broedvogelonderzoek Handleiding Sovon PDF 4: Avimap handleiding Centraal Bureau voor de Statistiek

Transcriptie

1 Handleiding Sovon broedvogelonderzoek PDF 4: Avimap handleiding Centraal Bureau voor de Statistiek

2 1 Handleiding voor het gebruik van Avimap bij BMP-broedvogelinventarisaties

3 2 Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Instellingen vooraf Installatie Avimap Basisinstellingen 5 2. Invoer in het veld 7 3. Uploaden naar sovon.nl Laatste loodjes: controle en doorsturen naar BMP 15 Bijlage I: kaarten downloaden via Locus Free 16

4 3 Inleiding Avimap voor het digitaal invoeren van broedvogeltellingen Waarom Avimap Avimap is een applicatie die door Sovon Vogelonderzoek Nederland is ontwikkeld voor het registreren van (vogel)waarnemingen bij gestandaardiseerde broedvogelkarteringen voor het Broedvogel Monitoring Project (BMP). Avimap is geheel toegesneden op het registreren van territorium-indicatieve waarnemingen in het veld. Na upload op kunnen de binnen Avimap geregistreerde waarnemingen bij het BMP met behulp van autoclustering geautomatiseerd tot territoria worden geclusterd. Deze handleiding In deze handleiding wordt uitgelegd hoe Avimap wordt gebruikt om met een tablet of smartphone waarnemingen bij broedvogelinventarisaties vast te leggen en te uploaden. Avimap is ontwikkeld door Alex Kwak in opdracht van Sovon Vogelonderzoek Nederland en Stichting Het Zeeuwse Landschap en doorontwikkeld door Sovon. De App is gratis te downloaden via Google Play met de zoekterm Avimap. Deze handleiding vertelt je hoe je vooraf de juiste instellingen aangeeft en hoe de invoer van waarnemingen in het veld en het uploaden naar de Sovon-site in zijn werk gaat. Wij raden iedereen aan om voorafgaand aan een eerste BMP-ronde op je gemak even proef te draaien met het toestel en de app. Dit voorkomt frustratie tijdens het veldwerk. Proefinvoer is altijd te verwijderen van het toestel zonder dat de data in een database wordt opgeslagen. Nog niet helemaal goed thuis in de BMP-methodiek? Pak dan de Handleiding Sovon Broedvogelonderzoek erbij: Op vind je tevens telrichtlijnen voor alle soorten broedvogels: www. sovon.nl/nl/vogels. Algemene info over het BMP tref je op Technische vereisten Avimap is uitsluitend te gebruiken op een tablet of smartphone met het Android besturingssysteem. Minimum vereisten zijn (geactiveerde) GPS en Wifi. Vanwege de snel veranderende markt is het moeilijk een goed advies te geven over een goed bruikbare tablet of smartphone. Sovonmedewerkers hebben goede ervaringen opgedaan met een tablet met een 7 inch scherm. Met een groter formaat telefoon zijn karteringen echter ook goed mogelijk. Een goede beschermhoes om de tablet is bij het veldwerk aan te bevelen. Er zijn verschillende types van rubber of siliconen gemaakte beschermhoezen op de markt onder diverse namen: Gumdrop, Lifejacket, Cover, Sleeve of Case. Ook belangrijk: zorg bij de start van de kartering voor een opgeladen accu! Let op: neem voor de zekerheid altijd een papieren veldkaart mee. Mocht de techniek je een keer in de steek laten, dan kun je daarmee je telling voortzetten. Avimap is helaas in 2016 nog niet geschikt voor gebruik op een iphone of ipad van Apple. Zonder ver in te gaan op de technische specificaties is het bij een Apple-toestel nog niet mogelijk om een invoer app te koppelen aan kaartmateriaal. Voor de start van het veldwerk even naar de Sovon-site BMP en met Avimap vereist dat je voor de start van het veldwerk het gewenste teljaar (nu dus 2016) activeert. Hoe doe je dat? Log in bij Sovon met je inlogcode en wachtwoord en ga naar Avimap. Nadat je hier voor gekozen hebt verschijnen je BMP-telgebieden in beeld. Achter elk telgebied staat: Invoeren. Klik hierop. Alle jaren waarin de gegevens zijn uitgewerkt middels autoclustering komen in beeld. Het nieuwe broedseizoen kan worden toegevoegd in het invoerveld: Zodra dit gebeurd is worden je Avimap- waarnemingen automatisch gekoppeld aan het betreffende telgebied. Aan de slag met Avimap Na het downloaden van Avimap op de tablet, het downloaden en instellen van soortgroepen en enkele basisopties ben je klaar om in het veld te starten met Avimap. Kaartmateriaal is vrij via internet beschikbaar, waaronder ook luchtfoto s (zie pagina 5, punt 3). Grenzen van telgebieden zijn gekoppeld aan je waarnemerscode. Je kunt

