Innovatieve eiwitteelten

Transcriptie

1 Innovatieve eiwitteelten Potentieel Vlaanderen Focus varkens/pluimvee Latré J., Dewitte K., Haesaert G. Hogeschool Gent/UGent PROEFHOEVE BOTTELARE

2 Indeling Tendensen en feiten Meer vlinderbloemigen telen in de landbouw : een duurzame keuze Welke gewassen? Lupinen Veldbonen en erwten Zelf soja telen? Besluit

3 Tendensen en feiten (1) maatschappelijke contestatie

4 Tendensen en feiten (2) EU : Sterk eiwitdeficiet Alternatieve eiwtibronne n

5 Tendensen en feiten (3) : prijsvolatiliteit soja/eiwit drukt rendabiliteit veehouderij

6 Tendensen en feiten (4) Meer plantaardige eiwitten telen in EU? hervorming GLB Häusling motion (2011) : research breeding and supply of protein crops in EU Nowicki et al. (2010) risk of trade disruptions Amendement Europees parlement GLB hervorming (maart 2013) strategisch plan meer plantaardige eiwitten. Lidstaten kunnen Gekoppelde steun eiwitgewassen geven Landbouwgrond waarop leguminosen staan, wordt zelfs voorgesteld als invulling van ecologisch focusgebied (FEFAC, Oostenrijk, Vlaanderen? ). Gekoppelde steun kan verhoogd met 3 % tot 18% als steun eiwitgewassen (o.a.eip focus group on protein crops,2013)

7 Tendensen en feiten (5) Actieplan alternatieve eiwitbronnen Vlaanderen Diervoederstromen : stapsgewijs Maatschappelijk Verantwoord Bestaande eiwitbronnen dierlijke en plantaardige oorsprong promoten Afhankelijkheid soja-import uit Zuid-Amerika verkleinen Actieplan Alternatieve Eiwitbronnen

8 Feiten : soja: waarover praten we? (6) (Goormachtigh et al.,2013)

9 Feiten : Data import soja EU (7) 20 Miljoen ton sojameel en 12 Miljoen ton soja waarvan 10 Miljoen naar sojameel 30 Miljoen ton consumptie versus 1Miljoen ton productie EU = 27-30% wereldconsumptie = Equivalent van 1.5 miljoen ha cultuurgrond Efficiëntie zeer hoog : Europese havens concentratie intensieve veehouderij (o.a.eip focus group on protein crops,2013)

10

11 Tendensen (8) Maatschappelijk verantwoorde soja Standaard : RTRS (Round Table for Responsible Soy) Nog kritiek : GGO-soja Onder impuls AAE ( ) naar ton in 2015? (BEMEFA)

12 2012 : België ton sojameel (meer en meer gecrusht versus soja) uit Argentinië en Brazilië : 1/3 de is gecertificeerd ( ton) 2013 : ca. 50% gecertificeerd

13 Vlinderbloemigen telen: een duurzame keuze (1) 1kg N produceren onder de vorm van ammoniak of ammoniumnitraat kost 0.6kg aardgas (=0.8kg stookolie) Stikstoffixatie : N2 + 8H+ + 8e ATP 2NH3 + H2 + 16ADP + 16 Pi

14 Vlinderbloemigen telen : een duurzame keuze (2) : Voordelen van vlinderbloemigen Geen N-kunstmest nodig Opbrengst van het volggewas is hoger (bv: graan: +500 kg/ha) Grotere vruchtwisseling lagere ziektedruk Betere bodemstructuur Energiebalans wordt beter op bedrijfsniveau (minder fossiele energie) en lagere emissie ECONOMISCHE ASPECTEN Naast eiwitbron vaak ook interessante functionele eigenschappen Kansen voor een meer duurzame productie ONDERNE- MERSCHAP SOCIALE ASPECTEN ECOLOGISCH ASPECTEN

