VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD

Transcriptie

1 VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD Onderwerp: Azc Willibrordhaeghe Registratienummer: Op voorstel B&W d.d.: Datum vergadering: Portefeuillehouder: Hilko Mak Rol gemeenteraad: Kaderstellend Voorstel in het kort Bijgaand treft u een raadsbesluit aan, waarin uw raad wordt gevraagd om in te stemmen met de vestiging van een asielzoekerscentrum voor 300 asielzoekers op de locatie Willibrordhaeghe (hoofdgebouw) en wel voor de duur van 5 jaar met een optie tot verlenging met 5 jaar. Het raadsvoorstel is tot stand gekomen in nauw overleg met de fractievoorzitters uit uw raad. De impact van de opgave maar ook van het besluit zelf wordt gezamenlijk gevoeld. De fractievoorzitters zijn meerdere keren bij elkaar geweest voor een verdieping in de opgave waarvoor we staan en voor een oriëntatie op de oplossingsrichting. Dilemma s zijn gedeeld en uitgesproken. Hier en daar komen zij in het voorstel terug. Waar in het voorstel wordt gesproken door of namens het college is in alle gevallen sprake van in nauw overleg met de fractievoorzitters. Samenvatting De komst van een asielzoekerscentrum op de locatie Willibrordhaeghe, Vlierdenseweg 109 heeft een behoorlijke impact, niet alleen voor de directe omgeving maar ook voor de gemeenschap van Deurne en meer in het bijzonder de St. Jozefparochie en Vlierden. Hoewel in termen van Ruimtelijke Ordening en Omgevingsrecht de beslissingsbevoegdheden bij ons college ligt, vinden we de voorgenomen vestiging van een zodanige omvang en impact dat de raad hierover dient te beslissen. Met het voorliggende besluit geeft u ook aan op welke wijze de gemeente Deurne de belangen en meningen van haar inwoners wil behartigen én op welke wijze wij hen betrekken bij de totstandkoming van de uitvoeringsafspraken, zoals die met het COA in een Bestuursovereenkomst worden vastgelegd. Het sluiten van dit bestuursakkoord is weliswaar een bevoegdheid van het college maar het college zal deze vóór ondertekening eerst ter kennis brengen van de raad. Bijlagen 1. Intentieovereenkomst 2. Asielprocedure (schema) 3. Voorbeeld bestuursovereenkomst gemeente & COA bij vestiging van een nieuw azc 1

2 Deurne, Nr. 47 / AAN DE RAAD, 1. Inleiding Sinds de zomer van 2015 heeft Nederland te maken met een forse toename van de instroom van vluchtelingen. Het COA kan deze vluchtelingen niet opvangen binnen de bestaande capaciteit. Het Rijk heeft aan alle gemeenten gevraagd om extra voorzieningen te creëren. Deze vraag is vervolgens op 31 maart jongstleden door Commissaris van de Koning Wim van de Donk geconcretiseerd. Noord-Brabant moet dit jaar extra vluchtelingen opvangen. Dit is een gezamenlijke opgave voor alle Brabantse gemeenten, die hier het Pact van Brabant over hebben afgesloten. Voor de zes Peelgemeenten (Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Helmond, Laarbeek en Someren) geldt dat er in opvangplekken moeten komen voor asielzoekers. Het college is het met de Commissaris van de Koning eens dat gehandeld dient te worden. Het college is van mening dat een asielzoekerscentrum (verder azc) voor 300 vluchtelingen op de locatie Willibrordhaeghe gepast is en hiermee tegemoet wordt gekomen aan de taakstelling die voorligt. Het college realiseert zich heel goed de grote impact van de komst van 300 vluchtelingen voor onze bewoners, in het bijzonder de bewoners van de St. Jozef-parochie en Vlierden. Die impact is doorlopend onderwerp van gesprek geweest. Het college realiseert zich ook dat er uiteenlopende inzichten zijn over de oplossing van het vreemdelingenvraagstuk. Wat aan het eind van al onze beraadslagingen vanuit onze waarden en normen komt bovendrijven is de overtuiging dat ook wij als Deurne een morele plicht hebben om een bijdrage te leveren. Het is één van die weinige besluiten, waarin een volksvertegenwoordiging zijn verantwoordelijkheid moet nemen en een keuze dient te maken. 