5 4 dus alleen waarnemingen invoeren in BMP-telgebieden waar je als hoofdteller of als medeteller met schrijfrechten geregistreerd staat. Belangrijk: zorg ervoor dat je altijd de nieuwste versie hebt van Avimap door dit in de Google- Playstore te controleren. Als er updaten achter de app vermeld wordt moet dit gedaan worden. Indien je al over de nieuwste versie beschikt staat er geïnstalleerd. Aanmelden en Helpdesk Wil je een nieuw of een vacant BMP-gebied gaan tellen? Kijk dan op portal/vacant/deel/3. Heb je vragen, of gaat er iets mis? Mail dan naar of vul het digitale formulier in op sovon.nl/helpdesk. Tijdens kantooruren kun je ook bellen naar (Joost van Bruggen).

6 5 1. Instellingen vooraf 1.1. Installatie Avimap Ga naar Google Play, type in de zoekbalk: Avimap en doorloop de installatie Basisinstellingen Tik op het Avimap-icoon. Na opstarten verschijnt het keuzescherm (figuur 1). Om de app goed te laten werken moet je eenmalig enkele basisinstellingen instellen. Na klikken op INSTELLINGEN verschijnt figuur 2 Instellingen. Figuur 1. Keuzescherm, optie instellingen Figuur 2. Instellingen van Avimap

