IMPASSES BIJ TRANSITIE JEUGDZORG & EXTRAMURALE AWBZ. ERIK BEEMSTER DIRECTEUR QUEESTE

Transcriptie

1 IMPASSES BIJ TRANSITIE JEUGDZORG & EXTRAMURALE AWBZ ERIK BEEMSTER DIRECTEUR QUEESTE

2 Samenvatting presentatie: 1. De samenleving vraagt reorganisatie van de zorg. 1. Reorganisatie zorg vraagt secuur verandermanagement. 1. Over de impasses tijdens deze verander-opgave. transitie jeugdzorg en EM AWBZ 2

3 1. De samenleving vraagt een reorganisatie van de zorg. Om de zorg betaalbaar te houden en daardoor duurzaam te maken is reorganisatie van de zorg nodig. De beoogde transitie van extramurale AWBZ en jeugdzorg naar gemeenten is hiervan een onderdeel. Wat is van belang om dit succesvol te laten verlopen? transitie jeugdzorg en EM AWBZ 3

4 2. Reorganisatie zorg vraagt secuur verander-management Het gaat om een sektoroverstijgende verandering en het gaat alle aspecten van een organisatie aan (structuur, medewerkers en cultuur). Dit vraagt verander-management waarin alle belanghebbenden actief en gelijkwaardig bij het proces betrokken worden, betreffende vier kernvragen: waarom er iets moet veranderen, wat dan, hoe en met wie? De veranderopgave vraagt een co-creërende stemming aan deze ronde tafel met alle betrokkenen (dus niet dat het einddoel al bekend is). De overheid (gemeente) kan hierin het beste regie voeren. De klassieke valkuil is dat dit vormgegeven wordt door weten en dicteren. De klassieke reactie bij de anderen is weerstand. Om dit proces weer vlot te trekken is het nodig om van elkaar te weten wat de achterliggende dynamiek van elkaars gedrag is. transitie jeugdzorg en EM AWBZ 4

5 De urgentie WAAR STAAT DE ZORG VOOR? De RVZ schrijft in Perspectief op gezondheidszorg 2020 (2010) over: twee drijvers: de toenemende zorgvraag en medische mogelijkheden, twee remmers: de crisis (minder geld) en oplopend tekort personeel. Het gaat om meer/minder, maar het gaat uiteindelijk vooral om anders = duurzaam transitie jeugdzorg en EM AWBZ 5

6 Dit vraagt een herstructurering/verandering op vier terreinen: 1. dat van de gezondheid van de burger, van risicogroepen en van de zorgvraag van de patiënt, 2. dat van de professionele zorgarbeid, 3. dat van het stelsel van zorgvoorzieningen (en de omgeving van het stelsel), 4. dat van de sturing en de besturing van de zorgsector. Dit is een verandering van de 3 de orde! Presentatie Erik Beemster over impasses voor bestuurders bij reorganisatie van de zorg 6

7 Veranderorde in tijd (Marco de Witte) transitie jeugdzorg en EM AWBZ 7

8 Als de urgentie duidelijk is wát moet er dan veranderen? Eén van de oplossingen: Transitie extramurale AWBZ en jeugdzorg naar gemeenten Als dit een oplossing is voor de urgentie, hóe wordt dit het meest succesvol? transitie jeugdzorg en EM AWBZ 8

9 De traditionele aanpak in verandermanagement (Homan, 2005) transitie jeugdzorg en EM AWBZ 9

10 Belangrijkste belanghebbenden bij deze transitie: 1. de zorgvrager 2. de samenleving/burger 3. de zorgverlener 4. de financiers/overheid transitie jeugdzorg en EM AWBZ 10

11 Dit vraagt een ronde tafel gesprek transitie jeugdzorg en EM AWBZ 11

12 Welke mensen heb je aan deze tafel nodig? Dat vraagt van alle kanten een stap naar het midden. Veranderingen van de 1 ste orde: Veranderingen van de 2 ste orde: Veranderingen van de 3 ste orde: vraagt managers (controleren en beheren) vraagt leiders (verbinden) vraagt verlichte bestuurders die het gemeen schappelijke doel voor ogen hebben, gericht op samenhang, participatie en duurzaamheid. Juist die laatste groep mensen hebben we aan de ronde tafel nodig! transitie jeugdzorg en EM AWBZ 12

13 Het vraagt ook kennis van wetmatigheden bij veranderprocessen. 70% van de organisatieveranderingen lopen vroegtijdig vast! Een veranderproces kent acht fases die goed begeleid dienen te worden (Kotter). Bij stagnatie dient telkens de noodzaak van de verandering weer vastgesteld te worden. Zijn we het nog met elkaar eens dat we willen veranderen? Een veranderproces begint bij de waaromvraag, en pas als die goed beantwoord wordt volgen de vragen: wat moet er dan veranderen? hoe moet dat veranderen? wie moet er veranderen? Dit doe je mét elkaar samen. transitie jeugdzorg en EM AWBZ 13

14 Wat is er nodig om dit samen te doen? Verbinding Dit vraagt: Interesse, elkaar zien en leren kennen in elkaars positie transitie jeugdzorg en EM AWBZ 14

15 Alle deelnemers aan de ronde tafel hebben verschillende belangen 1. belangen van de zorgvrager 2. belangen van de samenleving/burger 3. belangen van de de zorgverlener 4. belangen van de financiers/overheid Het organiseren en besturen van de zorg vindt plaats binnen een context met sterk divergerende krachtenvelden vanwege vaak conflicterende eisen van deze verschillende krachten, inclusief toenemende en haast onoverbrugbare tegenstellingen. Dit houdt het volgende in: transitie jeugdzorg en EM AWBZ 15

16 transitie jeugdzorg en EM AWBZ 16

17 Hoe kunnen deze inzichten de belanghebbenden rondom de transitie helpen om uit impasses te blijven/komen? Kennis en constructief werken met ingrediënten/wetmatigheden uit verander-management. Regie door overheid (gemeente) en pas op voor eigen belangenverstrengeling. Rondetafelgesprek waarbij het volgende van belang is: o interesse voor elkaar o Inzicht in en respect voor de positie van alle belanghebbenden in de 4 krachtenvelden o Een suggestie is om gebruik te maken van het Theory U model van Otto Scharmer om tot optimale co-creatie te komen betreffende deze kwestie (zie hierna). transitie jeugdzorg en EM AWBZ 17

18 Het model Theory U van Otto Scharmer is een manier om met veranderingen om te gaan waarbij het nodig is om niet te snel tot actie over te willen gaan en waar met meerdere belanghebbenden wikkend en wegen om moet worden gegaan met wat de toekomst vraagt van die betreffende kwestie. In feite is dit model dus uiterst geschikt bij de zogenaamde 3 de orde vraagstukken. Er zijn vele tegenkrachten die de weg naar beneden (links) tegenhouden. Beneden vindt de co-creatie plaats. Daar worden de meest duurzame ingevingen en oplossingen gevonden voor serieuze vraagstukken. Op de weg naar boven (rechts) zijn er ook tegenkrachten waardoor men verleidt wordt om te snel tot handelen over te gaan. transitie jeugdzorg en EM AWBZ 18