Borstkanker en nachtwerk:nightingale Studie
|
|
- Fenna Thys
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Borstkanker en nachtwerk:nightingale Studie Nachtcongres NVKVV 21 maart 2013 Pia Cox Nightingale studie:wat? Onderzoek naar de invloed van blootstellingen tijdens het werk en in de leefomgeving op de gezondheid van (voormalig) verpleegkundigen. twee hoofdthema s: 1. Het mogelijke verband tussen nachtwerk en borstkanker 2. Onderzoek naar leefomgeving en gezondheidsproblemen 1
2 Nightingale studie:wie? uitgevoerd door het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) in Amsterdam en het Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit Utrecht. Ondersteund door de overkoepelende beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) Nightingale Studie:hoe? diverse beroepsmatige blootstellingen bij (voormalig) verpleegkundigen tegelijk onderzoeken:samen kunnen ze namelijk een andere invloed hebben dan ieder apart. rekening met allerlei factoren in de privésituatie, zoals leefomgeving, gezinssituatie, leefstijl en gezondheid, die een eventueel gevonden verband mogelijk zouden kunnen verklaren. 2
3 Nightingale studie: waarom? Veel onderzoek onder VPK: over het uitvoeren van hun werk, de regelgeving daarbij en patiëntveiligheid. De Nightingale Studie richt zich op de gezondheid van vrouwelijke verpleegkundigen én voormalig verpleegkundigen zelf. Onderzochte ziekten en gezondheidsproblemen:vb. kanker, hart- en vaatziekten en neurologische aandoeningen. werkgerelateerde blootstellingen:vb. nachtwerk en werken met bepaalde medicijnen of apparatuur (bijv. cytostatica, MRI of Röntgen apparatuur). blootstellingen in de leefomgeving:vb. leefstijl, kwaliteit van de woonomgeving en het gebruik van communicatiemiddelen (zoals mobiele telefoons). The lady with the lamp 3
4 eerbetoon aan de visionaire grondlegster van de verpleegkunde: Florence Nightingale ( ). the lady with the lamp. Het logo verbeeldt verder de helderheid (het licht) dat dit onderzoek hopelijk zal verschaffen over de verpleegkundigen (silhouet) die 's nachts (de schaduw) aan het werk zijn. De kleur rood verwijst naar het Rode Kruis waar Florence Nightingale ook de basisprincipes voor heeft gelegd. Nightingale studie: Hoe, wanneer en bij wie is het onderzoek uitgevoerd? najaar van 2011 vrouwen tussen de 18 en 65 jaar Geregistreerde VPK deelnemersverklaring en vragenlijst op internet deelname gesloten op 1 februari vrouwen 4
5 prospectief cohort onderzoek na toestemming, zullen deelnemers ( het cohort ) in de toekomst worden gevolgd via koppelingen met een aantal landelijke ziekteregistraties. nagaan of op lange termijn bepaalde ziektes en gezondheidsproblemen na blootstellingen in de werk- en leefomgeving vaker voorkomen Eventueel mogelijk om aanvullende informatie van deelnemers verzamelen via een additionele vragenlijst(bv uitvragen van details over het werken met cytostatica) Ook keuze om mee te doen aan een deelonderzoek naar de effecten van enerzijds genetische gevoeligheid en anderzijds mobiele telefoon gebruik (ongeveer helft) Eerste koppeling 2016 planning Ondertussen controle van bestanden en gegevens Kwaliteitscontroles Voorbereiden vervolgonderzoeken Ethische commissie toelating 25 jaar 5
6 Nachtwerk en borstkanker Mogelijke rol door verstoring dag-nacht ritme? Aanwijzingen vooral bij onderzoek op dieren(muizen/ratten) Studies bij mensen:beperkingen! Daarom Nightingale studie 2009 media aandacht Oproep FNV najaar 2009:vrouwen met borstkanker met nachtwerk in laatste 10 jaar Denemarken:schadevergoeding 10 VPK Recent rapport IARC Lyon: shiftwerk waarschijnlijk carcinogeen 6
