Titel: Pollocken. (met dank aan Gabriëlla van Dijk ea) Bouw: groep 1. Tijdsindicatie totaal: 20 min.

Transcriptie

1 Titel: Pollocken. (met dank aan Gabriëlla van Dijk ea) Bouw: groep 1 Tijdsindicatie totaal: 20 min. Doel van de les: Aan het eind van de les hebben de leerlingen een schildering gemaakt op de manier van Jackson Pollock (ervaren, genieten, beleven, verwonderen.) Foto s van kinderwerk

2 De opdracht: 1. Schilder als Jackson Pollock gooi met verf, druppel, sliert 2. Reageer op wat zich toont. Experimenteer. Met handen en voeten Benodigd materiaal: Stevig groot formaat papier Iets met water verdunde verf Kwasten Kunstwerk Kunstenaar: Jackson Pollock Titel: onbekend Context: Vuurwerk bij oud en nieuw, beweging, mierenhoop Voorbereiding Wat heel belangrijk is, is dat de omgeving goed beschermd is tegen de verf. Het gespetter kan nog zo gecontroleerd gebeuren, toch komt het overal en nergens. Zorg ervoor dat de ondergrond goed voorzien is van kranten en/of vuilniszakken. Ook de grond! Verder is het belangrijk dat je niet te veel water bij de verf doet. Inleiding We kijken naar een filmpje waarop Jackson Pollock - de kunstenaar - aan het werk is en de techniek gebruikt die wij Pollockken noemen. We praten over het werk. Vertel wat je ziet; wijs aan. En verbind het aan eigen ervaringen en/of gedachten en/of gevoelens

3 Laat kinderen vertellen vuurwerk ligt mogelijk voor de hand; kleuters komen op heel veel andere dingen Instructie Doe voor hoe je verwacht dat de kinderen te werk gaan. Kwast in de pot met verf en dan gooien Zorg er dus voor dat de neerwaartse beweging duidelijk is Laat ook zien dat je verschillende soorten stijlen van dripping hebt. Je kan het rustig laten neerkomen op het papier door gewoon te laten druppelen, maar je kan het ook eraf tikken. Je kunt lijnen maken, Werk en begeleiding Pak samen de kwast vast en spetter de verf op het papier. Geef tips: kinderen vergeten vaak de hoeken van de vellen ook in te vullen.; lijnen maken, druppelen, half smeren Reflecteren Na het maken van de kunstwerken nemen we even de tijd om ze allemaal te bewonderen. Vraag 1; Vraag wat kinderen gemaakt hebben, laat ze vertellen over hun eigen kunstwerk. Laat de leerlingen aanwijzen. Vraag 2: afhankelijk van wat leerlingen vertellen vraag je door op wat de leerlingen bij vraag 1 aandroegen: verbind met die vragen ervaringen en gedachten en gevoelens van de leerling aan het kunstwerk. Het vervolg van deze les Waarschijnlijk blijft het niet bij pollocken; waarschijnlijk gaan de leerlingen met hun handen in de verf Geef ruimte om te experimenteren mengen, met nagels sporen trekken, met linialen schrapen, handen afdrukken Zie artikel Praxisbulletin.

4 Het werkwoord Pollocken Jackson Pollock is een beroemde kunstenaar uit de vorige eeuw. Hij liet slierten verf van zijn kwast druipen op grote vellen papier die op de grond lagen. Jackson Pollock legde de nadruk op het doen ontstaan, de handeling, het bezig zijn (action painting). Ik gebruik stevig papier van een rol: 10 meter bij 180 cm. Een rol is handig; veel papier in elk formaat voor handen. Een groot stuk landbouw plastic op de grond, daar het papier op, op de hoeken iets zwaars om te voorkomen dat het papier zich oprolt en beginnen maar. De verf moet niet te dun zijn en niet te dik; de verf moet slieren trekken. Een pot met schoolverf mengen met water. Gebruik een grote kwast om de verf te gooien. De kunst is te stoppen met verf toevoegen vlak voor het moment dat de slieren in elkaar verdwijnen, voordat de kleuren In mijn kleutergroep is pollocken een woord dat alle leerlingen kennen. Het staat in zuivere vorm voor rondjes om een groot vel papier lopen en dan al lopend op een papier verf spetteren/ gooien. Net zo lang spetteren tot er een krioelende hoeveelheid slierten van verf op het papier ligt. gaan mengen. Op tijd stoppen houdt het werk helder. Het vraagt erom Meestal eindigt pollocken niet met op tijd stoppen, meestal gaat het pollocken naadloos over in experimenteren. Dan gaan de kwasten waarmee gespetterd is, gebruikt worden waarvoor ze bedoeld zijn. We gebruiken ze als ruitenwissers die heen en weer

