Bewegwijzering en bebording in het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug

Transcriptie

1 Bewegwijzering en bebording in het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug Definitief Opdrachtgever: Regio Twente Postbus BK ENSCHEDE Opdrachtnemer: Eelerwoude Mossendamsdwarsweg DB Goor Postbus 53, 7470 AB Goor Tel.: Fax: info@eelerwoude.nl Project nr Opgesteld door Gecontroleerd Datum Ron Schraven Iwan Brinkhuis

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Ligging Doel Leeswijzer INVENTARISATIE Werkwijze Resultaat Aanbevelingen Inleiding Bevindingen en aanbevelingen Brainstormsessie... 4 Bijlage 1: Tabel Bijlage 2: Foto's

3 1 1. INLEIDING 1.1 Ligging Het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug ligt op de stuwwal ten westen van Nijverdal. Het omvat de Nijverdalse Berg en de Holterberg. Het plangebied voor dit project is aangegeven in figuur 1 en omvat het gehele zuidelijke deel van de stuwwal, dus ook (particuliere) gedeelten buiten het Nationaal Park. objectieve blik te kijken naar de huidige situatie door middel van een inventarisatie. Hierbij is geen rekening gehouden met beleid van de beherende organisaties of afspraken zoals die in het verleden zijn gemaakt. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt beschreven hoe de inventarisatie, die als basis dient voor de te nemen maatregelen, is uitgevoerd. Tevens worden kort de bevindingen weergegeven. Figuur 1. Ligging plangebied. 1.2 Doel Binnen Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug is een grote verscheidenheid aan bewegwijzering aanwezig. De wens is om tot een meer eenduidige uitstraling te komen en een kwalitatieve en kwantitatieve verbetering door te voeren. Eelerwoude is gevraagd met een

4 2 2. INVENTARISATIE 2.1 Werkwijze Vooraf aan de veldinventarisatie is contact gezocht met Staatsbosbeheer, Vereniging Natuurmonumenten, Natuurdiorama en de VVV over de verschillende routes. De verkregen informatie is in de inventarisatie verwerkt Externe bewegwijzering. De bewegwijzering op de doorgaande wegen buiten het nationaal park verwijst over het algemeen naar de Holterberg en/of het natuurmuseum. Alleen op N35 vlak bij de afslag naar de Nijverdalse Bergweg wordt verwezen naar het Bezoekerscentrum Sallandse Heuvelrug. De inventarisatie bestaat uit twee delen. Te weten; Externe bewegwijzering. Dit zijn de ANWB borden op de doorgaande wegen die verwijzen naar het Nationaal Park of andere delen binnen het plangebied. De externe bewegwijzering is vanuit de auto geïnventariseerd en vastgelegd. Van de betreffende borden is een foto gemaakt en is het opschrift vastgelegd. Interne bewegwijzering. Dit betreft de bebording binnen de grenzen van het plangebied gelegen ten zuiden van de N35 (zie figuur 1). De interne bewijzering is opgenomen met een veldcomputer. De bebording is ter plekke op kaart gezet en gefotografeerd. In de digitale kaart is een koppeling gelegd met de foto s zodat altijd duidelijk is welk (type) bord het betreft. Alle bebording is opgenomen exclusief verkeersborden, regelgevingsborden van de beherende organisaties en bebording van derden (Hotels, campings etc.) Interne bewegwijzering. Binnen de grenzen van het Nationaal Park is de bebording naast de ANWB paddestoelen grofweg onder te verdelen in 3 categorieën (met voorbeelden); Informatieborden en -panelen. Deze geven informatie over zaken als de ontstaansgeschiedenis, historische gebeurtenissen of beheertechnische zaken. Ook de bruine Nationale Park borden vallen hieronder. 2.2 Resultaat Aan de hand van de inventarisatie is een beeld ontstaan van de bewegwijzering van het nationale park (zie kaart 1). Tevens zijn de gegevens opgenomen in de tabel. Niet alle borden of bewegwijzeringen zijn individueel gefotografeerd. De foto nummers verwijzen dus naar een type bord, paneel of verwijzing. Voorbeeld informatieborden en -panelen Object verwijsborden en topografische verwijzing. Deze borden geven informatie over een bepaald punt, gebied of het nationaal park. Vaak geven deze borden naast een tekst ook een kaart weer.

