte geeft voor startende beroepsbeoefenaren. Respondenten geven daarnaast aan dat de functie ook zeer geschikt is voor zij-instromers, aangezien levenservaring belangrijk wordt gevonden bij (met name) kleine en middelgrote hrm-afdelingen. Hoe zit het met het niveau? Bijna tweederde (63%) vindt mbo-niveau voldoende voor de functie van medewerker personeelswerk. De rest is het daar niet mee eens: ze zoeken bijvoorbeeld een breder inzetbare hbo er of vragen meer vaardigheden dan een mbo er te bieden heeft. De instroom van mbo ers kan misschien wel bevorderd worden door bijvoorbeeld functiedifferentiatie of door samenwerking tussen mensen met een mbo- en een hbo-opleiding. Mbo ers kunnen wellicht meer focussen op ondersteuning, licht advies, personeelsbeheer of administratief werk. Functiedifferentiatie kan ook een middel zijn voor een betere leeftijdsopbouw in de organisatie, aldus één van de respondenten. 20

21 Hoe zit het met de arbeidsmarktperspectieven op langere termijn? Een derde van de respondenten van de hrm-afdelingen denkt dat de arbeidsmarktperspectieven voor mbo ers Medewerker personeel en arbeid op langere termijn beter worden. Tweederde verwacht een achteruitgang: door de digitalisering en automatisering verdwijnen eenvoudigere taken. Er wordt bovendien veel bezuinigd en gereorganiseerd. Het werk wordt ingewikkelder en daarom neemt de vraag naar hoger opgeleiden toe. Startende beroepsbeoefenaren hebben vaak te weinig coachingsvaardigheden Het ontbreekt beginners nog aan mensenkennis Starters missen levens- en werkervaring Kwalitatief en kwantitatief aanbod Bijna acht op de tien ziet geen problemen bij het vinden van voldoende goede mensen op de arbeidsmarkt voor het beroep van medewerker personeelswerk. Stelling: Ik kan voldoende goede mensen vinden voor het beroep van medewerker personeelswerk. 3% 18% 0% 38% 41% Hoe zit het met het kwantitatieve aanbod? De overgrote meerderheid (91%) is positief over het kwantitatieve aanbod. Als er een vacature is, komen er altijd veel reacties en bovendien is het intern aanbod van kandidaten groot. De arbeidsmarktsituatie speelt ook hier een duidelijke rol. Er is veel aanbod en weinig vraag. Hoe zit het met de kwaliteit van het aanbod? Bijna negen van de tien respondenten zijn tevreden over de kwaliteit van het aanbod van mbo ers voor de functie van medewerker personeelswerk. Wel zouden de kandidaten meer kennis van salarisadministratie mogen hebben. Kandidaten kunnen wel goed zijn, maar kijk ook of ze passen bij de organisatie Brede inzetbaarheid is een belangrijk criterium bij ons We krijgen vaak veel respons op een advertentie, maar slechts weinig mensen voldoen aan het profiel 21

22 Wat is de achtergrond van de medewerkers personeelswerk binnen uw organisatie? Extern geworven ervaren P&O-medewerker Intern geworven via omscholing Externe ervaren medew.met andere achtergr. Extern geworven starter Tijdelijk personeel anders Uit deze cijfers blijkt duidelijk dat de overgrote meerderheid van de respondenten de voorkeur geeft aan een meer ervaren kandidaat voor de functie van medewerker personeelswerk. Nog geen 10% van de kandidaten was een starter op de arbeidsmarkt. Externe werving van ervaren kandidaten en interne werving hebben sterk de voorkeur. Hoe lang blijft iemand gemiddeld bij een werkgever? De gemiddelde verblijfstijd van een medewerker personeelswerk is 90 maanden. Het varieert sterk van 2,5 tot 360 maanden. In ieder geval is het gemiddeld veel langer dan bij de intercedent (met gemiddeld 30 maanden). De naamgeving Acht op de tien respondenten uit de hrm vinden de term medewerker personeelswerk achterhaald. Ze vinden (administratief) medewerker hr(m) of (administratief) medewerker p&o een betere naam. Stelling: De term medewerker personeelswerk is achterhaald. 0% 11% 8% 21% 61% 22

23 Mogelijke andere naam voor medewerker personeelswerk (Adm) medewerker hr(m) (Adm) medewerker personeel en organisatie Anders (Adm) medewerker personeelszaken Secretaresse p&o De medewerker personeelswerk nu en in de toekomst Acht op tien respondenten zijn het eens met de stelling dat het beroep van medewerker personeelswerk sterk veranderd is en dat het de komende jaren blijft veranderen. Dat heeft vooral te maken met de effecten van de digitalisering, de inzet van social media en de veranderende wetgeving. De toename van het nieuwe werken, de afname van de contacten met medewerkers in het bedrijf en de verschuiving van administratief werk naar meer advieswerk spelen ook een rol. Mensen uit de branche geven aan dat het aanleveren van managementinformatie steeds belangrijker wordt. Hetzelfde geldt voor de Engelse taal door de toenemende internationalisering. Stelling: Het beroep van medewerker personeelswerk zal in de komende 5 jaar behoorlijk veranderen. 0% 5% 16% 50% 29%. Redenen waarom de medewerker personeelsbeleid van nu niet is te vergelijken met die van 5 jaar geleden Effecten digitalisering Effecten social media Veranderende wet- en regelgeving Dienstverlening van de organisatie Eisen van de organisatie zijn anders Niveau Kwantiteit van de dienstverlening/ec.factoren

