Jaarverslag LCR 2014

Transcriptie

1 Jaarverslag LCR 2014

2 Inhoudsopgave 1 Voorwoord 4 2 De Raad 5 3 De LCR van maand tot maand 6 4 Wettelijke overleggen Ministerie van SZW 4.2 Ambtelijk overleg met het ministerie van SZW 4.3 VNG 4.4 UWV 4.5 SVB 4.6 Inspectie SZW 5 Project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet 10 6 Participatiewet 11 7 VN-verdrag 12 8 Privacy 13 9 Congres Colofon 16 Bijlage I Missie en visie LCR 18 II Overzicht activiteiten LCR III Overzicht adviezen 21 IV Artikelen in Sociaal Bestek 24 - Interview - Column V Inhoudelijke verantwoording Project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet 27 VI Programma, presentaties en verslag congres VII Ab Harrewijn-rede VIII Cliënt in Beeld-prijs IX Overzicht leden en plaatsvervangend leden LCR 39 Publicaties E-magazine: Schulden Het magazine verschijnt dit keer door alle drukte rond het project in maart

3 1 VOORWOORD In veel opzichten was 2014 het jaar van de voorbereiding. Voorbereiding op de datum van 1 januari Ik wil niet zeggen dat die datum als een soort zwaard van Damocles boven de Nederlandse samenleving hing, maar het was wel de datum waarop de drie grote decentralisaties hun beslag kregen. De gemeenten zijn nu verantwoordelijk voor de jeugdzorg, de WMO en de Participatiewet. Alle drie die wetten werden op diezelfde datum van kracht. Bovendien kondigde het kabinet in dit verslagjaar aan het VN-verdrag over de rechten van mensen met een handicap in 2015 te willen ratificeren. De Ratificatiewet is intussen naar de Kamer gezonden. De Landelijke Cliëntenraad (LCR) heeft bij vele gelegenheden gewezen op de dwarsverbanden tussen met name de Participatiewet en het VN-verdrag. Het VN-verdrag streeft de inclusieve samenleving na, in de memorie van toelichting van de Participatiewet wordt herhaaldelijk gesproken over de inclusieve arbeidsmarkt. Die twee kun je niet los van elkaar zien. In de inclusieve samenleving worden geen (groepen) mensen uitgesloten. In het VN-verdrag maken staten afspraken over de gelijke behandeling van mensen met een beperking. Kort gezegd: een beperking, van welke aard dan ook, mag er niet toe leiden dat mensen hindernissen ondervinden bij het actief deelnemen aan de samenleving. Dat past naadloos bij het doel én de naam van de Participatiewet. Helaas is het niet zo simpel als gesteld in de vorige alinea. We hebben meermalen gewezen op zaken die in de Participatiewet niet kloppen met de geest en de letter van het VN-verdrag. De (letterlijk en figuurlijk) drempelvrije toegang tot voorzieningen is in de Participatiewet niet gegarandeerd. En als mensen direct of indirect door hun beperking niet kunnen voldoen aan verschillende plichten die een uitkering met zich meebrengen, dreigt door de Fraudewet toch een boete. Dat schuurt en daar vechten wij dus tegen in 2014 en ook in de volgende jaren. Het jaar 2014 was ook het laatste van de vier jaar van mijn eerste termijn als voorzitter van de LCR. Voor mij persoonlijk was het dus ook het jaar van de voorbereiding op de tweede termijn. Die sluit wat mij betreft naadloos aan op de eerste termijn, want de rode draad loopt gewoon door. En dan heb ik het weer over de inclusieve samenleving. Waarin iedereen meedoet, erbij hoort en naar beste kunnen een bijdrage levert. Met waardering en respect voor alle anderen, die ook naar beste kunnen een bijdrage leveren. Zonder belemmeringen door een beperking, een grote afstand tot de arbeidsmarkt of door wat dan ook hebben. In 2014 hebben we daar zonder twijfel een waardevolle bijdrage aan geleverd. De inclusieve samenleving is nog lang niet af. Er moet nog veel gebeuren. En de LCR blijft daaraan haar bijdrage leveren, daar ben ik van overtuigd. Want een inclusieve samenleving is in alle opzichten rijker dan een samenleving die (groepen) mensen uitsluit. Gerrit van der Meer Voorzitter Landelijke Cliëntenraad 4

4 2 De Raad In 2014 is de Raad 6 keer bijeengeweest. Naast de vaste agendapunten, agenda en besluitenlijst DB, in- en uitgaande post, actualiteiten ingebracht door de leden, rapportage van activiteiten van de LCR, is onder andere gediscussieerd over de volgende onderwerpen: Arbeidsmarktbeleid; Monitor arbeidsparticipatie; Quotaregeling; Werken met behoud van uitkering; Zorgplicht gemeente; Vier weken wachttijd voor aanvragen uitkering; Onduidelijke wet en regelgeving; Participatiewet; Wetsvoorstel werk en zekerheid. Vanzelfsprekend zijn ook de bestuurlijke en ambtelijke overleggen met UWV, SVB, VNG en het ministerie van SZW in de raadsvergaderingen voorbereid (zie verder hoofdstuk 4). Training Er zijn twee trainingsdagen, 10 maart en 1 december, georganiseerd voor de Raad. In de training van 10 maart stond het uitdragen van gezamenlijke standpunten centraal. De LCR vertegenwoordigd verschillende cliëntenraden en cliëntenorganisaties, die ieder een eigen achterban vertegenwoordigen. Vanuit die verschillende achterbannen dient de LCR met één gezicht naar buiten te treden op basis van de adviezen die zij uitbrengt. Om vanuit verschillende invalshoeken tot een gezamenlijk standpunt te komen is altijd een ingewikkeld proces. Onderwerpen voor de training waren: Hoe verstevigen de individuele leden de gezamenlijke uitstraling van de LCR met respect voor de functie bij de organisatie die zij vertegenwoordigen? Hoe kan het gezamenlijk optreden van de LCR worden versterkt door de individuele inbreng van de leden naar binnen en naar buiten? Op 1 december is een training leren presenteren verzorgd. Werkgroepen Ter voorbereiding van verschillende adviezen en activiteiten zijn diverse werkgroepen binnen de LCR actief geweest. Dit betreft de werkgroepen Participatiewet en WW. En voor de voorbereiding van het congres de werkgroep congres. Dagelijks Bestuur (DB) Ter bewaking van de voortgang van de werkzaamheden van de LCR en voorbereiding van de LCR vergaderingen hebben er 6 DB-vergaderingen plaatsgevonden. Deze vergaderingen vinden uiterlijk 14 dagen voorafgaand aan de raadsvergaderingen plaats. 5