5 3 Naast de geinventariseerde categorieen bestaan er nog twee groepen bebording die in dit plan buiten beschouwing zijn gelaten. Namelijk: Verkeersborden op basis van RVV en Toegangs- en openstellingsbordjes. Voorbeeld Object verwijsbord Voorbeeld Topografisch verwijsbord met NP Logo Route informatie. De route informatie bestaat uit de verschillende route paaltjes en bewegwijzeringen die de start/ richting van de route aangeven. Het betreft naast wandelen fietsroutes ook verwijzingen voor automobilisten naar steunpunten. Binnen deze 3 categorieën verschilt de bebording behoorlijk. Met name komt dit door de initiatiefnemers van de bebording. Naast borden van de beherende organisaties Staatsbosbeheer en Vereniging Natuurmonumenten zijn er ook borden van; het Nationaal Park, ANWB en Gemeenten. Ook lopen er (landelijke) wandelen fietsroutes door het gebied.

6 4 3. BEVINDINGEN EN AANBEVELINGEN 3.1 Inleiding Binnen de categorieën van interne bewegwijzering is een grote verscheidenheid aanwezig in beeld en kwaliteit. Het beeld is met name verschillend door de initiatiefnemers van de bebording. Naast borden van de beherende organisaties Staatsbosbeheer en Vereniging Natuurmonumenten zijn er ook borden aanwezig van; het Nationaal Park, ANWB en Gemeenten. Tevens lopen er (landelijke) wandelen fiets (netwerk)routes door het gebied. Ons viel op dat de verschillen in vorm, vormgeving, grootte (l x b) en constructie (materiaal en drager) tamelijk groot zijn. Echter de huidige situatie moet beoordeeld worden in het licht van eerdere afspraken over bebording en informatiepanelen. De bruine nationale park borden (landelijke stijl) staan aan de randen van het nationale park. Overal in Nederland treffen de bezoekers bij aankomst in een nationaal park deze borden aan. Over de informatiepanelen op de steunpunten (parkeerplaatsen met voorzieningen) is afgesproken dat deze een integratie van de huisstijl van de beheerder en de huisstijl van het nationaal park laten zien. Hierbij is de huistijl van de beheerder leidend. Om te komen tot een eenduidiger uitstraling verdiend het aanbeveling een aantal veranderingen door te voeren. Hieronder worden kort de bevindingen van de inventarisatie weergegeven en aanbevelingen gedaan. 3.2 Bevindingen en aanbevelingen Informatiepanelen. De informatiepanelen zijn zeer divers en van verschillende organisaties afkomstig. Zelfs binnen één organisatie wordt gebruik gemaakt van verschillende typen borden. Eén type bord met een standaard vormgeving volgens het integratieprincipe (uitstraling van de beheerder en herkenbaarheid nationaal park) geeft de grootste herkenbaarheid. Daar is in het verleden niet voor gekozen. Nu treft men op de steunpunten informatieborden en informatiepanelen aan van Staatsbosbeheer- Nationaal Park en op de Sprengenberg van Natuurmonumenten-Nationaal Park. Afwijkingen zijn aangetroffen zoals de Terra vita route. Locatie / topografische informatie. Locaties binnen het Nationaal Park worden door de beherende instanties aangegeven. Zo is goed herkenbaar welke organisatie waar het beheer voert. Bij de locatieborden en de object bewegwijzering viel ons de grote verscheidenheid aan borden op. Er is verschil in grootte, plaatsinghoogte, soort drager, lettertype en vormgeving, plaats en gebruik logo e.d. Route informatie. Binnen de route bewegwijzering is een groot verschil in markeringsvormen. Markeringen van landelijke routes moeten gehandhaafd worden. Er zijn voor zowel fietsen (fietsroutenetwerk) als wandelen (wandelnetwerk) projecten gaande die gaan zorgen voor unformiteit van bewegwijzering fietsen wandelroutes. Nu is dat allerminst het geval en zijn er tal van soorten bewegwijzering te vinden. Ook bij dit type is de status van nationaal park nog niet aanwezig 3.3 Brainstormsessie In een brainstormsessie met een aantal leden van de Werkgroep recreatie van het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug en beheerders zijn onze waarnemingen besproken en zijn ideeën over een eenduidige bewegwijzering geformuleerd. Tijdens de brainstormsessie is aandacht besteed aan de volgende aspecten: eenduidig beeld; goede kwaliteit;