7 IARC Classification:2A(2010) Group 1: carcinogenic in humans Group 2A: probably carcinogenic in Humans Group 2B: possibly carcinogenic in Humans Group 3: Not classifiable, generally inadequate evidence in humans and limited or inadequate in animals Group 4: Evidence of a lack of carcinogenity in both humans and animals This volume of the IARC Monographs provides evaluations of the carcinogenicity of shiftwork, painting and firefighting. Shiftwork is estimated to involve about 15-20% of the total working population. It is most prevalent among workers in the health care, transportation, communication, leisure and hospitality sectors. Shiftwork involving work at night is the most disruptive for the circadian clock. 7
8 Beperkingen epidemiologische bewijzen Inconsistente definitie van shiftwerk Beperkt aantal studies Potentieel ongecontroleerde confounding factoren bij reproductieve factoren en kosmische straling Op basis van huidige onderzoeken:geen bewijzen causale relatie ontwikkeling borstkanker en langdurig nachtelijk werken Projectleider nightingale studie pleitte reeds voor aanvullend onafhankelijk onderzoek bij mensen is nog maar weinig goed gecontroleerd prospectief onderzoek gedaan. 8
9 Nurses Health Study eerste prospectieve en dus goede studie: USA, VPK premenopauzale vrouwen, na 20 jaar nachtwerken:79 procent verhoogde kans op borstkanker (publicatie 2001). Maar: De risicoschatting was gebaseerd op 15 gevallen met borstkanker, dus erg onnauwkeurig. Postmenopausaal: na 30 jaar nachtwerken: 36% verhoogd risico (publicatie 2006) Kortere periodes (<30 jaar): geen risicoverhoging Beperkingen Nurses Health Study enkel roterend/wisselend nachtwerk en dagwerk. Permanente nachtwerkers: geclassificeerd als niet-nachtwerkers. Maar juist een interessante groep omdat zij mogelijk heel goed tegen het s nachts werken kunnen en daarom mogelijk een ander risicoprofiel. minder dan 3 nachten per maand :geclassificeerd als niet-nachtwerker terwijl een kleiner aantal nachten over een lange periode mogelijk net zo of anders verstorend is. 9
10 Laatste studies Frankrijk (Menegaux et al. 2012) Denemarken (Hansen & Lassen, 2012) China (Pronk et al. 2010) Frankrijk (Menegaux et al. 2012) 1232 vrouwen met borstkanker 1317 vrouwen zonder borstkanker vrouwen die langer dan 4,5 jaar minder dan 3 nachten per week nachtwerk hadden gedaan: 1.4 x verhoogde kans op borstkanker 10
11 Denemarken (Hansen & Lassen, 2012) 218 vrouwen met borstkanker versus 899 gezonde vrouwen ( vrouwelijke militairen). 2x verhoogde risico op borstkanker voor vrouwen die tenminste 15 jaar en 3 of meer nachten per week nachtwerk hadden gedaan >4,5 versus >15 jaar <3 nachten/week versus juist >3 nachten per week) Retrospectief onderzoek, dus: vraag naar informatie over het nachtwerk bij patiënten (die de ziekte dus al hebben) en controles (die afgezien van de ziekte volledig vergelijkbaar moeten zijn met de patiënten). 11
12 Nadelen retrospectief onderzoek 1. Iemand die de ziekte heeft kan het nachtwerk anders rapporteren dan iemand die de ziekte niet heeft. 2. Controle groep is niet altijd vergelijkbaar met de patiënten groep (bv. minder vaak buitenshuis werkzaam, meer kinderen). Kans op vertekende resulaten. Prospectief onderzoek volgt deelnmers voor de ziekte zich ontwikkelt. China (Pronk et al. 2010) Prospectief onderzoek 2010 geen verband tussen nachtwerk en borstkanker in een groep van vrouwen. 12