5 gaan. Dan is het spelen begonnen. Het spelen, het ontdekken, het ervaren, het gaat om het plezier beleven van sporen achterlaten. Druipers sturen De verf vraagt er als het ware om. Knap als kinderen in dat wat zich toont mogelijkheden zien om verder te gaan; dat is het wezen van experimenteren. We ontdekken dat als we het papier scheef houden verf druipt. Dat is leuk; zeker als je ontdekt dat je de richting van het druipen kunt sturen. We zien de kleuren mengen; we zien bruine kleur als vanzelf ontstaan. Een onderzoekende houding De onderliggende houding bij beeldend is dezelfde als bij wetenschap en technologie en wordt gevoed door nieuwsgierigheid en plezier. Het gaat over ervaren, genieten, beleven, bewonderen, verwonderen, experimenteren. Het gaat over patronen ontdekken; het gaat over de oorzaak- gevolg verbinding leren zien; het gaat over grenzen opzoeken; het gaat over voelen wat verf doet op de huid; het gaat over ontdekken wat er allemaal kan en grenzen verleggen. Alles kan en dat wordt onderzocht. Plezier maakt dat je doorgaat met zoeken. Het is dan niet erg dat iets mislukt of anders gaat dan in je hoofd zat; je begint gewoon opnieuw. Plezier dus is een sleutelwoord. Vragen Eén van de leerlingen gebruikt geen kwast om te spetteren; het kind vraagt een lepel. Dat lijkt natuurlijk een slimme zet. Een lepel is niet voorhanden. Een liniaal wel. Het gaatje om de liniaal op te hangen fascineert het volgende onderzoek geboren. Zou door dat gaatje verf mooie druppels geven? Er is een probleem; hoe krijgen we de verf door dat gaatje? Toevallig De liniaal valt tijdens het werken uit handen een nieuwe toepassing is geboren: schrapen!

6 Uit het een komt het ander Het kan bijna niet uitblijven; de kwast vraagt er om. Spetteren gaat over in schilderen. Elk kind kiest een kleur en heeft een kwast; we lopen rondjes en we schilderen slierten. We ontdekken dat als je over de verf van de ander gaat dat je dan andere kleuren tovert. Mag deze kwast ook? Ik kijk half en roep dat het goed is. Een tamponeerkwast heeft echter zijn eigen werkwijze; het kind heeft ooit goed opgelet. Schilderen gaat in tamponeren over. Grenzen Het is onvermijdeli jk: vieze handen. We spetteren uit potten verf. We gooien en smijten en we zijn met elkaar druk; we hebben samen plezier; we dagen elkaar uit; kortom we spelen. Het kan niet anders dan dat we verf morsen. Loederen Er hoeft er maar een te beginnen en alle handen doen mee. Het wordt van kwaad tot erger. Ik moet van de leerlingen mijn handen op het papier leggen. Dit vinden ze ook spanne nd. Kan dit? Mag dit? Als we nu gaan spetter en dan zien we straks jouw hand! De leerlingen zeggen dat ze me vies maken, ik zeg: Niet vies maar mooi.

7 Er ontstaat een afdruk van mijn hand die geen afdruk is: een negatief. Als de leerlingen ooit de grotschilderingen uit de oudheid zien, herkennen ze de werkwijze. Na handen volgen voeten Dat kan niet anders. Ik heb mijn handen vol; in verf lopen is glibberen. Ik wil niet dat ze in de verf gaan rollen In een hoekje Niet alle kinderen doen het voetenwerk mee; er staan er een paar te kijken en een paar zijn gewoon lekker zelf aan de slag. In dat stille hoekje ontstaan mooie dingen; leerlingen ontdekken verf regelrecht uit de fles. Niet te stoppen Kleuters zijn niet te stoppen als ze eenmaal ontdekt hebben dat alles mag. Er staat hardboard klaar om op te schilderen. Hoe het precies is gegaan weet ik niet: de vinding is dat behangerslijm en verf elkaars vrienden zijn.

8 Ellen Nillezen & Ino de Groot Docenten beeldend Marnixacademie Utrecht