2. Voorstel 1. In te stemmen met de vestiging van een asielzoekerscentrum op locatie Willibrordhaeghe, Vlierdenseweg 109 te Deurne, voor maximaal 300 plaatsen en voor de duur van vijf jaar met de mogelijkheid tot verlenging van vijf jaar. 2. Het college te belasten met het uitwerken en aangaan van een bestuursovereenkomst met het COA. Bij het voorbereiden van deze bestuursovereenkomst de wijkraad St. Jozefparochie, de Dorpsraad Vlierden, omwonenden en direct betrokken instanties actief te betrekken en de input te verwerken in de bestuursovereenkomst. 3. Voorafgaand aan de ondertekening van de bestuursovereenkomst de conceptbestuursovereenkomst ter zienswijze aan de gemeenteraad voor te leggen, waarbij de raad kan vaststellen of op hoofdlijnen aan de afgesproken voorwaarden is voldaan. 4. Het college op te dragen alle benodigde activiteiten te ontplooien om tot een zorgvuldige en voortvarende verlening te komen van de benodigde vergunningen. 2

3 3. Beoogd effect De gemeente Deurne wil een substantiële bijdrage leveren aan de opvang van vluchtelingen, waarbij medemenselijkheid en verantwoordelijkheid de kernwaardes zijn. 4. Argumenten 1.1. Gemeente, Stichting Willibrord Deurne en COA hebben op 10 juni jl. een intentieovereenkomst ondertekend. Normaal gesproken dient het COA een formeel schriftelijk verzoek in bij de gemeente. Echter uit de gesprekken die gevoerd zijn tussen gemeente, Stichting Willibrord Deurne en COA is naar voren gekomen dat er sterk de behoefte bestond om gezamenlijk met de drie betrokken partijen op te trekken. Daarom is er voor gekozen een intentieverklaring op te stellen. Met het ondertekenen van de overeenkomst hebben alle partijen de intentie uitgesproken hun medewerking te willen verlenen aan de komst van een azc op locatie Willibrordhaeghe. De intentieverklaring is op 10 juni jongstleden ondertekend door de drie partijen. De ondertekende versie van de intentieverklaring is als bijlage toegevoegd. De intentieovereenkomst dient tevens als formeel verzoek van het COA om medewerking te verlenen aan de vestiging van een azc in Deurne De opgave voor het creëren van een groot aantal opvangplaatsen is urgent. Zoals in de inleiding is aangegeven gaat het in het land, de provincie en onze regio om veel opvangplaatsen, die snel gerealiseerd moeten worden. Zonder een stevige inzet zal terug moeten worden gevallen op de voor zowel gemeenten als asielzoekers belastende en weinig doelmatige vorm van crisisnoodopvang (72- uursopvang). Dit zou zeer ongewenst zijn en dat moeten we dus te allen tijde proberen te voorkomen Het college wil zijn verantwoordelijkheid nemen en een substantiële bijdrage leveren aan die opgave. Het college is unaniem van mening dat zij gelet op de grote problematiek en de zwaarte van de landelijke opgave verantwoordelijkheid moet nemen voor een passende oplossing. Het voorgenomen besluit wordt niet genomen omdat het moet, maar op de eerste plaats vanuit een humanitaire grondhouding Het aantal van maximaal 300 vluchtelingen maakt een regulier azc met eigen voorzieningen mogelijk. Het COA hanteert 300 opvangplaatsen als ondergrens voor een regulier azc. Dit aantal is vastgelegd in het bestuursakkoord dat gemeenten, provincies en rijk op landelijk niveau hebben gesloten. Op een azc wordt door het COA toegang tot basisvoorzieningen als kook- en wasruimten en andere dagdagelijkse voorzieningen georganiseerd. In een azc worden tijdelijk vluchtelingen opgevangen totdat over hun asielaanvraag is beslist. Na een eerste intake in een eerste opvanglocatie als Ter Apel gaan de vluchtelingen naar een procesopvanglocatie (POL), waar de asielprocedure wordt opgestart. Als duidelijk is dat de asielprocedure is opgestart, verhuizen ze naar een van de asielzoekerscentra (azc s) verspreid over het land. Hier wachten zij de uitspraak van hun asielaanvraag af. 3