5 3 De LCR van maand tot maand, highligts in 2014 Januari Presentatie van het Rapport: Gevolgen van de Participatiewet voor Burgers. Februari Advies Concept Quotumwet. Maart LCR Congres 2014 Mijn raad spreekt namens alle cliënten. April Start project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet. Mei Enquête over de ontwikkelingen in de cliëntenparticipatie. Gezamenlijk uitgezet met Movisie, de Koepel van WMO-raden en het programma: Aandacht voor Iedereen. Juni Monique Klompé (voorzitter van de Nederlandse Vereniging Van Arbeidsdeskundigen) biedt het eerste exemplaar aan van een valideringsonderzoek bij drie bestaande methodieken loonwaardebepaling aan LCR-voorzitter Gerrit van der Meer. Juli Laatste bijeenkomsten van de eerste ronde info bijeenkomsten van project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet. Filmpjes van één van de bijeenkomsten zijn op de website van de LCR geplaatst. Augustus De Handreiking Participatiewet - Cliëntenraden denken en doen mee verschijnt. In de handreiking zijn alle wijzigingen van de Wet werk en bijstand naar Participatiewet duidelijk bij elkaar gezet. September Overleg met de werkkamer over regionale cliëntenparticipatie; Bestuurlijk overleg met staatssecretaris Klijnsma en aanbieding factsheet VN-verdrag. Oktober Artikel in de Correspondent over Quotumwet. November Uitspraak Centrale Raad van Beroep dwingt tot aanpassing Fraudewet. De LCR verzoekt minister Asscher om betrokkenheid bij het wijzigen van de Wet. December Bijeenkomst met cliëntenraden met het thema: Wilt u krachten bundelen. 6

6 4 Wettelijke overleggen 4.1 Overleg met het Ministerie van SZW Het bestuurlijk en ambtelijk overleg met het ministerie van SZW stond in 2014 in het teken van de Participatiewet. In september vond het bestuurlijk overleg plaats. In dit overleg is onder meer gesproken over de eerste ervaringen van cliëntenraden met de implementatie van de Participatiewet en klemmende vragen van cliëntenraden bij deze implementatie. 1 Er zijn meerdere gemeenten die in hun beleidsplan mensen met een loonwaarde van 40/50% of lager uitsluiten voor ondersteuning naar arbeid. De eerste vraag van de cliëntenraden hierbij is: mag dat? En vervolgens vragen zij zich af, welke reactie is hierbij van de cliëntenraad noodzakelijk? 2 Hoe zit het nu precies met de positie van de Wsw ers (die op 1 januari 2015 aan het werk zijn)? Er wordt gezegd dat er voor hen niets verandert. Maar wat gebeurt er met de Wsw-geïndiceerde die begeleid werkt en zijn werk verliest (maar nog steeds tot begeleid werken in staat is)? Moet de gemeente/sw-bedrijf hem/haar een nieuwe plek begeleid werken aanbieden en kan betrokkene in afwachting van een nieuwe werkplek begeleid werken aan het werk in het SW-bedrijf? En hoe zit dat als het SW-bedrijf failliet gaat. Moet de gemeente de getroffen werknemers passend werk aan bieden? 3 Wat is de doelgroep voor de baangarantie? Tijdens onze bijeenkomsten wordt opgemerkt dat de voorgestelde doelgroep leidt tot verdringing op de arbeidsmarkt van mensen met een ernstige arbeidsbeperking die wel het minimumloon kunnen verdienen. 4 Onbekendheid over en onderbelichting van cliëntondersteuning. Cliëntenraden zijn onbekend met feit dat cliëntondersteuning ook is bedoeld voor vragen op het terrein van werk en inkomen. Dat geldt overigens ook voor gemeenten. Verder heeft de LCR aandacht gevraagd voor het VN-verdrag en de positie van de LCR in deze. Het door de LCR ontwikkelde factsheet over het VN-verdrag wordt aan de staatssecretaris overhandigd. 4.2 Ambtelijk overleg met het ministerie van SZW Naast het ambtelijk overleg ter voorbereiding van het bestuurlijk overleg en overleg met de contact ambtenaar hebben er ambtelijke overleggen plaatsgevonden over specifieke onderwerpen: - AG-monitor - Schuldhulpverlening - Project GGz - Evaluatie SUWI - Fraudewet - Project vakmanschap (samen met gemeentelijke cliëntenraden - Lagere regelgeving Participatiewet (diverse overleggen) - Ingewikkelde regelgeving - Schuldhulpverlening. Tot slot is de LCR vertegenwoordigt in verschillende begeleidingscommissies en de stuurgroep verbetering poortwachter. 4.3 Overleg met VNG Er heeft in 2014 geen bestuurlijk overleg met de VNG plaatsgevonden. Wel heeft er twee keer een ambtelijk overleg plaats gevonden. 7

7 In april is gesproken over: Schuldhulpverlening (relatie fraudewet en jongeren en schulden) en Participatiewet. In november stonden de volgende punten op de agenda: - Voortgang schulden en jongeren - Cliëntondersteuning - Positie mensen in de Wsw (n.a.v. brieven LCR en Nationale Ombudsman) - Implementatie Participatiewet (o.m. Cliëntenparticipatie) - Verspreiding factsheet VN-verdrag. 4.4 Overleg met UWV In mei vond het bestuurlijk overleg met de RvB UWV plaats. Dit bestuurlijk overleg werd in april voorafgegaan door een overleg met de Centrale Cliëntenraad UWV. Op de agenda van het overleg met de CC UWV stond: - Evaluatie LCR - CC UWV - Cliëntenparticipatie bij regionale werkbedrijven - Fraudewet - Werk.nl - Kennisagenda UWV Met de Raad van Bestuur UWV is gesproken over de volgende onderwerpen: - Cliëntenzeggenschap op het niveau van de arbeidsmarktregio Cliëntenzeggenschap bij de regionale werkbedrijven (voor de uitvoering van de Participatiewet) en cliëntenzeggenschap bij opstellen en uitvoeren regionaal arbeidsmarktbeleid - Knelpunten Fraudewet - Werk.nl - Kennis agenda UWV De LCR en CC UWV willen graag meedenken over toekomstige onderzoeksvragen. Is dit mogelijk? - Uitvoering motie Van Weyenberg CS (33750 XV nr. 39) over jobcoaching; wat betekent deze motie voor de uitvoering? 4.5 Overleg met SVB Op 5 november vond het overleg met de Cliëntenraad SVB plaats ter voorbereiding van het bestuurlijk overleg met de Raad van Bestuur dat op 10 december plaatsvond. In het overleg met de Cliëntenraad SVB werd de Klachtenrapportage tweede tertaal van 2014 aan de LCR gepresenteerd ook is de LCR geïnformeerd over Bureau Duitse Zaken en Bureau Belgische Zaken. Verder is er gesproken over: - Algemene nabestaande wet (Anw) (naar aanleiding van het advies van de LCR) - Stem minderheden in LCR en CR SVB (opvolging LOM) - VN-verdrag (rechten van de mensen met een beperking) - Inlichtingenplicht inzage in aantal overtredingen en hoogte van boetes. Op de agenda van het overleg met de Raad van Bestuur stonden de volgende punten: - Klachtenrapportage tweede tertaal van 2014 en audit - Wijzigingen wet- en regelgeving 2014 / Strategisch Externe Betrekkingen - Anw - Stem van de minderheden in LCR en Cliëntenraad SVB (opvolging LOM) - VN-verdrag voor de rechten van de mensen met een beperking - Inlichtingenplicht, inzage in aantal overtredingen en hoogte van boeten In het overleg is geruime tijd stil gestaan bij de recente uitspraak van de Centrale Raad van Beroep in het kader van de fraudewet. 4.6 Inspectie SZW Met de Inspectie SZW is gesproken ter voorbereiding van diverse onderzoeken door de inspectie. Het betrof voorbereiding van de volgende onderzoeken: 8