7 5 herkenbaarheid (huisstijl) en beleid betrokken partijen; kwantiteit; aansluiting/integratie nieuwe initiatieven. 3.4 Conclusie Omdat binnen de werkgroep verschillende belangen aanwezig zijn is een gezamenlijk doel belangrijk. Doel Algemeen Profilering van het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug en van de beheerder/eigenaar die daar trots op is. Dat moet bijdragen aan betere herkenbaarheid van het gebied voor de bezoeker. Dat draagt dan weer bij een betere naamsbekendheid van gebied en beheerder /eigenaar. Die profilering kan plaats vinden door eenheid van bebording in en om het park. Extern Bezoekers op een adequate wijze naar het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug verwijzen op een manier die recht doet aan de gewenste zonering (opvang aan de randen met een accent op de hoofdsteunpunten). Intern Bezoekers op een adequate manier verwijzen naar de voorzieningen en de interessante plaatsen die het gebied hen te bieden heeft. Het gaat dus om beleving van het gebied voor de bezoekers optimaal is vanuit de doelstellingen die in het beheer- en inrichtingsplan staan. Doelgroep: (Potentiële) bezoekers. Strategie: Integratie van stijlen, waarbij altijd een link wordt gemaakt met Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug. Eenduidig beeld Extern Voor externe bewegwijzering van de rijkswegen richting de Sallandse Heuvelrug zijn al eens afspraken gemaakt met Rijkswaterstaat. De borden op de rijkswegen zullen bij vervanging voorzien worden van de aanduiding Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug. In dit verband kan op dit moment weinig meer gedaan worden dan een aanbeveling doen. Op lokale wegen kunnen wellicht eerder aanpassingen worden gedaan. Aanbeveling 1; Stel een plan op waar en hoe vanaf de rijkswegen, maar met name vanaf de provinciale en de gemeentelijke wegen verwezen wordt naar het nationaal park en de objecten die ermee samenhangen. Het gaat dus om verwijzingen (met blauwe borden) van buiten het park naar: - Het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug; - De diverse steunpunten zoals NPunt Holterberg of NPunt Noetsele etc. - Het Bezoekercentrum Staatsbosbeheer of Natuurdiorama Holterberg - De Canadese begraafplaats en andere plaatsen van boven lokaal belang Uitgangspunt moet zijn dat zowel de noord- (Nijverdal) als zuidpoort (Holten) met zo min mogelijk kilometers bereikt wordt. Aanbeveling 2: Aanbevolen wordt géén topografische benaming als Holterberg of Nijverdalse berg op de externe bebording te zetten. Aanbeveling 3: Een derde aanbeveling is een uniforme lokale bewegwijzering naar objecten en bedrijven met een duidelijk van de blauwe bewegwijzering afwijkende vormgeving (zie bijvoorbeeld Holten Canadian War Cemetery ) Intern Een 100% eenduidig beeld is op korte termijn niet aan de orde. Recente afspraken en investeringen maken dat niet wenselijk De herkenbaarheid kan beter voor wat betreft de bebording. Daarom stellen we een minimale (gewenste) verandering voor en een optimale situatie voor de lange termijn. Minimaal is bijvoorbeeld binnen de bestaande situatie altijd