4 Waar een asielzoeker woont, hangt dus af van de fase in de asielprocedure. Een overzicht van fases in opgenomen in bijlage 2. Het COA kan vooraf geen toezeggingen doen richting een gemeente over de samenstelling van de groep. Op een azc zijn de volgende doelgroepen te onderscheiden: Verlengde Asielprocedure (VA). De IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) heeft meer tijd nodig om een beslissing te nemen op de asielaanvraag. De bewoner gaat de Verlengde Asielprocedure in. Tijdens deze procedure blijft hij of zij op het azc. Asielaanvraag is ingewilligd. De asielzoeker heeft een verblijfsvergunning gekregen. Hij is nu vergunninghouder of statushouder. Het COA koppelt hem aan een gemeente in de regio van het azc. Hij of zij meldt zich zo snel mogelijk, in ieder geval binnen 5 dagen nadat hij of zij een verblijfsvergunning heeft gekregen, bij die gemeente voor zijn of haar inschrijving in de Basisregistratie personen (BRP). De gemeente zorgt voor woonruimte. Tot die tijd woont de vergunninghouder op het azc. Asielaanvraag is geweigerd. De asielzoeker heeft geen verblijfsvergunning gekregen. Hij of zij heeft nu nog maximaal 4 weken recht op opvang in het azc. In deze tijd kan hij of zij zijn of haar vertrek uit Nederland voorbereiden. De Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) ondersteunt hem of haar hierbij. Na 4 weken moet hij of zij het land verlaten. Er zijn uitzonderingen op deze regel, bijvoorbeeld als de ex-asielzoeker om medische redenen niet kan reizen Het aantal van maximaal 300 vluchtelingen acht het college passend met het oog op de leefbaarheid en veiligheid. Het COA hanteert 300 opvangplaatsen als ondergrens voor een regulier azc. Dit aantal is vastgelegd in het bestuursakkoord dat gemeenten, provincies en rijk op landelijk niveau hebben gesloten. In dit geval is 300 ook het maximum. Het college acht dit aantal eigenschalig, oftewel passend bij de schaal van Deurne. Door goede afspraken met alle betrokkenen te maken zal een goede inpassing van het azc in de omgeving mogelijk zijn. Het COA heeft hiermee veel ervaring en zal in samenspraak met de gemeente (zowel bij de oprichting van het azc als bij het in bedrijf zijn van het azc) de benodigde maatregelen treffen om op het terrein zelf, maar ook in de omgeving de leefbaarheid en veiligheid te waarborgen. Een integraal veiligheidsplan zal vooraf worden opgesteld, waarin de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van alle betrokken partijen zijn vastgelegd. Gemeenten die een asielzoekerscentrum op hun grondgebied hebben, geven aan dat er zich weinig tot geen incidenten hebben voorgedaan waarbij mensen van buiten het azc gedupeerd werden. Volgens de gemeenten nam de criminaliteit in hun gemeente niet toe, zo blijkt uit een onderzoek van de NOS in oktober De locatie Willibordhaeghe is de meest geschikte locatie. In het bestuur van de Stichting Willebrord Deurne hebben we een partner gevonden, die in woord en daad belang hecht aan het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid, ook in het vluchtelingenvraagstuk; natuurlijk speelt ook een rol dat met een meerjarig huurcontract een economische drager wordt gevonden voor behoud en exploitatie van dit voor Deurne beeldbepalend complex. Daarnaast beschikt het gebouw over de noodzakelijke voorzieningen en is de perifere ligging, aan de rand van de bebouwde kom en op loopafstand van centrum en station, in de ogen van gemeente en COA uitermate geschikt voor deze functie. We willen graag dat de toekomstige bewoners de goede faciliteiten ontvangen en zich thuis (gaan) voelen in Deurne. 4