7 6 Hieronder worden 5 instellingen besproken, zoals weergegeven in figuur Accountinstellingen & download (zie figuur 3) Vul je waarnemerscode (A) en wachtwoord (B) in, deze zijn hetzelfde als je inlogcode op sovon. nl. Klik vervolgens op controleer wachtwoord (C). Als de melding geldige login (rode cirkel D) onder in beeld verschijnt zijn je waarnemerscode en wachtwoord goedgekeurd en op het toestel geregistreerd. De volgende stap is het downloaden van je telgebieden en de soortenlijsten. Stel eerst de juiste taal in (E), klik vervolgens op DOWNLOAD (F). De aan jouw waarnemerscode gekoppelde telgebieden, soortenlijsten en broedcodes worden nu in de app gezet. Let op: als je op de Sovon-website een nieuw BMP-plot toevoegt aan je account of iets verandert aan een bestaand BMP-plot (naam, grens e.d.), dan wordt die wijziging niet vanzelf in de Avimap-app opgenomen. Doorloop in zo n geval opnieuw stap 1 (accountinstellingen & download). Als de download is afgerond ga je via de terugtoets van je toestel (figuur 2 driehoekje linksonder in geval van Google Nexus) terug naar het instellingenscherm (figuur 2). 2. Rijen & kolommen met soorten (zie figuur 2, punt 2) Het aantal kolommen en rijen en de grootte van de snelkiesknoppen voor soorten en broedcodes op het invoerscherm is naar wens aan te passen. We adviseren om het aantal soort-snelkiesknoppen lager dan 25 te houden. Er staan dan 24 soorten en 1 vrije-soort keuzeknop in beeld (zie voorbeeld figuur 11). 3. Snelkiesknoppen per plot Wil je standaard de talrijkste in een vorig teljaar in het geselecteerde telgebied vastgestelde soorten op je sneltoetsknoppen ingesteld krijgen: zet dan het vinkje aan Aantal waarnemingen op de kaart Pas desgewenst het maximaal aantal op één dag in te voeren waarnemingen aan. Een aantal van 500 waarnemingen zal voor een standaard BMPronde vaak volstaan, meer kan altijd stippen vorige inventarisatie-ronde tonen Wil je graag de waarnemingen van eerdere bezoekrondes terugzien op je scherm? Stel dan hier het aantal dagen in waarin je terug wil kijken. 5. Kaarten (zie figuur 2, punt 3) Standaard is het mogelijk om Open Street Maps (OSM) te gebruiken als ondergrond. Deze moet eerst op het toestel gedownload worden. Een basale topografische kaart van Nederland is te downloaden (637 MB) via: mapsforge.org/maps/europe/netherlands.map. Maak vervolgens een koppeling met de directory waar deze kaart is opgeslagen op je telefoon of tablet. Ander kaartmateriaal (wandelpaden, satelliet etc.) is onder andere te downloaden via de gratis app Locus Free. In Bijlage I wordt uitgelegd hoe je dat aan moet pakken. Als de kaarten in de juiste map terecht komen na downloaden, vindt Avimap de kaarten zelf. Figuur 3. Stappen accountinstellingen & download Als alle instellingen naar tevredenheid zijn doorlopen ga je via de terugtoets van je toestel naar het startscherm (figuur 1 & 4). Het is altijd mogelijk om de instellingen weer te wijzigen.

8 7 2. Invoer in het veld Na het afronden van de stappen in hoofdstuk 1 zijn de grenzen en soortenlijsten van alle BMP-telgebieden waarvoor je als hoofdteller of mede teller met schijfrechten geregistreerd staat gekoppeld aan Avimap. Je kunt nu dus in het veld aan de slag. Voordat je naar buiten gaat: vergeet niet de GPS van je toestel aan te zetten! Type telling en telgebied selecteren Klik op SELECTEER PLOT (figuur 4). In het volgende scherm (figuur 5) kun je kiezen uit de verschillende Sovon-telprojecten. Selecteer voor BMP-tellingen BMP met autoclustering. Kies vervolgens voor het gebied dat je gaat tellen (figuur 6). Dit zijn de gebieden die gekoppeld zijn aan jouw account bij Sovon en het project BMP met autoclustering. Staat het gewenste telgebied hier niet bij dan ontbreekt de koppeling met jouw account bij Sovon of is het gebied niet bij ons aangemeld. Tip: controleer dit voordat je het veld in gaat! Figuur 4. Selecteer plot Figuur 5. Lijst met projecten en gebieden

9 8 Figuur 6. Selecteer telgebied Figuur 7. Selecteer plot Na de keuze voor het gewenste telgebied (in dit geval Slingerbos) volgen twee opties: Start met tellen (A) & Oude Waarnemingen (B) (figuur 7). Via B is een lijst met eerdere waarnemingen ingevoerd in Avimap van hetzelfde jaar in dit telgebied terug te kijken, gesorteerd op datum. Druk op A Start met tellen. In het volgende scherm (figuur 8) is het is mogelijk om bij A de gelopen track aan te vinken. De tijdens het huidige veldbezoek gevolgde route is nu op kaart terug te zien. Bij B staat de starttijd van het bezoek. Deze is aan te passen door kort op de balk met het tijdstip te drukken. Er komt een klok in beeld (figuur 9) waarmee de tijd aangepast kan worden. Geef OK of annuleren om de klok af te sluiten en terug te gaan naar figuur 8. Druk op C Start met tellen. Het volgende scherm is het invoerscherm voor waarnemingen (figuur 10). Figuur 8. Start met tellen