8 - Onderzoek werken met behoud van uitkering - Onderzoek WW en WWB en jongeren - Enquête cliënt. De LCR heeft een bestuurlijk reactie gegeven bij het onderzoek Kansen voor oudere Ww ers (45+) en het onderzoek WWB en jongeren. Er zijn feitenchecks verzorgd bij de volgende onderzoeken: - 2 nota s van bevindingen oudere Ww ers - WWB en jongeren - Werkzoekende jongeren gevolgd. 9

9 5 Project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet Ter ondersteuning van cliëntenraden bij de invoering van de Participatiewet heeft de LCR in 2014 een project, cliëntenraden aan zet met de Participatiewet, uitgevoerd. Informatiebijeenkomsten en workshops In het kader van dit project heeft de LCR twee rondes van respectievelijk 10 en 9 eendaagse informatiebijeenkomsten georganiseerd. Ter verdieping van een aantal thema s zijn daarnaast workshops georganiseerd met de volgende thema s: - Arbeidsmarktbeleid; - Werkbedrijf en baangarantie; - Tegenprestatie en werken met behoud van uitkering; - Samenhang in het sociaal domein en (WMO, Participatiewet+ samenhang en samenspel); - Re-integratie instrumenten voor toeleiding naar en behoud van werk; - Beschut werken, Wsw en dagbesteding; - VN-verdrag en de rol van gemeenten. Publicaties De volgende publicaties zijn ontwikkeld en op onze website geplaatst: - Handreiking Participatiewet en maatregelen WWB voor cliëntenraden - Cliëntenraden denken en doen mee; - Factsheet: Uitleg over VN-verdrag - De cliëntenraad aan zet; - Factsheet: Uitleg over VN-verdrag en Participatiewet Informatie voor gemeenten; - Factsheet: Uitleg over bescherming persoonsgegevens De cliëntenraad aan zet; - Factsheet: uitleg over cliëntondersteuning De cliëntenraad aan zet; - Factsheet: Nieuwe doelgroepen onder de Participatiewet; - Factsheet: Cliëntenparticipatie Wsw. De raad van Wsw ers is onmisbaar. Website Op de website van de LCR zijn pagina s ingericht specifiek voor het project. Op deze pagina s vindt u: - Informatiemateriaal van en over de LCR; - Presentaties van bijeenkomsten en workshops; - Filmpjes van de bijeenkomsten (bij één van de informatiebijeenkomsten in het voorjaar en één bijeenkomst in het najaar is gefilmd. Deze zijn onderverdeeld in een aantal korte filmpjes); - Informatie over de bijeenkomsten en de workshops; - Tips voor cliëntenraden (o.a. opgehaald bij de bijeenkomsten); - Vraag en antwoord; - Relevant informatiemateriaal van derden; bijvoorbeeld van VNG, Programmaraad en Ieder(in). Voor een uitgebreide rapportage van het project zie bijlage V. 10

10 6 Participatiewet In 2014 stond de invoeringswet Participatiewet nadrukkelijk op de maatschappelijkpolitieke agenda. En daarmee ook op die van de LCR. De invoeringswet is in 2014 in de Tweede en Eerste Kamer behandeld en aangenomen. Daarmee is de sociale zekerheid voor veel burgers fors veranderd. In het kort: De Wajong is per 2015 alleen nog maar toegankelijk voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn; Wajonggerechtigden houden hun Wajonguitkering, maar zij worden allemaal opnieuw ingedeeld naar: heeft arbeidsvermogen of niet. Als er sprake is van arbeidsvermogen, wordt de uitkering verlaagd naar 70% van het WML en wordt gesproken over ondersteuning naar werk; Er kunnen geen nieuwe mensen meer in de Wsw. Mensen met een SWdienstverband houden recht op werk. Mensen die via de Wsw begeleid werken kunnen hun SW-rechten verliezen; De WWB wordt Participatiewet. In deze wet wordt nieuw instrumentarium aangeboden bedoeld om mensen, vooral met een beperking, aan het werk te helpen en houden. De gemeenten besluiten over die instrumenten. Daarnaast werden een aantal andere wetswijzigingen voorgesteld die direct met de invoering van de Participatiewet te maken hebben. Quotumwet, de stok achter de deur als de baangarantie van de werkgevers ( banen voor mensen met een arbeidshandicap) niet wordt gehaald; De aanscherpingen WWB, waaronder de uniformering van eisen aan gedragingen. Met consequentie dat mensen hun uitkering een tot drie maanden kwijtraken; De tegenprestatie; Besluit SUWI werd veranderd omdat er 35 werkbedrijven moeten komen. De LCR heeft geprobeerd de wetten in een positieve richting te veranderen door mee te werken aan het Rapport Regioplan Gevolgen Participatiewet voor burgers (samen met Ieder(in) en LPGGz). En het schrijven van een groot aantal adviezen aan de staatssecretaris van SZW, de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. De LCR nam ook deel aan het Rondetafelgesprek dat de Tweede Kamer organiseerde. De behandeling van de Participatiewet was zeer bijzonder omdat de regering steun nodig had van gemeenten en sociale partners. Daarnaast had het kabinet steun nodig van drie fracties in het parlement om de wetsvoorstellen ook in de Eerste kamer van een meerderheid te voorzien. Terugkijkend, constateert de LCR dat een aantal bijstellingen zijn doorgevoerd waar zij voor heeft gepleit: Wajongeren houden Wajonguitkering; Mensen met een urenbeperking die gaan werken komen in aanmerking voor gedeeltelijke vrijstelling van die inkomsten; De no-riskpolis en mobiliteitsbonus worden alsnog decentraal georganiseerd De doelgroep Quotumwet is verbreed; Cliëntenparticipatie moet op regionaal arbeidsmarktniveau zijn beslag krijgen; De tegenprestatie biedt meer mogelijkheden om maatwerk te bieden; De gemeente heeft iets meer ruimte gekregen om naar persoonlijke omstandigheden te kijken bij de naleving van de uniforme verplichtingen. De LCR zal in 2015 goed volgen wat de gevolgen van de Participatiewet zijn. Een belangrijk aandachtgebied hierbij is of de lokale en regionale cliëntmedezeggenschap verbetert. 11