13 Onwaarschijnlijk dat elke vorm van nachtwerk verband houdt met borstkanker. Eerst zal duidelijk moeten worden óf er echt een verband met borstkanker bestaat, en zo ja, welk type nachtwerk daar verantwoordelijk voor is. Op basis hiervan : bekijken of verandering in de roostering wel of niet nodig is. Risicofactoren? Nog veel onduidelijkheid Veel studies weinig gecorrigeerd voor alle andere bekende risicofactoren voor borstkanker Ook nood aan uitsluiten dat vrouwen die het nachtwerken langdurig volhouden / verkiezen, een verhoogd borstkankerrisico hebben om andere redenen, bijvoorbeeld doordat hun biologische klok, hun preferentiële dag / nacht ritme, afwijkt van de groep die geen nachtdiensten draait. 13
14 Biologisch mechanisme? verstoring van het dag-nacht ritme en daarmee een verstoorde productie van het hormoon melatonine dat betrokken is bij de werking van de biologische klok en het slaapwaakpatroon Nightingale Studie: onderzoek naar mogelijke biologische werkingsmechanismen,bv genetische gevoeligheid voor een verstoring van het dag-nacht ritme Besluit Dus: nood aan een goed gecontroleerde prospectieve studie Hoop op eenduidig antwoord over causale relatie belangrijk dat andere factoren die gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken worden uitgesloten Daarom: informatie over andere beroepsmatige blootstellingen en factoren in de leefomgeving en leefstijl 14
15 Nightshift work and risk of ovarian cancer Occupational and Environmental Medicine Occup Environ Med 2013;70: Fred Hutchinson Cancer Research Center in Seattle, Washington Volgens onderzoeker:vergelijkbaar risico met borstkanker local population-based cancer registry ( part of the Surveillance Epidemiology and End Results (SEER) Program) 1101 women with advanced epithelial ovarian cancer, 389 with borderline disease, and 1832 without ovarian cancer (control group). 35 to 74 years of age Nightshifts:26.6% of the women with invasive cancer,32.4% of those with borderline disease,22.5% of those in the control group the median duration of nightshift work was 2.7 to 3.5 years healthcare, food preparation and service, and office and admin support 15
16 working nights is associated with an increased risk for both invasive ovarian cancer (odds ratio [OR], 1.24, 95% confidence interval [CI], ) and borderline disease (OR, 1.48; 95% CI, ). The increased risk was restricted to women 50 years and older, and to serous and mucinous tumor histologies Larks and owls Women who preferred mornings ("larks") were at higher risk than those who preferred evenings and nighttime ("owls"), but this differential effect was not statistically significant. Larks and owls experience more stress and strain when working outside their preferred time windows of activity.?aanpassing nodig aan chronotype? 16
17 Dank u voor uw aandacht! 17
Nachtdienst en Borstkanker: wat is er van aan? Pia Cox
Nachtdienst en Borstkanker: wat is er van aan? Pia Cox Oostende, 26 maart 2009 2 Meldpunt Nederland FNV januari 2009 Leden met borstkanker en 10 jaar of langer nachtwerk Op basis van ontwikkelingen in
Nadere informatieN ightin g ale N ieu w s
N ightin g ale N ieu w s Nieuwsbrief nr. 2 - december 2016 Inhoud Dit is de tweede nieuwsbrief over de Nightingale Studie: het onderzoek naar de invloed van blootstellingen tijdens het werk en in de leefomgeving
Nadere informatieNightingale Nieuws. Welkom. Inhoud. Wat is de Nightingale Studie? Website vernieuwd! Nieuwsbrief nr. 1, juli 2012. www.nightingale-studie.
Nieuwsbrief nr. 1, juli 2012 Inhoud Welkom 1 Het onderzoeksteam stelt zich voor De Nightingale Studie in het nieuws Resultaten tot nu toe 3 Het verwerken van de gegevens Toekomstplannen 4 Veelgestelde
Nadere informatieNachtwerk en borstkanker: een causaal verband?
Nachtwerk en borstkanker: een causaal verband? Dr.ir. A. Pijpe Afd. Psychosociaal onderzoek en Epidemiologie Heijermanslezing Kanker en Werk 14 juni 2013 Soorten kanker in verband gebracht met ploegendienst
Nadere informatieNachtwerk na borstkanker: verstandig of niet?