10 9 Figuur 9. Wijzigen starttijd Figuur 10. Invoerscherm waarnemingen Waarnemingen invoeren In de volgende figuren wordt stap voor stap uitgelegd hoe waarnemingen van verschillende soorten op het invoerscherm vastgelegd worden. Wat zie je op het invoerscherm (figuur 10)? A. Blauwe cirkel, dit is de GPS-locatie van het toestel. Het formaat van de cirkel geeft de precisie van de locatie-fix aan: hoe kleiner, hoe exacter. B. Rode lijn, dit is de begrenzing van het BMPtelgebied. C. Snelkiesknoppen met soortafkortingen, in dit geval 24 verschillende en een vrije-keuzeknop (drie stipjes). Selecteer een soort en de snelkiesknop kleurt oranje (in het voorbeeld de GGa, Grauwe Gans). D. Kolom met broedcodes, in dit geval 3 verschillende en een vrije-keuzeknop (3 stipjes). In oranje de geselecteerde broedcode (broedcode 3). Indien ervoor gekozen is om de snelkiesknoppen per plot te tonen (zie pagina 6, punt 3) dan worden de op de sneltoetsen aangegeven soorten en broedcodes gebaseerd op de in eerdere teljaren in het telgebied vastgestelde soorten en op de drie daarbij meest gebruikte broedcodes per soort. E. Diskette om waarneming op te slaan. Deze kleurt blauw als locatie, soort en broedcode zijn gekozen. F. Gegevens geselecteerde soort met volledige soortnaam en de geselecteerde broedcode (voluit).

11 10 Figuur 11. Stip zetten Figuur 12. Broedcode aanpassen Figuur 13. Alle waarnemingen weergeven Figuur 14. Waarneming wijzigen

12 11 Figuur 15. Waarneming wijzigen Om een waarneming op de kaart te zetten: tik op de gewenste plek op de kaart. Daar verschijnt een gele pointer (rood omcirkeld in figuur 11). De volgende velden verschijnen op het invoerscherm: A. Coördinaten (12 cijfers) van de gele pointer in het gele vak rechts bovenin. B. Geselecteerde soort en broedcode. C. Geselecteerde soort en broedcode op de sneltoetsen (oranje). D. Default-broedcode waarneming wijzigen (figuur 12). Controleer de juiste soort en broedcode (B & C). Heeft de waarneming niet de juiste broedcode? Klik op de 3 puntjes bij D. Het scherm met de broedcodes verschijnt (figuur 12). Kies de juiste code en ga met de terugtoets (rode cirkel linksonder) van je toestel naar de kaart (figuur 12). Meer weten over broedcodes? Zie de Handleiding Sovon Broedvogelonderzoek en de soortinformatie op de Sovon-website. Registratie van de juiste broedcode is essentieel voor een goede autoclustering! Met het oog (zie figuur 11, rechtsboven) kan een keuze uit drie opties worden gemaakt: Figuur 16. Aantal wijzigen Oranje: Waarnemingen geselecteerde soort tonen Groen: Alle waarnemingen tonen Rood: Geen reeds ingevoerde waarnemingen tonen Klik op het oog om een andere optie te tonen. We bevelen aan om standaard de oranje optie te gebruiken. Waarneming aanpassen of verwijderen Een ingevoerde waarneming kan gewijzigd of verwijderd worden. Klik daartoe de bewuste waarneming (stip met lettercode) aan. Nu verschijnt een venster met de details van de waarneming (figuur 14). Klik op Wijzigen of Verwijderen. Na klikken op Wijzigen kunnen soort, aantal, geslacht en broedcode gewijzigd worden (figuur 15). Instellen aantal Standaard staat het aantal ingesteld op 1. Bedenk daarbij dat een waarneming van een paar (bijv. broedcode 3) ook als 1 geregistreerd wordt. Een aantal van >1 is alleen instelbaar bij een selectie van kolonievogels en enkele soms dicht opeen broedende soorten, zoals de Grauwe Gans. De werkwijze is als volgt: zet de gele pointer op de juiste plek, klik op het tekentje met het