11 7 VN-verdrag mensen met een handicap De LCR vindt de invoering van het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een handicap van groot belang. Dit verdrag is een verbijzondering van de mensenrechten die voor iedereen gelden. De VN heeft naast een vrouwen en kinderverdrag ook besloten voor een verdrag voor mensen met een handicap omdat deze groepen vaker te maken hebben met achterstanden. Het verdrag is in 2006 gesloten. Nederland heeft in 2007 ondertekend. Pas in de zomer van 2014 heeft het kabinet de Tweede Kamer voorgesteld dit verdrag te ratificeren. Dit komt omdat Nederland ervoor kiest het verdrag pas te ratificeren nadat alle huidige wetgeving is getoetst aan het verdrag. Naar de mening van het kabinet dient direct bij ratificatie de Kieswet en de Wet Gelijke behandeling worden aangepast omdat deze harde rechten strijdig met het verdrag zijn. Eind 2014 heeft het kabinet vragen van de Tweede Kamer beantwoord. De LCR heeft zich uitgesproken voor ratificatie van het verdrag, onder meer bij de internetconsultatie. De LCR heeft de Tweede Kamercommissie van VWS per brief geinformeerd over de vragen die volgens de LCR beantwoord moeten worden. De LCR heeft bij haar advisering van de Participatie- en de Quotumwet deze wetgeving getoetst aan het VN-verdrag. De noodzaak van toetsing aan het VN-verdrag bestaat al sinds ondertekening, immers: door de ondertekening wordt er van uitgegaan dat een land niet iets onderneemt dat in tegenspraak is met dat verdrag. Om het verdrag geratificeerd en geïmplementeerd te krijgen werkt de LCR samen met Ieder(in) en Landelijk Platform GGz (tevens lidorganisaties van de LCR). Daarnaast werkt de LCR samen met het netwerk van de Coalitie voor Inclusie. De LCR heeft geparticipeerd in diverse bijeenkomsten over het verdrag, zoals ook van het College voor de Rechten van de Mens. De LCR heeft op diverse manieren aandacht gevraagd voor het VN-verdrag, zoals een voordracht bij gemeente Den Bosch op wereld gehandicaptendag, workshops op het landelijk LCR-congres en in het project: cliëntenraden aan zet met de Participatiewet. Er zijn twee factsheets geschreven over het VN-verdrag, een voor gemeenten en een voor gemeentelijke cliëntenraden. De LCR verwacht dat het verdrag in 2015 wordt geratificeerd. De LCR wil in overleg met het ministerie van SZW bespreken wat in het Plan van Aanpak wordt opgenomen op het terrein van Werk en Inkomen. Elke regering is verplicht een Plan van Aanpak op te stellen om het VN-verdrag te implementeren. Dit doet de regering in overleg met de mensen waar het verdrag op is gericht. 12

12 8 Privacy In 2014 werd de LCR ook weer geconfronteerd met gemeenten waarbij ambtenaren gegevens van burgers raadpleegden zonder dat daartoe aanleiding was. Gemeenten hebben de beveiliging van Suwinet nog altijd niet op orde. Dit ondanks het feit dat de staatsecretaris eind 2013 een aantal maatregelen ter verbetering aankondigde. Dus ook in 2014 heeft de LCR weer aandacht moeten vragen voor de bescherming van persoonsgegevens bij gemeenten. De zorg van de LCR om de privacy van de burgers wordt met de komst van de drie decentralisaties alleen maar groter. In het kader van de WMO en de Participatiewet krijgen gemeenten ook met medische gegevens te maken. Die gegevens mogen officieel alleen door medici worden gedeeld. Maar hoe is dat bij de gemeente gegarandeerd vroeg de LCR zich af. Het verzamelen van informatie en persoonsgegevens gebeurt met toestemming van de burger. Maar de burger heeft niet zoveel te weigeren als hij een uitkering aanvraagt of een beroep op zorg moet doen. Zijn afhankelijkheid van uitkering of zorg maakt privacy bescherming uitermate belangrijk. Een burger moet er vanuit kunnen gaan dat de gemeente zorgvuldig met zijn informatie omgaat. Maar wat nu als de gemeente niet zorgvuldig met de gegevens van burgers omgaat? Welke mogelijkheden zijn er dan om de noodzakelijke zorgvuldigheid af te dwingen? Klagen bij een ombudsman - en dan? Een signaal naar de overheid - en dan? De verantwoordelijkheid voor privacy is geen decentrale keuze en er hoort centraal op te worden toegezien. De overheid moet kunnen garanderen dat gegevens van burgers in veilige handen zijn. Dat geldt des te meer voor al die zeer persoonlijke gegevens die van bijstandscliënten worden opgeslagen. Onze digitale infrastructuur schreeuwt om een overheid die onze privacy vooropstelt. De LCR pleit dan ook voor een stevige aanpak. Een privacyautoriteit als een zelfstandig en wettelijk verankerd bestuursorgaan, waarin ook burgers plaatsnemen. Een autoriteit die ook zijn tanden kan laten zien. Lokale en regionale cliëntenraden moeten hun gemeenten op privacy bescherming aanspreken. Om hen hier bij te helpen heeft de LCR in het kader van het project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet een factsheet: Uitleg over bescherming van persoonsgegevens gemaakt. 13

13 9 Congres 2014 Mijn raad spreekt namens alle cliënten Op 27 maart 2014 vond het jaarlijks congres plaats. Het thema was dit keer: 'Mijn raad spreekt namens alle cliënten'. De centrale vraag tijdens het congres was: 'Bent u al klaar voor 2015?' Voor alle cliëntenraden gaat er veel veranderen door de komst van de Participatiewet. Dat betekent nogal wat voor cliënten, maar ook voor cliëntenraden en belangenorganisaties. Het is niet alleen zaak om in te spelen op de nieuwe ontwikkelingen, maar ook contact te leggen met andere cliëntenraden, andere doelgroepen te betrekken bij het werk van de eigen cliëntenraad en dwarsverbanden te leggen. Want hoe blijf je anders goed op de hoogte van wat er precies speelt? Wat er gebeurt binnen de WMO, de Jeugdwet, Wsw en Wajong? Hoe het staat met het VN-verdrag? Dagvoorzitter Marijke Roskam opende het congres met een interview met LCRvoorzitter Gerrit van der Meer. Hij benadrukte de positie van de cliëntenraden in de Participatiewet: 'Het is belangrijk dat we samenwerken, leren van elkaar en kijken naar anderen'. Hij hoopte dat mensen die middag weg zouden gaan met het idee 'Ik heb iets wat bestuurders nodig hebben, waardoor we als cliëntenraden een goede inbreng hebben'. De Ab Harrewijn-rede werd dit jaar uitgesproken door Martijn van der Steen van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur. Hij concludeerde dat de overheid verantwoordelijkheid naar de burger afschuift en dat dan participatiesamenleving noemt. Maar een participatiesamenleving is iets heel anders en dat is allang gaande. In een boeiende rede zette hij zijn visie uiteen (zie bijlage VI voor de Ab Harrewijn-rede). Vincent Bijlo zorgde voor vrolijke noten en de afsluiting van het congres Dat het begrip 'participatie-samenleving' ook in de optredens van Vincent Bijlo terecht zou komen, was wel te verwachten. In het middagdeel kwam hij terug met een soort terugblik op de presentaties en de workshops. Hij had geheel eigen oplossingen gevonden voor de verschillende thema's. Bedenk met elkaar oplossingen om multiprobleemgezinnen op de rails te krijgen? 'Nou, dan zeg je toch: daar is het station.' Om oudere werklozen te laten participeren op de arbeidsmarkt? Vincent: 'Je laat hen hun eigen rollator in elkaar zetten'. Alle deelnemers waardeerden zijn inbreng zeer en dat is bijzonder. Het gebeurt zelden dat bij de evaluatie alle deelnemers vooral een 'goed' of 'zeer goed' toekennen, maar die eer viel Vincent Bijlo wel te beurt. Presentaties Het laatste prorgamma-onderdeel van de ochtend bestond uit diverse presentaties. Dit jaar was het hele aanbod zowat gericht op de veranderingen in Het viel alle inleiders bij de presentaties op dat mensen met veel vragen zaten. De meesten konden nauwelijks hun informatie volledig kwijt, omdat er zoveel inbreng was van de deelnemers. Voor een overzicht van de verschillende presentaties (zie bijlage VI). Cliënt in Beeld-prijs De Cliënt in Beeld-prijs met het thema, Mijn raad spreekt namens alle cliënten ging naar Cliëntenraad SZW Den Haag Delen achter de Duinen. Dit keer koos de zaal een andere winnaar voor de publieksprijs. Deze ging naar de Cliëntenraad Wsw Venlo, Beesel en Bergen + Klantenkamer Wsw Waalwijk, Heusden en Loon op Zand voor hun actie om de Nationale Ombudsman te bewegen een onderzoek in te stellen naar de uitvoering van de Wsw (voor het jury rapport zie bijlage VIII). Workshops In vier verschillende kenniscafés konden de stamgasten s middags praten over verschillende onderwerpen: Jonggehandicapten van school naar werk; Multi probleemgezinnen; 14

14 Oudere werklozen weer naar de arbeidsmarkt; Hoe kan het VN-verdrag onder de aandacht worden gebracht. Via een vaste formule van 'Dromen' (geen discussies, maar vooral allerlei ideeën spuien), 'Denken' (de dromen verder uitwerken tot plannen: met veel discussie) en 'Doen' (een actieplan maken) werkten de deelnemers de thema's uit. Het was geen gemakkelijke opgave, maar het was opvallend dat alle groepen geconcentreerd aan de slag gingen. Er kwamen mooie ideeën uit voort. Al met al kreeg het LCR-congres 2014 een prachtig rapportcijfer: 7,9. Alle onderdelen werden zeer hoog gewaardeerd. Uitschieters waren Vincent Bijlo (met een 8,7), dagvoorzitter Marijke Roskam (8,6), de organisatie (8,6) en ook de dagindeling en het programma (elk met een 8,0). De opmerkingen van deelnemers bevestigen dit beeld. Een deelnemers zei: 'Waar ik het meeste aan heb, is praten met andere mensen van de participatiegroepen en cliëntenraden. Ik zou veel meer tijd willen hebben voor de presentaties en workshops'. Een andere deelnemer had een tip voor de LCR: 'Geef tips aan cliëntenraden over de communicatie en informatie aan de burger. Niet iedereen het wiel laten uitvingen, gebruik wat werkt en deel dat met elkaar.' Dat is precies hetgeen wordt bedoeld met het LCR-congres! 15

15 10 Colofon De Landelijke Cliëntenraad De Landelijke Cliëntenraad is een overlegorgaan waarin landelijke cliëntenorganisaties, vertegenwoordigers van gemeentelijke cliëntenraden en vertegenwoordigers van de centrale cliëntenraden van SVB en UWV zitting hebben. Samenstelling Landelijke Cliëntenraad Landelijke cliëntenorganisaties: Vakcentrale voor Professionals (VCP)/Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV), Ieder(in) vertegenwoordiger mensen met lichamelijke beperking/chronisch zieken, Ieder(in) vertegenwoordiger mensen met een verstandelijke beperking Coördinatieorgaan Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO), Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV, publieke sector), Samenwerkingsverbanden Landelijk Overleg Minderheden (LOM), Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV, markt sector), Landelijk Platform GGz. Vertegenwoordigers van de gemeentelijke cliëntenparticipatie: Landelijk overleg cliëntenraden Sociale Zekerheid/Cliëntenraden G4, Landelijk overleg cliëntenraden Sociale Zekerheid (LocSZ), Vertegenwoordiger van Dak- en Thuislozen. Afgevaardigden van centrale cliëntenraden SVB en UWV: Centrale Cliëntenraad UWV (3 zetels), Cliëntenraad SVB (3 zetels). Adviseur Mobility. Onafhankelijk voorzitter: Gerrit van der Meer 16

16 Bijlagen I. Missie en visie LCR II. Overzicht activiteiten LCR III. Overzicht adviezen LCR IV. Artikelen in Sociaal Bestek - Interview met Branko Hagen: Medezeggenschap bij gemeenten nu belangrijk! - Column Else Roetering: Bescherming Persoonsgegevens mag het een onsje meer! V. Inhoudelijke verantwoording project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet VI. Programma en presentaties congres 2014 VII. Ab Harrewijn-rede 2014 VIII. Cliënt in Beeld-prijs 2014 IX. Overzicht leden en plaatsvervangend leden LCR 17

17 Bijlage I Missie en visie LCR 18

18 Missie LCR Het versterken van de positie van de burger in de rol van cliënt. Het perspectief van de cliënt is voor ons leidend. Wij streven ernaar dat dit perspectief in het beleid van de overheid en de uitvoeringsorganisaties nadrukkelijk wordt meegenomen zodat de cliënt in staat wordt gesteld om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Deze missie vertaalt zich in twee hoofdactiviteiten: 1. Collectieve belangenbehartiging richting overheidsbeleid, uitvoering en richting andere partijen in het speelveld van de sociale zekerheid; 2. Bevorderen cliëntenparticipatie (overzicht op vormgeving en realisatie van cliëntenparticipatie op zowel landelijk als decentraal niveau) en aanbevelingen doen over de gewenste vormgeving van cliëntenparticipatie). Visie LCR 1. Als verzameling van belangenbehartigers in de sociale zekerheid doen wij als LCR ons werk voor- en met cliëntenraden en cliëntenorganisaties; 2. De LCR weet wat er speelt op het terrein van wet- en regelgeving én in het veld en bundelen de signalen over knelpunten daarin tot constructieve adviezen. Wij handelen proactief op actuele ontwikkelingen en wetgeving. Onze opvattingen kaarten we slagvaardig aan bij onze gesprekspartners. Output en behaalde resultaten worden breed gecommuniceerd; 3. De buitenwereld erkent de LCR als één van de deskundige vertegenwoordigers van burgers in de sociale zekerheid overlegorgaan. Wij zijn kritisch, constructief en oplossingsgericht en in de media hebben we een goede reputatie; 4. De samenwerking in de LCR is met respect voor elkaars meningen om als één geheel naar buiten te treden in het belang van de cliënt. Adequaat ondersteund door het bureau van de LCR wordt creatief, kritisch en in actieve werkgroepen gewerkt, op basis van een meerjarenbeleidsplan; 5. De LCR is representatief doordat raadsleden zorgen voor een goede dialoog met de achterban en de LCR streeft ernaar om een afspiegeling te zijn van de burgers die gebruik maken van de sociale zekerheid. We kennen een goede continuïteit van raadsleden; 6. Gesprekspartners kunnen inspirerende adviezen, zinvolle voorstellen met betrekking tot wetswijziging, voorstellen van wet, algemene maatregelen van bestuur, besluiten en uitvoeringsbesluiten, eigen initiatiefvoorstellen en adequaat overleg verwachten; 7. De LCR is een overlegorgaan binnen de sociale zekerheid, met een consistent verhaal. Mening en adviezen van de LCR doen ertoe en worden opgevolgd. Wij inspireren cliënten(raden) door de kwaliteit van ons werk. 19

19 Bijlage II Overzicht activiteiten LCR Wordt als aparte pdf-bijlage bijgevoegd. Bij de digitale toegezonden versie van het jaarverslag is dit als aparte pdf-bijlage meegezonden. 20

20 Bijlage III Overzicht adviezen LCR in

21 Gericht aan Ministerie SZW Staatssecretaris Mw J. Klijnsma + internetconsultatie Staatssecretaris mevr. J. Klijnsma Minister Asscher Minister Asscher Staatssecretaris mw. J. Klijnsma Staatssecretaris mw. J. Klijnsma Staatssecretaris mw. J. Klijnsma Minister Asscher Dhr. B. ter Haar Ministerie VWS Staatssecretaris dhr. M.J. van Rijn min BZK Ministerie van BZK en Koninkrijksrelaties VNG Dhr. De Boer Cedris Internet consultaties Ministerie van BZK en Koninkrijksrelaties Ministerie SZW Ministerie VWS Werkkamer College voor de Rechten van de Mens Inspectie SZW Tweede Kamer Onderwerp Gevolgen van de Participatiewet voor burgers (onderzoek door Regioplan i.o. LCR, Ieder(in) en P)latform GGz Advies concept Quotumwet Gemeentelijke schuldhulpverlening Factsheet monitoring Participatiewet Brug-WW Gevolgen van robotisering van onze arbeid Gevolgen van robotisering van onze arbeid Cliëntondersteuning Positie Wsw-werknemers Gevolgen Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving Uniformering dienstverlening voor werkgevers Reactie op Handreiking cliëntondersteuning Cliëntondersteuning Internetconsultatie Beleidsvisie zorgvuldigheid gegevensuitwisseling over sectoren heen in het kader van de decentralisaties Positie Wsw-werknemers Reactie op zelfscan Cliëntondersteuning VNG Positie Wsw ers Internetconsultatie Beleidsvisie zorgvuldigheid gegevensuitwisseling over sectoren heen in het kader van de decentralisaties Advies concept Quotumwet VN-verdrag Cliëntenparticipatie op het niveau van de regionale arbeidsmarkt VN-verdrag Feitencheck 2 nota's van bevindingen ISZW over oudere Ww ers concept rapportage Kansen voor oudere Ww ers (45+)! Feitencheck WWB en jongeren Feitencheck rapport Werkzoekende jongeren gevolgd. 22

22 Commissie SZW Tweede Kamer Commissie VWS Eerste Kamer Commissie SZW Eerste Kamer Eerste Kamer Eerst Kamer Eerste kamer Position Paper Participatiewet Reactie Landelijke Cliëntenraad op Wetsvoorstel Wet werk en Zekerheid Wetsvoorstel WWB Maatregelen WWB AO SUWI onderwerpen AO Arbeidsmarktbeleid Wetsvoorstel Wet werk en zekerheid AO arbeidsongeschiktheid AO over WWB-onderwerpen en Participatiewet Ontwerpbesluit tot wijziging van het Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten in verband met de Invoeringswet Participatiewet Ontwerpbesluit tot aanpassing van het Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten AO arbeidsongeschiktheid AO over WWB-onderwerpen en Participatiewet Ontwerpbesluit tot wijziging van het Schattingsbesluit arbeidsongeschiktheidswetten in verband met de Invoeringswet Participatiewet Actieplan 55-plus Werkt Wetsvoorstel taaleis WWB Schriftelijke inbreng wetsvoorstel Banenafspraak en Quotum arbeidsbeperkten VN-verdrag Schriftelijke inbreng wijziging diverse wetten i.v.m. de invoering van inkomensondersteuning voor AOW-gerechtigden AO over Arbeidsmarktbeleid Position paper Quotum wet Handhaven Begroting min SZW Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten VN-verdrag Wetsvoorstel hervorming kindregelingen Wetsvoorstel Wet Maatregelen WWB Wetsvoorstel Invoeringswet Participatiewet Invoeringswet Participatiewet en maatregelen WWB 23

23 Bijlage IV Twee door LCR geschreven artikelen in Sociaal Bestek Bij de digitale toegezonden versie van het jaarverslag is het artikel in een aparte pdf-bijlage meegezonden. 24

24 Branko Hagen in Sociaal Bestek: Medezeggenschap bij gemeenten nu belangrijk Gemeenten krijgen te maken met nieuwe cliëntengroepen. En een deel van de oude cliëntengroepen worden verbreed. Daarnaast moeten vertegenwoordigers van cliënten ook op regionaal niveau gaan werken. Al deze ontwikkelingen op gebied van decentralisatie vragen om sterke medezeggenschap. Het zal nog een hele zoektocht worden om namens alle cliënten te spreken, zegt Branko Hagen van de Landelijke Cliëntenraad in een interview met Sociaal Bestek over het LCR-congres op 27 maart. Doe-democratie Hagen legt uit dat cliëntenparticipatie en de gedecentraliseerde doe-democratie een onlosmakelijk paar zijn. Maar, zo zegt hij, dat gaat niet vanzelf. We hebben te maken met een nieuwe doelgroep: mensen die per definitie zeer kwetsbaar zijn op de arbeidsmarkt. Ten tweede krijgen gemeenten de opdracht om integraal beleid te voeren. Dus relaties te leggen naar de WMO, de jeugdzorg en -voor de Participatiewet belangrijkhet passend onderwijs. In de derde plaats speelt natuurlijk ook nog de vertaling van het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. En dan de arbeidsmarkt. Het arbeidsmarktbeleid wordt gemaakt in en voor de afzonderlijke 35 arbeidsmarktregio s. Ook hier zullen cliëntenvertegenwoordigers met hun neus bovenop moeten zitten. Maar dat moet dan wel in regionaal verband. Tandje scherper Cliëntenparticipatie is voor een deel geborgd in de wet, maar het had wat Hagen betreft nog wel een tandje scherper gemogen. Wat ons betreft is cliëntenparticipatie niet iets vrijblijvends, maar een bestuurlijke vorm waar Nederland voor kiest op alle beleidsgebieden. 25

25 Column Else Roetering Bescherming persoonsgegevens mag het een onsje meer! De afgelopen dagen was er veel ophef over de ING die zijn klantgegevens voor commerciële doeleinden wilde gebruiken. Inmiddels heeft de ophef ertoe geleid dat de proef wordt uitgesteld. Zo gaat dat bij een commerciële instelling die er belang bij heeft dat de klant blijft. Dan blijkt de klant nog een beetje koning. En is de privacy nog een beetje veilig. Dat is anders als je uitkeringsgerechtigde bent. Dan ben je ook geen klant maar cliënt. Maar je bent wel verplicht om allerlei gegevens te verstrekken, want zonder dat geen uitkering. Er zijn ook al veel gegevens over u en mij bekend en het is een goede zaak dat op grond van de Wet eenmalige gevensuitvraag (WEU) niet telkens naar de bekende weg mag worden gevraagd. Maar als we zien hoe er met al onze gegevens wordt omgesprongen dan reizen je de haren te berge. De Privacy bij het beheer van Suwinet is niet goed op orde. Maar liefst 76 procent van de gemeenten voldoet aan drie of minder van de in totaal zeven normen, die moeten voorkomen dat persoonsgegevens worden geraadpleegd zonder goede reden. Zo ontdekte de inspectie tijdens onderzoek dat dertien van de tachtig onderzochte gemeenten in 2012 gegevens van bekende Nederlanders hebben geraadpleegd, zonder dat hiervoor een goede reden is gegeven. Het gebrek aan beveiliging van persoonsgegevens bij het gebruik van Suwinet is zeer zorgwekkend. En dat is schandalig, voor een systeem waarmee in 2012 toch 112 miljoen keer data zijn opgevraagd. Verbijsterend is het ook dat het gebrek aan de privacybescherming nauwelijks tot ophef in de Tweede Kamer leidt. Waar Kamerleden onmiddellijk vragen stelden over de ING en lieten weten hun bankrekening op te zeggen, wordt er nauwelijks ophef gemaakt over het misbruik van Suwinet. Nog treuriger is het dat de overheid niet over middelen beschikt om de privacybescherming af te dwingen. Het geciteerde rapport van de inspectie is niet het eerste onderzoek dat laat zien dat de privacybescherming bij gemeenten veel te veel te wensen overlaat. De LCR twijfelt dan ook zeer of de door staatssecretaris Klijnsma aangekondigde maatregelen gaan helpen. Wat geeft het dat het College bescherming persoonsgegevens (CBP) is geïnformeerd over de resultaten van het inspectieonderzoek. Er moet nog worden uitgezocht of het tijdelijk stopzetten van het leveren van gegevens aan gemeenten via Suwinet mogelijk is. De inspectie zal het onderzoek herhalen in de eerste helft van Daar zullen gemeenten van wakker liggen nu dat dit het zoveelste rapport is dat laat zien dat het niet op orde is. Gemeenten kunnen regels met voeten treden zonder dat dat leidt tot een straf die hen echt raakt. Als cliënten weglopen naar een andere sociale dienst is dit niet mogelijk. Als uitkeringsgerechtigde ben je overgeleverd aan een overheid die de privacy te grabbel gooit. Maar als een uitkeringsgerechtigde zich niet aan de regels houdt, dan wordt zijn uitkering voor één of meer maanden stop gezet. De LCR kan zich hier erg boos overmaken. 26

26 Bijlage V Inhoudelijke verantwoording Project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet Als separate bijlage treft u de inhoudelijke verantwoording van het project cliëntenraden aan zet met de Participatiewet aan. Bij de digitale toegezonden versie van het jaarverslag is dit als aparte pdf-bijlage meegezonden. 27

27 Bijlage VI Congres 2014 'Mijn raad spreekt namens alle cliënten' 28

28 Congres 2014 'Mijn raad spreekt namens alle cliënten' Centrale vraag was: Bent u al klaar voor 2015? Er gaat veel veranderen door de komst van de Participatiewet. Wat betekent dit voor cliënten, cliëntenraden en belangenorganisaties? Hoe speel je goed in op de nieuwe ontwikkelingen, de decentralisaties, de veranderingen bij gemeenten en UWV? Hoe behartig je de belangen van álle cliënten en hoe breng je op tijd een goed (on)gevraagd advies uit, nu én na 1 januari Bent u al op de hoogte van decentralisaties en de gevolgen voor WMO, Jeugdwet, Wsw en Wajong? Hoe staat het met het VN-verdrag, kunnen mensen met een beperking al net als ieder ander écht meedoen? Op het congres wordt aan al deze aspecten aandacht besteed en zult u ook zelf weer aan de slag gaan om alles (nog) beter te overzien en in de vingers te krijgen. Dagindeling uur Ontvangst uur Opening: welkom door Marijke Roskam (dagvoorzitter) interview met Gerrit van der Meer (voorzitter LCR) uur Ab Harrewijn-rede uur Intermezzo door Vincent Bijlo uur Presentaties: u kunt kiezen uit diverse actuele thema s uur Lunch uur Cliënt in Beeld-prijs uur Plenaire introductie t.b.v. de workshops uur Deelnemers naar de workshopzalen uur Start workshops - Samen aan de slag! (inclusief pauze) uur Intermezzo door Vincent Bijlo uur Afsluiting congres uur Borrel uur Einde Presentaties 1. Stand van zaken Participatiewet Else Roetering (LCR) praatte u bij over de stand van zaken Participatiewet. Welke gevolgen heeft de wet voor cliënten en waar kunnen cliëntenraden hun focus en inbreng op richten? 2. Onderzoek Nationale Ombudsman Zorg van de gemeente voor Wswmedewerkers Presentatie van Willemijn van Helden. De Nationale Ombudsman brengt met zijn onderzoek in kaart hoe gemeenten hun verantwoordelijkheid jegens SW-werknemers in de praktijk waarborgen. Centraal in dit onderzoek staat de vraag wat Wsw-werknemers mogen verwachten van de gemeente. 3. Werkgevers aan zet Werkgevers hebben zich verplicht mensen met een arbeidsbeperking aan te nemen. Kim Schumacher (werkgeversvereniging AWVN) vertelde hoe zij de bij hen aangesloten werkgevers ondersteunen bij het behalen van een groot aantal garantiebanen. 4. VN-verdrag: wat kan een cliëntenraad hiermee? Het VN-verdrag inzake rechten voor mensen met een beperking biedt cliëntenraden een mooi aanknopingspunt om het beleid en de uitvoering in de sociale zekerheid te verbeteren vanuit het perspectief van mensen met een beperking. Dick Houtzager van het College voor de Rechten van de Mens heeft met de deelnemers verkend hoe een aantal van die bepalingen gebruikt kunnen worden bij het raadswerk van cliëntenraden. 29

29 5. Privacy is een grondrecht bescherm uw persoonsgegevens! Uw gegevens zijn niet veilig in gemeentehanden. Dit zegt de Inspectie SZW. Over uw recht op privacy vertelde Yvette Bommeljé (PBLQ) meer tijdens deze presentatie. Ze legde uit wat de cliëntenraad van de gemeente, UWV en SVB kan doen. 6. Schulden Maatwerk in schuldhulpverlening: klantprofielwerken met Mesis. Sinds begin 2013 voert PLANgroep voor de gemeente Almere de schuldhulpverlening uit. Zij kijken daarbij naar het hoogst haalbare doel per klant. Dat kan een schuldregeling zijn maar ook het leren leven met schulden. Ellen Karstens (regiocoördinator PLANgroep) lichtte toe wat deze nieuwe methode heeft gebracht en welke randvoorwaarden nodig zijn om deze tot een succes te maken. 7. Werken met behoud van uitkering De FNV vraagt aandacht voor werken met behoud van uitkering. Er zijn twee rapporten uitgebracht waarin wordt aangetoond dat dit uit de hand loopt. Adri den Bakker (FNV) besprak hoe soms samen met cliëntenraden, gemeenten kunnen worden beïnvloed om werken met behoud van uitkering terug te dringen. 8. Belang en vormgeving informatievoorziening voor burgers deel 1 en deel 2 Hoe belangrijk is onafhankelijke informatievoorziening? Welke kwaliteit moet het hebben? Wat is een goed loket en waar past dat loket het beste bij? Is informatie alleen voldoende of is ook advies nodig? Henri ten Brinke (MEE Utrecht/Gooi en Vecht) en Annemieke bakker (voorzitter clientenraad Hilversum) zochten samen met de deelnemers via concrete voorbeelden de antwoorden op deze vragen. 9. Inclusief ondernemen De Normaalste Zaak werkt samen met een netwerk van werkgevers die koploper willen zijn bij het inclusief maken van hun bedrijf. Bert van Boggelen (De Normaalste Zaak) lichtte op prikkelende wijze toe wat het netwerk van werkgevers doet om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op te nemen in hun bedrijven. 10. Op zoek naar (ander) werk Wat kan Blik op Werk daarin betekenen? Als werknemer of werkzoekende, met of zonder arbeidsbeperking, is de weg naar (ander) werk soms een zoektocht. Kan ik het zelf, heb ik hulp nodig, waar vind ik een baan die bij mij past? Marion van der Voorde van de Stichting Blik op Werk ging in deze presentatie dieper in op de diensten die gratis beschikbaar zijn voor cliënten. 11. Jobcoaching een vak apart Vertegenwoordigers van Kennisplatform Jobcoaching (KPJ), Evelien in 't Veld, Luc Bannink en Merijn van Gorkum, vertelden wat jobcoaching is, waarom het zo belangrijk is en wat ervoor nodig is om cliënten vooral duurzaam aan het werk te houden. 12. De raakvlakken in de drie decentralisaties In deze workshop keken Marjoke Verschelling en Marjet van Houten (Movisie) naar de samenhang tussen de drie decentralisaties vanuit een aantal praktijkvoorbeelden. Daarbij is gebruik gemaakt van het participatiewiel, een instrument om breed te kijken naar de doelen die mensen hebben. 30

30 Bijlage VII Ab Harrewijn - rede

31 Martijn van der Steen (co-decaan en adjunct-directeur Nederlandse School voor Openbaar Bestuur) Cliëntenparticipatie in de netwerksamenleving: de boom en het Rizoom Wij spreken elkaar op een ongemakkelijk moment. De gemeenteraadsverkiezingen zijn net geweest en binnenkort zal duidelijk worden hoe de vanuit de nieuwe gemeenteraden samengestelde Colleges aan het werk willen met de gedecentraliseerde taken in het sociale domein. Onduidelijk is wat ze zullen gaan doen. Net zoals onduidelijk is hoe de decentralisaties uiteindelijk gaan uitpakken - en misschien ook of ze allemaal wel doorgaan. Als ik vertegenwoordiger van cliënten van dergelijke voorzieningen was, dan zou ik mij zorgen maken. Zijn er voldoende waarborgen voor de continuïteit van zorg en voorziening? Wat gaat er straks voor mijn doelgroep gebeuren? En wat is straks eigenlijk nog de ruimte voor de vertegenwoordiging van cliënten? Ik ben geen vertegenwoordiger van cliënten. Ik onderzoek veranderende omstandigheden in het publieke domein, in het bijzonder de manier waarop publieke waarde tot stand komt. En op deze beide terreinen vinden wij elkaar. Er verandert veel in de manier waarop publieke waarde tot stand komt. Mijn doel voor de komende twintig minuten is om daarin voor u de belangrijkste ontwikkelingen te schetsen en met u te doordenken welke gevolgen dat heeft of kan hebben voor de cliëntenparticipatie. Voor een deel biedt dat antwoorden, voor een deel werpt het nieuwe vragen op. U loopt straks niet naar buiten met kant en klare ideeën over hoe nu verder, maar hopelijk wel met nieuwe inspiratie en een paar knagende gedachten over hoe het verder moet en kan. Ook straks te midden van een gedecentraliseerd en volgens sommigen uitgekleed systeem. Van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie Er wordt deze tijd veel gesproken over de participatiesamenleving. Sinds de Troonrede zingt het overal rond en is het bijna een stopwoordje geworden voor beleid. Minder professionals: participatie. Inburgering: eigen kracht. Toenemende vraag naar zorg: mensen doen het wel zelf. Onveilige wijken: veiligheid maken we samen. Allemaal helemaal zo gek nog niet, maar toch hangt er een beetje een luchtje aan het concept en over elke discussie. Dat kan ik eigenlijk niet beter illustreren dan via een uitnodiging die ik kreeg van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Het ministerie van BZK is al een tijdje bezig met participatie, maar dan onder een andere titel: Doe-Democratie. Daarvoor is er zelfs een Nota Doe-Democratie, ik weet niet of u zich daarvan bewust bent. De nota werd gemaakt in interactie met het veld; er waren expert-bijeenkomsten met deskundologen en ik was er één van. Ik kreeg het volgende mailtje en daarin werd onbedoeld het nodige duidelijk. De Minister zal afschuiven bij de verschillende tafels. Een Freudiaanse verspreking van een beleidsambtenaar; er had aanschuiven moeten staan, maar afschuiven is wel precies het beeld dat rondom deze ontwikkelingen is ontstaan. Het vermoeden dat de overheid geen zin meer heeft, uitgeput en vermoeid is geraakt om sommige taken uit te voeren. En omdat de overheid het niet meer doet zijn u en ik zelf aan de beurt. Extensivering van de beleidsuitvoering door middel van participatie is de beleidsterm die daarbij hoort en die geloof het of niet op verschillende ministeries rondgaat. In verzorgingstehuizen kent u het van de term verplichte mantelzorg en in de sociale zekerheid is het de plicht voor de maatschappelijke tegenprestatie. U doet iets vrijwillig, maar omdat het moet en op de manier waarop het ú gezegd wordt. Dat is het soort participatie waar ik het niet over wil hebben vandaag. Voor mij gaat het om iets anders. Ik begin mijn verhaal in het dorpje Sterksel. Sterksel is een kleine kern in Noord-Brabant, waar demografische krimp ervoor zorgt dat steeds meer voorzieningen uit de kern verdwijnen. De bank, de pinautomaat, winkels en op een gegeven moment ook de supermarkt. Dat is voor zo'n kern heel vervelend. Als de voorzieningen verdwijnen dan is de kern ten dode opgeschreven. Wat interessant is aan Sterksel is dat de mensen er iets bijzonders deden. Ze stapten de supermarkt binnen: kunnen we niet iets doen. Kunnen we niet samen de 32