24 Belang van een verwante opleiding Een overgrote meerderheid (84%) van de respondenten vindt het belangrijk dat een potentiële kandidaat voor het beroep medewerker personeelswerk een diploma heeft van een opleiding die verwant is aan het beroep. Stelling: Ik vind het belangrijk dat een potentiële kandidaat voor het beroep medewerker personeelswerk een verwante opleiding heeft gedaan 8% 8% 0% 26% 58% Vijf Welke opleiding is volgens hen dan verwant: iets meer dan zes op de tien respondenten van hrmafdelingen noemen de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid als verwante opleiding. Genoemde verwante opleidingen voor het beroep medewerker personeelswerk Hbo bachelor p&a Mbo p&a Hbo bachelor MER Mbo+/verkort Hbo (Ad) Mbo secretarieel De opleiding Medewerker personeel en arbeid lijkt belangrijk voor een medewerker personeelswerk: als de respondenten zelf een voorbeeld van een verwante opleiding moeten noemen, is dat in zeven van de tien gevallen een opleiding personeel en arbeid op mbo- of hbo-niveau. Ze noemen net iets vaker een hbo-opleiding (in 46% van de gevallen) dan een mbo-opleiding (in 40% van de gevallen). Een op de zes noemt de mbo+/verkorte hbo-opleiding (Associate degree) als verwante opleiding. 24

25 Aansluiting van de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid op het beroep van medewerker personeelswerk Stelling: De mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid sluit goed aan op het beroep van medewerker personeelswerk. 13% 3% 19% 34% 31% Zo n tweederde van de respondenten vindt dat de mbo-opleiding Medewerker personeel en arbeid goed aansluit op het beroep van medewerker personeelswerk. Wie het daar niet mee eens is, vindt dat de mbo ers van deze opleiding bijvoorbeeld niet de juiste houding of het verlangde gedrag vertonen. Of ze hebben onvoldoende of niet passende vaardigheden of kennis. Sommige respondenten vinden gediplomeerden te jong voor het beroep van medewerker personeelswerk. Het beroep vereist een hoger niveau, zegt iemand. Mbo-medewerkers kunnen niet het hele proces overzien en oplossingen bedenken, klinkt het ook. In de mbo-opleiding zit ook het verrichten van acquisitie. Dat is zelden aan de orde op een hrmafdeling. De medewerker personeelswerk heeft daar in zijn werk niet of nauwelijks mee te maken. De brancheorganisaties geven aan dat klantgerichtheid wel heel belangrijk is voor de medewerker personeelswerk. Communicatieve en sociale vaardigheden spelen hierbij een grote rol. Opleiding medewerker personeelswerk op tussenniveau Associate degree Bijna zes op de tien respondenten zien zeker een arbeidsmarkt voor mensen van een opleiding medewerker personeelswerk op het tussenniveau Associate degree. Het gaat dan om de 2-jarige opleiding tussen mbo-4 en hbo bachelor in. Stelling: Er is zeker arbeidsmarkt voor een opleiding medewerker personeelswerk op het tussenniveau Associate degree 11% 9% 23% 26% 31% Wat moet er in een Associate degree-opleiding zitten? Aandacht voor het zien van verbanden tussen de verschillende P&O-taken. 25

26 Meer aandacht voor adviserende rol Meer aandacht voor ondersteunende rol voor personeelsfunctionaris. Juridische aspecten zoals arbeidsrecht, ontslagrecht en sociale zekerheid en cao. Financiële aspecten (salarisadministratie) Sociale media en digitalisering (bijvoorbeeld de opzet en benutting personeelsinformatiesysteem) Minder genoemd zijn gesprekstechnieken. De Associate degree is een goede aanvulling voor medewerkers binnen groeiende, middelgrote bedrijven De Associate degree biedt ruimere inzetmogelijkheden Het Associate degree biedt ook mogelijkheden voor opscholing van zittende medewerkers. Voordeel is ook de wat langere stageperiode. Het degree sluit mogelijk aan bij de gewenste levens- en werkervaring voor het beroep. Is een Associate degree wenselijk? Ja, zegt een meerderheid van de respondenten, maar: - Mbo is eigenlijk ook wel voldoende. - Hbo bachelor volstaat ook. - Wat is dat Ad precies? - Werk dan wel aan het civiel effect van en de bekendheid van werkgevers met dit diploma. Beroepsbeeld van medewerker personeelswerk Een grote meerderheid hecht grote waarde aan een goed beeld van het beroep van medewerker personeelswerk. De bereidheid om bij te dragen aan de verbetering van het beroepsbeeld is groot (64%). Dat kan bijvoorbeeld via bedrijfsbezoeken, gastlessen, stages of deelname aan klankbordgroepen. Stelling: Ik vind het belangrijk dat een mbo-leerling een goed beeld heeft van wat het beroep van medewerker personeelswerk inhoudt en wil daaraan een bijdrage leveren. 3% 9% 19% 16% 53% 26

27 Wat is er nog meer aan (arbeidsmarkt)informatie beschikbaar? In de uitgave Perspectief op werken en leren in de Juridische beroepen schetst ECABO actuele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt- en stagemarkt. Wat zijn de kansen voor mensen met een mbo-opleiding? Hoe makkelijk of moeilijk komen werkgevers aan goede mensen? Download de uitgave via: Online in contact blijven? ECABO heeft op online netwerk LinkedIn de klankbordgroep Personeel en arbeid. U wordt van harte uitgenodigd om zich hierbij aan te sluiten. Een uitgave van ECABO 2012 ECABO Kenniscentrum beroepsonderwijs en bedrijfsleven Disketteweg 6 Postbus BE Amersfoort Telefoon Fax info@ecabo.nl 27