8 6 toevoeging van een balk Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug. Een volgende verbeter stap is uniformering van alle locatie en objectborden. Vooral daar is veel winst te behalen tegen relatief beperkte kosten om uniformiteit en herkenbaarheid van eigenaar en nationaal park te versterken. Immers bij dit type bebording is de integratie van inhoudelijke verwijzing met huisstijl van beheerder/eigenaar en die van de nationale park status die pas vanaf 2004 bestaat, nog niet verwerkt. Aanbeveling 4: De aanbeveling is om te koersen op de minimale verandering en de uniformering van locatie en objectbewegwijzering. Op basis van een vervolgsessie kan een huisstijlhandboek ontwikkeld worden waarin de richtlijnen (met bandbreedte) beschreven staan voor profilering van het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug. Dit huisstijlhandboek is een toetsingsinstrument voor (aanpassing van) huidige borden en een leidraad voor de ontwikkeling van nieuwe borden door diverse partijen. Het huisstijlhandboek moet eenvoudig overdraagbaar zijn aan betrokken partijen. De locatie- en objectverwijzing is samen met de ANWB paddestoelen redelijk toereikend. Toch is met name de verwijzing naar de steunpunten waar de voorzieningen zijn mager. Aanbeveling 5: Aanbevolen wordt na te gaan welke objcetbewegwijzering verbeterd kan worden (soms ook weghalen van borden). Belangrijk is vast te leggen de straal waarbinnen verwezen wordt en de wijze waarop; bijvoorbeeld gekoppeld aan fietsroutekaarten en ANWB bewegwijzering Goede kwaliteit Het is van belang dat de borden in het Nationaal Park van duurzame kwaliteit zijn. Wanneer in een optimale situatie gekozen wordt voor een vaste materiaalsoort moeten de borden duurzaam, weer- en vandalismebestendig zijn. Daarnaast speelt de uitstraling van het materiaal een rol. De borden van het Nationaal Park hebben stalen palen. Er wordt geklaagd over de niet-natuurlijke uitstraling van dit materiaal. Een suggestie kan zijn om standaard de stalen pijpen als drager te handhaven maar te verbergen in een houtenconstructie. Uitstraling Nationaal Park bebording. Herkenbaarheid (huisstijl) betrokken partijen Hoewel we kiezen voor integratie van stijlen (om eenheid te creëren en daarmee herkenbaarheid voor de bezoekers te vergroten), moeten de stijlen van de afzonderlijke partijen zichtbaar blijven. Steeds wordt daarbij het gezamenlijke doel voor ogen gehouden: herkenbaar profileren van Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug. Kwantiteit optimaliseren Op een aantal locaties (in het bijzonder de toegangspoorten) is een clustering van borden wenselijk. Door combinatie van borden kan meer overzicht gecreëerd worden. Waarschijnlijk wordt deze problematiek grotendeels opgelost bij de herinrichting van de TOP-locaties. Het probleem wordt versterkt door de grote hoeveelheid verkeersborden. Hierop is in dit verband geen invloed. De externe bewegwijzering (bewegwijzering buiten het Nationaal Park) is vooral in de directe omgeving van het park aangebracht. Aansluiting bij andere initiatieven Wat de borden betreft hebben we niet alleen te maken met Staatsbosbeheer en Verenging Natuurmonumenten. Ook met de (landelijke) stijl en aanduiding van het Nationaal Park. Binnen het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug zijn steunpunten benoemd. Er zijn: - 2 hoofdsteunpunten (Holten en Nijverdal, de toegangspoorten van het park)

9 7-3 steunpunten - diverse lokale steunpunten Op een lokaal steunpunt moeten bezoekers geïnformeerd worden over het gebied. Het steunpunt is een startpunt van routes en er moeten parkeerplaatsen zijn. Een steunpunt heeft bovendien horecagelegenheid. Op het hoofdsteunpunt is ook een bezoekerscentrum gevestigd. De hoofdsteunpunten in dit Nationaal Park zijn tevens locaties voor een TOP (Toeristische Overstap Plaatsen). Deze hoofdsteunpuntenworden (her)ingericht en voorzien van nieuwe bebording. Afstemming met de profilering van het Nationaal Park op dit vlak is noodzakelijk. Heel Twente krijgt een nieuw wandelen fietsnetwerk. Een deel van beide netwerken loopt door het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug. Er komt een uniforme markering met kleuren. van zowel het fiets- als wandelnetwerk te voorzien van een toevoeging (Nationaal Park) de Sallandse Heuvelrug. Wat het fietsroutenetwerk betreft moet haast gemaakt worden, omdat men reeds gestart is met de bewegwijzering. Hier is op de tracéborden de vermelding De Sallandse Heuvelrug opgenomen. Dit omdat deze bebording ook buiten de grenzen van het Nationaal Park komen te staan. Aanbeveling 7: Extra aanbeveling Inventarisatie van verkeersborden uitvoeren met als doel sanering van borden. Mogelijkheid bestaat middels zone bebording het aantal verkeersborden terug te dringen. Foto. Voorbeeld paal wandelnetwerk Betrokken partijen kunnen hier eigen thema s aan koppelen en hierover in eigen foldermateriaal communiceren. Bestaande routes van bijvoorbeeld Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten worden opgenomen in het wandelnetwerk. De huidige routemarkeringen verdwijnen. Aanbeveling 6: Vanuit dit verband wordt de aanbeveling gedaan de nieuwe informatiepanelen en routemarkering

10 4. BIJLAGEN Bijlage 1: Tabel

11 Bijlage 2: Foto s