Wat onderscheidt ons, Tilburg University, van de andere Nederlandse universiteiten? Waar maken wij het verschil?

Transcriptie

1 Dames en Heren, Het zal u waarschijnlijk niet zijn ontgaan dat ons stelsel van hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek onderwerp is van maatschappelijk en (vooral ook) politiek debat. Er is al veel te doen geweest over de bezuinigingen in het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek en de voortdurend dalende bijdrage van de overheid per student en per onderzoeker. Daar ga ik hier niet verder op in. Mij gaat het vanmiddag meer ten principale over de positionering van universiteiten in Nederland. Ook daarover is het nodige te doen. Gesproken wordt over de noodzaak van differentiatie in het hoger onderwijs, dit in navolging van het rapport van de zogenoemde Commissie Veerman ( Differentiatie in drievoud getiteld). Universiteiten moeten zich volgens Cees Veerman c.s. - scherper profileren: ten opzichte van het hoger beroepsonderwijs, door de verscheidenheid van het aanbod van undergraduate en graduate onderwijs en ook op het niveau van de instelling als geheel. Geen universitaire eenheidsworst, maar juist meer smaken, variëteit. Dat is wat wordt bepleit. 1

2 We moeten derhalve kleur bekennen en laten zien waar we staan en waar we voor staan. Het leek mij goed om vanmiddag bij de opening van dit nieuwe academisch jaar ( ) enkele woorden te wijden aan de positionering van deze universiteit, van onze universiteit binnen dit (politieke) krachtenveld. Wat onderscheidt ons, Tilburg University, van de andere Nederlandse universiteiten? Waar maken wij het verschil? Om te beginnen is het goed om te zeggen dat deze universiteit al bij uitstek een gespecialiseerde universiteit is, volgens de periodieke ranking van Elsevier al jaren zelfs de beste gespecialiseerde universiteit in Nederland, op geruime afstand gevolgd door de universiteiten van Rotterdam en Maastricht. Zo is het naar het oordeel van hoogleraren (van andere universiteiten), want daar baseert de Elsevier dit oordeel op. Wij staan en gaan, dames en heren, onverkort voor kwaliteit van onderwijs en onderzoek in het domein van de mens- en maatschappijwetenschappen. Het gaat ons niet om meer programma s of meer studenten. We kiezen nadrukkelijk; wat we doen, doen we goed. We maken dat ook waar, zoals steevast blijkt uit allerlei rankings en visitaties op het vlak van onderwijs en onderzoek. Tilburg University staat, zo blijkt steeds weer, voor hoge kwaliteit in de domeinen van economie, bedrijfswetenschap, rechten, psychologie, sociologie, communicatiewetenschap, filosofie, 2

3 theologie en de dwarsverbanden tussen deze disciplines. Die verbanden tussen disciplines zijn van grote betekenis; onze complexe samenleving laat zich niet vatten in de kaders van enkel de bestaande disciplines. Multidisciplinair denken en werken is aangewezen om de grenzen van kennis, inzicht en begrip verder te verleggen. Deze lijn, dames en heren, zetten we voort en scherpen we verder aan. Door de selectie en erkenning van enkele Centers of Excellence in het onderzoek, door verdergaande internationalisering in onderwijs en onderzoek en door de intensivering en vernieuwing van ons onderwijs. Die vernieuwing vraagt de komende jaren veel van ons. Zowel van studenten als van docenten wordt meer gevraagd. Maar intensief en actief onderwijs is wel veel uitdagender en aansprekender en geeft ook nog betere resultaten en rendementen. Kwaliteit, dames en heren, staat dus in Tilburg voorop! En onze kwaliteit dient niet alleen de wetenschap zelf. Wij staan met ons onderwijs en onderzoek midden in de samenleving. We willen de maatschappij-universiteit par excellence zijn. Juist in het domein van de mens- en maatschappijwetenschappen is de verbinding met wat er in onze samenleving gebeurt haast vanzelfsprekend. Die samenleving is immers ons werkveld. Of het nu gaat over de 3

4 financiële crisis, het pensioenakkoord, de werking van de arbeidsmarkt, gedrag van consumenten, de duurzaamheid van onze omgeving of om het gebruik van de nieuwe social media ; deze universiteit houdt zich bezig met de bestudering van deze thema s en onze wetenschappers roeren zich ook danig in het maatschappelijk debat. Recent nog werden we uitgeroepen tot de best communicerende universiteit! We zijn nadrukkelijk aanwezig in de media. Maar dat alleen is nog niet toereikend. Kennis verzilveren vraagt ook om goede verbindingen met de samenleving. De kunst is om bruggen te slaan tussen de aanwezige kennis en inzichten in de Academie en de noden en vragen van bedrijven en instellingen in onze samenleving. Daarbij gaat het overigens om meer dan alleen economisch gewin. Kennisvalorisatie kan ook in andere opzichten onze samenleving verrijken. Maatschappelijk, cultureel en democratisch, door een betere onderbouwing van het beleid en de besluitvorming. Daar gaat het om het zogenoemde evidence based werken. In onze gepolariseerde samenleving is, dames en heren, juist respect voor kennis en feiten essentieel. Professionaliteit, gezag en respect zouden de boventoon moeten voeren in plaats van opportunisme, macht en de behoefte aan uitsluiting van (groepen) personen ten faveure van het eigen belang. 4

5 Onze bijdrage aan een betere samenleving komt uiteraard ook tot uitdrukking in de jonge, talentvolle mensen die wij afleveren voor de arbeidsmarkt. Onder hen bevinden zich de leiders en ondernemers van de toekomst. Het is onze opdracht om onze afgestudeerden de bagage mee te geven die zij nodig hebben voor hun reis naar toekomstige bestemmingen. Dat reikt verder dan alleen kennis en inzicht. Academische vorming omvat ook het bijbrengen van verantwoordelijkheidsbesef, oordeelsvermogen en wijsheid. In zijn boek Education s End beschrijft de voormalige decaan van Yale Law School, Anthony Kronman, de academische traditie van Bildung en hij noemt de bijdrage van Colleges and Universities aan het versterken van de geest van democratisch burgerschap bijzonder waardevol. Daar ligt inderdaad een opgave. Dat past ook uitstekend in de traditie van onze instelling. Ook bij onze founding father de priester Martinus Cobbenhagen stond immers al het uitgangspunt van een brede academische vorming centraal, zowel inhoudelijk als op persoonlijk vlak. Dat brengt mij, dames en heren, op het derde ankerpunt van ons profiel. Naast de kwaliteit van ons werk en de maatschappelijke verbondenheid en betrokkenheid geldt bij ons de menselijke maat. Alle personen die deel uitmaken van onze universitaire gemeenschap worden nooit louter als middel gezien om bepaalde doelen te bereiken, maar in de eerste plaats als mensen die samen, ieder met zijn of haar 5

6 specifieke verantwoordelijkheid, de universitaire gemeenschap vormen en haar idealen proberen gestalte te geven. We koesteren die menselijke maat. Zo beschouwen wij studenten niet als consumenten van onderwijs; ze maken deel uit van onze universitaire gemeenschap. Onze bestaande, overzichtelijke schaal (zeg zo ergens tussen de en de studenten) en compacte campus lenen zich uitstekend voor onderwijs op maat. Small is beautiful en maakt ook dat we zowel bestuurlijk als in onderwijs en onderzoek snel kunnen bewegen en schakelen. Waar anderen lijken te kiezen voor schaalvergroting doen wij er goed aan om slim, adaptief en wendbaar te zijn. Ook zo kunnen we het verschil maken. Dames en heren, Tilburg University gaat uit van de eigen kracht. Bewezen kwaliteit in onderwijs en onderzoek, gericht op en in nauwe relatie tot de samenleving, in een klimaat waar de menselijke maat telt. Daar staan en gaan wij voor. Daar kunt u op rekenen. Wij staan zeker open voor samenwerking en krachtenbundeling; niet omdat anderen dat willen, maar omdat wij zelf met bepaalde partners onze idealen (nog) beter kunnen verwezenlijken. Dat geldt zowel regionaal, nationaal als internationaal. Geen allianties voor de bühne, maar vormen van gerichte samenwerking die werkelijk het verschil maken in onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie. 6

7 Daar moet het om gaan. Die verbanden ontstaan overigens vaak van onderop door de vruchtbare samenwerking tussen onderzoekers en docenten. Deze fundamenten kunnen onder omstandigheden worden verstevigd door institutionele vormen van samenwerking. Ik kom tot een afronding, dames en heren. U merkt het. Wij voelen ons heel wel thuis in een universitair klimaat waar het gaat om profilering, specialisatie en onderscheidend vermogen. Het profiel en de maat van deze universiteit passen daar uitstekend in. We gaan door op de ingeslagen weg. Mijn boodschap voor de universitaire gemeenschap is derhalve: Laten we koers houden en vaart maken. Ik dank u voor uw aandacht. 7