Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving?

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving?"

Benjamin Kuipersё
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Wat doen zelfhulp en vroeghulp aan verslaving? Dag van de verslaving 12 oktober 2007 Gerard M. Schippers Academisch Medisch Centrum Universiteit van Amsterdam

2 Tijdschrift sinds 2005 Bohn Stafleu Van Loghum

3 Biopsychosociale aandoening

4 Verslaving een ernstige ziekte Chronisch Complex multicausaal Geen genezing volgt doktersadvies niet op Behandeling heeft korte termijneffecten veel terugval Vergelijkbaar met Hypertensie Diabetes Asthma

niet op Behandeling heeft korte termijneffecten

5 Beloop van alcohol- en drugsverslaving Gemiddeld 7-10 jaar voor mensen in behandeling komen Grote mate van terugval bij behandelden (>50%) Hulpzoekende alcoholisten: 35-55% chronisch Er is veel oversterfte Na 4 jaar abstinentie kan 25% sociaal drinken Vrouwen hebben iets gunstiger beloop Schippers, G.M. & Broekman, T.G. (2006). The course of Alcohol dependence; the Course of Drug Dependence. The State of the Art. Den Haag: ZonMw.

abstinentie kan 25% sociaal drinken Vrouwen hebben iets gunstiger beloop Schippers, G.M. & Broekman, T.G. (2006).

6 Toch enige relativering nodig

7 Alcoholgebruik in Nederland 85% van de volwassen bevolking drinkt alcohol (CBS, 2003) We drinken gemiddeld 8 liter pure alcohol per persoon (World drink trends) 10% van de volwassen bevolking is probleemdrinker 14,2% is zware drinker (van Dijck en Knibbe, 2005) 3,7% van de volwassen bevolking is alcoholafhankelijk en ca 10% alcoholmisbruik (NEMESIS, 1997)

volwassen bevolking is probleemdrinker 14,2% is zware drinker (van Dijck en Knibbe, 2005)

8 Herstel van verslaving in de algemene bevolking NEMESIS is grote (n=7076) representatieve studie in algemene bevolking met 1 en 3 jaar follow-up. DSM-IV misbruik and ICD-10 schadelijk gebruik hebben een gunstig verloop van tussen 81 and 89% na 1 jaar follow-up en tussen 85 and 92% na 3 jaar GEEN misbruik. Afhankelijkheid volgens DSM-IV en ICD-10 had een iets minder gunstig verloop: 67 a 67% was na 1 en 69 a 74% na 3 jaar NIET meer afhankelijk. Degene die hersteld waren na 1 jaar kenden terugval in 0-14% bij afhankelijken en 4-12% voor misbruik. De Bruijn, Van den Brink, De Graaf, & Volleberg (2005). The three year course of alcohol use disorders in the general population. Addiction.

Afhankelijkheid volgens DSM-IV en ICD-10 had een iets minder gunstig verloop: 67 a 67% was na 1 en 69 a 74% na 3 jaar NIET meer afhankelijk.

9 Conclusie Verslaving geneest bij een belangrijk deel van de populatie Te weinig onderscheid tussen algemene bevolking (spontaan herstel (ca 80%) en in de zorg aangeboden gevallen chronisch (ca 50%) en geneesbaar (ca 50%), met bijdrage van de zorg zelf hooguit 15-20%. Model nodig voor verspreiding in de bevolking

de zorg aangeboden gevallen chronisch (ca 50%) en geneesbaar (ca 50%), met

10 Model over het voorkomen en behandelen van alcoholproblemen algemene geen problemen probleem drinkers afhankelijken chronici bevolking preventie vroegsignalering behandeling nazorg zorg

11 Model over het voorkomen en behandelen van alcoholproblemen algemene geen problemen probleem drinkers afhankelijken chronici bevolking preventie vroegsignalering behandeling nazorg zorg

12 Zelfhelpbeweging Lange traditie Onafhankelijk en autonoom Krachtige hulp voor degenen die aanvaarden Bij uitstek (ook) geschikt als nazorg na behandeling Geen kosten geen bijwerkingen Gebaseerd op gelijkwaardige sociale steun Jezelf helpen door elkaar te helpen

geschikt als nazorg na behandeling Geen kosten geen bijwerkingen

13 Zelfhelpbeweging Vanwege het belang van hulp aan elkaar en vanwege verwarring met zelfhelp als hulp zonder anderen (denk aan bibliotherapie en internetbehandeling), andere term dan zelfhelp of zelfhulp misschien beter geschikt? Wederhelp?

(denk aan bibliotherapie en internetbehandeling), andere

14 Onderzoek naar zelfhelp Kwalitatief onderzoek naar processen: sociale ondersteuning, identificatie, ritualisering en sociale vergelijking Evaluatief onderzoek, meest naar 12 stappen benadering (AA) De vraag naar effectiviteit moeilijk te beantwoorden is misschien ook niet zo nodig. Onderscheid maken naar geprofessionaliseerde 12-stappen en de AA (en andere wederhelpgroepen)

stappen benadering (AA) De vraag naar effectiviteit moeilijk te beantwoorden is misschien ook

15 Onderzoek Behandeling op basis van 12 stappen benadering niet minder, maar ook niet meer effect te hebben dan andere 12-Step residential treatment confers no added benefit compared with other forms of treatment and is less cost-effective than outpatient treatment. (Level of evidence: IA). (Heather, NHS, 2006) Deelname aan zelfhelpgroepen heeft toegevoegde waarde

compared with other forms of treatment and is less cost-effective than outpatient

16 Stimuleren van wederhulp en vroeghulp Vanwege het belang dient de verslavingszorg de deelname krachtig te stimuleren. Vandaar het informatie- en ontwikkelingscentrum zelfhulpgroepen en verslavingen gevestigd bij het Trimbos-instituut

17 Partnership Vroegsignalering Alcoholproblemen

18 Alcohol in de Preventienota Speerpunten Kiezen voor Gezond Leven Roken Schadelijk alcoholgebruik Overgewicht (bewegen en voeding) Diabetes Depressie Schadelijk alcoholgebruik: - het gebruik van alcohol bij jongeren onder de 16 jaar terugbrengen naar het niveau van 1992; - minder volwassen probleemdrinkers: van 10,3 procent nu naar 7,5 procent in 2010.

alcoholgebruik: - het gebruik van alcohol bij jongeren onder de 16 jaar terugbrengen

19 De partners NIGZ NHG CBO Kwazo-UMCN (WOK) Trimbos-instituut Het Ministerie van VWS

20 Doelstellingen PVA 1 Het identificeren van tekortkomingen en problemen bij de implementatie van vroegsignalering en kortdurende interventies voor probleemdrinkers

21 Doelstellingen PVA 2 Het verbeteren van de beschikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit van vroegsignalering en kortdurende interventies voor probleemdrinkers binnen de totale zorgketen. Speciale aandacht voor: Preventie Stepped care E-health toepassingsmogelijkheden

22 Doelstellingen PVA 3 Het vergroten van de betrokkenheid van de gezondheidszorg bij de uitvoering van vroegsignalering en kortdurende interventies.

23 Doelstellingen PVA 4 Het leveren van een bijdrage aan de beleidsdoelstelling van het Ministerie van VWS om het aantal probleemdrinkers onder de volwassen bevolking te verminderen.

24 Hulp bij schadelijk alcoholgebruik Ongeveer 3% zoekt hulp (vooral afhankelijken) In huisartsenpraktijk wordt 10 à 30% van de probleemdrinkers herkend, een klein deel wordt behandeld of doorverwezen Ziekenhuizen en eerste hulpafdelingen bieden geen hulp Geen cijfers over hulp in GGZ en thuiszorg

25 Wat kunnen we doen voor probleemdrinkers? Vroegsignalering B.v. in de huisartsenpraktijk, GGZ, ziekenhuizen of zelfscreening Kortdurende interventies Motiverend adviesgesprek (5 à 10 minuten) Kortdurende interventie (1 tot max. 4 sessies) Zelfhulp (via internet) Leefstijltrainingen: Intensieve interventie (tenminste 4 * 10 minuten vervolgcontacten) niet door de arts, maar door praktijkondersteuner, of door maatschappellijk werkers of verpleegkundigen op de de afdeling

26 Waarom kortdurende interventies? Effectieve methodiek (o.a. Cuijpers et al., 2005) Kosteneffectieve methodiek (Anderson, et al., 2005) Breed in te zetten in de gezondheidszorg, o.a. in de eerste lijn (huisartsen) en de tweede lijn.

27 Redenen voor minimaal bereik schadelijke alcoholgebruikers Drinker in het begin weinig bewust van problemen Drinkers zijn nauwelijks gemotiveerd voor behandeling Taboe op problemen met alcohol Hoge drempel om hulp te zoeken in reguliere zorg Huisarts en andere zorgverleners herkennen probleemdrinkers slecht

28 Vijf PVA projecten 1. Lokale aanpak vroegsignalering alcoholproblemen 2. Basisprogramma preventie verslavingszorg 3. Consultatieprojecten in de eerste lijn 4. Implementatie Multidisciplinaire Richtlijn Alcoholafhankelijkheid 5. Implementatie NHG-Standaard Problematisch alcoholgebruik

29 Conclusie Zowel zelfhulp (wederhulp) als vroegsignalering verdienen krachtige ondersteuning omdat ze werkelijk bijdragen aan terugdringen alcoholleed in Nederland.

Vergelijkbare documenten

Ondersteuning van huisartsen en ziekenhuizen bij vroegsignalering en kortdurende interventies door de verslavingszorg- en GGZ-instellingen

Ondersteuning van huisartsen en ziekenhuizen bij vroegsignalering en kortdurende interventies door de verslavingszorg- en GGZ-instellingen Drs. Myrna Keurhorst Drs. Ellen Keizer Drs. Juliette Cruijsberg