5 2.1. De gemeente sluit een bestuursovereenkomst met het COA Naast het bepalen van een maximaal aantal personen en een tijdsperiode zijn er nog diverse zaken die moeten worden vastgelegd. Deze afspraken worden opgenomen in een bestuursovereenkomst welke de gemeente sluit met het COA. Een standaard voorbeeld van een bestuursovereenkomst is als bijlage aan dit voorstel toegevoegd. Na besluitvorming gaan we met omwonenden, betrokken instanties, wijkraad St. Jozefparochie, dorpsraad Vlierden, ondernemers van omliggende winkels en horecazaken, COA en Stichting Willibrord Deurne in overleg om zorgvuldige afspraken te maken over zaken als veiligheid, dagbesteding, onderwijs, integratie, infrastructuur, etc. De uitkomsten van deze bijeenkomsten worden voor zover redelijk en haalbaar gebruikt als input voor de bestuursovereenkomst. Het opstellen en sluiten van een bestuursovereenkomst is een bevoegdheid van het college, maar via de behandeling van voorliggend raadsvoorstel geeft u aan dat de ontwerp-overeenkomst vóór ondertekening eerst ter kennis dient te worden gebracht van de raad Voor het (tijdelijk) huisvesten van een groep mensen in het gebouw Willibrordhaeghe aan de Vlierdenseweg 109 in Deurne is een aantal vergunningen nodig; 1. Een omgevingsvergunning, voor de volgende activiteiten: Het gebruik van het pand voor de (tijdelijke) huisvesting. Dit gebruik is namelijk in strijd met de regels van het geldende bestemmingsplan. Daarom is er een vergunning nodig voor het handelen in strijd met deze regels (onderdeel Ruimtelijke Ordening). Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van de buitenplanse afwijking, de zogenoemde kruimelgevallenregeling, voor ander gebruik van een gebouw. Er is in ieder geval een vergunning nodig voor het onderdeel bouwen, omdat er verbouwd moet worden om de locatie te laten voldoen aan brandveiligheidseisen. Daarnaast zijn er mogelijk nog andere bouwwerkzaamheden waarvoor een omgevingsvergunning nodig is. Dat is afhankelijk van de aard van de werkzaamheden, er zijn ook een aantal bouwwerkzaamheden vergunningsvrij. Het college is bevoegd om te beslissen op een aanvraag omgevingsvergunning. Hierop is de gebruikelijke bezwaar- en beroepsprocedure van toepassing. 2. Er moet ook een melding brandveilig gebruik worden ingediend. In deze melding moet worden aangetoond dat wordt voldaan aan de eisen op het gebied van brandveiligheid. De eisen waaraan moet worden voldaan zijn afhankelijk van wat er in de ruimte gebeurt: voor een ruimte waarin mensen verblijven gelden bijvoorbeeld strengere eisen dan voor een ruimte waarin goederen worden opgeslagen. Te denken valt aan compartimentering (de indeling en grootte van de ruimtes), het gebruik van brandwerende scheidingen, het aantal en type aan te brengen installaties of voorzieningen (zoals brandmelders, brandblussers). De Veiligheidsregio Brabant Zuidoost (VRBZO) adviseert ons hierbij. Het college behandelt deze melding brandveilig gebruik en bepaalt of deze melding kan worden geaccepteerd. Het COA zal na besluitvorming door uw raad separaat een aanvraag voor de benodigde vergunningen en meldingen bij het college indienen. 5

6 6. Financiën De vestiging van een azc brengt voor de gemeente in de aanloopfase extra voorbereidende werkzaamheden met zich mee. Het is op dit moment niet mogelijk een totaalbeeld te geven van de structurele inkomsten en uitgaven. Dit is nog afhankelijk van het verwerven van aanvullende inkomsten alsmede de kosten van te nemen uitvoeringsmaatregelen. Het uitgangspunt zou moeten zijn dat de realisatie en exploitatie van de tijdelijke opvanglocatie voor de gemeente Deurne budgettair neutraal verloopt, maar dit uitgangspunt is in redelijkheid niet haalbaar. Extra kosten Indien door vestiging van het azc voor de gemeente extra kosten ontstaan, voorziet het Faciliteitenbesluit in de betaling hiervan. Worden er door de gemeente in verband met de vestiging extra kosten gemaakt die het via het Faciliteitenbesluit Opvangcentra toegekende bedrag overschrijden, dan kan het COA, met inachtneming van artikel 8 van het Faciliteitenbesluit, en onder goedkeuring van de Minister van Vreemdelingzaken en Integratie, op verzoek van de gemeente een hogere uitkering verstrekken. De hogere uitkering vindt plaats indien de extra kosten die de gemeente maakt het toegekende bedrag in een zodanige mate overtreffen, dat het niet redelijk is die hogere kosten voor rekening van de gemeente te laten. Deze meerkosten zal de gemeente in beeld moeten brengen, voorzien van een accountantsverklaring. Hierbij moet opgemerkt worden dat zoals gezegd het uitgangspunt budgettaire neutraliteit is; het COA kan de vergoeding van de eventueel extra gemaakte kosten niet garanderen. De Minister van V&J zal hier te allen tijde goedkeuring voor moeten geven. Vergoedingen Om gemeenten te ondersteunen biedt het COA vergoedingen aan gemeenten waar een opvangcentrum is gevestigd. Zoals hierboven aangegeven vinden deze vergoedingen hun wettelijke basis in het Faciliteitenbesluit Opvangcentra. Op basis van het Faciliteitenbesluit kan een gemeente waar een opvanglocatie is gevestigd, aanspraak maken op deze uitkeringen. De hoogte hiervan is gerelateerd aan de capaciteit van het centrum. Het Faciliteitenbesluit kent in grote lijnen de volgende vergoedingen: reguliere vergoedingen (wooneenheden en bijdrage per bewoner); vergoeding voorbereiding/ initiële kosten; vergoeding onderwijshuisvestingskosten (zie Ohba-regeling). 7. Juridische aspecten Bevoegdheid instemming azc Op grond van artikel 160 Gemeentewet is het college bevoegd tot het dagelijks bestuur van de gemeente. Het vestigen van een asielzoekerscentrum heeft over het algemeen een flinke impact op een gemeente en het komt ook zeker niet dagelijks voor. Daarom heeft het college het instemmen met het vestigen van een azc binnen de gemeente Deurne niet aangemerkt als dagelijks bestuur. Daarmee is het instemmen op grond van de artikelen 108 en 147 Gemeentewet een bevoegdheid van de raad. Daarom wordt u voorgesteld om in te stemmen met het verzoek van het COA tot vestigen van een azc in Deurne. Zienswijze bestuursovereenkomst Het aangaan van een privaatrechtelijke overeenkomst is op grond van artikel 160, eerste lid onder e van de Gemeentewet een bevoegdheid van het college. Op grond van artikel 169, vierde lid Gemeentewet geeft het college vooraf inlichtingen aan de raad 6

7 van o.a. besluiten tot privaatrechtelijke handelingen indien de raad daarom verzoekt of indien de uitoefening ingrijpende gevolgen kan hebben voor de gemeente (dit laatste wordt aangeduid als de voorhangprocedure). De voorwaarden en uitvoering van de bestuursovereenkomst kunnen ingrijpende gevolgen hebben voor de gemeente. Daarom zal het college de ontwerp-bestuursovereenkomst, alvorens deze te ondertekenen, eerst ter kennis brengen van de raad. 8. Communicatie U ontvangt dit raadsvoorstel één dag voor de raadsvergadering. We hadden dit graag anders gezien. We vertrouwen de inwoners van Deurne absoluut toe dat zij op een gewogen en zorgvuldige manier hun inbreng leveren, ook op thema s als deze. De ervaring bij een grote hoeveelheid andere gemeenten leert echter dat vroegtijdige bekendmaking allerlei landelijke (niet-deurnese) krachten in de gelegenheid stelt zichzelf te mobiliseren. De risico s die dit meebrengt op het gebied van veiligheid, maar ook met het oog op een normaal en zorgvuldig besluitvormingsproces zijn helaas te groot. U kunt in de omgeving zien dat diverse andere gemeenten ook voor deze weg kiezen. Bij de komst van een azc is de gemeente verantwoordelijk voor het informeren van haar inwoners. Het COA adviseert en ondersteunt de gemeente over en bij de te volgen communicatiestrategie en de inrichting van het voorlichtingstraject. De vestiging van een nieuwe opvanglocatie is een complex proces waarbij veel partijen met soms uiteenlopende belangen betrokken zijn. Een analyse van deze partijen en hun belangen is daarbij cruciaal. Het neerzetten van een communicatiestrategie en het uitstippelen van een voorlichtingstraject is maatwerk en is inmiddels vastgelegd in een communicatieplan. Ook is er een communicatiekalender opgesteld, waarin staat aangegeven welke communicatiemomenten er op welk moment plaatsvinden en welke communicatiemiddelen er wanneer ingezet worden. Het communicatieplan en de communicatiekalender zijn dynamische documenten, ze worden steeds aangepast als de situatie daarom vraagt. De belangrijkste communicatiemomenten zijn: Maandag 13 juni Per brief informeren direct omwonenden, overige bewoners St. Jozefparochie en Vlierden en ondernemers in de buurt. Informeren directie IVO Deurne, St. Willibrord Gymnasium, basisschool D n Bogerd en vestigingen Spring Kinderopvang in wijk St. Jozefparochie; Informeren sportverenigingen in de buurt. Start van berichtgeving via website en Twitter- en Facebook-kanaal van de gemeente Deurne. Op de website worden steeds updates geplaatst van de stand van zaken + een Q&A (= veel gestelde vragen en antwoorden). Dinsdag 14 juni Raadsvergadering; Berichtgeving via website, Twitter en Facebook n.a.v. het raadsbesluit. Woensdag 15 juni Gesprek met familieleden cliënten Thuiszorg Samen Verder en ORO. 7

8 Donderdag 16 juni Informatiemarkt voor bewoners St. Jozefparochie en Vlierden met informatiestands van gemeente, COA, Stichting Willibrord Deurne, Vluchtelingenwerk/LEVgroep en politie. Vrijdag 17 juni Gesprek met +/- 10 ondernemers uit St. Jozefparochie en Vlierden. Ook het bestuur van Centrummanagement wordt hiervoor uitgenodigd. 9. Vervolg en evaluatie Zoals al eerder in dit voorstel is aangegeven worden ná instemming van de gemeenteraad tussen COA en gemeente nadere afspraken gemaakt. De uitkomsten van bijeenkomsten met alle belanghebbenden worden gebruikt als input hiervoor. Als er uiteindelijk overeenstemming is bereikt, dan wordt een bestuursovereenkomst gesloten. Verder dient het COA bij het college een aanvraag in voor de benodigde vergunningen en meldingen en melding. Het college zal u waar nodig informeren over de voortgang. Burgemeester en wethouders van Deurne, De secretaris, De burgemeester, G.J.C. Kusters H.J. Mak 8

9 Nr 47a DE RAAD DER GEMEENTE DEURNE gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 7 juni 2016, nr. 47; gehoord het presidium; gelet op het bepaalde in de Gemeentewet; BESLUIT 1. in te stemmen met de vestiging van een asielzoekerscentrum op locatie Willibrordhaeghe, Vlierdenseweg 109 te Deurne, voor maximaal 300 plaatsen en voor de duur van vijf jaar met de mogelijkheid tot verlenging van vijf jaar; 2. het college te belasten met het uitwerken en aangaan van een bestuursovereenkomst met het COA. Bij het voorbereiden van deze bestuursovereenkomst de wijkraad St. Jozefparochie, de Dorpsraad Vlierden, omwonenden en direct betrokken instanties actief te betrekken en de input te verwerken in de bestuursovereenkomst; 3. voorafgaand aan de ondertekening van de bestuursovereenkomst de conceptbestuursovereenkomst ter zienswijze aan de gemeenteraad voor te leggen, waarbij de raad kan vaststellen of op hoofdlijnen aan de afgesproken voorwaarden is voldaan; 4. het college op te dragen alle benodigde activiteiten te ontplooien om tot een zorgvuldige en voortvarende verlening te komen van de benodigde vergunningen. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 14 juni De griffier, De voorzitter, (R.J.C.M. Rutten) (H.J. Mak) 1