REVIEW Nachtwerk na borstkanker: verstandig of niet? Evidence over nachtwerk en de kans op (terugkeer van) borstkanker Anouk Pijpe, Matti Rookus, David Bruinvels Dr. ir. A. Pijpe is epidemioloog bij het
Nadere informatieGezondheidsrisico s door nachtwerk. Nr. 2017/17. Samenvatting
Gezondheidsrisico s door nachtwerk Nr. 2017/17 Samenvatting Gezondheidsrisico s door nachtwerk pagina 2 van 5 Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid brengt de hiertoe ingestelde
Nadere informatieKanker door het werk? PIM workshops 2010
Kanker door het werk? PIM workshops 2010 Gert van der Laan, klinisch arbeidsgeneeskundige Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Kanker door het werk Herkennen: Kenmerken beroepskanker
Nadere informatieNachtwerk en gezondheid Prof dr ir Tjabe Smid, Prof. dr. Carel Hulshof
Nachtwerk en gezondheid Prof dr ir Tjabe Smid, Prof. dr. Carel Hulshof Tjabe Smid disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring en
Nadere informatieUniversity of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda
University of Groningen Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieNachtwerk en Gezondheidseffecten Een literatuur update
Nachtwerk en Gezondheidseffecten Een literatuur update RIVM rapport 340001002/2011 W. Rodenburg K.C.G. Van Dycke P.E.D. Eysink J.G.C. van Amsterdam K.I. Proper H. van Steeg Nachtwerk en Gezondheidseffecten
Nadere informatie17/04/2013. 1. Epidemiologische studies. Children should not be treated as miniature men and women Abraham Jacobi
Aanpak en interpretatie van een epidemiologische studie Aanpak en interpretatie van een epidemiologische studie Katia Verhamme, MD, PhD Epidemioloog OLV Ziekenhuis-Aalst Erasmus MC Rotterdam 20 april 2013
Nadere informatieDeterminanten en Barrières van Seksuele Patiëntenvoorlichting. aan Kankerpatiënten door Oncologieverpleegkundigen
Determinanten en Barrières van Seksuele Patiëntenvoorlichting aan Kankerpatiënten door Oncologieverpleegkundigen Determinants and Barriers of Providing Sexual Health Care to Cancer Patients by Oncology
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatieDOORFEESTEN TOT IN DE LATE UURTJES? Relatie tussen onregelmatige werktijden/nachtarbeid en leeftijd Hardy van de Ven, Noortje Wiezer
DOORFEESTEN TOT IN DE LATE UURTJES? Relatie tussen onregelmatige werktijden/nachtarbeid en leeftijd Hardy van de Ven, Noortje Wiezer IEDEREEN MOET LANGER DOOR 2 Doorfeesten tot in de late uurtjes? OOK
Nadere informatieDifferences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children
1 Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working mothers with spouse and young children Verschil in stress en stressreactiviteit tussen hoogopgeleide thuisblijf-
Nadere informatieVragen en antwoorden nachtdiensten en borstkanker
Vragen en antwoorden nachtdiensten en borstkanker Dat nachtdienst draaien risico s geeft voor de gezondheid, daarvoor waren toch al aanwijzingen? Daar bestaan inderdaad al langer aanwijzingen voor. Maar
Nadere informatie2016_1. Studie design - Patiënt-controle of cohort: wanneer doe ik wat, hoe kies ik en waar moet ik aan denken
Tele-ARENA (Telefonisch Aangenaam Refereren En Netwerken AMPHI) 2016_1. Studie design - Patiënt-controle of cohort: wanneer doe ik wat, hoe kies ik en waar moet ik aan denken Host: Ellen van Jaarsveld
Nadere informatieBISEKSUALITEIT: DE ONZICHTBARE SOCIALE IDENTITEIT. Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen
Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen Bisexuality: the Invisible Social Identity with Visible Health Consequences Maria Verbeek Eerste begeleidster: dr. N.
Nadere informatieNachtwerk en gezondheid. Prof dr ir Tjabe Smid
Nachtwerk en gezondheid Prof dr ir Tjabe Smid Wat is nachtwerk? Gezondheidsraad: Werk dat wordt verricht op tijden waardoor verstoring van het dag-nachtritme kan optreden (incl. langere diensten die voor
Nadere informatieFact sheet Borstkanker en Nachtdienst: Een hulpmiddel voor de bedrijfsarts bij advisering en counseling T.M. Pal 1
Fact sheet Borstkanker en Nachtdienst: Een hulpmiddel voor de bedrijfsarts bij advisering en counseling T.M. Pal 1 Inleiding De afgelopen weken is er de nodige publiciteit geweest over de relatie tussen
Nadere informatieRunning Head: SMARTPHONE>ACTIVITEITEN>DETACHMENT>HERSTEL
De Impact van Smartphone Gebruik na het Werk op Herstelactiviteiten en Ervaren Herstel en de rol van Psychologisch Detachment als Mediator M. Feenstra Open Universiteit Naam student: M. Feenstra Studentnummer:
Nadere informatiePloegendienst en borstkanker
Ploegendienst en borstkanker Rol en visie van het NCvB. Contact Groep Chemie 12 november 2009 Teake Pal, Teus Brand Coronel Instituut, Academisch Medisch Centrum Amsterdam Veel vragen aan het NCvB naar
Nadere informatieInvloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur
Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen
Nadere informatieThe relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope
The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-
Nadere informatieTo screen or not to screen:
75 + : To screen or not to screen: that s the question Flora E van Leeuwen Netherlands Cancer Institute Introductie screening: altijd een afweging VOORDELEN Lagere sterfte Gewonnen levensjaren Betere kwaliteit
Nadere informatieHardell: mobiel bellen en hersentumoren aan de belzijde
Hardell: mobiel bellen en hersentumoren aan de belzijde Kennisbericht over een publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift: Hardell L, Carlberg M, Söderqvist F, Hansson Mild K, Meta-analysis of long-term
Nadere informatieBevorderen van terugkeer naar werk van kankerpatiënten Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek
Bevorderen van terugkeer naar werk van kankerpatiënten Gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek Sietske Tamminga Angela de Boer Jos Verbeek Monique Frings-Dresen Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid
Nadere informatieGeslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive
1 Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive Femke Boom Open Universiteit Naam student: Femke Boom Studentnummer: 850762029 Cursusnaam: Empirisch afstudeeronderzoek:
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofd- stuk 4
S a m e n vat t i n g Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar de relatie tussen betapapillomavirussen (betapv) en het cutane plaveiselcelcarcinoom (PCC) en diens voorloper actinische keratose (AK).
Nadere informatiede Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag
Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 10 juli 2009 Ons kenmerk P/2009010971
Nadere informatieDe Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim
De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:
Nadere informatieDGBK/RvIG Rijksdienst voor Identiteitsgegevens. Datum 17 december Kenmerk
DGBK/RvIG Rijksdienst voor Identiteitsgegevens In het verzoek van 2 oktober 2015, 2015-0000624771, heeft de Stichting Het Nederlands Kankerinstituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis verzocht om autorisatie
Nadere informatieUnderstanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas
University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version
Nadere informatie(Hoofdstuk 1) Hoofdstuk 2
SAMENVATTING Een groot aantal mensen heeft te maken met onregelmatige werktijden. De 24-uurs economie en de toenemende internationale betrekkingen hebben er mede voor gezorgd dat nog maar 25% van de werkende
Nadere informatieDirect-to-consumer testing: Van autonomie naar keurmerk
Direct-to-consumer testing: Van autonomie naar keurmerk Utrecht NACGG 20 november 2009 Martina Cornel Hoogleraar Community Genetics & Public Health Genomics Quality of Care EMGO Institute for Health and
Nadere informatieNachtwerk en borstkanker: een oorzakelijk verband?
Nachtwerk en borstkanker: een oorzakelijk verband? Gezondheidsraad Health Council of the Netherlands Voorzitter Aan de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Onderwerp : Aanbieding advies
Nadere informatieRecente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek
Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht j.j.m.vandelden@umcutrecht.nl Inleiding Medisch-wetenschappelijk
Nadere informatieTerugvalpreventie bij anorexia nervosa
Terugvalpreventie bij anorexia nervosa Tamara Berends, Verpleegkundig Specialist GGZ Altrecht Eetstoornissen Rintveld Lectoraat Zorg & Innovatie in de Psychiatrie Utrecht Research Group Eating disorders
Nadere informatieCommon Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016
Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences
Nadere informatieEffecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en
Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers
Nadere informatieHet verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij
Het verband tussen alledaagse stress en negatief affect bij mensen met een depressie en de rol van zelfwaardering daarbij Een vergelijking van een depressieve en een niet-depressieve groep met Experience-Sampling-Method
Nadere informatieWerk in balans. verloop bij verzorgenden en verpleegkundigen. Work in balance. turnover of nurses and health-care workers.
Werk in balans Een onderzoek naar de invloed van werktijden op werkthuisinterferentie en de gevolgen daarvan voor burnout en verloop bij verzorgenden en verpleegkundigen. Work in balance A study of the
Nadere informatieHet ontwikkelen en valideren van een vragenlijst
Het ontwikkelen en valideren van een vragenlijst een praktijkvoorbeeld Dr. Marie Louise Luttik, Senior Onderzoeker Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek/Projectleider IWP Familiezorg, Hanzehogeschool Groningen
Nadere informatieMaster Thesis. Early Career Burnout Among Dutch Nurses: Comparing Theoretical Models. Using an Item Response Approach.
1 Master Thesis Early Career Burnout Among Dutch Nurses: Comparing Theoretical Models Using an Item Response Approach. Burnout onder Beginnende Nederlandse Verpleegkundigen: een Vergelijking van Theoretische
Nadere informatieDr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST
Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Het kan helpen om de feiten te kennen; (na)controles en meer Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële) belangenverstengeling
Nadere informatieDe geluidsomgeving in ziekenhuizen Invloed op patiënt & professional. Jikke Reinten MSc jikke.reinten@hu.nl 28/05/15
De geluidsomgeving in ziekenhuizen Invloed op patiënt & professional Jikke Reinten MSc jikke.reinten@hu.nl Gezondheid volgens de WHO: good health is a state of complete physical, social and mental well-being,
Nadere informatieSamenvatting. Preventieve maatregelen
Samenvatting In Nederland wordt regelmatig tijdens nachtelijke uren gewerkt. In totaal gaat het om zo n 16 procent van de beroepsbevolking. Nachtwerk wordt vooral verricht in de zorg, de horeca, de vervoerssector
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieIntercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit
1 Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 2 Structure of the presentation - What is intercultural mediation through the internet? - Why
Nadere informatieZwangerschap in de UMC-praktijk 1
Zwangerschap in de UMC-praktijk 6623 medewerkers 4476 vrouwen 300 zwangeren 74 consulten - zwangerschapsklachten Marieke Beelen, arbeidshygiënist LUMC Miriam van der Bij, arbeidshygiënist AMC Zwangerschap
Nadere informatieShift Your Work Naar duurzame arbeidsparticipatie
Shift Your Work Naar duurzame arbeidsparticipatie Hardy van de Ven Nascholingsdag bedrijfsen verzekeringsartsen 7-2-2013, De Lawei, Drachten Onderzoeksteam prof. dr. Jac J.L. van der Klink, prof. dr. Ute
Nadere informatieChemotherapie en stolling
Chemotherapie en stolling Therapie, preventie en risicofactoren Karen Geboes UZ Gent 4 december 2015 Avastin en longembolen: hoe behandelen en Avastin al dan niet verder? Chemotherapie en stolling: Therapie,
Nadere informatieHet Asterix project: methodologie van onderzoek bij zeldzame ziekten. Charlotte Gaasterland, Hanneke van der Lee PGO support meeting, 20 maart 2017
Het Asterix project: methodologie van onderzoek bij zeldzame ziekten Charlotte Gaasterland, Hanneke van der Lee PGO support meeting, 20 maart 2017 Er is veel vraag naar nieuwe medicijnen voor zeldzame
Nadere informatieAlcohol policy in Belgium: recent developments
1 Alcohol policy in Belgium: recent developments Kurt Doms, Head Drug Unit DG Health Care FPS Health, Food Chain Safety and Environment www.health.belgium.be/drugs Meeting Alcohol Policy Network 26th November
Nadere informatieLongkanker en beroep in Nederland
in Nederland De NederLandse Cohort Studie Preller, Dr.Ir. E.A. Achtergrond Incidentie kanker totaal: 34.000 (mannen) Schatting voor NL (FNV-rapport): werkgerelateerde kanker mortaliteit totaal 1700-3000
Nadere informatieVeel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed beke
107 Veel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed bekend. Onderzoek naar welke medicijnen gebruikt worden
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieWelke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met
Nadere informatieBeïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?
Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety
Nadere informatieSocio-economic situation of long-term flexworkers
Socio-economic situation of long-term flexworkers CBS Microdatagebruikersmiddag The Hague, 16 May 2013 Siemen van der Werff www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Discussion topics and conclusions
Nadere informatie10 e NKI AvL Mammasymposium
10 e NKI AvL Mammasymposium Een decennium lokalisatie van het niet palpabele mammacarcinoom M.T.F.D. Vrancken Peeters, Chirurg Netherlands Cancer Institute Antoni van Leeuwenhoek Hospital Amsterdam, The
Nadere informatieAcknowledgement. Acknowledgement
Acknowledgement Acknowledgement This study is part of TREND (Trauma RElated Neuronal Dysfunction), a Dutch Consortium that integrates research on epidemiology, assessment technology, pharmacotherapeutics,
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieDe causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie
Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal
Nadere informatieResultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht
Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht VGO studie Geen aanwijzingen voor meer ziekte door zoönoseverwekkers of
Nadere informatieDe Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work.
De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work Merijn Daerden Studentnummer: 850225144 Werkstuk: Empirisch afstudeeronderzoek:
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieMilieu als oorzaak van kanker
Prof. Dr. Luc Hens Vakgroep Menselijke Ecologie - Vrije Universiteit Brussel Laarbeeklaan 103-1090 Brussel Tel: 02/4774281 Fax: 02/4774964 E-mail: Human.ecologgy@vub.ac.be Homepage: http//www/vub.ac.be/meko
Nadere informatieFollow-up van volwassenen die als kind zijn behandeld voor kanker Web-based. based nazorgplan
Follow-up van volwassenen die als kind zijn behandeld voor kanker Web-based based nazorgplan Annette Berendsen, Dr. AJ. Berendsen, huisarts Afdeling Huisartsgeneeskunde UMCG 1 Follow-up van volwassenen
Nadere informatieINVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:
Nadere informatieBen ik Lid van de Groep? Ervaren inclusie als Moderator van de Relatie tussen Procedurele Rechtvaardigheid en Organizational Citizenship Behavior.
Ben ik Lid van de Groep? Ervaren inclusie als Moderator van de Relatie tussen Procedurele Rechtvaardigheid en Organizational Citizenship Behavior. Do I belong to the Group? Experienced Inclusion as a Moderator
Nadere informatieDe Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie
De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een Vergelijking met Rusten in Liggende Positie The Effectiveness of a Mindfulness-based Body Scan: a Comparison with Quiet Rest in the Supine
Nadere informatieAan de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
Aan de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Uw kenmerk : SAS/GDE/2007/046920 Ons kenmerk : I-784/EvR/iv/673-F1 Publicatienummer: 2007/24 Bijlagen : - Geachte minister, Op
Nadere informatieMODERN. Indoor Generation ZIJN WIJ DE INDOOR GENERATION? HOE ZIJN WE VAN OUTDOOR- NAAR INDOORSOORT GEGAAN IN SLECHTS EEN AANTAL JAAR?
ZIJN WIJ DE INDOOR GENERATION? HOE ZIJN WE VAN OUTDOOR- NAAR INDOORSOORT GEGAAN IN SLECHTS EEN AANTAL JAAR? WAT ZIJN DE FYSIOLOGISCHE EN PSYCHOLOGISCHE EFFECTEN OM BIJNA AL ONZE TIJD BINNEN GEBOUWEN EN
Nadere informatiePloegendienst en metabole risicofactoren Een literatuuroverzicht. RIVM briefrapport /2013 L.W.M. van Kerkhof et al.
Ploegendienst en metabole risicofactoren Een literatuuroverzicht RIVM briefrapport 110016001/2013 L.W.M. van Kerkhof et al. Ploegendienst en metabole risicofactoren Een literatuuroverzicht RIVM Briefrapport
Nadere informatieDe relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten
De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten The relationship between depression symptoms, anxiety symptoms,
Nadere informatieOLIJFdag 3 oktober 2015
OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening
Nadere informatieValue based healthcare door een quality improvement bril
Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really
Nadere informatieIntroduction Henk Schwietert
Introduction Henk Schwietert Evalan develops, markets and sells services that use remote monitoring and telemetry solutions. Our Company Evalan develops hard- and software to support these services: mobile
Nadere informatieKinderen met Internaliserende Problemen. The Effectiveness of Psychodynamic Play Group Therapy for Children. with Internalizing Problems.