13 12 Figuur 17. Aantal wijzigen potlood rechtsonder (rode cirkel, figuur 16). Op de kaart verschijnt een scherm waar het aantal aangepast kan worden (figuur 17). Pas het aantal aan, klik Opslaan en klik daarna op de blauwe diskette om de waarneming op kaart op te slaan. Het aantal staat automatisch weer op 1 voor de volgende waarneming. Overige mogelijkheden Via de knop linksboven (de drie liggende balkjes) zijn een aantal opties te gebruiken (figuur 18). 1. Klaar met tellen (zie figuur 19). Kies deze optie als de telling is afgerond. 2. Waarnemingen-overzicht 3. Verander kaarttype 4. Alle waarnemingen weergeven, deze optie werkt hetzelfde als het oog rechts bovenin (figuur 14). 5. Alleen soortwaarnemingen weergeven, (zie 4). 6. Eerdere bezoeken: toon alleen nesten 7. Gebiedsgrens tonen. Hiermee kan de grens van het plot (figuur 11B) aan of uitgezet worden. 8. Gelopen route tonen. Hiermee kan de gelopen route aan of uitgezet worden, mits de optie Figuur 18. Scherm met opties bij de start van de telling (figuur 9-A) aangezet is. 9. Opties GPS-positie. Volg GPS: het kaartbeeld loopt met de GPS mee. Ga naar GPS-positie: het kaartbeeld gaat terug naar uw eigen positie. 10. Instellingen. Basisinstellingen scherm (figuur 2). 11. Selecteer ander bezoek. Biedt de mogelijkheid om waarnemingen uit eerdere bezoeken, ingevoerd op hetzelfde toestel, terug te kijken (figuur 20). Dit kan ter referentie of om een aanpassing te doen. Belangrijk: Je kan via selecteer ander bezoek (11) ook een waarneming in een aangrenzend telgebied (waaraan je gekoppeld bent) doorgeven! Heb je het aangrenzende telgebied niet volledig geteld, geef dan de dekkingsgraad aan (bijvoorbeeld 5%).

14 13 Figuur 19. Eerdere bezoeken In figuur 19 is het overzichtsscherm met de kopgegevens van het afgesloten bezoek te zien. Hier zijn de tijden aan te passen, zoals weergegeven in figuur 9. Indien van toepassing kan ook worden aangegeven dat het een deelbezoek betreft Figuur 20. Klaar met tellen indien niet het gehele gebied is bemonsterd (zie handleiding autoclustering, hoofdstuk 2.3). Druk op OK, het keuzescherm verschijnt. In hoofdstuk 3 wordt beschreven hoe de waarnemingen ge-upload moeten worden.

15 14 3. Uploaden naar sovon.nl Figuur 21. Keuzescherm, upload bezoek Figuur 22. Scherm met bezoeken Na het afsluiten van de telling dienen de gegevens naar de Sovon-website gestuurd te worden. Daar worden ze opgeslagen en zijn ze te allen tijde te raadplegen. De autoclustering van je telgegevens vindt ook op de website plaats. Uploaden van gegevens Klaar met een telling? Dan bevelen we aan om de gegevens zo snel mogelijk te uploaden. Gebruik hiervoor de optie BEWERK/UPLOAD BEZOEKEN in het keuzescherm (figuur 21). Op het volgende scherm (figuur 22) zijn de nog niet verwerkte bezoeken (A), de knop UPLOAD (B) en al verwerkte bezoeken (C) weergegeven. Klik voor het uploaden op Upload (B) en controleer of de upload succesvol verlopen is. Het uploaden neemt meestal slechts enkele seconden in beslag. In dit scherm kan een bezoek gewijzigd of verwijderd worden. Klik hiervoor op het betreffende bezoek. Er verschijnt een scherm met de optie Wijzig bezoek en Verwijder bezoek (figuur 23). Bij Wijzig bezoek ga je terug naar de kaart en kan bijvoorbeeld een stip toegevoegd worden. Figuur 23. Bezoek bewerken