15 Vlinderbloemigen telen : een duurzame keuze (3) Voordelen telen vlinderbloemigen Effect introductie van 20% vlinderbloemigen in de vruchtwisseling (Hauggaard-Nielsen, 2008) 13 % minder energieverbruik per ha 18 % minder verzuring 14 % lagere CO2 -emissie

16 Welke gewassen telen?

17 Belang ANF s niet vergeten (Balkema-Boomstra,2004) ANF veldboon lupine,geel lupine,wit erwt = anti nutritionele factoren Alkaloïden nee nee/zoete! nee/zoete! nee Tannine nee/ras nee nee nee Convicine/vicine (leghennen) nee/ras nee nee nee Fytaat ja ja ja ja Proteaseremmers ja nee nee/ras ja Lectines ja ja ja ja Glycosiden/oligosacchariden ja ja ja ja = NSP non starch polysachariden Saponinen ja nee nee nee globaal /JUISTE RAS GEEN PROBLEEM inmenging% (bio) in voeder Eiwitgewassen J. Latré, K. Dewitte

18 1.Lupinen onderzoek Hogent Nog teveel knelpunten! Lupinus luteus : gele lupinen Lupinus angustifolius : smalbladige lupinen Lupinus albus : breedbladige lupinen 18

19 Lupinen (PWO-projecten Proefhoeve Bottelare) Knelpunten : opbrengstniveau nog te laag + onkruidbestrijding na opkomst opbrengsten Ruw eiwit Ruw vet (ton/ha 14% vocht) (% op DS) (% op DS) L. angustifolius L. luteus L. albus VEM/kg gdve/kg goeb/kg Lupinen RE<335g/kg Lupinen RE >335g/kg

20 Lupinen: beter op lichte gronden : 4 ton haalbaar? Rendement 2009 op 2 locaties (14 % vocht) kg/ha Bottelare Vladslo Rassen

21 Toch een toekomst? Lupinus mutabilis nood aan veredeling

22 2.Veldboon en droge erwt Aangepast aan ons klimaat : Veldboon en Erwt hebben potentieel Teelttechniek staat op punt

23 Veldbonen ook als mengteelt met tarwe Nu ook winterveldboon en wintererwt? : Onderzoek gestart 2013 LCG/LCV Reeds gekend in biolandbouw (PCBT)

24 Reeds zeer lang gekend : Opbrengsten erwten en veldbonen in officiële rassenproeven ( ) : grote variatie Erwten gemiddeld: 5300 kg / ha min max: kg /ha Veldbonen gemiddeld: 4793 kg / ha min max: kg /ha RE 23.3% ( %) (Naar De Vliegher A (ILVO), 2003) RE 28.7% ( %) Opmerking veldbonen : witte bloemen voor eenmagigen (vleesvarkens en vleeskippen), verder specifieke rassen laag in vicine-covicine voor legkippen en voor menselijke voeding

25 Resultaten (Alt-Demo en Project Prov. O. Vl.) Let wel : proefveldopbrengsten (vollevelds reken % ) 2013 Bottelare ras opbr. ton/ha soort (15% vocht) Erwt Nette 6 Veldboon Nile 4.9 Veldboon Imposa 4.9 Veldboon+tarwe Regionale eiwitten Nile+Tybalt, J. Latré 29/11/

26

27

28

29 Veldbonen/Erwten Velderwt in EU ha, veldboon etc ha, lupinen ha (Eurostat,2012) Lager in eiwit, methionine en lysine Lage competitiviteit in rotaties in EU door lager saldo dan tarwe/gerst/maïs : rol selectie Erwt favoriet nutritionisten Noodzaak bio-refinery -industrie : concentratie eiwit/behandeling ANF (moet op punt gesteld worden)!!goede genetica erwten voor Vlaanderen beschikbaar (veredelingswerk J. Dermaut)

30 Nutritioneel varkens/pluimvee: Erwt en Veldboon versus soja CVB (g/kg) RE dvlys dvmet dvm+c veldboon (witbloeiend) erwt sojaschroot HP (RC<45g/kg,RE<480g/kg) sojaschroot RC 50-70g/kg, RE<450g/kg sojaboon verhit lupinen RE<335g/kg lupinen RE>335g/kg Op aminozuurniveau : superioriteit soja

31 Knelpunten veldboon/erwt Veredeling veldboon en erwt : geen prioriteit grote zaadbedrijven Prijsvorming onvoldoende waardoor vaak te laag versus saldo granen Veldbonen : rassen te hoog 1000kgwicht waardoor zaadkost te hoog, 2013 voorjaarszaai Proefhoeve Bottelare : 371 tot 432 kg/ha of 438 tot 510 euro/ha (! mondeling verkeerd bedrag vermeld op presentatie ) Opbrengst minder zeker dan granen Landbouwers : te weinig interesse in voordelen meer vruchtwisseling Nutritioneel inferieur versus soja Onvoldoende stimuli in huidig beleid zowel naar landbouwers als zaadsector

32 3.Soja heeft dé hoogste voedingswaarde

33 Europese sojateelt? ha (data: Eurostat), mainly in Italy (33%) (>3ton/ha), Romania (18%), Croatia (14%), Austria, Hungary and France (all 9%) Duitsland, Zwits.,Oostenr. 4-5 ton mogelijk als water niet limiterend is! Soja verwerkend industrie is aanwezig (o.a.eip focus group on protein crops,2013)

34 Soja telen? Eerst onderzoek! Nieuwe interesse onderzoek rond soja in Vlaanderen IWT-LA-traject: Introductie van sojateelt in Vlaanderen Sofie Goormachtigh Joke Pannecoucque Johan Van Waes ( ) Screening beschikbaar genetisch materiaal (ILVO Plant)

35 Enkele cijfers : nog te vroeg voor praktijk! IWT LA (Goormachtigh et al. 2013) : rassen EU rassenlijst - proefveldopbrengsten onder net 2012 : Merelbeke en Geel vochtgehalte % en opbrengst (kg/ha, 15% vocht ) 1297 kg tot 3794 kg/ha (oogst 20/09 en 10/10) 2013 : Merelbeke en Bassevelde vochtgehalte % en opbrengst (kg/ha, 15% vocht) 1887 tot 4104 kg/ha (oogst 8/10 en 18/10) Hogeschool Gent (Demoproject Prov O.Vl.) : opbrengst 2 ton/ha onder net proefveld (zaai 15/05-oogst 10/10) Let wel : proefveldopbrengsten (vollevelds reken % )

36 Hypothese : Kritische bedenkingen soja (1) ton sojameel import (BEMEFA) komt overeen met ton soja (79% sojameel in soja) Stel opbrengst van 4 ton/ha (als rendabel niveau geacht) : ha nodig (16% totale areaal cultuurgrond België en 35% totale cultuurgrond in Vlaanderen) : realistisch????? En wat met ecologische voetafdruk (Feedprint) versus import efficiëntieverhaal? ---LIFE CYCLE ANALYSIS Op dit moment : afgezien van wildschade (oppervlaktefenomeen?) fytopathologisch eenvoudig verhaal.wat bij toenemende oppervlakte? Meer eiwitgewassen = minder energiegewassen.?import?

37 Kritische bedenkingen soja (2) Teelt : samenwerking veehouder/akkerbouwer Persoonlijke mening : Eiwitgewassen (soja?) telen : moet bekeken worden in Europees perspectief, op Belgisch laat staan Vlaams niveau weinig realistisch gezien efficiëntie verhaal huidig gebeuren Persoonlijke mening :eiwitgewassen eerder voor de rundveehouderij (grondgebondenheid meer een gegeven)

38 Besluiten Minder importafhankelijkheid is wenselijk Teelt vlinderbloemigen : kan bijdragen tot meer duurzame landbouw Veldbonen en erwten hebben potentieel Soja : nog te vroeg voor de praktijk Eiwitgewassen : kan slechts indien steun vanuit beleid én bedrijfsleven Maar! Niet los zien van andere tendensen en LCA-studies of feedprint eens bepalen en evalueren gezien efficiëntieverhaal!