Spelgroepbehandeling voor kinderen met internaliserende problemen De Effectiviteit van een Psychodynamische Spelgroepbehandeling bij Kinderen met Internaliserende Problemen. The Effectiveness of Psychodynamic
Nadere informatieKaraterisering van trends in blootstelling: cytostatica in Nederlandse ziekenhuizen als voorbeeld
Karaterisering van trends in blootstelling: cytostatica in Nederlandse ziekenhuizen als voorbeeld Kenniscentrum RIWE (Risk Assessment in the Work Environment) Tim Meijster Department of Food & Chemical
Nadere informatieSLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE. Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het
SLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het modererend effect van coping Cyberbullying: the implications
Nadere informatieSamenvat v t at in t g 129
129 Onderzoek naar handvoorkeur van de mens bestaat al eeuwen. Het is nog steeds niet precies bekend wat precies de oorzaak is van het gebruik van de linker dan wel de rechter hand. De krachtigste aanwijzingen
Nadere informatieDe Invloed van Werkeisen en Hulpbronnen op de. Psychische Vermoeidheid en het Plezier in het Werk bij Werknemers. and Work Satisfaction of Employees
De Invloed van Werkeisen en Hulpbronnen op de Psychische Vermoeidheid en het Plezier in het Werk bij Werknemers The Influence of Job Demands and Job Resources on Psychological Fatigue and Work Satisfaction
Nadere informatieEen gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan?
Een gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan? Olga Damman Allard van der Beek Danielle Timmermans -0- Department of Public and Occupational Health Quality of Care EMGO Institute for Health
Nadere informatieDe kunst van fouten maken
De kunst van fouten maken Programma De kunde van patiëntveiligheid Kick-off Inleiding patiëntveiligheid Pauze De kunst van het zien en leren van incidenten VIM Human Factor Engineering Video Inleiding
Nadere informatiepersonen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is
Veel Kleurig Gezond PARAMARIBO, 48.5 % 1 2 3 4 AMSTERDAM, 47.1 % 19% 14 % 45% 25% 28 % 52 % 11% 55.000 personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is 6 % 1 = onbekend; 2 = onbehandeld; 3
Nadere informatieEvaluatiestudie naar de Beweegprogramma s in Gezondheidscentrum. Gein, Determinanten van Beweeggedrag. Evaluation Study on Exercise Programs in
Evaluatiestudie naar de Beweegprogramma s in Gezondheidscentrum Gein, Determinanten van Beweeggedrag Evaluation Study on Exercise Programs in Healthcare Centre Gein, Determinants of Physical Activity Melie
Nadere informatieIdentification of senior at risk (ISAR)
Identification of senior at risk (ISAR) McCusker, J., Bellavance, F., Cardin, S., Trepanier, S., Verdon, J., and Ardman, O. (1999) "Detection of Older People at Increased Risk of Adverse Health Outcomes
Nadere informatieLeefstijl, ook het domein van de bedrijfsarts?
Leefstijl, ook het domein van de bedrijfsarts? Carel Hulshof AMC, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) Bevordering gezonde leefstijl,
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatieHuishoudinkomen, buurtinkomen en depressieve stoornis; de LifeLines studie
1 Huishoudinkomen, buurtinkomen en depressieve stoornis; de LifeLines studie Bart Klijs, Eva Kibele, Lea Ellwardt, Marij Zuidersma, Ronald Stolk, Inge Hutter, Rafael Wittek, Carlos Mendes de Leon, Nynke
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29317 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nes, Johanna Gerarda Hendrica van Title: Clinical aspects of endocrine therapy
Nadere informatieDEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren
DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren DE OREN EN DAARTUSSEN sluit je oren gepercipieerde veiligheid 3 INHOUD Wat kunnen we horen Wat
Nadere informatieWerkbaar werk in de bouwsector
Werkbaar werk in de bouwsector 25 oktober 2011 Lieven Eeckelaert PREVENT Inhoud Vergrijzing - Demografische wissel Gevolgen voor de maatschappij Gevolgen voor de arbeidsmarkt Gevolgen voor de bouwsector
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen De ontwikkeling van prikkelverwerking bij mensen met een Autisme Spectrum Stoornis en de invloed van hulp en begeleiding gedurende het leven. Fortuin, Marret; Landsman-Dijkstra,
Nadere informatiePositieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen
Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic
Nadere informatie