16 15 4. Laatste loodjes: controle en doorsturen naar BMP Klaar met het veldwerk en alle bezoeken geüpload? Dan beschik je over een compleet overzicht van al je BMP-telrondes. Je bent nu klaar met Avimap op je tablet of smartphone en moet alleen via de Sovon-site nog wat laatste handelingen verrichten Log in op met je inlogcode en wachtwoord en kies weer voor Avimap (figuur 24). Klik vervolgens op de knop invoeren bij het gewenste BMP-gebied. Kies voor het gewenste jaar. Je ziet een overzicht van alle gebrachte veldbezoeken, met datum en tijdstip. Klik op totalen voor een overzicht van alle ingevoerde waarnemingen per soort. Je kunt nu ook de autoclustering uitvoeren. Via controle kun je per soort alle gedane waarneming terugzien, alsmede de uitgevoerde autoclustering. Kom je foutieve broedcodes of verkeerd geplaatste stippen tegen? Selecteer dan de stip en pas broedcode of locatie aan. Heb je alle kaarten gecontroleerd en is alles in orde? Klik dan op terug en vervolgens op Doorsturen naar BMP. Je bent klaar met je BMP-telling, veel dank voor je bijdrage! Helpdesk Heb je vragen over het aanmelden van een BMP-telgebied, over de koppeling van tellers aan BMP-telgebieden of andere belangrijke zaken? Stuur dan een mail aan of bel naar (Joost van Bruggen). Figuur 24. Avimap-knop op Sovon.nl

17 16 Bijlage I: kaarten downloaden via Locus Free Wil je de best bruikbare satellietkaarten gebruiken, dan kun je vooraf zelf kaartmateriaal downloaden. Locus Free is de app waarmee je online zelf een flink aantal kaarttypes kunt downloaden en dus de ideale ondergrond voor je telgebieden kunt selecteren. Als je veel telgebieden hebt, kun je de gedownloade kaarten van een naam voorzien en selecteren in Avimap. Hoe werkt het? Ga naar de Play Store en installeer de gratis applicatie (app) Locus Free op je tablet. Download ook de app Locus addon Map Tweak. Locus Free correspondeert namelijk niet goed met Google Maps, maar met deze app (die verder geen functie heeft) kun je wel gewoon Google-kaarten downloaden in Locus Free. Ga in Locus Free via Hoofdmenu naar Kaarten en kies Online Er verschijnt een lijst van kaarttypen waaruit je kunt kiezen. (We bevelen Bing Maps aan, maar je kunt ook voor een andere optie kiezen.) Klik op de drie stipjes of (indien dat verschijnt) op het blauwe plusje. Kies daarna voor de download-optie. Download en kies voor Dit scherm (er wordt een kaart gemaakt van het dan zichtbare kaartbeeld) of voor Selecteer gebied. Selecteer gebied: maak een ruime selectie van de kaart waarbinnen je telgebied(en) liggen. LET OP: maximale downloadomvang per dag is tegels (zie zwarte regel in afbeelding 2). Download desnoods in stappen. Bepaal het detailniveau van de kaart (zoomfactor) met behulp van de schuifbalk. Geef de kaart de naam van je telregio/gebied. Druk op Download. Wil je een overzicht van de door jou gedownloade kaarten zien? Kies dan in het hoofdmenu van Locus Free voor Kaarten en kijk onder Offline. Afbeelding 1 Afbeelding 2 OF: