1 Inleiding Het begrip directeur-grootaandeelhouder 15

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 9 1 Inleiding 11 2 Het begrip directeur-grootaandeelhouder 15 3 Het verschil in pensioenopbouw tussen werknemer en directeur-grootaandeelhouder Inleiding Geschiedenis De fiscale beperkingen 22 4 De directeur-grootaandeelhouder en pensioenopbouw, een verstandige keuze? 31 5 De Pensioenwet De veiligstelling De voorwaarden voor eigen beheer Beschermende werking Voorwaardenbesluit De afkoopregeling De werkingssfeer van de Pensioenwet voor de directeur-grootaandeelhouder De Wet verevening pensioenrechten bij scheiding 43 6 De directeur-grootaandeelhouder en een pensioenfonds Mogelijke pensioenfondsen Het bedrijfstakpensioenfonds Het ondernemingspensioenfonds Het beroepspensioenfonds 47 5

2 7 De directeur-grootaandeelhouder en een verzekeringsmaatschappij De verzekeraar als uitvoerder De verzekeraar als risicodrager 56 8 De directeur-grootaandeelhouder en eigen beheer Mogelijke uitvoerders bij eigen beheer De werkmaatschappij De holding Een aparte pensioen-bv Aanwending van de pensioenreserve Eigen beheer en de Successiewet Eigen beheer en de contraverzekering 71 9 Fiscale aandachtspunten van pensioen in eigen beheer De fiscale beperkingen Combinatie eigen beheer met verzekeren Combinatie eigen beheer met pensioenfonds De gevolgen van afzien van de pensioenopbouw De gevolgen van afzien van de pensioenaanspraken De waardering van pensioen in eigen beheer Geschiedenis De koopsommethode De premie-koopsommethode Leeftijdsterugstelling Overgangsbepaling Indexatie Aandachtspunten bij combinatieregelingen De commerciele pensioenverplichting Optimalisering van het pensioen Optimalisatiemogelijkheden Optimalisatie van de dienstjaren Optimalisatie van het opbouwpercentage Optimalisatie van de pensioengrondslag Optimalisatie middels indexatie De optimale pensioenconstructie 108 6

3 12 Pensioenregeling in combinatie met lijfrentevoorzieningen De pensioenbrief De invloed van alle fiscale wetswijzigingen Pensioen Gevolgen voor het pensioen van de directeurgrootaandeelhouder De toekomst van de opbouw in eigen beheer Wetsvoorstel uitfasering van het pensioen in eigen beheer 126 Bijlagen 131 Trefwoordenregister 133 Hoofdredacteur 135 Auteur 137 7

4 Voorwoord De pensioenregeling van een gewone werknemer komt meestal tot stand als compromis tussen de belangen van de werknemer en die van de werkgever. De werknemer wil namelijk een optimaal pensioen dat volledig door de werkgever gefinancierd wordt terwijl de werkgever de kosten in de hand wil houden. Dit ligt echter wat anders voor de directeur-grootaandeelhouder. De directeur-grootaandeelhouder is in pensioenland een rare persoon. Hij heeft namelijk twee petten op, te weten de pet van werknemer en de pet van werkgever/aandeelhouder. Hierdoor zal het arbeidsvoorwaardenoverleg tussen de directeur-grootaandeelhouder en de onderneming nauwlettend door de Belastingdienst in de gaten gehouden worden. Zijn de gemaakte afspraken wel zakelijk? Is er geen sprake van een verkapte uitdeling? Voor wat betreft de pensioenopbouw van de directeur-grootaandeelhouder biedt de wetgeving een interessante mogelijkheid om het pensioen binnen de onderneming op te bouwen. De fiscale wetgever wil dit echter ontmoedigen omdat er een mogelijkheid bestaat dat men in de toekomst de fiscale claim op de pensioenpot verloren ziet gaan. Tevens is men bang dat het pensioen te veel geoptimaliseerd wordt omdat er toch geen premies hoeven te worden voldaan. Bij de advisering van de directeur-grootaandeelhouder speelt allereerst de vraag of de directeur-grootaandeelhouder zichzelf wel een pensioentoezegging moet doen of dat hij beter zijn oudedagsvoorziening op een andere wijze kan opbouwen. Indien deze vraag in het voordeel van een pensioenregeling wordt beantwoord, speelt de vraag bij welke uitvoerder het pensioen dan moet worden opgebouwd. Hierbij spelen naast fiscale voorwaarden ook wettelijke verplicht-stellingen een grote rol. 9

5 voorwoord Dit boekje gaat vooral over de mogelijkheid die de directeur-grootaandeelhouder heeft om zijn pensioenopbouw in eigen beheer binnen de onderneming te houden. Er wordt van uitgegaan dat de kennis over de verschillende pensioensystemen en de fiscale mogelijkheden voor de werknemer aanwezig zijn. Bij het ter perse gaan van dit boek werd bekend dat de Tweede kamer het wetsvoorstel uitfasering op 17 november 2016 heeft aangenomen. Heiloo, P.M. van Ravenzwaaij MPLA 10

