Programma Publiekssymposium 15 juni 2013

Transcriptie

1 Programma Publiekssymposium 15 juni 2013 Leiden University Centre for Linguistics Universiteit Leiden

2 Programma Publiekssymposium Prescriptivisme Wie is de baas over de taal? 15 juni 2013 Welkom bij ons publiekssymposium! Dit publiekssymposium wordt georganiseerd door het Leiden University Centre for Linguistics (LUCL). Het LUCL is één van de zeven instituten van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden. Het instituut omvat het taalkundig onderzoek en onderwijs binnen de universiteit, en is tevens verantwoordelijk voor het Academisch Talencentrum. Het LUCL heeft ongeveer 150 medewerkers. Conferentie Het publiekssymposium van het LUCL is een evenement dat ieder academisch jaar terugkeert, maar elk jaar wordt er gesproken over een ander thema. In ging het symposium over meertaligheid en in was het thema standaardtaal, dialect en accent. Dit jaar wordt het symposium gekoppeld aan een internationale conferentie (12-14 juni 2013) georganiseerd vanuit de Universiteit Leiden, waar het thema dan ook bij aansluit. De conferentie is getiteld: Prescriptivism and Tradition in Language en gaat over de normen en regelgeving rondom taal. Maar, wie maakt dan die regels? Daarover gaat dit symposium. Wie is de baas over de taal? Als taal normen en regels heeft, wie bepaalt die dan? En wie handhaaft de orde? En op welke manier? Wie is er, kortom, de baas over de taal? Is dat bijvoorbeeld de overheid, zijn het deskundigen, of wordt de norm helemaal democratisch bepaald. Voor het Nederlands blijken de meeste regels ("zeg niet 'hun hebben' maar 'zij hebben'", "'groter als' is fout, 'groter dan' is goed") in geen enkel officieel document te zijn vastgelegd. De Nederlandse Taalunie, het overheidsorgaan voor taalbeleid, heeft wel de spelling bij wet vastgelegd, maar niet de grammatica. Zou dat moeten veranderen? Zou iemand naar die regels willen luisteren? En hoe is dat in andere culturen georganiseerd? Borrel Na afloop van het symposium is er een borrel in de brasserie van het Academiegebouw. Hiervoor loopt u het gebouw uit en vanaf het binnenplaatsje meteen aan de overkant weer naar binnen. U bent van harte welkom om nog wat te komen drinken en na te praten over het symposium. Organisatie De organisatie van het symposium ligt dit jaar bij Marc van Oostendorp en Jaap de Jong, beiden verbonden aan de Universiteit Leiden.

3 Programma Datum: Zaterdag 15 juni 2013 Plaats: Klein Auditorium in het Academiegebouw van de Universiteit Leiden, Rapenburg 67-73, Leiden Organisatie: Marc van Oostendorp en Jaap de Jong Binnenloop met koffie en thee Welkom door Jaap de Jong Lezingen Geert Joris - Geen baas, wel dienstverlener en partner Jan Renkema - Het waarom van wegwijzers Joop van der Horst - Renaissance Ideeën Ilja Leonard Pfeijffer Koffiepauze in het Atrium Lezingen Ingrid Tieken-Boon van Ostade - Van wie is het Engels? Jeroen Wiedenhof - Gebruik de Taal van het Moederland Correct: Strijd voor Zuivere en Gezonde Taal! Debat en afsluiting, onder leiding van Marc van Oostendorp Borrel in de Brasserie

4 Geert Joris, algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie Geen baas, wel dienstverlener en partner De Taalunie steunt de taalgebruikers, want ze zijn haar opdrachtgevers. Mensen zijn vrij om op eigen wijze om te gaan met taal. Wel biedt de Taalunie hen steun door de normen toegankelijk en hanteerbaar te maken. Ze kiest daarbij niet zozeer voor normgeving van bovenaf, maar vooral voor normvorming van onderuit, en doet dat niet alleen maar samen met andere spelers. Geert Joris is in januari 2013 aangetreden als algemeen secretaris van de Nederlands Taalunie. De Taalunie is in 1990 opgericht om de ontwikkeling en het gebruik van het Nederlands te bevorderen. Zij doet onderzoek en geeft taaladviezen. Jan Renkema, auteur van onder meer de Schrijfwijzer Het waarom van wegwijzers De vraag Wie is de baas van onze taal? roept vaak een gezagsconflict op. We kunnen nog iets leren van de grote Leidse taalkundige Kruyskamp: Het gezag van een woordenboek is even groot als het gezag dat eraan wordt toegekend. Dan liever spreken over normen? Maar wat is het bestaansrecht van een norm? Mijn invalshoek is onzekerheid: de onzekere schrijver die zo gauw verdwaalt in het woud van regels, normen en conventies. Geen taalagenten maar wegwijzers. Jan Renkema is hoogleraar tekstkwaliteit aan de Universiteit van Tilburg. Hij schreef o.a. de Schrijfwijzer, een boek waarvan sinds 1979 bijna een half miljoen exemplaren zijn verkocht, en een Introduction to Discourse Studies, waarvan in 2014 een Chinese vertaling verschijnt Joop van der Horst, auteur van onder meer Het einde van de standaardtaal Renaissance ideeën Ideeën (idealen, normen, angsten) over taal zijn sterk cultuurgebonden. Onze ideeën zijn de ideeën van de Renaissance. Althans, dat was tot voor kort zo. Het is juist in de tweede helft 20 ste en begin 21 ste eeuw dat er een diepingrijpende verandering gaande is.

5 Joop van der Horst (1949), geboren in Leiden heeft lange jaren gewerkt aan de Universiteit van Amsterdam en is sinds 1995 verbonden aan de Universiteit van Leuven. Hij publiceerde onder meer Het einde van de standaardtaal: een wisseling van Europese taalcultuur. Ilja Leonard Pfeijffer, Nederlandse dichter Schrijver dichter etc. Oud-collega etc. Pentito. Ik heb mijn academische carrière moeten verraden voor hogere motieven. Proefschrift van meer dan 750 pagina's over 3 pagina's Grieks. Was ik dat? Ken ik die man die dat heeft gedaan? Wil ik die kennen? Intussen illegaal dichter/publicist. Woonachtig buiten het koninkrijk. De autoriteiten geven de details pas op de borrel vrij. PAUZE IN HET ATRIUM (BEGANE GROND) Ingrid Tieken-Boon van Ostade, hoogleraar taalkunde van het Engels Van wie is het Engels? Is beamer wel een Engels woord, en hoe zit dat met The bag is belonging to my sister? In de 18 de eeuw werden de regels voor het Engels gemaakt door de schrijvers van normatieve grammatica s, maar nu is Engels een wereldtaal. Bovendien lijken taalgebruikers zich niet veel van die taalregels aan te trekken. Dus van wie is het Engels eigenlijk? Ingrid Tieken-Boon van Ostade is hoogleraar sociohistorische taalkunde van het Engels. Zij houdt zich bezig (in onderwijs en onderzoek) met de laatste stadia van het Engelse standaardisatieproces, codificatie en prescriptie. Binnen het Leiden University Center for Linguistics leidt zij het NWO-project Bridging the Unbridgeable: Linguists, Prescriptivists and the General Public.

6 Jeroen Wiedenhof, universitair docent Chinese taalwetenschap Gebruik de Taal van het Moederland Correct: Strijd voor Zuivere en Gezonde Taal! Sinds de invoering van het eerste standaardschrift ter wereld heeft China een reputatie hoog te houden op het gebied van normen en waarden in taal en schrift. Hoe gaat dat twee millennia na dato? En vooral: hoe werkt het in de praktijk? Jeroen Wiedenhof is als taalkundige verbonden aan de Instituten voor Regiostudies (LIAS) en Taalwetenschap (LUCL) van de Universiteit Leiden. Naast zijn werk in de Chinese taalkunde doet hij ook onderzoek naar de oorsprong en de ontwikkeling van taal in de menselijke soort Debat tussen alle sprekers Stelling: zonder baas geen taal, onder leiding van Marc van Oostendorp AFSLUITING EN DAARNA BORREL IN DE BRASSERIE Organisatie Marc van Oostendorp Marc van Oostendorp is hoogleraar fonologische microvariatie in Leiden en onderzoeker aan het Meertens Instituut in Amsterdam. Hij heeft een website: Jaap de Jong Jaap de Jong is hoogleraar journalistiek en nieuwe media en docent/onderzoeker taalbeheersing van het Nederlands aan de Universiteit Leiden. Daarnaast is hij redacteur van Onze taal. Hij is co-auteur van o.a. Onze taal! Zestig jaar strijd en liefde voor het Nederlands en van Handboek stijl.