6 1 Inleiding In Nederland zijn er, volgens de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek, ongeveer mensen directeur-grootaandeelhouder. Het aantal werknemers in Nederland wordt berekend op ongeveer De groep van de directeur-grootaandeelhouder valt hierbij dus volledig in het niet, maar wordt toch als erg interessant gezien door de financiële adviespraktijk. Ook de fiscale wetgever heeft er de nodige aandacht voor. Indien de directeur-grootaandeelhouder zich als werknemer gedraagt, valt hij met betrekking tot zijn pensioenopbouw onder alle bepalingen die op de gewone werknemer van toepassing zijn. Zodra hij echter de hem geboden uitzonderingspositie opeist, gelden er ineens allerlei, veelal beperkende voorwaarden. De mogelijkheden van de directeur-grootaandeelhouder, en dan vooral met betrekking tot de opbouw van het pensioen in eigen beheer, zullen in dit boek ter sprake komen. Uitzonderingspositie nadelig voor DGA. Voor de zuiverheid zal eerst worden stilgestaan bij het begrip directeur-grootaandeelhouder. Wie vallen onder deze definitie en is deze misschien wel niet geheel juist? Vervolgens zal gekeken worden naar de verschillen tussen de pensioenopbouw van de directeurgrootaandeelhouder en die van de gewone werknemer. Hierna zal de vraag beantwoord worden of de directeur-grootaandeelhouder zichzelf überhaupt wel een pensioentoezegging moet doen. Na het bespreken van de juridische bepalingen zal worden ingegaan op de verschillen bij de diverse uitvoerders. 11

7 hoofdstuk 1 In het fiscale gedeelte zal worden stilgestaan bij de aandachtspunten bij combinaties tussen eigen beheer en externe onderbrenging van het pensioen. De werknemer zal niet snel afzien van zijn pensioen, voor de directeur-grootaandeelhouder kan dit anders liggen. Ook bij de gevolgen hiervan zal worden stilgestaan. In hoofdstuk 10 zal uitgebreid worden ingegaan bij de waardering van het pensioen in eigen beheer. In hoofdstuk 11 komt een aantal mogelijkheden voor optimalisatie van het pensioen aan de orde. Gezien het feit dat er toch geen premie betaald hoeft te worden aan een externe uitvoerder zijn deze mogelijkheden voor de directeurgrootaandeelhouder absoluut interessant. In de praktijk worden ze echter weinig benut. Omdat er een belangrijke samenhang is tussen de lijfrenteverzekering en de pensioenopbouw, namelijk de oudedagsparaplu, wordt hierbij kort stilgestaan, overigens zonder exact alle regels omtrent de lijfrenteverzekering te bespreken. Wetswijzigingen zijn ingrijpend voor DGA. Afsluitend zal aandacht besteed worden aan de pensioenbrief en de toekomst van de pensioenopbouw in Nederland. Vooral voor de directeur-grootaandeelhouder zijn de gevolgen van alle fiscale wetswijzigingen erg ingrijpend. Dit komt omdat de regeling van de directeur-grootaandeelhouder vaak maximaal is, terwijl dit bij de werknemersregelingen niet het geval is. Daarnaast speelt al een tijd de politieke discussie of het pensioen in eigen beheer niet gewoon moet worden afgeschaft. Dit heeft inmiddels geresulteerd in het wetsvoorstel Uitfasering van pensioen in eigen beheer. Voor de bepaling wat voor de directeur-grootaandeelhouder de beste oplossing is, kan je niet om de vraag heen waarom eigen beheer ooit is toegestaan. Er valt hiervoor een parallel te trekken met de oudedagsreserve van de zelfstandig ondernemer. De wetgever heeft beiden de mogelijkheid willen geven om een oudedagsvoorziening op te bouwen zonder dat er liquiditeiten buiten de onderneming gebracht hoeven worden. Met de bespaarde liquiditeit kan vervolgens de onderneming verder uitgebouwd worden. Met andere 12

8 inleiding woorden: de pensioenregeling wordt benut als financieringsinstrument voor de onderneming. Met name vanuit de verzekeringsbranche wordt dit argument te weinig onderkend. Zo ontstaat de frictie tussen de accountant die eigen beheer adviseert en de assurantietussenpersoon die het pensioen verzekeren wil. Misschien is een combinatie van beiden voor de directeur-grootaandeelhouder wel de beste oplossing. Gedegen kennis over de (on)mogelijkheden van de pensioenopbouw in eigen beheer is dan ook onontbeerlijk. 13